Ҫӗршывра пурӑнакан халӑхсен эткерлӗхне тӗрӗ урлӑ сарас тӗллевпе «Вышитая карта России» (чӑв. Раҫҫейӗн тӗрленӗ картти) проекта хута янӑ. Халӗ унпа тӗнче тетелӗнче паллашма пулать. Пӗрлехи пусман пайӗсене вышитаякартароссии.рф сайта вырнаҫтарнӑ.
Сайта кӗрсен карттӑн тӗрлӗ регионта хатӗрленӗ уйрӑм пайӗсене ҫеҫ мар, кашни композцин техникине тишкерме, ӑстасен ячӗсене пӗлме пулать.
Меллӗ пултӑр тесе карттӑна федераци округӗсемпе пайланӑ.
Чӑваш Енӗн Цифра аталанӑвӗн министерствинче пӗлтернӗ тӑрӑх, сайта халӗ малалла пуянлатаҫҫӗ. Ҫӗршывӑн тӗрлӗ регонӗнчен материалсем килнӗҫемӗн вӗсене сайта вырнаҫтарса пырӗҫ.
Пушкӑртстанри ӑсчахӑн Лира Афанасьеван «Чувашская свадьба» кӗнеке-альбомӗ чӑвашла, вырӑсла тата акӑлчанла пичетленсе тухнӑ.
Унта чӑваш туйӗнче тӑхӑнмалли ҫипуҫсен сӑнӳкерчӗкӗсене Питӗрти, Ӗпхӳри, Стерлитамакри, Пелепейри, Шупашкарти, Пелепей районӗнчи Слакупҫӗнчи тата ытти хӑш-пӗр музейри экспонатсенчен илнӗ.
Лира Афанасьева Пушкӑртстанри Ишимбай районӗнчи Васильевка ялӗнче 1974 ҫулта ҫуралнӑ. Вӑл — фольклорист, филологи наукисен кандидачӗ. Шупашкарти И.Н. Ульянов ячӗллӗ ЧПУрн вӗренсе тухнӑ хыҫҫӑн Пушкӑртстанри патшалӑх университечӗн Стерлитамакри флиалӗнче ӗҫлет. Атӑлпа Урал тӑрӑхӗнчи халӑхсен, ҫав шутра чӑвашсен, фольклорне тӗпчет.
Ҫу уйӑхӗн 7-мӗшӗнче Чӑваш патшалӑх пукане театрӗнче Генрих Сапгирӑн ӗҫӗ тӑрӑх лартнӑ «Лошарик» спектакле кӑтартӗҫ. Ӑна курас тесен культура учрежденине 10 сехет те 30 минута ҫитмелле.
Спектакле классика мелӗпе (пуканесем ширма хыҫӗнче) лартнӑ. Юмахра циркри жонглер ҫинчен каласа кӑтартнӑ.
«Ку спектакльте эпӗ Лошарик сӑнарне вылятӑп. Вӑл пурне те шанать, ырӑ кӑмӑллӑ. Спектакль ачасене те, аслисене те килӗшмелле. Шанӑр, ӑна пурнӑҫлас тесе тӑрӑшӑр!» — тенӗ юмахра тӗп роле вылякан Надежда Назарова.
Чӑваш Енре чи вуланакан кӗнекесене палӑртнӑ. Вӑл конкурса республикӑн Наци вулавӑшӗ, Чӑваш Енри Профессионал ҫыравҫӑсен союзӗ тата Чӑваш кӗнеке издательстви ҫулсерен ирттереҫҫӗ.
«Поэзи жанрӗпе чӑвашла ҫырнӑ чи вуланакан кӗнеке» чӑваш халӑх поэчӗн Юрий Сементерӗн «Ҫӗнтерӳ ячӗпе» кӗнекине палӑртнӑ. «Проза жанрӗпе чӑвашла ҫырнӑ чи вуланакан кӗнеке» номинацире Анатолий Хмытӑн «Тӗлленмен тӗлӗк» кӗнеки ҫӗнтернӗ, «Поэзи жанрӗпе вырӑсла ҫырнӑ чи вуланакан кӗнеке» — Виталий Захаровӑн «Меженица» кӗнеки, «Чи вуланакан ача-пӑча кӗнекисем — Марина Карягинӑн «Чӗвӗлти чӗкеҫ чӗппи», Ольга Австрийскаян «Пӗчӗкҫӗ шевле», Людмила Симонован «Кукша с Кукшумки».
Чӑваш халӑх поэчӗ Петӗр Хусанкай ҫуралнӑранпа 115 ҫул ҫитнине Чӑваш наци музейӗ #читаемХузангая (чӑв. Хусанкая вулатпӑр) флешмоб ирттерчӗ. Поэтӑн чӑвашла тата вырӑсла куҫарнӑ сӑввисене 300-е яхӑн ҫын вуланӑ.
Кӑрлачӑн 18-мӗшӗнче флешмоба поэтӑн ывӑлӗ, публицист тата литература критикӗ Атнер Хузангай уҫнӑ. К.В. Иванов ячӗллӗ Литература музейӗнче вӑл ҫав кун «Малалла-ха пурнӑҫ, малалла…» сӑвва вуланӑ.
«Проект Петӗр Хусанкайӑн лирики тӗрлӗ ҫулхисене ҫывӑххине кӑтартса пачӗ. Вӑл сӑвӑ хитре вулакансене, тен, пулас актёрсене, тупса пама пулӑшрӗ. Пирӗншӗн пуринчен те ытла хакли — флешмоба хутшӑнас ӗмӗтпе ҫунатланнӑ вуншар ача поэтӑн сӑввисен кӗнекисене пуҫласа, тен, уҫса пӑхни», – палӑртса хӑварнӑ наци музейӗн директорӗ Ирина Меньшикова.
