Чӑваш патшалӑх истори архивне Раҫҫей тава тивӗҫлӗ артистки, Чӑваш халӑх артистки Любовь Фёдорова хӑйӗн архивӗнчи сӑнӳкерчӗксемпе документсене парнелерӗ.
Ӗнер культура учрежденийӗнче «Архиври каҫ-2023» мероприяти иртрӗ. Артисткӑна унта хаклӑ хӑна евӗр чӗннӗ. Чӑваш патшалӑх академи драма театрӗнче 50 ҫул ытла ӗҫлекен сцена ӑсти хӑйӗн ҫинчен каласа кӑтартрӗ, тӗлпулӑва пуҫтарӑннисен ыйтӑвсене кӑмӑлтан хуравларӗ. Ҫак йӗркесен авторӗ те майлӑ самантпа усӑ курса хӑйне кӑсӑклантаракан ыйтӑва пама пултарчӗ.
Маларах эпир Чӑваш патшалӑх юрӑпа ташӑ ансамбльне илемлӗх ертӳҫи пулса нумай ҫул ертсе пынӑ Юрий Васильев хӑйӗн архивӗнчи материалсене парнелени пирки хыпарланӑччӗ.
Чӑваш Енӗн Наци вулавӑшӗнче паян, ака уйӑхӗн 14-мӗшӗнче К.В. ячӗллӗ Чӑваш паталӑх академи драма театрӗн 105 ҫулхине халалласа «Вся жизнь – театру!» (чӑв. Пӗтӗм пурнӑҫ — театра) театр тӗпелӗ иртӗ. Вӑл 14 сехетре пуҫланӗ.
Кӑҫалхи кӑрлач уйӑхӗн 27-мӗшӗнче культура учрежденийӗ 105 ҫул тултарчӗ. Театр чӑн-чӑн пысӑк ӑстана ҫаврӑннӑ артистсемпе мӑнаҫланма пултарать. Вӗсен йышӗнче — СССР халӑх артисчӗсем Алексей Ургалкин, Борис Алексеев, Вера Кузьмина, Валерий Яковлев; Раҫҫей халӑх артисчӗсем Нина Григорьева, Николай Григорьев, Нина Яковлева; Раҫҫей тава ивӗслӗ артисчӗсем Виктор Родионов, Ефим Никитин, Николай Степанов, Геннадий Терентьев, Иван Иванов, Валентина Трифонова, Любовь Федорова, Геннадий Большаков; чӑваш халӑх артисчӗсем Елена Шорникова, Валериан Лебедев, Николай Охотников, Валентина Иванова, Валентина Ситова, Вячеслав Александров.
Ҫав ҫулсенче тӗп режиссёр пулса И. С. Максимов-Кошкинский, П. Н. Осипов, К. И. Иванов, Л. Н. Родионов ӗҫленӗ. Паян ҫак ӗҫре В.Н. Яковлев тӑрӑшать.
Ака уйӑхӗн 4-мӗшӗнче Ҫеҫпӗл Мишши ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх ҫамрӑксен театрӗн сцена ӑсти — Чӑваш Республикин халӑх артисчӗ Александр Пӑртта 60 ҫул тултарать. Ҫавна май ака уйӑхӗн 7-мӗшӗнче культура учрежденийӗнче артистӑн юбилей каҫӗ иртӗ.
Пулас артист, драматург тата ҫыравҫӑ Красноармейски районӗнчи Алманчӑ ялӗнче ҫуранӑ. Ярославль хулинчи театр училищинчи (аслӑ шкулти) актёр факультетӗнчен вӗренсе тухнӑ хыҫҫӑн Чӑваш пукане театрӗнче ӗҫлеме тытӑннӑ. 1990 ҫулта вӑл Ҫамрӑксен театрне куҫнӑ.
Паян, пуш уйӑхӗн 30-мӗшӗнче, Чӑваш патшалӑх академи драма театрӗнче «Юлашки парӑм» спектакль кӑтартӗҫ. Ҫӗнӗ ӗҫе вырӑс драматургийӗн классикӗ Александр Островский ҫуралнӑранпа 200 ҫул ҫитнине халалланӑ.
