Шупашкарти Депутатсен пухӑвӗн депутачӗсене — «Пӗрлӗхлӗ Раҫҫей» парти пайташӗсене — награда илме тивӗҫ ҫынсен ячӗсене сӗнме хушнӑ имӗш. Пурне те пӗлсе тӑракан Александр Белов журналист хӑйӗн черетлӗ статйинче ҫырнӑ тӑрӑх, суйлав вӑхӑтӗнче уйрӑмах палӑрнисене чыслама хатӗрленеҫҫӗ. Кунта ӗнтӗ ҫав вӑхӑтра кам епле ӗҫленине шута илӗҫ. Наградӑсем тӗрлӗ шайрисем пулмалла.

Хулари депутатсем республикӑн Хисеп грамотине, хисеплӗ ятсене, «Чӑваш Республикин муниципалитет органӗсенче лайӑх ӗҫленӗшӗн» паллӑна, ЧР парламенчӗн, Стройминӑн тата Шупашкарти депутатсен пухӑвӗн хисеп грамотисене илме тивӗҫ кандидатсене сӗнӗҫ.

Сӑмах май, Елчӗк район администрацийӗн пуҫлӑхне Николай Миллина чысланӑ чух та суйлав кӑтартӑвне шута илнӗ тесе калаҫакансем пур.

Чӑваш Енри ҫынсен пурнӑҫ тӑршшӗ вӑтамран 72 ҫулпа танлашнӑ. Ку – рекорд. Пӗлтӗртенпе ку кӑтарту 1,2 ҫул ӳснӗ. ЧР Сывлӑх сыхлав министерстви пӗлтернӗ тӑрӑх, ку ӳсӗм республикӑшӑн чи пысӑкки.

Ведомство хыпарланӑ тӑрӑх, Атӑлҫи федераци округӗнче Чӑваш Ен ку енӗпе пиллӗкмӗш вырӑн йышӑнать, Раҫҫейри регионсем хушшинче вара – 26-мӗш.

Республикӑри ҫынсен пурнӑҫӗ вӑрӑмланни ҫын вилеслӗхӗ чакнипе ҫыхӑннӑ. Ку вара медицина ӗҫченӗсем, тӳре-шара, йӗрке хуралҫисем, общество организацийӗсем тӑрӑшнипе пулнӑ-мӗн.

2025 ҫул тӗлне Чӑваш Енри ҫынсен пурнӑҫ тӑршшӗне 76 ҫула ҫитересшӗн.

Пуш уйӑхӗн 16-мӗшӗнче ҫӗрле Алексей Мальцев тата Александр Сулагаев Ҫӗрпӳ районӗнче М-7 автоҫул ҫинче дежурствӑра пулнӑ. Ирхи 4 сехет ҫурӑра хайхискерсем чарӑнура ҫын тӑнине асӑрханӑ.

Патак тата витре тытнӑ ватӑ хӗрарӑм пӗчченех пулнӑ. Полицейскисем чарӑннӑ та кинемее ыйтусем панӑ. Лешӗ йӗркеллӗ нимӗн те хуравлайман. Пакунлисем ӑна машинӑна лартнӑ, вӑл ӑҫта пурӑннине шырама тытӑннӑ.

Ватӑ хӗрарӑм миҫемӗш ҫуртра, хӑш урамра пурӑннине аса илеймен, ҫавӑнпа ӑна полици уйрӑмне илсе кайнӑ. Унта вара кинемейӗн телефон пуррине пӗлнӗ. Йӗрке хуралҫисем тӑванӗсем патне шӑнкӑравланӑ. Лешсем тӳрех полици уйрӑмне вӗҫтерсе ҫитнӗ, ватӑскере киле илсе кайнӑ.

Паян Чӑваш Ен Элтеперӗ Михаил Игнатьев ырӑ тӑвакансен юхӑмне аталантарма пулӑшакан канаш йӗркелесе ярасси пирки хушу алӑ пуснӑ. Нимеҫӗсен (волонтерсен) канашӗ республика ертӳҫи ҫумӗнче ӗҫлӗ.

Чӑваш Енӗн влаҫ органӗсен официаллӑ порталӗнче палӑртнӑ тӑрӑх, ку канаш влаҫ органӗсемпе хастар ҫынсен пуҫаруллӑ ӗҫӗсене пурнӑҫа кӗртме, ырӑ ӗҫ пурнӑҫлакансен юхӑмне вӑй илме пулӑшма кирлӗ.

