Вырӑнти хӑй тытмӑлӑха тӗрӗслессин тухӑҫлӑхне ӗнер ведомствӑсен хушшинчи лару йӗркелесех тишкернӗ. Ӑна Чӑваш Ен Элтеперӗ Михаил Игнатьев ирттернӗ.
Республикӑри муниципалитет пӗрлешӗвӗсен канашӗн ӗҫ тӑвакан директорӗ Станислав Николаев кӑҫалхи тӑхӑр уйӑхра вырӑнти хӑй тытӑмлӑх органӗсене 1 202 хутчен тӗрӗсленине пӗлтернӗ, ҫав шутран 445-шӗ — планпа пӑхманни иккен. Должноҫри ҫынсене 230 хутчен 1,95 миллион тенкӗлӗх штрафланӑ. Пуринчен ытла явап тыттараканни — монополипе кӗрешекен служба. Хайхин тӳпи — 40 процент. Ҫул-йӗр хӑрушсӑрлӑхӗн патшалӑх инспекцийӗпе Инкеклӗ ӗҫсен министерстви мӗнпур штрафӑн 15-шар процентне ҫырса панӑ, прокуратура тӳпи — 9 процент.
Ял тӑрӑхӗсем патшалӑх заказӗ пирки пӗлтерӳсем панӑ чух сахал мар йӑнӑшаҫҫӗ иккен. Чӑваш Ен Элтеперӗ вара ку ӗҫре район администрацийӗсен пулӑшмаллине, тӗрӗсрех, социаллӑ пӗлтерӗшлӗ обьектсене хута янӑ чух районсен хӑйсен конкурс ирттермеллине палӑртса хӑварнӑ.
Шупашкар хули «2013 ҫулхи чи лайӑх усламҫӑ» хула конкурсӗ ирттерме палӑртнӑ. Унта пӗчӗк тата вӑтам бизнесра ӗҫлекенсем хушшинче йӗркелеҫҫӗ. Ӑна усламҫӑсене хавхалантарас тӗллевпе йӗркеленине пӗлтереҫҫӗ. Тата малта пыракан предпринимательсен опычӗпе тин ҫеҫ ҫак ӗҫе кӳлӗнекенсене паллаштарас шухӑш та пур-мӗн.
Конкурса «2013 ҫулхи чи лайӑх пӗчӗк предприяти», «2013 ҫулхи чи лайӑх вӑтам предприяти», «2013 ҫулхи чи лайӑх усламҫӑ», «2013 ҫулхи социаллӑ яваплӑ чи лайӑх компани», «2013 ҫулхи чи лайӑх инновацилле предприяти», «2013 ҫулхи чи лайӑх усламҫӑ», «Ӳнер промыслисен тата ремеслисен енӗпе 2013 ҫулхи чи лайӑх предприниматель», «2013 ҫулхи ӑнӑҫлӑ старт» номинацисемпе йӗркелеҫҫӗ. Заявкӑсене ҫак уйӑхӑн 22-мӗшӗччен йышӑнаҫҫӗ, 25-мӗшӗнче вара пӗтӗмлетме палӑртнӑ.
Республикӑра юлашки ҫулсенче «Ҫулталӑк аспиранчӗ» ирттересси йӑланӑ кӗнӗ ӗнтӗ. Ӑна йӗркелекенсем аспирантсен ӑслӑлӑх тӗпчевне ирттересси, професси шайне ӳстересси тата ӑслӑлӑх ӗҫ-хӗлне хавхалантарасси теҫҫӗ-мӗн. Кун ҫумне тата Чӑваш Енӗн ӑслӑлӑхпа вӗренӳ тата экономика вӑй-хӑватне аталантарасси таранах кӗртнӗ.
Конкурса республикӑн Вӗренӳ тата ҫамрӑксен ӗҫӗн министерстви тата Чӑваш Республикин Ҫамрӑк ӑсчахсемпе специалисчӗсен канашӗ йӗркелет.