Спектакле лартассипе ӗҫленӗ Чӑваш халӑх артистки Наталия Сергеева шухӑшланӑ тӑрӑх, Островскин хайлавӗсенче хӑйне евӗр чӗлхе те, пурнӑҫран илнӗ сӑнарсем те, пурнӑҫри ҫивӗч ыйтусем те пур. Спектакль — этемӗн ырӑ енӗсем хакне ҫухатни ҫинчен.
Рольсенче — Раҫҫей тава тивӗҫлӗ артистки Валентина Ситова, Чӑваш халӑх артисчӗсем Сергей Иванов тата Наталия Сергеева, Чӑваш Республикин тава тивӗҫлӗ артисчӗсем Валерий Карпов, Николай Сергеев тата Ирина Верьялова, ҫавӑн пекех театрӑн ытти актерӗ.
Республикӑри «Чӗнтӗрлӗ чаршав» XXIII конкурс ҫӗнтерӳҫисем паллӑ.
«Ҫулталӑкри чи лайӑх спектакль» – Юхма Мишшин романӗ тӑрӑх Борис Манджиев режиссёр лартнӑ «Куккук куҫҫулӗ» спектакль; «Ачасем валли хатӗрленӗ чи лайӑх спектакль» – Денис Андронов лартнӑ «Сказка о Ежике, волшебном лесе и еще кое о чем…».
Венера Пайгильдина артистка «Куккук куҫҫулӗ» спектакльти Эльза ролӗшӗн «Чи лайӑх хӗрарӑм сӑнарӗ» номинацире ҫӗнтернӗ; Александр Кураков «Айӑпсӑр чун» спектакльти Кӳршӗ сӑнарӗпе «Чи лайӑх арҫын сӑнарӗ» номинацие тивӗҫнӗ, «Иккӗмӗш планри чи лайӑх сӑнар» номинацие — «Братья Карамазовы» спектакльте Смердяков сӑнарне калӑпланӑ Владислав Савельев.
«Чи лайӑх сценографи» номинацире «Сӑр чикки» спектакле илемлетнӗ Елисей Шепелёва палӑртнӑ, «Спектакле музыка енчен чи лайӑх илемлетни» номинацие «Сказка о Ежике, волшебном лесе и еще кое о чем…» спектакле юрӑ-кӗвӗпе пуянлатнӑ Андрей Галкина панӑ.
Ӗнер, пуш уйӑхӗн 27-мӗшӗнче, пирӗн ҫӗршыври театрпа кино ӑсти Николай Дупак пурнӑҫран уйрӑлса кайнӑ. Ку хыпара чӑваш парламенчӗн спикерӗ Леонид Черкесов халӑх ушкӑнӗнчи хӑйӗн страницинче хыпарланӑ май Леонид Дупак пирки «чӑваш халӑхӗн пысӑк тусӗ» тесе палӑртнӑ.
Николай Лукьянович 102-мӗш ҫула кайнӑ. Вӑл — Тӑван ҫершывӑн аслӑ вӑрҫин ветеранӗ. Мускаври Таганкӑри театра 30 ҫула яхӑн ертсе пынӑ. РСФСР халӑх артисчӗ вуншар фильмра ӳкерӗннӗ, ҫав шутра — «Сорок первый», «Служили два товарища», «Интервенция», «Бумбараш», «Капитан Немо», «Война на западном направлении» ятлисенче.
Николай Дупак Раҫҫейри чӑвашсен наципе культура автономийӗ Мускавра ирттерекен мерприятисене пӗрмай хутшӑннӑ. Леонид Черкесов пӗлтернӗ тӑрӑх, артист ҫӗршыври халӑхсен культурипе, йӑли-йӗркипе кӑсӑкланнӑ. Чӑвашсем уншӑн уйрӑмах ҫывӑх пулнӑ, мӗншӗн тесен вӑл Василий Чапаев хӗрӗн упӑшки пулнӑ.
Ҫеҫпӗл Мишши ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх ҫамрӑксен театрӗн артисткине Наталья Ахмеда «Чӑваш Республикин тава тивӗҫлӗ артисчӗ» ят панӑ. Хушӑва республика Элтеперӗ Олег Николаев алӑ пуснӑ.
