Паян, ҫӗртмен 7-мӗшӗнче, республикӑра пурӑнакан Татьяна Викторова ҫул ҫинче кӑсӑклӑ пулӑм асӑрханӑ имӗш. Ирхи 6 сехетре вӑл маршрутлӑ «ГАЗелпе» Красноармейскинчен Шупашкара килнӗ пулнӑ. Сасартӑк ҫул урлӑ пӑши, кайран хир сысни чупса иртнӗ.
— Пикшик ялне ҫитсе пынӑ чухне пире хирӗҫ пӑши сиксе тухрӗ. Вӑрманта пурӑнакан чӗрчун асфальт ҫине тухма хӑяймарӗ. Хӑнӑхманнине пула пӗр вӑхӑт пӑшин урисем асфальт ҫинче шума пуҫларӗҫ. Ҫавах та вӑрманти чӗрчун ҫул урлӑ каҫса кайма ӗлкӗрчех. Инҫех мар пӑши ҫурине те курма май лекрӗ.
«Присурский» заповедник пуҫлӑхӗн ҫумӗ Александр Дмитриев ҫак пулӑма вӑрмансенче вӑрӑмтуна йышлӑн ӗрченипе ҫыхӑнтарать. Вӗсенчен хӑтӑлас тесе чӗрчунсем урапасем чупакан ҫул-йӗр ҫине те чупса тухаҫҫӗ иккен.
Мӑн Шетмӗ тӑрӑхӗнчен паллӑ ҫынсем сахал мар тухнӑ. Ҫав йышра литературӑпа ӳнерте палӑрнисем те. Вӗсен шутне Четрикре ҫуралса ӳснӗ Николай Петрович Петрова кӗртетпӗр. Вӑл учитель пулнӑ — шкулсенче ачасене вӗрентнӗ, директорта ӗҫленӗ. Ҫав хушӑрах поэзи пахчинче ырми-канми вӑй хунӑ. Ӑна эпир чӑннипех те поэт-публицист е гражданла лирика сӑвӑҫи тетпӗр.
Мӑн Шетмӗри вӑтам шкулта Николай Петрова асӑнса литература каҫӗ иртрӗ. Ку икӗ пулӑмпа сӑлтавланнӑ: ҫӑвӑн 19-мӗшӗнче учитель-сӑвӑҫ ҫуралнӑранпа 60 ҫул тултарчӗ тата ҫӗртмен 23-мӗшӗнче вӑл пирӗнтен уйрӑлса кайнӑранпа виҫӗ ҫул ҫитет. Питӗ шел, мал ӗмӗтлӗ ҫынӑн кун-ҫулӗ кӗске килчӗ, хӑйӗн сумлӑ юбилейне паллӑ тӑваймарӗ.
Тӗлпулӑва шкул директорӗпе А.И. Васильевпа С.М. Назарова вӗрентекен ертсе пычӗҫ, унта шкулти 5, 7, 8-мӗш классенче вӗренекенсем пухӑнчӗҫ. Районти Н. Янкас ячӗллӗ литературӑпа ӳнер тата культура пӗрлӗхӗн правлени пайташӗсем пиллӗкӗн килнӗ. Красноармейскинчи вӑтам шкулти чӑваш чӗлхипе литературине вӗрентекен В.
Красноармейскинче Бавари Ҫӗрӗн Лапперсдорф общинин (районӗн) делегацийӗ пулса курчӗ.
Ун йышӗнче — 19-ӑн, ҫав шутра Эрих Доллингер бургомистр мӑшӑрӗпе — Йоханнапа тата Ханс Тодт альтбургомистр мӑшӑрӗпе — Каролинӑпа, ыттисем — община парламенчӗн депутачӗсем, хуҫалӑхсен, вӗрентӳ, культура, коммуналлӑ организацисен ертӳҫисем. Ҫулҫӳреве икӗ ен туслӑх кӗперне хывнӑранпа 20 ҫул ҫитнине халалланӑ.
Делегацине Трак вӑтам шкул вӗренекенӗсемпе вӗрентекенӗсем ҫӑкӑр-тӑварпа, чӑваш сӑрипе тата юрӑпа тарават кӗтсе илчӗҫ.
