Пурте мар та, анчах чӗрӗк пайӗ. Кун пирки Чӑваш Енри Ҫурт-йӗр инспекцийӗн пуҫлӑхӗ Олег Бирюков Коррупципе кӗрешес енӗпе ӗҫлекен республикӑри координаци канашӗн ларӑвӗнче каланӑ иккен. Сӑмахӗ унта ҫурт-йӗрпе коммуналлӑ хуҫалӑхри ыйтусене сӳтсе явнӑ май сиксе тухнӑ-ха.

Нумай хваттерлӗ ҫуртсене тытса тӑракансен кӑҫалхи авӑнӑн 1-мӗшӗнчен лицензи илмелле пулать. Заявкӑсене кӗркуннех пухма пуҫлаҫҫӗ. Ҫав хута управляющи компанисемпе ҫурт-йӗр харпӑрлӑхҫисен юлташлӑхӗсен ҫитес ҫулхи ҫу уйӑхӗн 1-мӗшӗччен илсе ӗлкӗрмелле. Управляющи компанисемшӗн паха ҫав хута париччен асӑннӑ организацисен ертӳҫисем квалификаци экзаменне епле тытнине те тӗпе хурассине ӗнентереҫҫӗ. Правӑна сыхлакан органсенче управляющи компанисен тӗлӗшпе ӗҫсем пуррипе ҫукки те кӑсӑклантармалла. Правӑна пӑсасси вӑл сферӑра сайра вӗҫӗмех тӗл пулать. Кӑҫалхи 7 уйӑхра кӑна 47 преступление тытса чарма май килнӗ. 13 ҫын тӗлӗшпе сӗтевле 18 ӗҫ пуҫарнӑ. Тӗпчесе пӗтернӗ ӗҫсене илсен, управляющи компанисем 11 миллион тенкӗлӗх ытла шар кӳнӗ.

Олег Бирюков шучӗпе компанисен 20–25 проценчӗ лицензи илеймессе те пултарать.

Юсаса ҫӗнетнӗ ҫуртра пурӑнакансем

Сӗнтӗрвӑррихулинчи Чкалов урамӗнчи 55-мӗш ҫуртра пурӑнакансем ҫӗн пӳрт ӗҫкине икӗ хутчен тунӑ.

Нмуай хваттерлӗ ҫав ҫурт кивӗ тата ишӗлекен ҫурт-йӗр программӑна лекнӗ. Ҫавна май ӑна юсаса ҫӗнетме йышӑннӑ. Вырӑнти хуҫасем ӗнентернӗ тӑрӑх, юсанӑ хыҫҫӑн унти хваттерсем «пачах ҫӗнӗ, хӑтлӑ, ирӗклӗ» пулса кайнӑ. Юсанӑ хыҫҫӑн ҫурчӗ хӑй те, хваттерӗсем те хальхи вӑхӑтри йышшине ҫаврӑннӑ имӗш. Ҫурта юсанӑ-юсанах ун патне пырса кӗмелли ҫула та, ҫурт йӗри-тавралли территорие те хӑтлӑх кӳнине пӗлтереҫҫӗ. Юсаса ҫӗнетме пӗтӗмпе 16,7 миллион тенкӗ ытла уйӑрнӑ, ҫав шутран 10,7 миллионне — федераци хыснинчен.

Сӑнсем (22)

Икӗ алла пӗр ӗҫ те, анчах шалӑвӗ тӗрлӗрен

Сӑмахӗ кирпӗч хуракан ӑстасем пирки пырать. Кунта уйӑхсерен 30–40 пин тенкӗ ӗҫлесе илсен те вӗсем Мускава тата Мускав облаҫне ӗҫлеме тухса кайни пирки Чӑваш Енӗн строительство министрӗ Олег Марков Чӑваш Енӗн Элтеперӗ Михаил Игнатьев иртнӗ эрнере правительство пайташӗсемпе ирттернӗ канашлура пӗлтернӗ.

