cap.ru сайтри сӑн

Раҫҫейре экодиктант ҫыраҫҫӗ. Акцие Чӑваш Енре пурӑнакансем те хутшӑнаҫҫӗ. Ӑна ирттермелли лапамсенчен пӗри ЧР Наци вулавӑшӗ пулнӑ. Унта иртнӗ акцие 35 ҫын хутшӑннӑ. Вӗсем 25 ыйтӑва хуравланӑ.

Акци вӗҫленмен-ха. Чӳк уйӑхӗн 13-17-мӗшӗсенче тата чӳкӗн 20-24-мӗшӗсенче Ҫӗрпӳри 2-мӗш шкулта экодиктант ҫырӗҫ. Чӳкӗн 16-мӗшӗнче Красноармейски муниципаллӑ округӗнчи культура тата вулавӑш ӗҫӗн аталанӑвӗн центрӗнче диктант ҫырма пухӑнӗҫ. Ҫаван пекех акци Шупашкарти «Эткер» центрта, И.Я.Яковлев ячӗллӗ ЧППУра, Чӑваш патшалӑх аграри университетӗнче, Республикӑри ачасемпе ҫамрӑксен вулавӑшӗнче иртӗ.

Чӳк уйӑхӗн пуҫламӑшӗнче ӑшӑ ҫанталӑк тӑни 10 ҫул пулман. Анчах, синоптиксем пӗлтернӗ тӑрӑх, кӗр вӗҫленсе пырать, хӗл ҫывхарать.

Ыран ҫумӑр хушӑран кӑна ҫӑвӗ, хӗвел пӑхкалӗ. Сывлӑш температури 3-8 градус ӑшӑ пулӗ.

Юнкун тӗтре карса илӗ, ҫумӑрпа пӗрле йӗпе юр ҫӑвӗ. Кӗҫнерникун ҫил ҫурҫӗр еннелле куҫӗ, кӑнтӑрла та сивӗ пулӗ. Ҫак кунран метеорологи хӗлӗ пуҫланать.

Ҫитес канмалли кунсенче юр 20 сантиметр хулӑнӑш ҫуса лартма пултарать. Анчах хальлӗхе ҫакна ҫирӗплетсе калама ҫук. Ахӑртнех, чӳкӗн 17-мӗшӗнче кӑштах юр ҫӑвӗ, хура ҫӗр шуралӗ. Ҫапла сивӗ те типӗ ҫанталӑк тӑрӗ.

Малтанлӑха пӗлтернӗ тӑрӑх, канмалли кунсенче уяр ҫанталӑк тӑрӗ те ҫитес эренере циклон килӗ. Хальхинче - юрпа. Эппин, хӗл хӑйӗн вырӑнне йышӑнасшӑн.

Хӗл хӑҫан ларӗ? Синоптиксем ҫакна пӗлеҫҫӗ ӗнтӗ. Кӗҫех циклон пирӗн патран кайӗ, сивӗ килме тытӑнӗ. Паян ҫӗрле «минус» та пулӗ.

Канмалли кунсем уяр та типӗ ҫанталӑкпа савӑнтарӗҫ. Ҫил те лӑпланӗ. Кӑнтӑрла 1-6 градус ӑшӑ пулӗ. Вырсарникун каллех ҫил вӑйланӗ, каҫ енне ҫумӑр ҫӑвӗ. Тунтикун кӑнтӑрла 5-10 градус ӑшӑ пулӗ.

Юнкун сивӗтӗ, юр ҫукалӗ. Ҫӗр шуралӗ. Эрнекун кӑнтӑрла та «минус» пулӗ. Ҫак кун, чӳкӗн 17-мӗшӗнче, метеорологи хӗлӗ килӗ. Ку – ахаль чухнехинчен икӗ эрне каярах.

Кӑҫал ҫанталӑк ӑшӑ тӑрать. Чӳкӗн 4-мӗшӗнче климат хӗлӗ пуҫланмалла. Анчах ҫак кунсенче термометр «минус» кӑтартмасть.