Флешмоба хутшӑннисенчен чылайӑшӗ «Мехел», «Эпир пулнӑ, пур, пулатпӑр!», «Эп – чӑваш ачи», «Эпир Российӑра пурнатпӑр», «Манӑн ҫӑлтӑр тӳпере», «Тӑван ҫӗршыв», «Чӗре юрри», «Ҫӗр пӳртре», «Мунча шӑрши» чӑвӑсене, «Таня» тата «Аптраман тавраш» поэмӑсенчи сыпӑксене вуланӑ.
Паян, ака уйӑхӗн 28-мӗшӗнче, 18 сехет те 30 минутра, Чӑваш патшалӑх пукане театрӗнче Чӑваш Республикин таа тивӗҫлӗ артистки Елена Хорькова «Санӑн йыхравна эпӗ илтрӗм» моноспектакльпе сцена ҫине тухӗ.
Юбилей каҫӗнче республикӑн культура министрӗ Светлана Каликова, унӑн ҫумӗ Алексей Кизилов, Чӑваш Енри Театр ӗҫченӗсен союзӗн председателӗн ҫумӗ Зоя Яковлева тата ыттисем пулӗҫ.
Елена Хорькова (Шурту) — Чӑваш патшалӑх пукане театрӗн сцени ҫинче 30 ытла ҫул вылять. Вӑл 100 ытла тӗрлӗ сӑнара калӑпланӑ. Елена Шурту пушкӑрт чӑвашӗсен халӑх юррисене юрланипе те палӑрнӑ.
Палӑксемпе историлле вырӑнсен кунне тӗнчипех уявласси 1984 ҫулхи ака уйӑхӗн 18-мӗшӗнче йӑлана кӗнӗ. Ҫав куна культура эткерлӗхне упраса хӑварас тӗллевпе йышӑннӑ. Кӑҫал тата Раҫҫейре халӑхсен культура эткерлӗхӗн ҫулталӑкӗ тесе йышӑнчӗҫ.
Культура эткерлӗхне упрассипе ӗҫлекен республикӑри центр «И это все – наследие республики!» (чӑв. Ку вӑл пурте — республика эткерлӗхӗ) ача-пӑча ӳкерчӗкӗсен конкурсне ирттерет. Конкурса 7-17 ҫулсенчи ачасем хутшӑнма пултараҫҫӗ.
Центрӑн директорӗ Александр Ипатьев пӗлтернӗ тӑрӑх, пирӗн республика территорийӗнче культура эткерлӗхӗн палӑкӗ шутланакан пурӗ 686 объект пур.
К.В. Иванов ячӗллӗ Литература музейӗнче «Диалог с писателем» (чӑв. Ҫыравҫӑпа калаҫу) тӗлпулусем иртессине эпир унччен пӗлтернӗччӗ-ха. Чӑваш чӗлхи кунне халалланӑ меропрятие ҫыравҫӑсемпе поэтсем хутшӑннӑ. Вӗсемпе студентсем, шкул ачисем тата шкул ҫулне ҫитмен шӑпӑрлансем тӗл пулнӑ. Тӗлпулӑва Альбина Юрату, Ордем Гали, Раиса Воробьева, Лидия Филиппова, Зоя Сывлӑмпи, Улькка Эльмен, Людмила Сачкова пынӑ.
Эстонире пурӑнакан чӑвашсен «Тарай» ушкӑнӗ ҫак кунсенче чӑваш юррисен иккӗмӗш альбомне кун ҫути кӑтартнӑ. Кун пирки ушкӑн «Контактра» халӑх тетелӗнчи хӑйӗн пабликӗнче хыпарланӑ.
«Пуш Параппан» альбома кӑларнине пӗлтернӗ май Чӑваш чӗлхи кунӗпе саламланӑ.
«Чӑваш поэзийӗпе чӑваш юрри-кӗвви тӗл пулчӗҫ — Тарай, П. Эйзин, В. Аванмарт, П. Яккусен», — пӗлтернӗ Эстонире пурӑнакан маттур чӑвашсен ушкӑнӗ.
Аса илтерер: «Тарай» ушкӑн Айтартан (сас, гитара), Эйнартан (бас), Андреаран (параппан) тӑрать. Вӗсем, хӑйсем калашле, «чӑваш халӑх пултарулӑхне тӗпе хурса (пентатоникӑпа сӑмахлӑх тата паянхи тапӑсем) эксперимент тӑвать».
Чӑваш Енӗн наци вулавӑшӗнче «Наци кӗтречӗ. Константин Иванова халалласа» курав уҫӑлнӑ. Ӑна чӑваш поэзийӗн классикне Константин Иванова тата унӑн вилӗмсӗр «Нарспи» поэмине халаллассине эпир унччен пӗлтернӗччӗ-ха.
Курава уҫнӑ ҫӗре республика Элтеперӗ Олег Николаев, чӑваш парламенчӗн спикерӗ Леонид Черкесов, культура министрӗ Светлана Каликова тата ыттисем хутшӑннӑ.
«Нарспи» поэмӑна эпир ача чухне вӗреннӗ. Унти тӗп геройсене – Нарспипе Сетнера — халӗ те астӑватпӑр. Поэмӑна нумай ӑсчах, филолог, шухӑшлавҫа тӗпченӗ, ҫав ятпа спектакль тата опера хатӗрленӗ, ку вӑл хайлавӑн пӗлтерӗшне пӗлтерет», – тенӗ Олег Николаев.
Курав поэмӑпа ҫыхӑннӑ кӗнекесемпе, куҫарусемпе, сӑн ӳкерчӗксемпе, хаҫат статйисемпе, аудиодисксемпе, спектакльти тумсемпе паллаштарать.
-1.7 °C