Республикӑн ҫурт тӑвӑм комплексӗн ҫур ҫулхи ӗҫ-хӗлне пӗтӗмлетнӗ май вӑл Чӑваш Енре асӑннӑ тапхӑрта 16,3 миллиард тенкӗлӗх ӗҫ пурнӑҫланине палӑртнӑ. Танлаштаруллӑ хаксемпе илсен, ку вӑл пӗлтӗрхи ҫурҫулхинчен 12 процент нумайрах иккен.

Ҫичӗ уйӑхра (ҫапла-ҫапла, республикӑри влаҫ органӗсен официаллӑ порталӗнче ҫавӑн пек цифрӑсене пӗлтернӗ) 316 пин тӑваткал метртан кая мар ҫурт-йӗр тума палӑртнӑ. Ҫав калӑпӑша ҫитни пӗлтӗрхи ҫичӗ уйӑхринчен 10 процент ирттерни пулӗччӗ.

Строительство комплексӗнчи тӗп ыйту — кирпӗч хуракансемпе штукатур-малярсем ҫитменни. Ку специалистсем ҫулла Мускавра тата Мускав облаҫӗнче тар тӑкма кӑмӑлларах параҫҫӗ-мӗн. Министр ӗнентернӗ тӑрӑх, кирпӗч хуракансен шалӑвӗ Чӑваш Енре уйӑхсерен 30–40 пине ларать, штукатур-малярсен — 20–25 пине.

Ӗҫ ушкӑнӗн ларӑвӗнче

Нумай ачаллӑ ҫемьесем валли тата эконом-класлӑ ҫурт-йӗр тума ҫӗр лаптӑкӗ парас ыйтупа паян республикӑн Стройминӗн ӗҫ ушкӑнӗн ларӑвӗ иртнӗ. Унта Канаш районӗнчи Шӑхасан, Атнаш, Ухман ялӗсем, Ҫӗрпӳ хули, Шупашкар районӗнчи Олкаш ялӗ, Сӗнтӗрвӑрри районӗнчи Нерядово ялӗ патӗнчи территорисене планламалли эскиз проекчӗсене пӑхса тухнӑ.

Канаш районӗнчи ҫӗрсене ҫурт-йӗр тума усӑ курасшӑн. Шӑхасан ҫумӗнчи 410 лаптӑкран 56-шне нумай ачаллисене, 93-шне ҫамрӑк ҫемьесене, 261-шне эконом-класлӑ ҫурт-йӗр тума уйӑрма палӑртнӑ. Шупашкар районӗнче сахал хутлӑ ҫуртсем хӑпартма шухӑшлаҫҫӗ. Унта уйрӑм 40 ҫурт валли вырӑн пулмалла. Хӑш-пӗр лаптӑка нумай ачаллисем валли парасси пирки ӗнентереҫҫӗ. Сӗнтӗрвӑрри районӗнче те уйрӑм ҫуртсем хӑпартасшӑн. Ҫӗрпӳ хули патӗнче сахал хутлӑ ҫуртсем валли вырӑн уйӑрасшӑн.

Сӑнсем (10)

Сӗнтӗрвӑрринчи ҫӗнӗ ҫурт

Ҫак вӑхӑтра «Лидерстрой» ТМЯП Сӗнтӗрвӑрринче икӗ нумай хваттерлӗ ҫурта хӑпартать. Пӗрин 3-мӗш хутне хӑпартса ҫитернипе пӗрех, теперинне никӗс валли шӑтӑк алтаҫҫӗ. Ҫавӑн пекех шыв пӑрӑхӗсене тата ытти инженери тетелӗсене йӗркелеҫҫӗ. Ҫуртсем Ломоносов урамӗ, 8 адреспа вырнаҫнӑ.

Ку ҫуртсене хулари юрӑхсӑра тухнӑ ҫуртсенче пурӑнакан халӑха куҫармалла. Ҫавӑн пекех унта тӑрӑхсем тата ашшӗ-амӑшӗсӗр юлнӑ ачасем ӑшӑ йӑва тупмалла.