Юнкунпа ытларикун хушӑран ҫумӑр ҫӑвӗ, ҫил лӑпланӗ. Кӗҫнерникун ҫӗрле ҫумӑр вӑйлах ҫӑвӗ. Канмалли кунсенче антициклона пула типӗ ҫанталӑк тӑрӗ. Шӑматкун хӗвел те пӑхма пултарӗ.

Ҫитес тунтикун йӗпе юр ҫума тытӑнӗ. Юнкун та ҫумӑрпа хутӑш юр ҫӑвӗ. Ҫапах хальлӗхе юр лармӗ. Синоптиксем малтанлӑха пӗлтернӗ тӑрӑх, хӗл кӗркуннене чӳк уйӑхӗн 17-18-мӗшӗсенче ҫӗнтерме пултарать. Ҫил-тӑман вӗҫтеркеленӗ хыҫҫӑн термометр «минус» кӑтартма тытӑнӗ.

Чӳк уйӑхӗн мӗнле пулӗ? Синоптиксем каланӑ тӑрӑх, нӳрӗ нормӑпа килӗшӳллӗн е кӑштах сахалрах пулӗ. Чӳкӗн 18-мӗшӗччен термометр 0 градусран ӑшӑрах кӑтартӗ, ҫавӑнпа ытларах ҫумӑр ҫӑвӗ.

Кӑҫал метеорологи хӗлӗ икӗ эрне каярах пуҫланӗ. Уйӑх вӗҫне хура ҫӗр шуралӗ – 10 сантиметр хулӑнӑш ҫуса лартӗ.

Чӳк уйӑхӗнчи вӑтам температура 2-3 градус ӑшӑпа танлашӗ. Уйӑх варриччен 8-10 градус таран ӑшӑ тӑрӗ. Юлашки кунсенче вара 15-20 градус таран сивӗтӗ.

Юр 5 сантиметр хулӑнӑш ҫунӑ пулсан та хӗл ларасса кӗтмелле мар-ха. Чӑваш Ене каллех ӑшӑ таврӑнать.

Ыран кӑнтӑрла ҫумӑр ҫӑвӗ, тӗтре карса илӗ. Термометр 2-7 градус ӑшӑ кӑтартӗ. Эрне варринче тата ӑшӑтӗ, уяртӗ, сывлӑш 10-15 градус таран ӑшӑтӗ. Анчах ҫил вӑйланӗ.

Кӗҫнерникун та ӑшӑ, ҫиллӗ ҫанталӑк тӑрӗ. Эрне вӗҫнелле сивӗтме пуҫлӗ. Эрнекун ҫумӑр ҫӑвӗ, канмалли кунсенче антициклон хуҫаланӗ, 2-7 градус ӑшӑ пулӗ. Шӑматкун уяр тӑрӗ.

Синоптиксем ку эрнере ҫанталӑк мӗнле пулассине палӑртнӑ. Паян ирхине ҫурҫӗр районӗсенче кӗрпе, пӑрлӑ ҫумӑр ҫунӑ. Халӗ ҫумӑр ӳкет.

Пирӗн пата ӑшӑ ҫывхарать, ҫӗрле термометр 10 градус ӑшӑ кӑтартӗ. Ыран вара Чӑваш Ен урлӑ сивӗ фрончӗ иртӗ. Ыран ирхине йӗпе юр ҫӑвӗ, ҫӗр шурӑпа хупланӗ. Вӑйлӑ ҫиле пула ыран каҫ енне 9-11 градус сивӗ пек туйӑнӗ. Ҫӗрле термометр 5 градус сивӗ кӑтартӗ.

Юнкун антициклон килӗ, ҫӗрле типӗ юр ӳкӗ. Термометр 7 градус сивӗ кӑтартӗ. Эрне варринче кӑнтӑрла 0 градус пулӗ.

