Канаш районӗнче арҫын 8 ҫулти хӗрачана ҫапса кайнӑ. Инкекре пӑрахман вӑл ӑна, хӑйех пульницӑна илсе ҫитернӗ.

Ку авӑн уйӑхӗн 29-мӗшӗнче Ухман ялӗнче пулнӑ. Хӗрача 7 сехет те 20 минутра ҫул каҫма тӑнӑ. Ҫав вӑхӑтра арҫын урапине хускатнӑ.

Водитель хӗрачана пульницӑна илсе ҫитернӗ. Унта тухтӑрсем пӗчӗкскерӗн ури аманнине палӑртнӑ, пулӑшу панӑ хыҫҫӑн киле янӑ.

Кун хыҫҫӑн 39 ҫулти арҫын авари вырӑнне таврӑннӑ. Вӑл ӳсӗр пулманни паллӑ. Правана вӑл 4 ҫул каялла илнӗ. Анчах унӑн ОСАГО полисӗ пулман.

Шупашкарта пурӑнакан 11 ҫулти арҫын ача ЧР Президенчӗ Владимир Путин валли рэп стилӗпе юрӑ ҫырнӑ. Арнольд Иванов 4-мӗш гимназире 5-мӗш класра вӗренет.

Ҫапла майпа арҫын ача Владимир Путина ҫуралнӑ кунпа саламлама хатӗрленнӗ. Юрӑ «Владимир Владимирович Путин» ятлӑ. Юпа уйӑхӗн 7-мӗшӗнче вӑл ӑна тӗнче тетелне кӑларӗ.

Пӗлтер Арнольд Владимир Путина ыйту парасшӑн пулнӑ: компьютер вӑййисене, хӑрушшисене, хӑҫан выляттарма чарӗҫ? Ачапа Президент администрацийӗн ӗҫченӗсем ҫыхӑннӑ та ку темӑна анлӑ ҫутатмаллине каланӑ.

Арнольд сӑвӑ ҫырма тата вулама юратать. Арнольда Раҫҫейри пултаруллӑ ачасен йышне кӗртнӗ. Вӑл Владимир Путина халалласа сӑвӑ ҫырнӑ тӑрӑх пӗлӗшӗ кӗвӗ хатӗрленӗ.

Юрра ҫынсем тӗнче тетелӗнче юпан 7-мӗшӗнче курма пултарӗҫ. Ун чухне Владимир Путин 63 ҫулхине паллӑ тӑвӗ.

Кӳкеҫре ҫамрӑк амӑшӗсене хулари чирлӗ арҫын хӑратса ҫӳрет тесе ҫырать Шупашкарпа Ҫӗнӗ Шупашкарта тӳлевсӗр саланакан пичет кӑларӑмӗсенчен пӗри. «Хӗрарӑмсем ачасене урама пӗччен епле кӑлармалла-ши тесе пӑшӑрханаҫҫӗ?» — шухӑшне малалла тӑсать ҫав хаҫат.

Шупашкар район центрӗнче онанист ҫӳренине кӑларӑма Кӳкеҫ хӗрарӑмӗ пӗлтернӗ-мӗн. Хаҫатҫӑсене хӗрарӑм хӑй тата унӑн пӗчӗк ачи ҫав ҫынран шар тӳснӗ тесе каланӑ пулать.

Хӗрарӑм пульницӑран вӑрманти асфальт ҫулпа килне таврӑннӑ чух сак патӗнче арҫын хӑй ӗҫӗпе аппаланнине асӑрханӑ. «Тахҫанах ун пеккине курман та эпӗ аптӑраса ӳкрӗм. Пилӗк уйӑхри ача ҫумра пулман тӑк лайӑх кӑна эпӗ ӑна тапнӑ пулӑттӑм», — тесе пӗлтернӗ Кӳкеҫ хӗрарӑмӗ пичет кӑларӑмне.

