Шупашкарта авӑнӑн 9-мӗшӗнче Леонид Черкесов Японири инвесторсемпе тӗл пулнӑ. Ют ҫӗршыв усламҫисем Шупашкарпа паллашма килнӗ. Вӗсем кунта завод хӑпартма шухӑшлаҫҫӗ.

Инвесторсем Японири машиностроени валли кабель продукцине кӑларакан заводран килнӗ. Леонид Черкесовпа тӗл пулсан вӗсем Шупапашкарта ҫӗнӗ производство ярасси пирки калаҫнӑ. Малтанлӑха заводра 150–300 ӗҫ вырӑнӗ пулмалла. Производство нумайлансан унта 2000–3000 ҫын ӗҫлеме пултарӗҫ-мӗн.

Хула мэрӗ проекта ырланӑ, мӗншӗн тесен Япони хальхи технологисемпе мухтанма пултарать тата ӗҫ вырӑнӗсем те пулӗҫ. Делегаци Шупашкарти хӑш-пӗр предприятие ҫитсе курнӑ.

Утӑ уйӑхӗпе танлаштарсан ҫурла уйӑхӗнче Чӑваш Енре ӗҫ укҫи парӑмӗ ӳснӗ. Ҫак енӗпе пӗтӗмӗшле ҫак цифра 19,6 миллион тенкӗпе танлашнӑ. Ку вӑл унчченхи уйӑхринчен 12,1 миллион тенкӗ пысӑкрах. Сӑмах май каласан, кунта пӗчӗк усламҫӑсем патӗнче ӗҫлекенсене кӗртмен.

Ӗҫ укҫипе парӑм предприятисен хӑйсен «кӗмӗлӗ» ҫуккипе пухӑннӑ имӗш. Конкурс производстви пуҫарса янӑ предприятисен, ав, тӗслӗхрен, 7,9 миллион тенкӗ илмелли пур-мӗн.

Парӑмлисенчен ҫурри ытла — тирпейлекен организацисем, 28,8 проценчӗ — строительство предприятийӗсем.

Ӗҫ укҫипе парӑм ҫук районсемпе хуласен хисепне шутланӑ та ун пеккисем 19 районпа 3 хула иккен. Уйрӑмах парӑмли — Шупашкар хули. Унти предприятисен ӗҫ укҫи парӑмӗ 12,5 миллион тенкӗпе танлашать. Ҫӗнӗ Шупашкартисене 5,6 миллион тенкӗ тивет.

Луганск облаҫӗнчен пӗр усламҫӑ хӑйӗн станокӗсемпе тата рабочийӗсемпе куҫса килнӗ. «Луганскри машиностроитель» уйрӑм ҫын компанийӗ хӑйӗн ӗҫне Шупашкарта пуҫарать иккен. Хирӗҫтӑру пыракан территорирен 23 ҫын ҫемйисене кӑна мар, станоксене те илсе тухнӑ.

Тимӗр тирпейлекен станока Луганск рабочийӗсем эрнекун ӗҫлеттерсе ярасшӑн иккен. 12 ҫул предприяти тӑван ҫӗршывӗнче кӑларнӑ продукцин ытларах пайне Раҫҫее сутса пурӑннӑ. Цех енне пеме тытӑнсан оборудование илсе тухма тивнӗ. Станоксенчен ҫурри Донецкри таможня складӗнче тӑрса юлнӑ иккен-ха. Вӗсене илсе килейсен тата тепӗр 50 ӗҫ вырӑнӗлӗх производство уҫма пулать-мӗн.

Предприятин техника консультанчӗ Николай Друзьев каланӑ тӑрӑх, малтан вӗсем Ростов облаҫӗнче чарӑннӑ. Унти 6 предприятире пулнӑ. Пуринче те вӗсенче Украинӑран тарса килнисем кура урӑх вырӑна куҫма шут тытнӑ. Чӑваш Енре, ҫитменнине, паллакансем пулнӑ.

«Луганскри машиностроитель» предприятире ӗҫленисене Раҫҫее куҫса килме тархаслама тивмен-мӗн — кӑмӑлпах куҫнӑ. Уйӑх каялла Шупашкара ҫитнӗскерсене валли предприяти ертӳҫисем хваттер тара илсе панӑ.

Малалла...

