Авӑнӑн 17-мӗшӗ Вӑрнарти «Березка» (чӑв. Хурӑн) ача пахчине ҫӳрекен шӑпӑрлансемшӗн чылайлӑха асра ҫырӑнса юлӗ. Ҫак кун ачасем «Салам, вӑрман!» юмахсен уҫланкине кайса курнӑ.

Пӗчӗкскерсене ача-пӑча литературин пайӗн заведующийӗ А.Кириллова кӗтсе илнӗ. Вӑл вӗсене хӑйне евӗр ҫулҫӳреве чӗннӗ. Вӑл ачасене пирӗн пуянлӑх — вӑрман — пирки каласа кӑтартнӑ. Вӑрмана ҫулсерен пулӑшу кирлине палӑртнӑ.

Юмахсен уҫланкинче ачасене юмахри сӑнарсем кӗтнӗ. Вӗсен рольне вулавӑш ӗҫченӗсем калӑпланӑ. Вӗсем вӑрманта пурӑнакан чӗрчунсем пирки, вӑл ҫынсене мӗнле усӑ кӳни ҫинчен каласа кӑтартнӑ. Ачасемпе пӗрле вӑйӑсем те вылянӑ вӗсем.

Ачасемшӗн вӑрман пирки каласа кӑтартни интереслӗ пулнӑ. Кун пек экскурсисем вӗсене ҫутҫанталӑка упрама вӗрентеҫҫӗ.

Сӑнсем (5)

Сцена ҫинче — Кинешма артисчӗсем

Кӑҫал Шупашкар ҫыннисемпе Шупашкар хӑнисене Вырӑс драма театрӗ тӗрлӗ хуларан килекен сцена ӑстисен пултарулӑхӗпе паллаштарма шантарать. Юпа–раштав уйӑхӗсенче республикӑн тӗп хулине Ярославль облаҫӗнчи Рыбинск хулинчи драма театрӗ, Пушкӑртстанри Стерлӗри вырӑс драма театрӗ, Иваново облаҫӗнчи Кинешма хулинчи А.Н. Островский ячӗллӗ драма театрӗ, Мускав облаҫӗнчи Ногинскри драма театрӗ килмелле.

Рыбинскри артистсем Шупашкарта юпан 8–10-мӗшӗсенче пулӗҫ. Ку театр Раҫҫейри чи аслисенчен пӗри шутланать. Театр труппи каҫхине виҫӗ спектакль тата ачасем валли юмах лартӗ.

Юпан 22–23-мӗшӗсенче Стерлӗри театр йыхравлать.

Чӳк уйӑхӗн 11–13-мӗшӗсенче Кинешма хулинчи артистсем пулӗҫ. Театра 1897 ҫулта йӗркеленӗ. Вӑл хулара 19-мӗш ӗмӗрӗн 60–80-мӗш ҫулӗсенче Александр Островский вырӑс драматургӗ пурӑннӑ.

Раштавӑн 11–13-мӗшӗсенче Ногинскри драма артисчӗсен спектаклӗсемпе киленме май килӗ.

Шупашкарта пациент операци хыҫҫӑн вилсе кайнӑ. Халӗ ку ӗҫ тӗлӗшпе операцие ирттернӗ тухтӑра айӑпласшӑн.

РФ Следстви комитечӗн Чӑваш Енри следстви управленийӗ пӗлтернӗ тӑрӑх, ку кӑҫал утӑ уйӑхӗн 13-мӗшӗнче пулнӑ. Медицина ӗҫченӗ уҫӑ трахеостомипе операци ирттернӗ. Анчах 48 ҫулти пациент операци хыҫҫӑн ҫур сехетрен чӗре япӑх ӗҫленипе тата пуҫ мими шыҫӑннипе вилнӗ.

Судпа медицина экспертизи палӑртнӑ тӑрӑх, пациент трахейӑна тӗрӗс мар интубаци тунӑшӑн пурнӑҫран уйрӑлнӑ. Халӗ ку ӗҫ тӗлӗшпе тӗрӗслев ирттереҫҫӗ, пуҫиле ӗҫе малалла тишкереҫҫӗ.

«Хыпар» хаҫат редакторӗ Валери Туркай Чӑваш Енӗн информаци политикин министрне Александр Иванова халалласа сӑвӑ ҫырнӑ. Анчах вӑл йӗркесем – мухтав юрри мар.

Сӑмахӗ мӗн ҫинчен пынине пӗлес тесен сӑвӑри темиҫе йӗркене илсе кӑтартар:

«Иванов министӑр мӗн кӑна курман-тӑр!..