Чӑваш Енре нимеҫӗсен (волонтерсен) шучӗ ӳссе пынине пӗлтереҫҫӗ. 2018 ҫул пуҫламӑшӗ тӗлне пӗтӗмпе 1,6 пин пӗрлешӳ йӗркеленнӗ, вӗсенче 47 пин нимеҫӗ шутра тӑнӑ.

Хӑш-пӗр нимеҫӗсем хӑйсен организацийӗсене официаллӑ майпа йӗркелеҫҫӗ. Хальлӗхе ун пеккисем пирӗн тӑрӑхра — 5-ӗн. Нимеҫӗсен йышӗ малашне тата хушӑнса пырасса шанаҫҫӗ.

Пуш уйӑхӗн 18-мӗшӗнчи суйлава ҫӗршывӑн пур кӗтесӗнче те хутшӑнчӗҫ. Камчаткӑран пуҫласа Калининград таран ҫеҫ мар, чикӗ леш енчи Раҫҫей ҫыннисем те сасӑларӗҫ. Тӗрмере ларакансене те саккун суйлава хутшӑнма май парать. Айӑплава пурнӑҫа кӗртессипе ӗҫлекен федераци тытӑмӗн республикӑри управленийӗ суйлав участокӗсене следстви изоляторӗсенче те йӗркеленӗ.

Вӑхӑтлӑха ирӗксӗр юлнисене кандидатсемпе стендсем йӗркелесе паллаштарнӑ-мӗн. Шалти кабель телекуравӗ тата радио урлӑ та пӗлме май туса панӑ. 1-мӗш следстви изоляторӗнче этем правине хӳтӗлес енӗпе ӗҫлекен Чӑваш Енри уполномоченнӑй Надежда Прокопьева та пулнӑ.

Изоляторти суйлав пӗтӗмлетӗвӗ тӑрӑх ҫакӑ палӑрнӑ: Владимир Путиншӑн сасӑлакансем суйлавҫӑсен ҫурринчен сахалтарах пулнӑ. Сасӑ шучӗпе иккӗмӗш вырӑнта — Ксения Собчак. Орелти тата Екатеринбургри следстви изоляторӗсенче вӑл виҫҫӗмӗш вырӑн йышӑннӑ.

Ӗнер, пуш уйӑхӗн 20-мӗшӗнче, Чӑваш Енӗн наци вулавӑшӗнче И.Я. Яковлев ҫуралнӑранпа 170 ҫул, Ҫеҫпӗл Мишши ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх ҫамрӑксен театрӗ никӗсленнӗренпе 85 ҫул ҫитнине халалласа Яковлев вулавӗсем иртнӗ.

Мероприятие театрӑн тӗп режиссерӗ, актер, поэт, публицист, Чӑваш Республикин искусствӑсен тава тивӗҫлӗ деятелӗ Иосиф Дмитриев-Трер ертсе пынӑ. Вӑл каланӑ тарӑх, Чӑваш Республикин наци вулавӑшӗ е Ҫамрӑксен театрӗ ҫумӗнче театра юратакансен клубне уҫмалла.

«Пире ҫыракансем, куракансем, театр ҫинчен шухӑшлакансем, ҫырма, калаҫма пултаракан ҫынсем кирлӗ», – тенӗ Иосиф Александрович. Клуб ларӑвӗсенче пьесӑсем вулама, спектакльсем курма, вӗсене хаклама тата театр ҫинчен пӗтӗмӗшле калаҫма палӑртнӑ.

Хальхи тӗл пулура «Чӑваш драматургийӗн пуҫламӑшӗ» тема тавра калаҫнӑ, И.Я. Яковлев вӗренекенӗсем хайланӑ драматурги тексчӗсене вуланӑ.

Андрей Малахов ертсе пыракан «Тӳрӗ эфир» кӑларӑма Чӑваш Енрен тухнӑ журналистка хутшӑннӑ. Вӑл паллӑ актертан Александр Абдуловран ача ҫуратни пирки каласа кӑтартнӑ.

Лариса Штейнман Елчӗкре ҫуралса ӳснӗ. Халӗ вӑл Францире пурӑнать. Хӑй каланӑ тӑрӑх, унӑн пӗр вӑхӑт Александр Абдуловпа юрату пулнӑ. Актер 10 ҫул каялла пурнӑҫран уйрӑлнӑ. Лариса Штейнман хӑйӗн вӑрттӑнлӑхне халь тин уҫнӑ. Вӑл 12 ҫул каялла унран хӗр ача ҫуратнӑ-мӗн.