«Пулса-иртни хыҫҫӑн хӗрарӑмпа ача ҫывӑхри лавккана кӗнӗ», — тесе ҫырать хаҫат. Онаниста курнӑ хӗрарӑмӑн паллаканӗ ӑна ҫав арҫынна унччен те курни пирки пӗлтернӗ пулать.

Арҫынна хӗрарӑм хытах сӑнанӑ: лешӗ 170–175 сантиметр ҫӳллӗш, ҫутӑрах сӑрӑ тӗслӗ джемпер, хура шӑлаварпа хура бейсболка тӑхӑннӑ-мӗн.

Ӗнер Шупашкар районӗнчи Тутаркассинчи вӑтам шкулта чӑваш чӗлхипе литературине хальхи технологисемпе усӑ курса вӗрентессипе стажировка иртнӗ. Кун пек вӗрентӗве федерацин патшалӑх вӗренӳ стандартне куҫнӑ май йӗркеленӗ.

Стажировкӑна Чӑваш Республикин Вӗренӳ институчӗн чӑваш чӗлхипе литератури кафедри йӗркелени пирки Чӑваш Республикин учителӗсен ассоциацийӗн чӑваш чӗлхипе литератури вӗрентекенсен секцийӗн ертӳҫи Геронтий Никифоров пӗлтерет.

Унта Шупашкар тата Ҫӗрпӳ районӗсен чӑваш чӗлхипе литератури вӗрентекенӗсем хутшӑннӑ.

И.А. Фомина «Литература юррисем, вӗсенче илемлӗхе курма вӗрентесси», А.В. Волкова «Ҫӗнӗ технологипе усӑ курса «Йывӑҫсем» темӑна вӗрентесси», С.Ю. Ефимова «Ача-пӑча сӑмахлӑхне 5-мӗш класра вӗрентесси», А.В. Ишова «Ҫӗнӗ технологисемпе усӑ курса В. Агеевӑн «Чӑваш вӑййи» ӳкерчӗкне тишкересси, сочинени ҫырасси», Л.Ю. Николаева «Пайӑр ятсене вӗрентнӗ май кулленхи вӗренӳре усӑ куракан ӗҫ-хӗле йӗркелесси», Н.Д. Васильева «Сывлӑха упрас тесен мӗн тумалла?» темӑсемпе ӑсталӑх урокӗсем ирттернӗ.

Малалла...

Чӑваш патшалӑх ҫамрӑксен театрӗнче — премьера. Унта нумаях пулмасть 83-мӗш сезон уҫӑлнӑ. Артистсем куракансем валли парне хатӗрленӗ — сцена ҫине ҫӗнӗ спектакль тухнӑ.

Ку — хальхи юмах. Ӑна ача-пӑча ҫывавҫи Владислав Николаев ҫырнӑ. Театр ачасене сиенлӗ апат-ҫимӗҫрен сивӗтмешкӗн тӗллев лартнӑ. «Ванюк каникулӗсем» вара шӑпах ҫак темӑпа ҫыхӑннӑ.

Ванюк каникула асламӑшӗ патӗнче ялта ирттерет. Ӑна, хальхи ытти ачасем пекех, ялти апата хӑнӑхма йывӑр. Вӑл ҫав апат сӗтел ҫине мӗнле лекнине те пӗлмест. Унӑн шухӑшӗпе — апат-ҫимӗҫ лавккана ахаль ҫеҫ лекет. Чӑннипе вара мӗнле? Ванюка кун пирки Ҫӑкӑр, Сӗт, Ҫӗрулми каласа кӑтартаҫҫӗ.

Юмах — интерактивлӑ. Ачасем сӑнарсемпе пӗрле чуста ҫӑрма, ҫӑкӑр пӗҫерме, ҫӗрулми кӑларма, утӑ ҫулма вӗренеҫҫӗ. Постановкӑна икӗ чӗлхепе — вырӑсла тата чӑвашла — лартаҫҫӗ.