Вӑл карьера тунӑ хура тар тӑкса.

Кирлӗ чух — пуҫ тайнӑ, кирлӗ чух — йӑл кулнӑ,

Кирлӗ чух — вӑл сутнӑ ӑшшӑн йӑл кулса».

Е тата ҫакӑн пек куплет пур унта:

«Иванов министӑр хӑй те пит тунмасть-тӑр —

Сахал мар вӑл хуҫнӑ ҫыннӑн кунҫулне.

Шеллеме пӗлмен вӑл, каҫарма пӗлмен вӑл.

Халь те аркатать вӑл ҫын ӑраскалне».

Республика хыснинчен укҫа илсе тӑракан хаҫат редакторне калем илсе ҫакӑн пек содержаниллӗ сӑвӑ ҫырма, ӑна Информаци политикин министерствинче тӗп редакторсемпе иртекен канашлура тыттарма мӗн хистенине министрпа редактор хӑйсем кӑна пӗлеҫҫӗ-тӗр.

«Тӑван Ен» хаҫат пӗлтернӗ тӑрӑх, Кӳкеҫри «Бичурин тата хальхи самана» музее кӑҫал ҫулла 106 ҫын килсе курнӑ. Вӗсен йышӗнче 7 ют ҫӗршыв ҫыннисем те пур.

Туристсенчен чылайӑшӗ Турцирен килнӗ. Ҫавӑн пекех Венгрирен, Литваран, Францирен, Беларуҫран, Украинран килекенсем пулнӑ. Музейре тӗрлӗ зал ӗҫлет. Бичуринӑн ӗҫӗсене вулав залӗ пек йӗркелени уйрӑмах илӗртет. Унтах Китайра чей ӗҫес йӑлана курма пулать. Пекин оперинчен ари итлеме те май пур.

Шупашкар районне килекен туристсем культура объекчӗсене кайса курма пултараҫҫӗ. Ку маршрут авӑн уйӑхӗччен ӗҫлет. Вӑл 3-5 сехетлӗхе тӑсӑлать.

Ҫак маршрутпа ҫулла виҫӗ ушкӑн ҫӳренӗ. Вӗсен ушкӑнӗнче «Вӗршӗнсем» пилот ушкӑнӗ те пулнӑ. Пӗтӗмпе ку маршрутпа 99 ҫын паллашнӑ.

Чӑваш Енре кӑҫал ял хуҫалӑхӗ епле аталаннине пӗтӗмлетнӗ. Пӗтӗмӗшле илсен, республикӑра туса кӑларнӑ продукци ӳснӗ.

Ку кӑтартусем — Чӑвашстат кӑҫалхи кӑрлач-ҫурла уйӑхне пӗтӗмлетнисем. Кӑтартупа килӗшӳллӗн ял хуҫалӑхӗнче туса кӑларнӑ продукци 22,4 миллиард тенкӗпе танлашнӑ.

Кӑҫал республикӑра чӑх тата выльӑх-чӗрлӗх какайне 66,7 тонна туса илнӗ. Ку, пӗлтӗрхи ҫак тапхӑрпа танлаштарсан, 12,6 процент нумайрах.

Кӑҫал Чӑваш Енре 305,7 тонна сӗт суса илнӗ. Ку пӗлтӗрхи кӑрлач-ҫурла уйӑхӗсемпе танлаштарсан 0,7 процент нумайрах. Вӑтамран пӗр ӗнерен 3429 литр сӗт суса илнӗ. Пӗлтӗрхи ҫак тапхӑрпа танлаштарсан, ку 4,4 процент нумайрах.

Николай Шмагин кинорежиссер

Улатӑр пирки Николай Шмагин кинорежиссер документлӑ фильм ӳкересшӗн.

Николай Шмагин 1947 ҫулта улатӗрта ҫуралнӑ. Раҫҫейӗн хисеплӗ кинематографисчӗ шутланать. Евразири 5-мӗш телефорумра дипломант ятне «Алатырь - бел-горюч камень российский» документлӑ фильмшӑн, Евразин 12-мӗш телефорумӗнче «Старинные российские города» ярӑмпа ӳкернӗ фильмшӑн лауреат ятне тивӗҫнӗ.

