Патӑрьелти вӑтам шкулта

Кашни ҫулах, ака уйӑхӗн 25-мӗшӗнче, Чӑваш чӗлхи кунне уявлатпӑр. Ҫак уяв вӑл чӑвашсене ҫутта кӑларнӑ Иван Яковлевич Яковлев ҫуралнӑ кунӗпе ҫыхӑннине пурте пӗлеҫҫӗ пулӗ.

Патӑрьелӗнчи пӗтӗмӗшле вӑтам пӗлӳ паракан шкулта та чӑваш чӗлхине сума суса ирттерекен ӗҫ-хӗл пуҫланнӑ. Чи малтанах 8-мӗш классем хӑйсен пӗлӗвне, тавракурӑмне «Мӗн? Ӑҫта? Хӑҫан?» брейн-рингра (ют чӗлхерен куҫарсан вӑл ӑс-тӑн вӑййине пӗлтерет) тӗрӗсленӗ.

«Вӑйӑра ачасен ҫирӗп ӑс-тӑнӗ палӑрчӗ. Анчах та ӑслинчен ӑслӑраххи пур тени тӳрре тухрӗ», — тесе пӗлтереҫҫӗ Патӑрьел ял тӑрӑхӗнче. Пӗрремӗш вырӑна Игорь Богданов, Елена Фролова тухнӑ. Иккӗмӗшпе виҫҫӗмӗш вырӑнсене Николай Ивановпа Даниил Попов пайланӑ.

Ҫиччӗмӗш классем вара И. Я. Яковлев ачалӑхӗпе паллашнӑ. Кунта ҫамрӑк Иван Пӑрӑнтӑк шкулӗнче вӗреннӗ самантсене аса илнӗ. Вӗренекенсене И.Я. Яковлев вӗреннӗ ҫын пулма ӗмӗтленни, унӑн ырӑ кӑмӑлӗ, сӑпайлӑхӗ, шухӑшӗ кӑсӑклантарнӑ.

Нурӑсри кӗпер

Ӗнер Вӑрнар районӗнчи Нурӑс ялӗнчи урапасене кӗпер урлӑ каҫарма тытӑннӑ.

Аса илтеретпӗр, ҫак уйӑхра унти кӗпер ҫурхи ейӗве чӑтайманччӗ, ӑна шыв илсе кайнӑччӗ.

Асӑннӑ ял витӗр Мӑн Ҫавал юханшывӗ иртет. Ун урлӑ хывнӑ кӗпере тахҫанах юсама тытӑннӑ та ниепле те вӗҫне ҫитереймеҫҫӗ. Ку кӗпер вара Нурӑсра пурӑнакансемшӗн кӑна мар, ял витӗр Ҫӗмӗрлене, Йӗпреҫе, Канаша каякансемшӗн те пӗлтерӗшлӗ. Ейӳ вӑхӑтӗнче каҫса ҫӳреме вӑхӑтлӑх кӗпер те туса лартнӑччӗ унтисем. Районта йӗркеленӗ ятарлӑ комисси ейӳ илме пултаракан объектсене пӑхса ҫаврӑннӑ чухне Нурӑсри кӗпер шыв-шурта чӑтаймассӑн туйӑннӑран вӑхӑтлӑх кӗпер ӑсталама йышӑннӑччӗ.

Ӗнер Мӑн Ҫавал урлӑ автотранспорта каҫарма тытӑннӑ. Юсав ӗҫне «Чӑвашавтодор» акционерсен обществи пурнӑҫланӑ.

Шупашкарти ӳнер училищи умне Иккӗмӗш Кӗтӗрне патша палӑкне лартӗҫ.

Ӑна вырнаҫтарассишӗн хулари тӳре-шара предприяти-организацисене, уйрӑм ҫынсене спонсорла пулӑшма ыйтса тинке илмӗ. Шупашкарсемшӗн вӑл тӳлевсӗр пулӗ. Республикӑн тӗп хули «Аллея Российской славы» (чӑв. Раҫҫей мухтавӗн аллейи) пӗтӗм ҫӗршыври проекта хутшӑннӑ. Ҫавна май хула ҫыннисен шухӑшепе кӑсӑкланнӑ. Вӗсене Шупашкарта мӗнле палӑк тӳлевсӗр лартассине палӑртассипе сасӑлама май туса панӑ. Ака уйӑхӗн 4-мӗшенчен тытӑнса 20-мӗшеччен 6400-е яхӑн ҫын хай шухӑшне пӗлтернӗ.

Списокра историлле ятсем темиҫен пулнӑ. Ҫав шутра Владимир Высоцкий та, Сергей Радонежский та, Александр Пушкин та, Георгий Жуков та, Зоя Космодемьянская та, Петр Столыпин та, Сергей Есенин та, Василий Шукшин та.