Хӗрӗ Мари-Изабель амӑшӗн тӑван тӑрӑхӗнче пурӑнать. Лариса Штейман хӗрне ашшӗ пирки нумаях пулмасть каласа кӑтартнӑ. Александр Абдулова вара тахҫан кун пирки урӑхла пӗлтернӗ: ачине Франци дипломатӗнчен ҫуратнӑ. Вӑрттӑнлӑхне мӗншӗн халь тин уҫнӑ? Журналистка ҫакна ӑнлантарман.

Анчах актерӑн тусӗсем, экспертсем журналисткӑна ӗненмен. Хӑшӗ-пӗри вӑл Абдуловпа туслӑ пулни пирки те иккӗленет. Психологсем те Лариса суйма пултарнине палӑртнӑ.

Юлашкинчен детекторпа тӗрӗсленӗ. Вӑл вара Лариса суйнине палӑртнӑ. Хӗрарӑм лӑпланасшӑн мар: ДНК-тест туса хӗрӗ Абдуловран пулнине ӗнентересшӗн.

Шупашкарти пӗр аслӑ шкул вӗрентекенӗ явап тытӗ. Ҫӑмӑл мелпе пуяс килни ӑна суд сакки ҫине илсе ҫитернӗ. Кун пирки РФ Следстви комитечӗн Чӑваш Енри следстви управленийӗн пресс-служби пӗлтерет.

Следовательсем тӗпчесе пӗлнӗ тӑрӑх, 53 ҫулти вӗрентекен кӑҫалхи кӑрлач уйӑхӗн 15-17-мӗшӗсенче 46 студентран сӗтев илнӗ. Унӑн кӗсйине пӗтӗмпе 92 пин тенкӗ кӗнӗ. Студентсенчен кашниех 2-шер пин тенкӗ панӑ. Куншӑн вӗрентекен вӗсене хайӗн предмечӗпе зачёт лартса пама шантарнӑ.

Анчах вӗрентекенӗн ҫӑмӑл мелпе пуясси пулман. Кӑрлач уйӑхӗн 17-мӗшӗнче ӑна йӗрке хуралҫисем тытса чарнӑ. Халь суд пулмалла.

Шупашкарти виҫӗ ача Сочири пултаруллӑ ачасен вӗренӳ центрне кайӗ. Вӗсем Джеймс Клерк Максвелл ячӗпе йӗркеленӗ физика олимпиадинче мала тухнӑ.

«Сириус» вӗренӳ программи ака уйӑхӗн 2-26-мӗшӗсенче иртӗ. Унта Шупашкарти 5-мӗш гимназире ӑс пухакан Михаил Муратов, 3-мӗш лицейра вӗренекен Ростислав Сильвестровпа Николай Головин кайӗҫ.

Программӑра – физика енӗпе теори тата сӑнав занятийӗсем, тӗрӗслев тата зачёт ӗҫӗсем, лекцисемпе семинарсем, вӗренӳ, спорт тата культура мероприятийӗсем. Ҫавӑн пекех ачасене Олимп паркне, Хӗрлӗ Уҫланкӑна, Сочири ытти паллӑ вырӑнсене кӑтартӗҫ. Вӗренӳ программине 10-17 ҫулсенчи ачасем лекееҫҫӗ.

Михаил Федоров

Нумаях пулмасть «Кӑмакаҫӑ ӗҫӗ» компетенци енӗпе «Ҫамрӑк профессионалсем» наци чемпионачӗ иртнӗ. Унта пирӗн ентеш маттурлӑхӗпе палӑрнӑ. Шупашкарти строительствӑпа хула хуҫалӑх техникумӗн студенчӗ Михаил Федоров ҫӗнтерӳҫӗ пулса тӑнӑ.

Ӑмӑрту Чулхулара пуш уйӑхӗн 16-19-мӗшӗсенче иртнӗ. Чи лайӑх кӑмакаҫӑ ятне тивӗҫессишӗн регион шайӗнче ҫӗнтернӗ 6 ҫын тупӑшнӑ. Вӗсем Ленинград, Киров, Чулхула облаҫӗсенчен, Карелирен, Чӑваш Енрен тата Красноярск крайӗнчен. Конкурсҫӑсем темиҫе кун тупӑшнӑ. Пӗтӗмлетӳ акӑ мӗнлерех: пирӗн ентеш Михаил Фёдоров пуринчен те маттур!

Палӑртмалла: кӑмака тӑвас енӗпе Чӑваш Енри тепӗр каччӑ та унччен ылтӑн медаль ҫӗнсе илнӗччӗ. Вӑл ҫав техникумрах ӑс пухакан Иван Тиманов. Ваня 2017 ҫулхи ҫу уйӑхӗнче Краснодарта иртнӗ конкурсра мала тухнӑ.