Унта хутшӑнас тесен е аспирантурӑра вӗренмелле, аспирантурӑна кӑҫал вӗренсе пӗтернисене те айккинелле пӑрса хӑвармӗҫ. Тупӑшӑва тухма естественнӑй, гуманитари, педагогика тата техника енӗпе ӑс пухакансен юрать. Документсене чӳк уйӑхӗн 18-мӗшӗнчен тытӑнса 25-мӗшӗччен Вӗренӳ министерствинче йышӑнаҫҫӗ.
«Ҫармӑс ҫипуҫӗ хӑнана чӗнет» ятпа Йошкар-Олара наци костюмӗн пӗтӗм тӗнчери конкурсӗ иртнӗ. Унта 12 регионти ӑстасем пырса ҫитнӗ. Халӑх йӑли-йӗркине упраса хӑварас тата чӗртсе тӑратас тӗллевпе йӗркелекен конкурса пирӗн патран та хутшӑннӑ: Чӑваш Республикин тава тивӗҫлӗ художникӗ, Раҫҫей художникӗсен союзӗн членӗ Татьяна Петрова модельер; йывӑҫран тӗрлӗ кӳлепе касса илемлетекен тата наци пуканисем ӑсталакан маттурсем — Петрпа Нина Наумовсем; Шупашкарти ӳнер училищин преподавателӗ Ирина Шонова; И.Я. Яковлев ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх педагогика университечӗн студенткисем Валентина Ивановӑпа Юлия Григорьева тата Кӳкеҫри «Паха тӗрӗ» фирма хутшӑннӑ.
Пирӗн маҫтӑрсем этнографи тумтирне юсаса ҫӗнетсе, ӑна хатӗрлес йӗркене ылмаштарса кӑтартнӑ. «Хальхи вӑхӑтри сцена тумтирӗ» номинацире II степеньлӗ диплома Татьяна Петрова тата «Паха тӗрӗ» фирма ҫӗнсе илнӗ. Асӑннӑ предприяти пирки каласан, конкурсра ҫӗнтерӳҫӗ ӗҫе Анастасия Андреева тӗрленӗ, модель авторӗсем — Ольга Ландышевӑпа Надежда Канашина. Пукане ӑсталакан Нина Наумовӑна вара конкурсӑн ятарлӑ дипломӗпе хавхалантарнӑ.
Хӗрлӗ Чутай районӗнче «Ҫулталӑк кил-йышӗ — 2013» конкурс иртрӗ. Унта районти вунӑ ял тӑрӑхӗнчи пӗр-пӗринпе чылай ҫул хушши килӗштерсе, пӗр-пӗрне пулӑшса пурӑнакан чыслӑ ҫемьесем хутшӑнчӗҫ.
Малти вырӑна 25 ҫул юнашар утакан ҫемье, Хӗрлӗ Чутайри Хохловсен ҫемьи тухрӗ. Вӗсем район чысне республика шайӗнче хӳтӗлӗҫ. Надежда Валентиновнӑпа и Юрий Михайлович районта асӑннӑ ҫынсем. Юрий Михайлович Хӗрлӗ Чутайри тӗп вулавӑшра художник-оформитель пулса ӗҫлет, унӑн мӑшӑрӗ — Хӗрлӗ Чутайри вӑтам шкулта пуҫламӑш классене ҫырма-вулама хӑнӑхтарать. Иртнӗ вӗренӳ ҫулӗнче Надежда Хохлова районти класс ертӳҫисем хушшинче ирттернӗ «Самый классный классный» (чӑв. Чи маттур класс ертӳҫи) конкурсра районта малти вырӑна тухрӗ.