Ҫамрӑксен театрӗ аслисем валли те премьера хатӗрленӗ. Вӑл — «Ҫерем ҫинчи ҫиҫӗм» ятлӑ. Ку постановка — фронтовик шӑпи пирки.

Авӑнӑн 17-мӗшӗ Вӑрнарти «Березка» (чӑв. Хурӑн) ача пахчине ҫӳрекен шӑпӑрлансемшӗн чылайлӑха асра ҫырӑнса юлӗ. Ҫак кун ачасем «Салам, вӑрман!» юмахсен уҫланкине кайса курнӑ.

Пӗчӗкскерсене ача-пӑча литературин пайӗн заведующийӗ А.Кириллова кӗтсе илнӗ. Вӑл вӗсене хӑйне евӗр ҫулҫӳреве чӗннӗ. Вӑл ачасене пирӗн пуянлӑх — вӑрман — пирки каласа кӑтартнӑ. Вӑрмана ҫулсерен пулӑшу кирлине палӑртнӑ.

Юмахсен уҫланкинче ачасене юмахри сӑнарсем кӗтнӗ. Вӗсен рольне вулавӑш ӗҫченӗсем калӑпланӑ. Вӗсем вӑрманта пурӑнакан чӗрчунсем пирки, вӑл ҫынсене мӗнле усӑ кӳни ҫинчен каласа кӑтартнӑ. Ачасемпе пӗрле вӑйӑсем те вылянӑ вӗсем.

Ачасемшӗн вӑрман пирки каласа кӑтартни интереслӗ пулнӑ. Кун пек экскурсисем вӗсене ҫутҫанталӑка упрама вӗрентеҫҫӗ.

Сӑнсем (5)

Шупашкар районӗнчи Чӑрӑшкассинчи вӑтам шкул Чечен Республикинче вилнӗ Леонид Пучкова асӑнса спорт ӑмӑртӑвӗ ирттерме хатӗрленет. Ӑна шкул Леонид пуҫне хунӑ кун, авӑнӑн 16-мӗшӗнче, йӗркелӗ. 28 ҫулти арҫын Шупашкар районӗнче полицин патрульпе пост службинче водительте ӗҫленӗ. Чечен Республикине ӗҫпе кайсан пуҫне хунӑ.

Ҫав кун шкул ачисем йӑлана кӗнӗ йӗркепе ҫӑмӑл атлетика эстафетине тухӗҫ. Калашинков автоматне салатса пуҫтарассипе те тупӑшӗҫ. Унсӑр пуҫне 200 метра хӑвӑртрах чупса тухассипе тата турник ҫинче ытларах туртӑнассипе ӑмӑртӗҫ.

Чӑрӑшкасси шкул пуҫлӑхӗ Ирина Гаврилова ӑмӑртӑва ытти шкул ачисем хутшӑнсан пушшех те кӑмӑллӑ пулассине пӗлтерет.

Чӑрӑшкасси шкулӗнче вӗреннӗ Леонид Пучкова асӑнса пӗлтӗр вӗренӳ учрежденийӗ асӑну хӑми вырнаҫтарнӑ. Ҫавӑнта каччӑн амӑшӗ Галина Александровна, Шупашкар районӗнчи йӗрке хуралҫисем тата Леонидӑн тантӑшӗсем хутшӑннӑ.

Шупашкарти 137-мӗш ача пахчинче нумай функциллӗ кану вырӑнӗ пур. Халӗ ачасем тӑрӑллӑ сцена ҫинче выляма, фонтанпа киленме, сак ҫине ларса канма пултараҫҫӗ. Кун пекки нихӑш ача пахчинче те ҫук.