Шкул директорӗ, ЧР тава тивӗҫлӗ вӗрентекенӗ Г. Юлмасова вӗрентӳ учрежденийӗн ӗҫӗ-хӗлӗпе паллаштарчӗ. «Эпир чылай проекта пурнӑҫа кӗртессипе ӗҫлетпӗр, ҫав шутра нимӗҫ чӗлхине республикӑра анлӑрах сарас енӗпе те. Ку чӗлхене ачасем юратса вӗренеҫҫӗ, ҫӑмӑллӑнах калаҫма хӑнӑхаҫҫӗ. Пирӗн шкулта пӗлӳ илнӗ вунна яхӑн ҫамрӑк хӑйӗн пурнӑҫне Германипе ҫыхӑнтарнӑ. Ачасен пӗр ушкӑнӗ кӗҫех Англире ҫулҫӳревре пулса курать», — пӗлтерчӗ Галина Илларионовна.
Чӑваш апатне — хуран куклине — тутанса пӑхнӑ хыҫҫӑн инҫетри ҫывӑх туссем шкулпа паллашрӗҫ: пуҫламӑш классен пӳлӗмӗсене, этнопедагогика музейне кӗрсе курчӗҫ, «Ачасен Арбачӗн» ӗҫне хутшӑнчӗҫ, ачасене сувенирсем пачӗҫ.
Шупашкар хулин администрацийӗ пӗлтернӗ тӑрӑх Красноармейски ҫак кунсенче Ҫӗнтерӳ кунне палӑртакан хӑйне майлӑ палӑкпа пуянланнӑ. 76 миллиметрлӑ девизи тупине ялти Мухтав монумӗнчӗпе ҫуммӑн вырнаҫтарнӑ.
Тӑван Ҫершывӑн Аслӑ вӑрҫинче тупӑ чи анлӑ усӑ куракан хӗҫ-пӑшалсенчен пӗри пулнӑ. Вӑрҫӑ хыҫҫӑн та вӗсемпе самай хушӑ усӑ курнӑ. Хӑш-пӗр ҫӗршывсенче ҫак кӑрал паянхи кун та тивӗҫлӗ вырӑн йышӑнса тӑрать.
«Вӑрҫӑ палӑкне Чӑваш Республикине Курган облаҫӗнчен ҫитернӗ. Тупӑна вырнаҫтарас ӗҫ-пуҫ ака уйӑхӗн вӗҫӗнчех пуҫланнӑ. Ҫӗнтерӳ кунӗ тӗлнелле палӑка майлаштарса лартассине вӗҫленӗ», — пӗлтереҫҫӗ хула администрацийӗн пресс-службинче.
Ял таврашӗнче ҫавӑн йышши палӑксене лартасси ӳсекен ӑрӑва паттӑрлӑх туйӑмне ӳстерессе, тӑван ҫӗршыва юратма вӗрентессе, чунӗсенче ҫирӗплетме пулӑшасса шансах тӑрас килет.
Красноармейски район администрацийӗн вӗрентӳ пайӗн хушӑвӗпе килӗшӳллӗн Красноармейски районӗнчи тата Чӑваш Республикинчи шкулсенче 5-11 классенче вӗренекенсем валли «Улӑп — 2013» уҫӑ тата инҫет вӑйӑ конкурс ирттерме йышӑннӑ. Ӑна Чӑваш чӗлхи кунне тата Раҫҫей халӑх артисчӗ, Чӑваш тата Дагестан Республикисен искусствӑсен тава тивӗҫлӗ деятелӗ, паллӑ чӑваш композиторӗ Ф.М. Лукин ҫуралнӑранпа 100 ҫул ҫитнине халалланӑ. Конкурса пуҫараканӗсем — В.М.Михайловпа З.П.Михайлова, Пӗтӗмӗшле вӑтам пӗлӳ паракан Красноармейски шкулӗн вӗрентекенӗсем.
Вӑйӑ-ӑмартӑва Красноармейски районӗнчи тата Чӑваш Республикинчи шкулсенче 5-11 классенче вӗренекенсем хутшӑнма пултараҫҫӗ. Тулай Чӑвашри шкул ачисене ирӗклех йышӑнаҫҫӗ.
Вӑйӑ конкурса хутшӑнас текенсен http://www.make-test.ru сайта кӗрсе регистрациленмелле. Ҫак вӑйӑ конкурсӑн шывӗ-йӗркипе килӳшӳллӗн пӗр сехет хушшинче 30 ыйтуран тӑракан теста пурнӑҫламалла. Тест ыйтӑвӗсене пӗр хут ҫеҫ хуравлама юрать.
Вӑйӑ-конкурс инҫет майпа 2013 ҫулхи акан 8-мӗшӗпе 21-мӗшӗччен 5-7, 8-9, 10-11 класс ушкӑнӗсенче иртет. Пӗтӗмлетӳ протоколӗ акан 30-мӗшӗччен http://chuvsite.ucoz.ru сайтра курнӑҫланӗ.