Мӑшӑрӑн тӑватӑ ача. Аслӑ ывӑлӗ Димитрий Мускаври МАДИ институчӗн студенчӗ, иккӗмӗш ывӑлӗ Никита — Мускаври политехника институтӑн Шупашкарти филиалӗн студенчӗ. Хохловсем икӗ ача усрава илнӗ, вӗсем Хӗрлӗ Чутайри вӑтам шкулта вӗренеҫҫӗ, арҫын ачи 8-мӗш, хӗрачи 7-мӗш классенче.
Хохловсен ачисем яланах хастарлӑхпа палӑрса тӑраҫҫӗ, тӗрлӗ конкурс-олимпиадӑсене хутшӑнаҫҫӗ.
Анчах тупрана вӗсем хӑйсен ырлӑх-пурлӑхӗ валли уйӑрмӗҫ — кӗнеке кӑларма ярӗҫ.
Республикӑра ача-пӑча валли шӑрҫалакансен кӗнекисен алҫырӑвӗсен конкурсне ирттернӗ. Ӗҫсене ӗҫ тӑвакан влаҫра, ӑслӑлӑхра, общество организацийӗсенче, аслӑ шкулсемпе вулавӑшсенче тӑрӑшакансенчен тӑракан комисси хакланӑ. Хайхисем авторсен чӗлхине, стильне, композицине, ҫавӑн пекех вӑл е ку кӗнеке ача-пӑчашӑн мӗнпе усӑллӑ пулассине тишкернӗ. Конкурса 19 автор пурӗ 27 ӗҫ тӑратнӑ иккен. Сӑмах май, пӗлтӗр ун пек кӑмӑллисем сахалрах пулнӑ — ун чухне 16 автор 17 алҫыру сӗннӗ.
Ҫапла вара кӑҫалхи конкурсра шкул ҫулне ҫитменнисемпе кӗҫӗн классенче вӗренекенсем валли тесе Арсений Тарасов ҫырнӑ «Чӑваш кӗпи» кӗнеке 50 пин тенке тивӗҫнӗ. Вӑтам шкул ӳсӗмӗнчисем валли шӑрҫаланӑ хайлавсенчен Владислав Николаевӑн «Хула хӗрачин ялти путишӗсем» ал ҫырӑвне палӑртнӑ. Ҫак кӗнекене кун ҫути кӑтартма хыснаран 75 пин тенкӗ тивӗҫӗ. Аслӑ классенче вӗренекенсем валли вара республика гранчӗ шучӗпе Елен Нарпи «Пӑрлӑ шыври хӗвел пайӑрки» кӗнеке пичетлеме пултарӗ.
«Чун юрланӑ чух». Ҫак ятпа Етӗрне районӗнчи Культура ҫуртӗнче нумаях пулмасть «Манӑн ҫулсем — манӑн пуянлӑхӑм» девизпа йӗркеленӗ мероприятие районта пухӑниччен ял тӑрӑхӗсенче утӑ–авӑн уйӑхӗсенче тӗрлӗ жанрлӑ уявсем ирттерсе пултаруллисене палӑртнӑ. Кам мӗнле пултарать, хӑйӗн пултарулӑхне ҫавӑн пек кӑтартнӑ: хӑшӗсем хӑйсем кӗвӗленӗ юрӑсене шӑрантарнӑ, сӑввисене вуланӑ, хут купӑспа вылянӑ, такмак каланӑ.
Фестивале Валентина Семяхина ертсе пыракан «Калинка» халӑх ансамблӗ уҫнӑ. Мероприятие Етӗрне хулин тата ялӗн, ҫавӑн пекех Хучаш, Кӑкшӑмри, Кивӗ Тинкешри, Пӗрҫырланти, Мӑн Явӑшри, Пушкӑрт сали тӑрӑхӗсенчи маттурсем пуҫтарӑннӑ.
Илемлӗ вулассипе Хучашри Николай Ефимов ҫӗнтернӗ. Хор ансамблӗсенчен Пӗрҫырланти «Сар Ен» халӑх фольклор ушкӑнне ҫитекен тупӑнман. Вокалистсенчен Хучашри Алевтина Соколова мала тухнӑ. Кунсӑр пуҫне ытти номинаципе те хавхалантарнӑ.
