«Ҫын куҫӗнчен пӑхма Тур ан хуштӑр», — тесе кашни ҫынах калать пулӗ. Чӑн та, ҫын куҫӗнчен пӑхасси питӗ йывӑр. Пӑхаканне те ҫӑмӑл мар, пӑхтараканнине те. Ватӑсемпе ӗҫлеме пурте пултараймаҫҫӗ. Кунта чӑтӑмлӑх та, ырӑ кӑмӑл та, ӳрӗклӗх те тем чухлех кирлӗ. Ун пек ҫынсенчен пӗри вӑл — Маргарита Антонова. Вӑл Шупашкар районӗнчи халӑхӑн социаллӑ ыйтӑвӗсене тивӗҫтерекен центрта улттӑмӗш ҫул социаллӑ ӗҫчен пулса тӑрӑшать. Йӑрӑ ҫак хӗрарӑм виҫӗ ҫынна пӑхать. Маргарита Антонована шанса панӑ ватӑсен хушшинче пӗрремӗш ушкӑн cусӑрӗ те пур.
Ватӑсене пӑхни кӑна мар, вӗсене вӑхӑтра каланӑ ӑшӑ сӑмах та пахине Маргарита Антнова аван ӑнланать, ҫавна пулах вӑл вӗсемпе юнашар ларса та калаҫать, кинеми-мучисен чун ыратӑвне итлет.
Чӑваш Енре нумай хваттерлӗ ҫуртсене тӗплӗ юсама ватӑсенчен суд урлӑ шыраса илме тытӑнни пирки Чӑваш халӑх сайчӗ пӗлтернӗччӗ.
Аса илтеретпӗр, шавлӑ суд ӗҫӗ Шупашкарти Ленин районӗнче пурӑнакан 83 ҫулти Евгения Ерофеева тӗлӗшпе пуҫланнӑччӗ. Тӗплӗ юсавшӑн кинемей иртнӗ ҫул укҫа тӳлемен. Ҫакна кура ватта «Капиталлӑ юсав фончӗ» коммерцилле мар республика организацийӗ суда панӑ. 83 ҫулти кинемее судра «Ҫурт-йӗр харпӑрлӑхҫисен пӗрлешӗвӗ» общество организацийӗн ертӳҫи Тамара Манаева хӳтӗлеме хӑтланнӑ. 83 ҫулти карчӑкран капюсавшӑн укҫа шыраса илессипе ҫыхӑннӑ черетлӗ суд ларӑвӗ ҫак уйӑхӑн 18-мӗшӗнче иртнӗ. Халӗ ку ӗҫпе Шупашкарти Ленин районӗнчи мировой суд пӑнчӑ лартнӑ — карчӑкран укҫа шыраса илмелле тунӑ.
Пултаруллӑ ҫын пур енӗпе пултаруллӑ. Ҫакна Чӑваш Енӗн Патшалӑх Канашӗн «Республика» хаҫачӗн ӗҫченӗсем нумаях пулмасть Муркаш районӗнчи Каршлӑхри вӑрҫӑ тата ӗҫ ветеранӗсен ҫуртӗнче пулнӑ чух кӑтартса панӑ. Шӑпа ҫавӑн пек ҫаврӑнса тухнипе ваттисен ҫуртне лекнисем патне хаҫатҫӑсем хӑйсен пичет кӑларӑмӗ тухма пуҫланӑранпа 20 ҫул ҫитнине халалланӑ ыр кӑмӑллӑх акцине ирттернӗ май ҫитнӗ. Ватӑсене сума сунине ЧР парламенчӗн депутачӗ, Муркашри чӑх-чӗп хапрӑкне чылай ҫул ертсе пынӑ Николай Ванеркин та кӑтартнӑ — унта вӑл парнесемпе ҫитнӗ.
Хаҫатҫӑсем хӑйсемпе пӗрле чӗнсен Чӑваш Енӗн тава тивӗҫлӗ артистки Лариса Васильева та хирӗҫлемен: мучи-кинемейсене хӑйӗн ҫепӗҫ сассипе савӑнтарнӑ. «Республика» хаҫат тӗп редакторӗ Лидия Филиппова хӑйӗн чуна тивекен сӑввисене вуланӑ, Эрбина Никитина журналист сӗрме купӑспа чех композиторӗн Эденек Фибихӑн «Поэма» хайлавне каласа кӑтартнӑ.
Ыран, эпир маларах пӗлтернӗччӗ, Раҫҫейӗпех йӗлтӗр ҫине тӑрӗҫ. Чӑваш Ен те «Йӗлтӗрӗ йӗрӗ — 2016» акцие хутшӑнӗ.
Палӑртма кӑмӑллӑ: спорт уявне хутшӑнакансем кашни ҫулах чылаййӑн. Унта ватти те, вӗтти те хаваспах хутшӑнать. Вера Афанасьевнӑна чылайӑшӗ пӗлет. Вӑл наци тумне тӑхӑнса, ӗлӗкхи йӗлтӗре сырса тухнӑччӗ. Кӑҫал та вӑл йӑлинчен пӑрӑнас темен. Вӑл мероприятие хутшӑнмашкӑн заявка панӑ.