Вӑйӑ-ӑмартӑвӑн тулли йӗрке-шывӗпе кунта паллашма пулать.
Трак Енти Нестер Янкас ячӗллӗ литературӑпа ӳнер тата культура пӗрлӗхӗн правленийӗн черетлӗ ларӑвӗ иртрӗ. Унта 2012 ҫулшӑн Нестер Янкас премине парас ыйтӑва пӑхса тухрӗҫ.
Чӑваш литературипе ӳнерне тата культурине аталантарас енӗпе уйрӑмах палӑрнӑшӑн, 2012 ҫулхи пултарулӑх ӗҫӗнче ҫитӗнӳсем тунӑшӑн Нестер Янкас ячӗллӗ преми лауреачӗн хисеплӗ ятне 2 ҫын тивӗҫрӗ.
1. Чӑвашсен хальхи вӑхӑтри паллӑ ҫыравҫи — Раҫҫей Писателӗсен Союзӗн членӗ, Чӑваш Республикин тава тивӗҫлӗ культура ӗҫченӗ, Ҫеҫпӗл Мишши ячӗллӗ преми лауреачӗ Николай Петрович Ишентей — 2012 ҫулта Чӑваш кӗнеке издательствинче пичетленсе тухнӑ «Планетӑпа чӗре» ятлӑ сӑвӑсен кӗнекишӗн.
Вӑл 1953 ҫулхи нарӑсӑн 14-мӗшӗнче Красноармейски районне кӗрекен Тури Шурҫырма ялӗнче (халӗ Ҫӗрпӳ районӗ) ҫуралнӑ. Унтах пурӑнать. Красноармейски вӑтам шкулӗ хыҫҫӑн икӗ аслӑ пӗлӳ илнӗ. Ял хуҫалӑхӗнче, вӗрентес ӗҫре, журналистикӑра вӑй хунӑ.
Ӗнер, нарӑсӑн 9-мӗшӗнче, эпир тинех «Ӑраскал ҫӑлтӑрӗ» литература ӑмӑртӑвӗнче мала тухнӑ ачасемпе вӗрентекенсене парнесемпе тата хисеп хучӗсемпе чысларӑмӑр. Мероприяти хальхинче Красноармейски шкулӗнче иртрӗ.
Ҫӗнтерӳҫӗсене эпир картинсемпе (пӗрремӗш вырӑна тухнисене — 60х40 калӑпӑшлӑ ӳкерчӗк, ыттисене — 30х20 калӑпӑшлине), кӗнекесемпе (эпир кӑларнӑ «Урхамахсем тӑраҫ тапӑртатса» тата «Янавар юмахӗсем» кӗнекепе), календарьсемпе (кӗсье календарӗ тата А. Розов юбилейӗпе кӑларнӑскер), «Пукане» ятлӑ караоке дискпа наградӑларӑмӑр. Паллах, хисеп хучӗсемпе (мала тухнисене) тата ӗнентерӳ хучӗсемпе (ыттисене) те тивӗҫтертӗмӗр.
Юрӑ тӑхтавӗсенче хӑйсен пултарулӑхӗпе «Юрату.ру» ушкӑн (ертӳҫи: Роза Беляева) хӗрӗсем савӑнтарчӗҫ.
Чыслава ҫитейменнисене пӗлме: хисеп хучӗсене сире эпир электронлӑ вариантпа тивӗҫтерӗпӗр (amartu@chuvash.org адреспа ҫыру ҫырӑр), ӗнентерӳ хучӗсене вара Чӑваш республикин вӗренӳ институтӗнче илме май пулӗ.
Район депутачӗсен пиллӗкмӗш суйлаври Пухӑвӗн черетлӗ ХХI ларӑвӗнче район талисманне йышӑнчӗҫ.
Красноармейски районӗ хӑйӗн символикисемпе пуян, унӑн гербӗпе ялавӗ тата гимнӗ пур. Кунсӑр пуҫне мӗн пур 9 ял тӑрӑхӗнче те ҫав элемсем пур.
Трак енсем кунпа ҫеҫ чарӑнман, малалла кайма шут тытнӑ. «Ялти туризма аталантарасси», «Красноармейски районӗн яш-кӗрӗмӗ: 2011–2020 ҫулсем» тӗллевлӗ программӑсене пурнӑҫласа районӑн талисманне палӑртас тата туса хатӗрлес енӗпе уҫӑ конкурс палӑртнӑ пулнӑ. Район администрацийӗнче икӗ уйӑх хушши пирӗн района халалланӑ, хӑйне евӗр мелӗпе (стилӗпе) пурнӑҫланӑ, маларах ытти тупӑшусене тӑратман ӗҫ-сувенирсене йышӑннӑ. Пӗтӗмпе конкурса 19 ӗҫ тӑратнӑ пулнӑ.