Шӑматкунччен сивӗ те типӗ ҫанталӑк тӑрӗ. Вырсарникун йӗпе юр ҫӑвӗ, ҫил вӑйланӗ. Тунтикун каллех ҫумӑр ҫӑвӗ, 5 градус таран ӑшӑтӗ.

Малтанлӑха пӗлтернӗ тӑрӑх, чӳк ӑшӑ ҫанталӑкран пуҫланӗ, 12-13 градус ӑшӑ пулас шанчӑк пур.

Хӗл ҫитмен-ха, анчах вӑл мӗнле пуласси чылайӑшне халех кӑсӑклантарать. Малтанлӑха синоптиксем пӗлтернӗ тӑрӑх, хӗлле юр нумай пулӗ. Уйрӑмах – раштав уйӑхӗнче.

Чӳк уйӑхӗ ӑшӑ килмелле. Ҫапах ун чухне те хӗллехи ҫанталӑк пулнине манмалла мар. Климат хӗлӗ чӳкӗн 1-мӗшӗнче пуҫланмалла.

Юпа уйӑхӗнчех ҫӗр юрпа пӗрремӗш хут витӗнӗ. Чӳк уйӑхӗнче темиҫе хутчен те юр ҫӑвӗ. Хӗл чӳк вӗҫӗнче ларӗ. Ун чухне юр хулӑнӑшӗ 10 сантиметра ҫитмелле.

Раштав, нарӑс тата пуш нормӑран сивӗрех пулмалла. Кӑрлачпа ака – нормӑпа килӗшӳллӗн. Кӑрлачра юр сахал ҫӑвӗ, пуш уйӑхӗнче вара – нормӑран 1,5 хут нумайрах. Ҫуркунне варринче нӳрӗк дефицичӗ пулӗ ахӑртнех. Юр часах ирӗлессе кӗтмелле мар – нормӑпа килӗшӳллӗн ака варринче кӑна ҫӗр тухӗ.

Паян урамра хитре те хӗвеллӗ ҫанталӑк. Ыран вара, синоптиксем пӗлтернӗ тӑрӑх, ҫил вӑйланӗ: ҫеккунтра 21-26 метр хӑвӑртлӑхпа вӗрӗ. Циклон пирӗн пата ҫумӑр илсе килӗ.

Паян ҫӗрле, ыранхи кӑнтӑрлапа танлаштарсан, ӑшӑрӑх пулӗ. Ыран каҫ енне 1-3 градус кӑна ӑшӑ тӑрӗ. Вӑйлӑ ҫиле пула 8-13 градус сивӗ пекех туйӑнӗ.

Кӗҫнерникун ҫил лӑпланӗ. Ҫумӑр вара эрне вӗҫӗчченех ҫӑвӗ. Кӑнтӑрласерен 3-8 градус кӑна ӑшӑ пулӗ. Канмалли кунсенче ҫӗрле «минус» пулӗ. Эрнекун тата шӑматкун йӗпе юр ҫӑвӗ.

Синоптиксем малтанлӑха пӗлтернӗ тӑрӑх, уйӑх вӗҫӗнче ӑшӑтӗ, 10-15 градус таран ӑшӑ пулӗ. Виҫҫӗмӗш декадӑра уяр ҫанталӑк ытларах пулӗ.

Синоптиксем пӗлтернӗ тӑрӑх, ыран, юпан 12-мӗшӗнче, республикӑра ҫил вӑйланать, ҫеккунтра 20-25 метр таран хӑвӑртлӑхпа вӗрет. Асӑрханӑр: япӑх ҫирӗплетнӗ конструкцисем, йывӑҫсем ӳкме, пралуксем татӑлма пултараҫҫӗ. Ҫил вӑйланнӑран сивӗрех пек туйӑнӗ.

Эрнекун уяртӗ, канмалли кунсенче ҫумӑр ҫумӗ. Пукравра, шӑматкун, 15-20 градус таран ӑшӑтма пултарать. Танлаштарма: 2009 ҫулта Пукравра 20,9 градус ӑшӑ пулнӑ.