Канашлура

Республикӑра «Вырӑнтине суйла — хамӑрӑннине туян» акци иртмелле. Ҫав ыйтупа ӗнер Ял хуҫалӑх министерствинче канашлу пухнӑ.

Ҫак акцие ҫӗршыв Президенчӗн хӑш-пӗр ятарлӑ экономика мерисем йышӑнассипе ҫыхӑннӑ Хушӑвне пурнӑҫласа йӗркелеҫҫӗ иккен. Хамӑр патри продукци пирки халӑх патне тӗллев лартнӑ май ҫынсене кунти патне илӗртесшӗн.

Республикӑри акци авӑн уйӑхӗнчен тытӑнса раштав таран пымалла. Ӑна пуҫараканӗсем — Ял хуҫалӑх, Экономика аталанӑвӗн министерствисем. Акци операторӗ — Чӑваш Енӗн Суту-илӳпе промышленноҫ палати.

Ҫак мероприяти вӑхӑтӗнче хамӑр патри продукци ҫинчен каласа кӑтартакан информаципе анлӑ паллаштарма шухӑшлаҫҫӗ. Кун валли радио-телевиденипе хаҫатран тытӑнса реклама экранӗсемпе урамра ҫырса ҫакасси таранах шухӑшлаҫҫӗ.

Телевизорпа «Тӗрӗслевлӗ туяну» текен проект пурнӑҫа кӗртесшӗн. Ку вӑл Раҫҫей телеканалӗсенчен пӗринпе ирттерекен ҫавӑн йышши кӑларӑма ҫывӑх пулӗ. Ун вӑхӑтӗнче хамӑр патри тата республика тулашӗнче кӑларакан продукцие туянӗҫ те ӑна экспертсем хаклӗҫ.

Ҫемье арканнин сӑлтавӗнче мӑшӑрсенчен пӗри аякра ӗҫлесе ҫӳрени те пуррине маларах эпир хыпарланӑччӗ. Халӗ каллех ӗҫлесе ҫӳрекенсем пирки. Мускавра чӑвашсем уйӑхра 8 пин тенкӗ тӳленишӗн те хуралҫӑра ӗҫлеме хатӗр иккен. Кун пирки «Коммерсантъ-Власть» журнал пӗлтерни тӑрӑх «Ирӗклӗ сӑмах» интернет-хаҫат хыпарлать.

Материалта Мускавра ӗҫлекен хуралҫӑсен тата хӑна ҫурчӗсене тирпейлекенсен йывӑр пурнӑҫӗ пирки каласа кӑтартнӑ иккен. Унта Мӑкшӑ республикинче ҫуралнӑ 38-ти арҫын каласа кӑтартнӑ тӑрӑх, тӗп хулара хайхисен кӳрентернипе вӗҫӗмех тӗл пулма тивет иккен.

Чӑваш Ене Мӑкшӑ тата Тыва республикисемпе танлаштарнӑ май ҫӗршывӑн тӗп хулине ҫынсем чухӑнлӑха пула каяҫҫӗ тесе ҫырнӑ. Мускаври хуралҫӑсенчен пӗри, хӑйне унта пурӑнакан ҫын тесе паллаштарнӑ ҫын, хуралҫӑ ӗҫӗн сумӗ аякрисем килсе кӗнӗ хыҫҫӑн чакнине пӗлтернӗ иккен. Ҫав ҫын чӑвашсем кунне 800 тенкӗшӗн те ӗҫлеме килӗшнине палӑртнӑ имӗш. 10 смена ӗҫлесен 8 пин тенкӗ пухӑнать. Хӑйне Мускав ҫынни тесе паллаштарнӑ этем хуралҫӑсене маларах хӑйсене кӳрентерсен те сӑмах чӗнмесӗр ирттерме вӗрентнине пӗлтернӗ, ялтан килнӗ ҫынсем ун пек тума пӗлменнине кура хирӗҫтӑрусем сиксе тухаҫҫӗ имӗш.

Малалла...

Ҫурлан 18-мӗшӗнче, паян, Патӑрьел районне «Ӗренпурти наци культурин чӑваш автономийӗ» общество организацийӗ ҫитсе курнӑ.

