Ҫак уйӑхӑн 12-мӗшӗнче Йӗпреҫ районӗнче ирӗклӗ майпа кӗрешекенсен Кӗлӗмкассинчи республика турнирӗ иртӗ.
Ятне Кӗлемкасси тенӗ те, анчах ӑмӑртӑва республикӑран тата кӑмӑл пулсан ун тулашӗнчен те (вӗсене те кӗтеҫҫӗ) пырса ҫитнӗ яшсемпе пикесене район центрӗнчи «Патвар» физкультурӑпа сывлӑх комплексӗнче пухаҫҫӗ.
Ирӗклӗ майпа кӗрешекенсен турнирне СССР спорт маҫтӑрне Орест Маркиянова асӑнса ирттереҫҫӗ.
Орест Маркиянов 1939 ҫулта Йӗпреҫ районӗнчи Кӗлӗмкассинче ҫуралнӑ. Хусанти патшалӑхӑн педагогика институтӗнче физкультура факультетӗнче вӗреннӗ. Педагогика ӑслӑлӑхӗсен докторӗ ята хӳтӗленӗ вӑл. Ирӗклӗ майпа кӗрешессипе Орест Маркиянов СССРта чӑваш спортсменӗсенчен чи малтан спорт маҫтӑрӗ ята илнӗ. Ирӗклӗ майпа кӗрешекенсен Чӑваш Енри шкулне те вӑлах йӗркеленӗ.
Шухӑшланипе шур пӳрт лартаймӑн теҫҫӗ те, анчах выртан каска мӑкланни те паллӑ. Чӑваш Енри тӳре-шара хамӑр патра ҫӗлекен шкул формине республика тулашне те сарасшӑн. Кун пирки вӗсем паян ирттернӗ канашлура сӳтсе явнӑ. Унта республика Элтеперӗ Михаил Игнатьев та, экономика аталанӑвӗн тата вӗренӳ министрӗсем Владимир Аврелькин тата Владимир Иванов та хутшӑннӑ.
Владимир Аврелькин ӗнентернӗ тӑрӑх, ҫӑмӑл промышленноҫӑн республикӑри предприятийӗсем (сӑмах кунта шкул форми ҫӗлекенсем пирки пырать) ют ҫӗршыври компанисемшӗн халех конкурент пулса тӑнӑ. Михаил Игнатьев Элтепер вӗсен республика тулашне те тухмаллине палӑртса хӑварнӑ.
Сӑмах май каласан, хальхи вӑхӑтра пирӗн тӑрӑхра шкул формине «Кайсаров», ОВАС, «Аврора», «Элита» предприятисем ҫӗлеҫҫӗ.
Йӗпреҫри 1-мӗш шкулта ӑс пухакан Диляра Вахитова пӗр ҫулта республика тата район пуҫлӑхӗсен стипендине тивӗҫнӗ. Хӗр вӗренӳре кӑна мар, пултарулӑхра маттур. Вӑл вокалпа интересленет.
Дилярӑна шкулта пурте пӗлеҫҫӗ. Унсӑр пӗр мероприяти те иртмест. Икӗ ҫул каялла ӑна «Шкул республикин» президентне суйланӑ. Диляра тӑрӑшнипе ачасен общество пӗрлешӗве аталанать. Ачасем унран тӗслӗх илме, ун пек пулма тӑрӑшаҫҫӗ.
Диляра пур ҫӗре те ӗлкӗрет: спортпа та туслӑ вӑл. Пур предметпа та лайӑх вӗренсе пырать вӑл. 1-мӗш класранпа ачасен ӳнер шкулӗн сукмакне такӑрлатать.
Дилярӑн ҫемйинче пурте вулаҫҫӗ: тутарла, чӑвашла, вырӑсла, акӑлчанла. Хӗр тӗрлӗ конкурса хутшӑнса малти вырӑнсене ҫӗнсе илнӗ. Диляра халӗ РФ Президенчӗн премине те илме тивӗҫ пулнӑ.
Нумаях пулмасть Етӗрнери таврапӗлӳ музейӗнче чикӗ сыхлакансен залӗ хута кайнӑ. Кӑкшӑмри 9 ҫул вӗренмелли шкулӑн пуҫламӑш класра вӗренекен ачасен пӗр ушкӑнӗ хӑйсен вӗрентекенӗсемпе ҫак залпа паллашма ятарлӑ экскурсине кайнӑ.