Чи нумай сасӑ пухни — Иккӗмӗш Кӗтӗрне патша. Уншӑн 41,5 проценчӗ пулнӑ. 29,1 проценчӗ Шупашкарта Владимир Высоцкий палӑкне курасшӑн, 7 проценчӗ — Сергий Радонежскийӗнне, 4,4 проценчӗ — Александр Пушкинӑнне. Маларах асӑннӑ ытти ятшӑн сасӑланисем 4 процентран сахалтарах.

Г.С.Лебедев ячӗллӗ Чӑваш наци интернат лицейӗ пирки калаҫма чарӑнмаҫҫӗ-ха. Наци лицейӗ тек уҫӑлмассине пурте пӗлеҫҫӗ ӗнтӗ.

Ҫӗнӗ вӗренӳ ҫулӗнче унта кӗҫӗн классем вӗренме тытӑнассине пӗлтереҫҫӗ. Шупашкарти 4-мӗш лицейра 4 1-мӗш класс пулмалла. Вӗсене Лебедев лицейӗнче вӗрентесшӗн.

Апла авӑн уйӑхӗн 1-мешӗнче лицей алӑкне татах уҫӗ. Шел те, наци лицейӗ пек мар… Авариллӗ ҫурта юсаса ҫӗнетӗҫ.

Кӑнтӑр-хӗвеланӑҫ районӗнчи 61-мӗш тата 50-мӗш шкулсем икӗ сменӑпа вӗренеҫҫӗ. Ачасен йышӗ кашни ҫул ӳсет унта. Ытти ҫуртсене хута ярса ачасене пӗр сменӑпа вӗрентме тытӑнасшӑн.

Наци лицейӗн ҫуртӗнче 6 класс вӗренӗ. Унта пӗтӗмпе 400 вырӑн хатӗрлеме май пур. 3 ҫулта пур вырӑнпа та усӑ курма тытӑнасшӑн.

Лицей ҫуртне юсамашкӑн 50 миллион тенкӗ уйӑрнӑ. Хальлӗхе юсав ӗҫӗсене 5 миллион тенкӗлӗх тунӑ. Объекта ҫурлан 15-мӗшӗччен туса пӗтермелле.

ХТЗ-17221 трактор «Agrator-5,4» агрегатпа акать

Кӑҫал республикӑри ял хуҫалӑх предприятийӗсем хире пӗлтӗрхинчен пилӗк кун маларах тухнине эпир пӗлтернӗчччӗ. Аса илтеретпӗр, ку хыпара ака уйӑхӗн 18-мӗшӗнче иртнӗ Правительство ларӑвӗнче ял хуҫалӑх министрӗ Сергей Артамонов каланӑччӗ.

Пӑрачкав районӗнчи фермерсем акма тухнӑ. Унти А.Л. Васильев тата Л.Л. Васильев хресчен-фермер хуҫалӑхӗсем сӗлӗ акаҫҫӗ. Хальлӗхе вӗсем ку ӗҫе 40 гектар ҫинче ҫӗннӗ. Пӗтӗмпе вара вӗсен ҫуртрисем 596 гектар лаптӑк йышӑнмалла. Хирте пӗр тӑван фермерсен ХТЗ-17221 трактор ӗҫлет, «Agrator-5,4» агрегатпа акаҫҫӗ.

Паянхи куна илсен, Пӑрачкав районӗнчи хуҫалӑхсем 2110 га ҫинче кӗрхисене апатлантарнӑ, 1462 га ҫинче кӗрхисене нӳрӗк тытса хӑварнӑ, ҫӗртме сухи тунӑ лаптӑка 434 га сӳреленӗ, нумай ҫул ӳсекен курӑксене — 1449 га.

Патӑрьел районӗнчи ялсене пӑралуксӑр интернет ҫитнӗ. Ҫакна «Ростелеком» компани «Устранение цифрового неравенства» (чӑв. Цифрӑри танмарлӑха пӗтересси) проекта пурнӑҫа кӗртнӗ май асӑннӑ районти пӗчӗк ялсенче тӗнче тетелне кӗмелли 18 точка хута янӑ.

Wi-Fi точкисем Пӑлапуҫ Нурӑс, Ишлӗ, Именкасси, Кӗҫӗн Арапуҫ, Тикеш, Еншик, Чӑваш Ишекӗ, Пӳртлӗ, Каншел, Анат Чакӑ, Сител, Тури Тӑрмӑш, Анат Тӑрмӑш, Вӑтаел, Тӗрӗньел, Ҫӑл Атӑк, Ксыл-Камыш, Тури Чакӑ ялӗсене вырнаҫтарнӑ. Ун валли 100 километр оптика тӑснӑ. Wi-Fi сигналне 100 метрта тытма пулать. Ун валли асӑннӑ модульлӗ карас телефонӗсем, смартфонсем, ноутбуксем, планшетсем тата ытти ҫавӑн йышши хатӗр кирлӗ.