Вера Афанасьевна — 83 ҫулта. Вӑл хӑйӗнпе пӗрле икӗ мӑнукне 4-ри Стефания Юрьевӑпа 2-ри Эмилия Юрьевӑна илет. Вӗсем ҫапла сывӑ пурнӑҫ йӗркине пропагандӑласшӑн.
Ахӑртнех, Вера Афанасьевна ыран «Йӗлтӗр йӗрӗ — 2016» акцире чи асли пулӗ.
Нумай хваттерлӗ ҫуртра пурӑнакансене капиталлӑ юсавшӑн тӳлеттерес пирки ҫӗршыв шайӗнче кӑларнӑ йышӑнӑва ҫынсем хавасланса йышӑнманни каламасӑрах паллӑ. Ун пирки Чӑваш халӑх сайчӗ темиҫе хутчен те ҫырнӑччӗ.
Тепӗр вунӑ-ҫирӗм ҫултан юсама пултӑр тесе паян укҫа пухнине ҫынсем ниепле те йышӑнасшӑн маррине ӑнланма пулать. Вилме выртнӑ карчӑк вилеймен текен каларӑш пур та, анчах тепӗр ҫирӗм ҫултан такам таҫта пулать. Пурнӑҫа пӗлмелле мар та, те вилсе выртӑпӑр вӑл вӑхӑта, те чӗрӗ пулӑпӑр тесе ултӑ-ҫичӗ теҫеткере пыракан ватӑсем кӑна мар, хӗрӗх ҫула ҫитейменнисем те аптӑраҫҫӗ.
Тата паян пӗр ҫуртра пурӑннишӗн тӳле, ыран, Турӑ пулӑшсан тата хамӑр тӑрӑшсан кивӗ хваттере сутса ҫӗнӗ ҫӗрте туянсан унччен тӗплӗ юсама тесе уйӑхсерен кӗсьене ҫӳхетни такамшӑн парне пулӗ-ши вара? Ара, хамӑр паян пурӑнакан ҫурта ӳлӗмрен юсама тесе пире халех укҫа пухтарттараҫҫӗ пулсан унчченхи вырӑнтан эпир тухса кайсан кӗмӗлӗмӗр кам хӑямачӗ валли пулать тет вара?
Ҫапла, капюсав темипе ӑнланмалла мар самантсем тем тесен те мӑй таран.
Пирӗн республикӑра 100 ҫултан иртнӗ 64 ҫын пурӑнать. Юлашки ҫулсенче Чӑваш Енре ҫыннӑн пурнӑҫ тӑршшӗ вӑрӑмланнӑ. 2010 ҫултанпа вӑл 2,4 ҫул ӳснӗ, пӗлтӗрхи ҫул вӗҫне ку кӑтарту 71 ҫулпа танлашнӑ.
Михаил Игнатьев каланӑ тӑрӑх, юлашки 5 ҫулта республикӑра нумай ҫул пурӑнакансен йышӗ 4910 ҫын ӳснӗ. Кӑҫал, 2012 ҫулхипе танлаштарсан, 100 ҫултан иртнисем 18 процент нумайрах.
Малтанлӑха палӑртнӑ тӑрӑх, кӑҫал тепӗр 26 ҫын 100 ҫул тултармалла. Ҫапла вӗсен йышӗ 90 ҫын таран ҫитме пултарать. Нумай пурӑнакансен йышӗ ӳснӗ май республикӑра кӑҫал геронтологи центрӗ уҫасшӑн.
Ҫапла, ватӑсем те йӗлтӗр ҫине тӑраҫҫӗ. Ҫулне кура мар хастар кинеми-мучисем Шупашкар районӗнчи халӑхӑн социаллӑ ыйтӑвӗсене тивӗҫтерекен центра ҫӳреҫҫӗ. Анчах пулӑшу ыйтма мар. Пӗрле пухӑнса сывлӑха ҫирӗплетме.
Спорт сывлӑх ҫулӗсене, иммунитет тата гормон тытӑмӗсене, чӗрепе юн тымарӗсене, апат ирӗлтерекен органсене лайӑх витӗм кӳрет тесе ҫирӗплетнӗ май йӗлтӗрпе хаваспах ярӑнаҫҫӗ.
Килте пусӑрӑнса, тивӗҫлӗ канӑва кайсан никама кирлӗ маррине туйса ларасран чӗрӗлӗх кӗртекенни, паллах, — Шупашкар районӗнчи халӑхӑн социаллӑ ыйтӑвӗсене тивӗҫтерекен центрӗ. Ҫулланнисем валли унта тӗрлӗ ушкӑнсем йӗркеленӗ. «Бодрость» (чӑв. Патварлӑх) клубне ҫӳренӗ май кинеми-мучисем пӗрле пухӑнса тренажер залне те каяҫҫӗ.