Республикӑри «Пограничное братство» (чӑв. ~Чикӗри тӑванлӑх) халӑх ушкӑнӑн комиссарӗ Сергей Антипин шкул ачисене чикӗ сыхлакансен залӑн историйӗпе паллаштарчӗ. Кунти материалсене, ятарлӑ зала хӑй вӑхӑтӗнче ҫӗршыв чиккине сыхланӑ пограничниксен пуҫарӑвӗпе уҫнӑ. Шкул ачисем вӗсемпе интересленсех паллашнӑ, чикӗ сыхлакансен пурнӑҫне сӑнлакан видео та курнӑ.
«Ҫӗршыва сыхлама хатӗр пулма мӗн пӗчӗкрен хатӗрленмелле, спортпа туслӑ пулмалла, шкулта лайӑх вӗренмелле. Унта та кунта террористсем алхасаҫҫӗ. Сирӗн ҫитӗнсен ҫӗршыва хӳтӗлеме хатӗр пулмалла», — тенӗ пограничник-ветеран Михаил Данилов.
Юлашкинчен пухӑннисем асӑнмалӑх сӑн ӳкерӗннӗ.
Ҫӗмӗрле хулинчи 8-мӗш гимназире вӗренекенсене тӑван халӑхӑмӑрӑн пӗрремӗш актрисипе Тани Юнпа паллаштарнӑ. Тани Юн, аса илтерер, Иоаким Максимов-Кошкинский мӑшӑрӗ пулнӑ. Вӑл вара чӑваш театрне йӗркелесе янӑ.
Тани Юн кӑрлачӑн 28-мӗшӗнче ҫуралнӑ. «Тани Юн — чӑвашсен пӗрремӗш актриси» ят панӑ стендпа Ҫӗмӗрле ачисем хаваспах паллашнӑ. Вӗсене Тани Юн пултарулӑхӗ те чунтанах кӑсӑклантарнӑ. 1924 ҫулта Чӑваш драма театрне йӗркеленӗренпех ҫак тӗлӗнсе каймалла пултаруллӑ актриса чӑвашла киносенчи хӗрарӑм тӗп сӑнарӗсене калӑпланӑ.
Пӗрремӗш роле вӑл «Атӑл пӑлхавҫисем» фильмра калӑпланӑ. Унтан «Сарпике» фильмра тӗп рольте вылянӑ та ҫавӑнтанпа вӑл халӑх юратнӑ актриса пулса тӑнӑ, ӑна вырӑссен актрисипе Любовь Орловапа та танлаштарнӑ.
Кӑрлач уйӑхӗ вӗҫленчӗ. Эппин, ӑна пӗтӗмлетме вӑхӑт. Ҫулталӑкӑн пӗрремӗш уйӑхӗнче ачасене мӗнле ятсем хунӑ-ха?
Иртнӗ уйӑхра Шупашкарта 643 ача кун ҫути курнӑ. Вӗсенчен 322-шӗ — арҫын ача, 321-шӗ — хӗрача.
Калинин районӗнче ачасене хӑйне евер ят хуракансем пулнӑ: Ян, Ильдар, Юлиан, Радмилла и Элина. Ленин районӗнче Леон, Лев, Серафим, Архелия, Иванна, Каролина, Есения, Амалия, Марианна ҫуралнӑ. Мускав районӗнче Эльза, Агния, Аделина, Амелия, Аветиса, Далемира кун ҫути курнӑ.
Кӑрлач уйӑхӗнче 11 йӗкӗреш ҫуралнӑ. 107 мӑшӑр ҫемье ҫавӑрнӑ.
Шупашкарта пӗр ача вилнӗ. Ку кӑрлач уйӑхӗн 29-мӗшӗнче кӑнтӑр-хӗвеланӑҫ районӗнче пулнӑ.
Халӗ кун тӗлӗшпе тӗрӗслев ирттереҫҫӗ. Мате Залка урамӗнчи пӗр ҫуртра ача ҫурҫӗр иртни 3 сехетре сывлама чарӑннӑ. Вӑл икӗ ҫулта кӑна пулнӑ.