Хӑнасене район администрацийӗн пуҫлӑхӗ Николай Глухов кӗтсе илнӗ. Ҫак общество организацийӗ кӑҫал «Акатуй — Сапантуй» уява хутшӑннӑ, Патӑрьел тӑрӑхӗнчи халӑхӑн культурипе, йӑлипе паллашнӑ. Паян вара хӑнасене Николай Глухов районӑн социаллӑ экономика аталанӑвӗ пирки каласа кӑтартнӑ, вырма ӗҫ-хӗлӗпе паллаштарнӑ.

Хӑнасем «Юрма» агрохолдинг ӗҫӗпе те паллашнӑ. Организацире 12 пин ытла сысна ӗрчӗтеҫҫӗ. Кӑҫал унта 1150 тонна аш-какай хатӗрленӗ. Ку пӗлтӗрхи ҫак тапхӑрпа танлаштарсан, 30% ытларах.

Хӑнасем патӑрьелсен ӗҫне пысӑк хак парса малашне хутшӑнса ӗҫлемеллине палӑртнӑ.

Михаил Игнатьев тата Болот Джунусов тӗлпулура

Ҫурлан 14-мӗшӗнче ЧР Пуҫлӑхӗ Михаил Игнатьев Кӑркӑстанӑн Раҫҫейри чрезвычайлӑ тата тулли праваллӑ элчипе Болот Джунусовпа тӗл пулнӑ. Тӗлпулӑва ЧР Министрсен Кабинечӗн председателӗн тивӗҫӗсене вӑхӑтлӑха пурнӑҫлакан тата ЧР ял хуҫалӑх министрӗ Сергей Павлов, ЧР экономика министрӗн тивӗҫӗсене вӑхӑтлӑха пурнӑҫлакан Инна Антонова хутшӑннӑ.

Михаил Игнатьев Чӑваш Енпе Кӑркӑстан хушшинче экономика ҫыхӑнӑвӗ тахҫантанпах ҫирӗп пулнине палӑртнӑ. Михаил Васильевич малашне экономика тӗлӗшӗнчен ҫеҫ мар, культура тытӑмӗнче те хутшӑнса ӗҫлессине шанса каланӑ.

Болот Джунусов Кӑркӑстан Раҫҫейпе электроэнерги, газ тата ытти тытӑмсенче килӗштерсе ӗҫлессине палӑртнӑ. Вӑл Шупашкарти икӗ предприятире пулса курнӑ, вӗсен малашлӑхне пысӑк хак панӑ. Акӑ «Акконд» продукцине Кӑркӑстанра ыйтаҫҫӗ, «Чӑвашкабель» вара Кӑркӑстанри «Северэлектро» АУОн организацисене кӑсӑклантарма тивӗҫ. Болот Джунусов республикӑри ытти предприятие те ҫитсе курасшӑн.

Чӑваш Енри пилӗк муниципалитет пӗрлешӗвӗ Раҫҫейӗн монохулисен йышне кӗнӗ. Сӑмах май каласан, вӗсене социаллӑ пурнӑҫпа экономика аталанӑвне кура виҫӗ ушкӑна пайланӑ. Хӑш хула хӑш ушкӑна кӗрессине ҫулталӑкра пӗрререн кая мар палӑртӗҫ.

Уйрӑмах кӑткӑс лару-тӑруллӑ хуласен шутне 75 монохулана кӗртнӗ. Ку йыша Канаш лекнӗ. Социаллӑ пурнӑҫпа экономика лару-тӑрӑвӗ япӑхланма пултараканнисен ушкӑнӗнчи 149 хулара йышӗнче — Улатӑр, Ҫӗмӗрле, Сӗнтӗрвӑрри. Социаллӑ пурнӑҫпа экономика лару-тӑрӑвӗ тӑнӑҫҫисен шутӗнче — 89 хула. Кунта Ҫӗнӗ Шупашкар кӗнӗ.

Сӑмах май каласан, монохуласене палӑртассин йӗркине ҫӗршыв Правительствин йышӑнӑвӗпе килӗшӳллӗн ылмаштарнӑ. Монохула текеннинче виҫӗ пин ҫын ытла пурӑнмалла. Хулан экономикинче тӗп вырӑн йышӑнакан предприятире хулари мӗнпур организацире ӗҫлекенсенчен сахалтан та 20 проценчӗ ӗҫлемелле. Монохулара ҫӗр айӗнчи усӑллӑ япаласем кӑлармалла тата (е) промышленноҫ продукцине тирпейлемелле.