Ыран, нарӑс уйӑхӗн 2-мӗшӗнче, 11 сехетре ҫӗнӗ шупашкарсем Мухтав аллейине митинга пухӑнӗҫ. Унта Сталининград патӗнчи ҫапӑҫура ҫӗнтернине асӑнӗҫ.
Тӑван ҫӗршывӑн аслӑ вӑрҫинче унти ҫапӑҫу тӗлӗнмелле пӗлтерӗшлӗ пулнине историрен эпир аван пӗлетпӗр. 200 куна пулнӑ ҫапӑҫу — 1942 ҫулхи утӑ уйӑхӗн 17-мӗшӗнче пуҫланнӑ та 1943 ҫулхи нарӑсӑн 2-мӗшӗччен тӑсӑлнӑ. Унти ҫапӑҫу хыҫҫӑн пирӗн ҫарсем хӳтӗленессинчен тӑшмана хӑваласа пырасси енне куҫнӑ.
Хальхи вӑхӑтра Ҫӗнӗ Шупашкарта Сталининградри ҫапӑҫӑва хутшӑннӑ пӗр ҫын кӑна пурӑнать. Вӑл — Михаил Степанович Чекменев.
Ыранхи митинга хулари тӳре-шара, яваплӑ вырӑнта тӑрӑшакан тӗрлӗ ҫын хутшӑнмалла, ҫапӑҫу паттӑрӗсене ӑшшӑн аса илсе сӑмах тухса каламалла.
(2016 ҫулхи кӑрлачӑн 28-мӗшӗнче Ваттисен тӗп канашӗн анлӑ ларӑвӗнче каланисенчен)
Чӑваш Ваттисен Тӗп канашӗ 1988 ҫултанпа йӗркеллех ӗҫлесе пырать. Ялсенче, тӗрлӗ организацисемпе учрежденисенче, вӑл шутра ЧР элтеперӗ ҫумӗнче те Ваттисен канашӗсем йӗркеленсе ҫитрӗҫ. Вӗсен кашнин хӑйсен тӗллевӗсем, майӗсем, ӗҫӗсем. Ял тӑрӑхӗсен ертӳҫисемпе ял мухтарӗсем (старостисем) хастар ҫӗрте Ваттисен канашӗсем питӗ тӑрӑшуллӑ. Вӗсем курӑмлӑ ӗҫсем тӑваҫҫӗ.
Ӗҫлекене тиркекен те пур, ырлакан та пур. Ыйтусем килеҫҫӗ: Республика пуҫлӑхӗ ҫумӗнче, ЧНКара Ваттисен канашӗсем пур чухне пирӗн Тӗп канаш кирлӗ-и? теҫҫӗ. Кирлӗ. Пӗри теприне чӑрмантармасть. Граждансен обществине тӑвас тесен, Путин каланисене шута хурас пулать — вӗсем нумайрах та ӗҫлӗрех пулни кирлӗ. «Мы развиваем и будем развивать инструменты прямой демократии, имея в виду самые разные общественные организации. Но не может быть одинаковых клише в области демократии — американской, европейской, немецкой, российской, индийской», — терӗ В.
Сӗнтӗрвӑрри районӗнчи вӑрӑм ӗмӗрлӗ ватӑсемпе «Рен ТВ» телеканал журналисчӗсем пулнӑ. Вӗсем вӑл тӑрӑхри вӑрӑм ӗмӗрлӗ ватӑсене шыраса ҫитнӗ-мӗн.
Татьяна Азарова тата Денис Поляничко корреспондентсем асӑннӑ районти Ҫичӗпӳрт ялӗнче вӑрӑм ӗмӗрлӗ ҫынсем нумай тенине илтнӗ-мӗн. Вӗсем ҫавсем пирки телесюжет ӳкерес тенӗ. Анчах, шел те, вӑрӑм ӗмӗрлисем паян ялта нумаях мар-мӗн. Районти социаллӑ хӳтлӗх пайӗн пуҫлӑхӗ Эльвира Упракина «Советская Чувашия» хаҫата пӗлтернӗ тӑрӑх, вӑрӑм ӗмӗрлисем маларах, чӑн та, вӑл ялта йышлӑ пурӑннӑ-ха. 80 ҫултан кӗҫӗнреххисене унта пӗр вӑхӑтра ҫамрӑксен шутне кӗртменни кӑна пулнӑ иккен. Вӑл вӑхӑтра ялта 90 ҫултан пуҫласа 105 ҫулчченхи ватӑсем пурӑннӑ.
Ҫапах та Мускав журналисчӗсене ахаль яман. Вырӑнтисем вӗсене 86 ҫулти Елена Михайловапа тата кӑҫалхи пуш уйӑхӗнче 97 ҫул тултаракан Терентий Дверенинпа паллаштарнӑ.
Тележурналистсем Терентий Дверенинӑн килхушшинчен тӑпрана тӗпчеме илсе кайнӑ. Унсӑр пуҫне вӗсем ҫӑлти тата колонкӑри шыва та илнӗ.
+2.7 °C