Иртнӗ ҫул Wi-Fi точкисене Муркаш тата Хӗрлӗ Чутай районӗсенчи 18 яла вырнаҫтарнӑ. 2018 ҫул вӗҫлениччен 328 яла ун пеккисене ҫитересшӗн.

Аслӑ Ҫӗнтерӳ умӗн республикӑра ветерансене, вӑрҫӑра вилнисене халалланӑ палӑка ишсе антарнӑ. Ун вырӑнне фельдшерпа акушер пункчӗ лартасшӑн.

Елчӗк районӗнчи Ҫӗнӗ Эйпеҫ ялӗн ҫыннисене ку пӑшӑрхантарать. Халӑх вырӑнти влаҫ хӑтланӑвне сивлесе РФ культура министрӗ патне ҫыру янӑ. Администраци вара ку йышӑнӑва халӑх тунине ҫирӗплетет. Ял палӑксӑр юлмассине калать. Ҫӗннине ҫӗнӗ вырӑнта тӑвӗҫ-мӗн.

Халӗ Ҫӗне Эйпеҫре икӗ вырӑнта ӗҫ хӗрӳ пырать: пӗринче ФАП ҫӗклеҫҫӗ, тепринче палӑк тӑваҫҫӗ.

Кивӗ палӑк ҫав вырӑнта 35 ҫул ытла тӑнӑ. Вӑл кивелнӗ. Ӑна йӑтса антарасси пирки ял пухӑвӗнче калаҫнӑ-мӗн, 30 ытла ҫын ку шухӑша ырланӑ.

Ҫӗннине хӑпартмашкӑн 85 пин тенкӗ ытла кирлӗ. Ӑна нимелле тӑвасшӑн, ҫынсенчен укҫа пухасшӑн. Хальлӗхе палӑк вырӑнӗнче йывӑҫсене каснӑ, никӗсне янӑ. Ҫӗнӗ палӑк клубпа юнашар пулӗ. Ӑна культӗҫченсем пӑхса тӑрӗҫ.

Паян, ака уйӑхӗн 21-мӗшӗнче, Чӑваш митрполийӗн пуҫлӑхӗ, Шупашкар тата Чӑваш митрополичӗ Варнава хӑйӗн юбилейне паллӑ тӑвать.

Варнава паян 85 ҫул тултарнӑ. Митрополита уяв ячӗпе Чӑваш митрополийӗ саламланӑ. Ҫавӑн пекех ЧР Элтеперӗ Михаил Игнатьев Варнавӑна саламланӑ.

Варнава митрополит (чӑн ячӗ — Кедров Владимир Викторович) 1931 ҫулхи ака уйӑхӗн 21-мӗшӗнче Кисан облаҫӗнчи Высокое ялӗнче ҫуралнӑ. 1984 ҫулхи авӑн уйӑхӗн 7-мӗшӗнче ӑна архиепископ санне панӑ. 2001 ҫулхи нарӑс уйӑхӗн 25-мӗшӗнче вара митрополит тивӗҫне пурнӑҫлама тытӑннӑ.

Мускава пирӗн тӑрӑхри ҫынсем ушкӑнӗ-ушкӑнӗпе ӗҫлеме кайнине пӗлетпӗр-ха. Анчах пурте тар тӑкассишӗн ҫӳремеҫҫӗ курӑнать. Теприсем усал шухӑшпа та палӑраҫҫӗ унта.

Мускавӑн Хӗвелтухӑҫ администраци округӗн полици ӗҫченӗсем хӗрарӑма вӑрланӑ тата унран укҫа тапӑннӑ ҫынсене тытса чарнӑ. Вӗсенчен пӗри Чӑваш Енри 32 ҫулти арҫын, тепри Липецк облаҫӗнчи 39 ҫулти унччен судпа айӑпланнӑ этем пулнӑ.

Хайхисем Мускаври урамсенчен пӗринче хӗрарӑма хӑйӗн урапинчен туртса кӑларса «Ленд Ровера» ирӗксӗр кӗртсе лартнӑ. Хайхинчен вӗсем 700 пин тенкӗ тапӑннӑ-мӗн.

Усал шухӑшлӑ ҫынсен хӑтланкаларӑшне курнисем ҫийӗнчех йӗрке хуралҫисене пӗлтернӗ, лешсем тепӗр 20 минутран урапана тытса та чарнӑ.

Хӗрарӑма вӑрланӑ тата укҫа тапӑннӑ арҫынсен тӗлӗшпе пуҫиле ӗҫ пуҫарнӑ.