Аналитиксем ҫакӑн сӑлтавне темле хаклаҫҫӗ те, анчах тыр-пул пухса илнӗ вӑхӑтра бензин-тлпливо хакланнине хресчен сисмесӗр ирттермест-тӗр. Утӑ уйӑхӗнче бензина ваккӑн тата курттӑмӑн сутмалли хак хӑпарнӑ. Бензин хакӗ тӑрӑх пӑхсан, Шупашкар Атӑлҫи тӑрӑхӗнче малта пыракан виҫӗ хула шутне лекнӗ.

Утӑн 3-мӗшӗнчен тытӑнса 31-мӗшӗччен АИ-95 маркӑлли 1,25 процент хакланса тонни 40,5 пин тенке ҫитнӗ, АИ-80 маркӑллин тонни 1,56 процент хӑпарса 32,5 пинпе танлашнӑ. АИ-92 йышши 0,52 процент ӳснӗ. Дизель топливи кӑна хакланман. Шупашкарти нефть базинче ӑна пӗр тоннине 33,3 пин тенкӗпе туянма май килнӗ.

Халӗ ваккӑн сутнине тишкерер. Пуринчен ытла АИ-92 маркӑлли хӑпарнӑ. Вӑл 2 процент, е 61 пус, хакланнӑ та ӑна литрне 31 тенкӗ те 15 пуспа сутма тытӑннӑ. АИ-95 56 пус (1,66 процент) хӑпарнӑ. Ӑна 34 тенкӗ 34 пуспа сутнӑ. А-76 1,4 процент, е 40 пус, хакланнӑ май утӑ уйӑхӗнче уншӑн 28 тенкӗ те 90 пуспа ыйтнӑ. Ваккӑн сутакан дизель топливи 22 пус (0,69 процент) хӑпарнӑ. Ҫапла вара иртнӗ уйӑхра ӑна 32 тенкӗ те 27 пуспа сутнӑ.

«Раҫҫейри чи лайӑх 100 тавар» шутне Чӑваш Енрен кӗме тивӗҫлине сӗнекенсем

Ҫак кунсенче «Раҫҫейри чи лайӑх 100 тавар» конкурсӑн регионти тапхӑрне пӗтӗмлетнӗ. Ҫавӑнта кӗме тупӑшассишӗн республика шайӗнчи конкурса Чӑваш Енри 18 предприятипе организаци хутшӑннӑ.

ЧР Экономика аталанӑвӗн министерстви пӗлтернӗ тӑрӑх, экспертсем конкурса тӑратнӑ хутсемпе материалсем тата тӗпчев протоколӗсем тӑрӑх хакланӑ. Эксперт хаклавӗ терӗмӗр те, ҫавсем тавар пахалӑхне кӑна мар, производствӑри ӗҫ хӑрушсӑрлӑхӗ таранах тӗпе хунӑ иккен.

Регионти комисси федераци шайӗнчи конкурса хутшӑнма 23 тӗрлӗ продукципе пулӑшу кӳрессине кӑларнӑ.

«Апат-ҫимӗҫ таварӗ» номинацие «Акконд» хапрӑкӑн харӑсах темиҫе тӗрлӗ ҫимӗҫӗ кӗнӗ. Унсӑр пуҫне Етӗрнери аш-какай комбиначӗ кӑларакан чӑваш шӑрттанӗ те списока лекнӗ. Ҫавӑн пекех конкурса «Смак» фирмӑн пӗр йышши печенийӗ, Шупашкарти элеваторӑн пысӑк сортлӑ тулӑ ҫӑнӑхӗ, «АвтоВАС» обществӑн минерал шывӗ хутшӑнӗҫ.

Промышенность таварӗсенчен — Шупашкарти чӑлхапа трикотаж фабрикинче тата «Пике» ҫӗвӗ фабрикинче кӑларакан ҫипуҫ, В.И. Чапаев ячӗллӗ производство пӗрлешӗвӗнчи пиротехника фонтанӗсем, Шупашкарти мамӑк фабрикинчи (предприятийӗ хӑй Шупашкар районӗнчи Чаканарта вырнаҫнӑ) матрас ҫине тӑхӑнтартмалли.

Малалла...