1988 ҫулта Пӗтӗм Раҫҫейри кинематографин патшалӑх институтне вӗренсе пӗтернӗ. Унтан вӑл Мускавра юлса ҫӗршывӑн тӗп хулинче ӗҫлесе пурӑннӑ. Нумай ҫул Николай шмагин «Мосфильм» киностудире художник-декоратор, каярах кинорежиссер пулса тӑрӑшнӑ. Вӑл ӳкерме хутшӑннӑ хӑш-пӗр фильм, сӑмахран, «Горячий снег», «Они сражались за Родину», совет киновӗн ылтӑн фондне кӗнӗ.

Шупашкарта Эгер бульварӗнчи 4-мӗш «а» адреспа ҫӗнӗрен штрафчарӑнулӑх уҫнӑ. Ҫул-йӗр правилине пӑсакансен ураписене маларах Лапсар проездӗнчи 55-мӗш «а» адреспа вырнаҫнӑ ҫӗре илсе кайнӑ. Халӗ хула варринчех лартма май туса панине кура вӗсен урапасене ирӗксӗр эвакуацилекенсен йӳнӗрех тӳлеме ларӗ. Ҫӗнӗ штрафстоянка уҫнинче тепӗр лайӑх ен те пур тесе ӑнлантараҫҫӗ Шупашкар хула администрацийӗнче. Штрафсемпе ытти тӳлевпе татӑлма та терминалсемпе банк уйрӑмӗсем ҫывӑхра тесе пӗлтереҫҫӗ.

Лапсар проездӗнче вырнаҫнӑ штрафчарӑнулӑх та пушӑ лармӗ. Унта хуҫасӑр тата пӑрахса хӑварнӑ урапасене илсе кайӗҫ.

Хальхи вӑхӑтра Шупашкарта икӗ эвакуатор ӗҫлет. Пӗрремӗш километршӑн 142 тенкӗ тӳлеттереҫҫӗ, штрафстоянкӑра ларнӑ кашни сехетшӗн — 27 тенкӗрен пуҫласа 163 тенкӗ таран (уйрӑмлӑхӗ урапан категорийӗнчен килет).

Пуйӑс ҫинче ҫӳлти вырӑн ҫинче ларса пыма кӑмӑллакансене билет йӳнӗпе сутаҫҫӗ. Федерацин пассажир компанийӗ билетсене плацкарт-вакунта илекенсене 30 процент таран йӳнӗрехпе сутассине пӗлтернӗ.

Пуйӑспа йӳнӗрехпе ҫула тухас тесен билетсене ҫула тухиччен 45 кунтан маларах пуҫласа туянма тытӑнмалла. 30 процент таран йӳнӗрехпе 38-мӗшӗнчен пуҫласа 54-мӗш номерлӗ вырӑнсем валли сутаҫҫӗ. Ҫула тухиччен 45 кунтан пуҫласа 8 кунччен 2-мӗшпе 36-мӗш номрелӗ вырӑнсем валли туянсан 15 процент чакараҫҫӗ.

Йӳнӗ хаклӑ билетпа юпа уйӑхӗн 28-мӗшӗ хыҫҫӑн ҫула тухакансем усӑ курма пултараҫҫӗ. Ун пекки Мускавпа, Питӗрпе тата Раҫҫейӗн ытти хулипе ҫыхӑнтаракан маршрутсене пырса тивет. Ун пеккисем 80 пуйӑс тесе пӗлтереҫҫӗ.

Михаил Игнатьев

Авӑн уйӑхӗн 19-мӗшӗнче Чӑваш Республикин Элтеперне суйланнӑ Михаил Игнатьевӑн инаугураци иртесси пирки Чӑваш халӑх сайчӗ пӗлтерчӗ ӗнтӗ.

Аса илтеретпӗр, Михаил Игнатьев должноҫа кӗнӗ ятпа савӑнӑҫлӑ лару-тӑру 12 сехетре Правительство ҫуртӗнчи Ларусен залӗнче иртет.

Инаугурацие Чӑваш Енӗн наци телерадиокомпанийӗн теле- тата радиоэфирӗнче, Чӑваш Республикин влаҫ органӗсен порталӗнче трансляцилеҫҫӗ.

Чӑваш Енӗн Элтеперне суйланнӑ Михаил Игнатьев Патшалӑх Канашӗн депутачӗсен, республикӑн Министрсен Кабинечӗн пайташӗсен, тепӗр майлӑ каласан, министрсен, федерацин территорири влаҫ органӗсемпе Чӑваш Республикин вырӑнти хӑйтытӑмлӑх органӗсен ертӳҫисен тата чӗннӗ хӑнасен умӗнче тупа тӑвӗ.