Районта ҫӗнтернисем халӗ Ҫӗмӗрлере ҫитес уйӑхра иртекен республикӑри фестивале тухса кайма хатӗрленеҫҫӗ.
Патӑрьелти 2-мӗш вӑтам шкулта илемлӗ вулакансен «Янӑравлӑ сӑмах» районти конкурсӗ иртнӗ. Кӑҫалхипе улттӑмӗш хут йӗркелекен конкурса хальхинче паллӑ сӑвӑҫсене — Итали поэчӗ Франческо Петрарко ҫуралнӑранпа 710 ҫул ҫитнине, вырӑс поэчӗсен Николай Асеевӑн 125 ҫулхине, Юлия Друнинапа Эдурад Асадовӑн 90 ҫулхисене халалланӑ.
Конкурса тӗрлӗ шкулта ӑс пухакан 102 ача хутшӑннӑ. Вӗсен илемлӗ вулавне классем тӑрӑх пайласа хакланӑ. 4–6-мӗш классенче вӗренекенсенчен Первомайскинчи вӑтам шкулти Екатерина Шурякова пӗрремӗш вырӑна тухнӑ. 7–9-мӗш классем хушшинче Аслӑ Чементи Кристина Иванова тата Шӑнкӑртамри Асия Валитова ҫӗнтернӗ. 10–11-мӗш классенчен Первомайскинчи Александра Романова тата Патӑрьелти 2-мӗш шкулти Оксана Салмина пӗрремӗш вырӑн йышӑннӑ.
Етӗрне хулинчи вӑтам пӗлӳ паракан 3-мӗш шкулта 6 класра вӗренекен Виктор Антипин «Регионӑн электрофикаци историйӗ» Пӗтӗм Раҫҫейри истори конкурсӗнче иккӗмӗш вырӑна тивӗҫнӗ. Жюри членӗсем шкул ачи ӗҫне пысӑк хак панӑ пулнӑ. Асӑннӑ конкурсӑн куҫӑмлӑ мар этапӗ Атӑлҫи федераллӑ округӗнче 5–6 вклассен вӗрекенӗсем хушшинче иртнӗ. Унта Виктор хӑйӗн ӗҫне тӑратнӑ. Паллах, вӗрентекен тӳпи те ку ҫӗнтерӳре пысӑк. Ҫавӑнпа та Виктор Елена Михайловна Антипова вӗрентекене тата 3-мӗш шкулӑн директорне — Кузнецова Татьяна Михайловнӑна — тав тӑвать.
Ҫакӑн йышши конкурсенче Виктор пӗрре мар хутшӑннӑ. Сӑмахран, шкул ачи кӑҫал ака уйӑхӗнче Мускаври ача-пӑча пултарулӑх ҫурчӗнче иртнӗ VI тӗпчев, реферат тата пултаруллӑ ӗҫсен региосем хушшинчи уҫӑ конкурса хутшӑннӑ. Унта вӑл суйлав турнирне тухса хӑйӗн ӗҫне тивӗҫлӗ хӳтӗленӗ.
Юпа уйӑхӗн 7-мӗшӗнчен пуҫласа раштавӑн 15-мӗшӗччен пирӗн республикӑра «Ҫулталӑкӑн обществӑлла чи лайӑх воспитателӗ» конкурс иртмелле.
Ӑна Ҫул ҫитменнисен ӗҫпе тата вӗсен прави енӗпе ӗҫлекен правительство комиссийӗ йӗркелет иккен. Ӑмӑртӑвӑн тӗллевӗ шутне обществӑлла чи лайӑх воспитательсене палӑртассине, вӗсен ят-сумне ӳстерессине тата ыттине кӗртнӗ. Конкурс условийӗпе республикӑн Вӗренӳ министерствин сайтӗнче тӗплӗнрех паллашма май пур.
-1.7 °C