Пултарулӑх бульварӗнче вулавӑш, спорт лапамӗ, театрзациленӗ мастерской та пур. Ачасен тантӑшӗсемпе ытларах хутшӑнас килнине палӑртаҫҫӗ воспитательсем. Анчах вӗсен карта тулашне тухма юрамасть. Халӗ сцена ҫинче уявсем те йӗркелеме тытӑнӗҫ. Воспитательсем ытти ача пахчинчи тата шкулсенчи шӑпӑрлансене те чӗнме хатӗр.

Ку сцена ҫинче ачасем хӑйсене артистсем пекех туйӗҫ. Пӗчӗкскерсем сцена ҫине хӑпарса сӑвӑ вулама тӑрӑшаҫҫӗ. Ушкӑнра вӗсем хӑйсене ирӗклӗ тытаймаҫҫӗ, кунта вара вӑтанмаҫҫӗ.

Кунта куҫ япӑх куракан ачасем ҫӳреҫҫӗ. Специалистсем палӑртнӑ тӑрӑх, вӗсен юрлас ӑсталӑхӗ пысӑк. Ҫакна хӑш-пӗр ашшӗ-амӑшӗ те ҫирӗплетет. Ку ача пахчинче сывӑ шӑпӑрлансем валли те ушкӑнсем уҫнӑ.

Тутар Республикин тухтӑрӗсем Чӑваш Енри ачасен сывлӑхне тӗрӗслӗҫ. Ҫав шӑпӑрлансем йывӑр чирпе аптӑраҫҫӗ, вӗсене пысӑк технологиллӗ медицина пулӑшӑвӗ кирлӗ.

Консультаци авӑн уйӑхӗн 17-мӗшӗнче Республикӑри ача-пӑча клиника пульници ҫумӗнче иртӗ. Ачасене 10 сехетрен пуҫласа 15 сехетчен йышӑнӗҫ.

Тӗрӗслеве Тутар Республикинчи ача-пӑча клиника пульницин нейрохирургӗ, хирургӗ, онкгематологӗ, кардиохирургӗ, неонаталлӑ хирургӗ хутшӑнӗҫ. Специалистсем шӑпӑрлансене тӗрӗслӗҫ, Раҫҫейри федераци центрӗсене е ют ҫӗршыври клиникӑсене сипленме ямашкӑн уйӑрӗҫ.

Консультацие ҫырӑнас тесен Республикӑри ача-пӑча клиникин (Шупашкар) тӗп тухтӑрӗн ҫумӗ Стиепанов Владимир Геннадьевич патне 8(8352) 56-31-56 телефонпа шӑнкӑравламалла.

Ача-пӑча ту хӑвна савӑнма, умна саппун ҫак куҫҫульна шӑлма... Ахальтенех ҫуралман ӗнтӗ юрра ҫаврӑннӑ ҫак йӗркесем. Этем чунне лайӑх ӑнланакансем вара ача-пӑча япӑх пулса ҫуралмасть, вӑл епле ӳсесси ӑна мӗнле ӳстернинчен килет тесе шухӑшлаҫҫӗ.

Пурнӑҫри йывӑр лару-тӑрӑва лекнӗ ачасене пулӑшакан фонд пуҫарнипе «Комсомольская правда» хаҫат ирттерекен «Ача-пӑча комитечӗ. Атте-аннене валли пирӗнтен канаш» пӗтӗм Раҫҫейри конкурс ачасен чунне ӑнланма пулӑшмалла. Вӑл ҫитес уйӑхӗн 8-мӗшӗччен пырӗ. Унта 5 ҫултан пуҫласа 15 ҫулчченхи ачасем хутшӑнма пултараҫҫӗ.

Конкурса хальлӗхе пухӑннӑ ӗҫсем пирки каласан, ачасем пурте ҫемьере юрату кирлине палӑртаҫҫӗ-мӗн.

5–10 ҫулхи ҫӗнтерӳҫӗсене экшн-камерӑпа, 11–15 ҫулсенчисене «Орленок» центра канма кайма путевкӑпа хавхалантарӗҫ.