РФ Следстви комитечӗн Чӑваш Енри следстви управленийӗ ку чӑнах та пулнине ҫирӗплетет. Ача чире пула сывлама чарӑнни паллӑ. Анчах мӗнле чир? Ҫакна каярахпа, тӗрӗслев ирттерсен, палӑртӗҫ.
Роспотребнадзорӑн Чӑваш Енри управленийӗ пӗлтернӗ тӑрӑх, кӑрлач уйӑхӗн 29-мӗшӗ тӗлне республикӑри 5 шкула, кунсӑр пуҫне 17 класа карантина хупнӑ.
Ҫавна май занятисене 852 ача ҫӳремест. Кунсӑр пуҫне шкулчченхи пӗр учреждение, виҫӗ ача пахчинчи 4 ушкӑна карантина хупнӑ. Ҫапла майпа 220 ача килте ларать.
Паян планеркӑра палӑртнӑ тӑрӑх, Шупашкарти хӑш-пӗр класа карантина хупнӑ. Хула пуҫлӑхӗ Леонид Черкесов каланӑ тӑрӑх, 59-мӗш (5 класс), 54-мӗш (2 класс), 30, 38 тата 24-мӗш шкулсенче (1-ер класс) хупӑннӑ.
Етӗрне районӗнчи Урпаш ялӗнчи Ксюша Максимова районти ӑмӑртура йӗлтӗрпе чупнӑ хыҫҫӑн комӑна кӗрсе ӳкни пирки унчченех пӗлтернӗччӗ. Ксюша халӗ те тӑна кӗмен, анчах ҫывӑх ҫыннисем алӑ усмаҫҫӗ. Вӗсем тӗрлӗ пульницӑран пулӑшу ыйтаҫҫӗ.
Шупашкар тухтӑрӗсем ачана операци тума килӗшмен. Мускав специалисчӗсем те вӗсен шухӑшӗпе килӗшнӗ. Ҫывӑх ҫыннисем Ксюшӑн диагнозне палӑртнӑ документсене Раҫҫейри 20 клиникӑна янӑ.
Хӗрӗн организмӗ 24 сехет апат йышӑнман. Телее, ӗнер лару-тӑру улшӑннӑ — Ксюша каллех апата йышӑнма тытӑннӑ. Унӑн органӗсем лайӑхах ӗҫлеҫҫӗ. Анчах диагноз — «пуҫ мимине юн кайни» — ырринех кӑтартмасть.
Ксюшӑн ҫывӑх ҫыннисем пульницӑран пӗр утӑм та каймаҫҫӗ. Ҫемье тӗпренчӗкӗн пурнӑҫӗшӗн кӗрешнӗ чухне тӗнче тетелӗнче ултавҫӑсем тупӑннӑ. Вӗсем хӗрачана сиплеме тесе укҫа пухаҫҫӗ. Анчах вӗсене ӗненмелле мар. Ҫемье хальлӗхе укҫа-тенкӗ пухмасть.
Шупашкар районӗнче пурӑнакан 35 ҫулти хӗрарӑм суд сакки ҫине ларнӑ. Ҫук, темле хӑрушӑ преступлени туман вӑл. Алимент тӳлемен.
Хӗрарӑм 2000 ҫулта ача ҫуратнӑ. Анчах вӑл ачине тивӗҫлипе пӑхман, амӑшӗн ӗҫӗсене пурнӑҫламан. Ҫавна май 2008 ҫулта суд ӑна ӗҫлесе илнӗ шалӑвӗн 1\4 пайне алимент тӳлеттермелле тунӑ.
Хӗрарӑм сусӑр-чӑлах мар, анчах вӑл ӗҫе вырнаҫма васкаман. Ҫапла, паллах, амӑшӗ алимент та тӳлемен. Парӑмӗ вара ӳссех пынӑ — ҫур миллион тенке ҫитнӗ.
Суд халӗ ӑна колони-поселение ҫур ҫуллӑха ӑсатнӑ. Унччен те ӑна ҫакнашкал йӗркене пӑснӑшӑн айӑпланӑ. Вӑл айӑпне саккун умӗнче «каҫарттарса» та пӗтереймен пулнӑ.
+12.3 °C