Наталья Ахмед 1982 ҫулта Иркутск облаҫӗнчи Плишкино ялӗнче ҫуралнӑ. Чӑваш патшалӑх культурӑпа ӳнер институтне вӗренме кӗнӗ. 2003 ҫулта ӑна, студент чухнех, Ҫамрӑксен театрӗн труппине илнӗ. Тепӗр икӗ ҫултан хӗр «Драма театрӗпе киновӗн актёрӗ» специальноҫа алла илнине ҫирӗплетекен дипломлӑ пулса тӑнӑ.
Юлашки ҫулсенче вӑл режиссёр ассистенчӗ пулса та ӗҫленӗ, интерактивлӑ спектакльсен режиссёрӗ те.
Паян, пуш уйӑхӗн 17-мӗшӗнче, Алексей Ургалкин ҫуралнӑранпа 113 ҫул ҫитрӗ. Юбилей мар пулин те сумлӑ ҫын ҫинчен аса илмеллех.
Алексей Ургалкин (17.03.1910-07.11.1981) — Чӑваш АССР тава тивӗҫлӗ артисчӗ (1945), Чӑваш АССР халӑх артисчӗ (1950), РСФСР тава тивӗҫлӗ артисчӗ (1957), РСФР халӑх артисчӗ (1968), СССР халӑх артисчӗ (1976).
Чӑваш драма театрӗнче вӑл 1936 ҫулта ӗҫлеме тытӑннӑ. Пурӗ 65 ҫул ӗҫленӗ вӑл унта. Ӑна режиссёрсем те, куракансем те юратнӑ.
...«Советская Чувашия» хаҫатра пичетленнӗ Гадина Сидорован «Артист из гущи народной» статйи куҫ тӗлне лекрӗ. Унта палӑртса хӑварнӑ тӑрӑх, Алексей Ургалкин калӑпланӑ сӑнарсене Фаина Романова театровед тӑрӑшса тунӑ скульптура произведенийӗсемпе танлаштарнине вуласа пӗлме кӑсӑклӑ пулчӗ. Ҫӗнӗ сӑнара калӑплама тытӑниччен артист ӑна малтан хут ҫине ӳкерсе хунӑ иккен: сӑмсине, куҫне, ҫӳҫӗ-пуҫӗ епле пулнине. Кайран ҫеҫ Ургалкин ҫав сӑнар тавра ӗҫлеме тытӑннӑ иккен.
Чӑваш патшалӑх юрӑпа ташӑ ансамблӗ гастроле тухса кайма хатӗрленет. Унта вӑл 54 ҫынран тӑракан пысӑк йышпа кайӗ: хор, балет труппи, оркестр.
Артистсем Тутарстанри, Удмурт Республикинче тата Киров облаҫӗнчи сценӑсем ҫине тухӗҫ.
Пӗрремӗш концерт Ижевск хулинче пуш уйӑхӗн 29-мӗшӗнче иртӗ, 30-мӗшӗнче — Ҫыранҫи Чаллӑ хулинче, ака уйӑхӗн 3-мӗшӗнче артистсем Кировра пулӗҫ, ҫав уйӑхӑн 4-мӗшӗнче — Чистополь хулинче.
Ансамбль солистки Ольга Дубинина «Чӑваш Ен» патшалӑх телерадиокомпанийӗн журналисчӗсене пӗлтернӗ тӑрӑх, гастроль артистшӑн сывлӑш пекех кирлӗ. Урӑх ҫӗре ҫитсе концерт кӑтартни питех те паха. Унта — ҫӗнӗ публика, ҫӗнӗ залсем, хавхаланма ҫӗнӗ кӑмӑл-туйӑм.
Чӑваш Енӗн Наци вулавӑшӗнче ыран, пуш уйӑхӗн 17-мӗшӗнче. Арсений Тарасов ҫыравҫӑн «Сутнӑ ҫуртри юлашки каҫ» калавне вулӗҫ.
«Васкамасӑр вулатпӑр» мероприятие Чӑваш Республикин халӑх артисткине Наталия Сергеевӑна чӗннӗ.
Калава васкамасӑр вуланӑ май ҫийӗнчех тишкерсе пырӗҫ.
Вулавӑшра пӗлтернӗ тӑрӑх, мероприятие ҫамрӑксене кӗнеке вулаттарас тӗллевпе ирттереҫҫӗ.
+1.3 °C