Талисмана палӑртас тӗлӗшпе райадминистрацин фойинче ҫав ӗҫсенчен конкурс йӗркеленӗ, курава хутшӑннисем, куракансем вӑл е ку ӗҫшӗн хӑйсен сассисене пама пултарнӑ.
Талисмана палӑртас тӗлӗшпе конкурс комиссийӗ мӗн пур ӗҫсене пур енлӗн тишкерсе хакланӑ. Каярах комиссипе районта пурӑнакансен шухӑшӗ пӗр килнӗ. Пурне те «кӗмӗл тӗслӗ шлем, хӗрлӗ кӗпе тӑхӑннӑ (район символӗсен элеменчӗсемпе илемлетнӗ), пиҫиххи ҫыхнӑ, ӑна «Трак Упи» наци ялавӗн элеменчӗсемпе илемлетнӗ, («Трак ен Упи») «упа» килӗшнӗ.
Иртнӗ юнкун, карлачӑн 23-мӗшӗнче, Шупашкарти «6х7» ӳнер галерейинче Красноармейскинчи алӗҫ ӳнерӗн «Пӳрнеске» кружокӗн куравӗ уҫӑлнӑ.
«Всем место под сияньем небесным» (чӑв. Тӳпе йӑлтӑравӗ пурин валли те) курава уҫнӑ май Чӑваш Республикин Халӑх пултарулӑх ҫурчӗн директор ҫумӗ Тамара Шамсеева ҫак ача-пӑча ушкӑнне пысӑк хак парса хакларӗ, вӗсем чӑннипех те «халӑх ача-пӑча кружокӗ» ята тивӗҫлине пӗлтерчӗ. Галерейӗн куравӗсене тӑтӑш хутшӑннӑшӑн тав хучӗсемпе чыслама та манмарӗ.
Ку куравра эсир ачасем тӗрленӗ алшӑллисемпе, вӗсем хатӗрленӗ теттесемпе, пуканесемпе тата ытти тӗрлӗ ӗҫсемпе паллашма пултаратӑр. Вӑл нарӑсӑн 11-мӗшӗччен ӗҫлет.
«Пӳрнеске» кружока тӗрлӗ ӳсӗмри ачасем ҫӳреҫҫӗ. Хӑйсен ӗҫӗсенче вӗсем йывӑҫпа та, пирпе те, ҫӑмпа та ӗҫлеҫҫӗ. Кружока Жанна Михайлова ертсе пырать. Вӗсен ӗҫӗсем чылай куравсене хутшӑннӑ — республика шайӗнчисене те, патшалӑх шайӗнчисене те. Тӗнче анлӑшӗпе иртнӗ куравсен дипломӗсемпе те вӗсем мухтанма пултараҫҫӗ.
Нарӑсӑн 9-мӗшӗнче (шӑматкун) «Ӑраскал ҫӑлтӑрӗ» литература конкурсӗнче малти вырӑнсене йышӑннисене чыслӑпӑр! Мероприятие кӑҫал Красноармейскинче (ӗлӗкхилле — Трак) ирттерме шутларӑмӑр. Пуҫламӑшӗ 12 сехетре!
Мала тухнисене эпир хаклӑ парнесемпе (картинсем, кӗнекесем, календарьсем) тата хисеп хучӗсемпе чыслӑпӑр! Вырӑн йышӑнманнисем валли ӗнентерӳ хучӗ хатӗрленӗ — май пулсан пырса илме пултаратӑр. Тӑхтав вӑхӑтӗнче юрӑ-ташӑпа «Юрату.ру» эстрада ушкӑнӗ савӑнтарма килӗшрӗ! Мероприяти вӗҫӗнче кӑҫалхи литература ӑмӑртӑвӗн ятне пӗрле суйлӑпӑр!
Килме май тупаймансен хисеп хучӗсемпе ӗнентерӳ хучӗсене кайран Вӗренӳ институтне пырса илме пултарӗҫ. Ҫавах та чыслава пыни самай лайӑхрах пулнӗ пулӗччӗ — парнесемпе хисеп хутсене ахаль йӑтса ҫӳрессинчен пире хӑтарнӑ пулӑттӑр!
Аса илтерме: «Ӑраскал ҫӑлтӑрӗ» литература ӑмӑртӑвне Чӑваш халӑх сайчӗпе Чӑваш чӗлхин инҫет вӗренӳ центрӗ ирттернӗ.
+0.3 °C