Сӑнсем (11)

Харпӑр хӑйӗн хӑтлӑ хваттерӗнче кам пурӑнма ӗмӗтленмест-ши? Енчен те вӑл район центрӗнче пулсан пушшех те. Ӗнер, Хӗрлӗ Чутай ялӗнчи Ленин урамӗнче ултӑ хваттерлӗ ҫурт уҫӑлчӗ. Ӑна «КСО Красночетайская» ТМЯП строителӗсем районти ултӑ тӑлӑх тата ашшӗ-амӑш хӳттисӗр юлнӑ ачасем валли ҫӗкленӗ.

Ҫурта уҫнӑ ятпа йӗркеленӗ савӑнӑҫлӑ мероприятие Чӑваш Патшалӑх Канашӗн депутачӗ Валерий Павлов, район пуҫлӑхӗ Александр Степанов, район администрацийӗн пуҫлӑхӗ Александр Башкиров, ял тӑрӑхӗсен пуҫлӑхӗсем, тӑлӑх ачасем тата вӗсен тӑванӗсем хутшӑнчӗҫ. Ҫак кун ҫӗнӗ хваттере куҫакансем ячӗпе саламлӑ сӑмахсем янӑрарӗҫ кӑна мар, хваттер уҫҫисӗр пуҫне ачасем парнесене те тивӗҫрӗҫ.

Ыран Шупашкар хула администрацийӗ умӗнче ҫурт-йӗрпе строительство кооперативӗн пайташӗсен пикечӗ иртмелле. Вӗсем «Байконур» текен микрорайонти пурӑнмалли ҫурта кӗрейменнишӗн пухӑнӗҫ.

Ҫынсене ҫурта пурӑнма кӗме хула администрацийӗ ӑна тӑвакан организаципе судлашни кансӗрлет иккен. Пикета 50 ҫын ытла тухмалла. Вӑл 17 сехет те 30 минутран пуҫласа 19 сехетчен пымалла.

«Байконур» микрорайона тума 2004 ҫулхи кӑрлачӑн 23-мӗшӗнче ирӗк илнӗ иккен. Нумай хваттерлӗ ҫурта тӑвакан компани Арбитраж судӗнче ҫурта хута яма ирӗк пуррине ҫирӗплетсе панӑ. Хула администрацийӗ вара унта ҫурт тума ирӗк пулман тесе туса лартнӑ ҫурта пӑстарасшӑн-мӗн.

Кӳкеҫре тума пуҫланӑ ача пахчи

Муркашпа Кӳкеҫре ача пахчисем тӑвассине Чӑваш Енӗн парламенчӗн ертӳҫи Юрий Попов тӗрӗслесе тӑрӗ. Ҫапла тума вӗсенчи лару-тӑру хистенӗ.

«Теле- тата фотокамерӑсемпе ӳкерсех Кӳкеҫре ҫӗнӗ ача пахчи ҫӗклеме пуҫланӑ», — тесе пӗлтерет «Советская Чувашия» хаҫат. Ку вӑл 2011 ҫулхи юпа уйӑхӗнче пулнӑ. Объекта 2012 ҫулхи ака уйӑхӗнче туса пӗтерме шантарнӑ. Анчах ӑна паян та хута яман. Уншӑн строительство организацине ӳпкелеҫҫӗ. Паяна ӗҫӗн 85 процентне кӑна пурнӑҫланӑ-мӗн. Юрий Попов спикер Шупашкар раойн администрацийӗн пуҫлӑхне Георгий Егорова часрах аукцион ирттерсе ҫӗнӗ строителе палӑртма, ӗҫе ҫулталӑк вӗҫлениччен пӗтерме хушнӑ.

Муркашра 2012 ҫулхи ҫурла уйӑхӗнче лицея юсаса ҫӗнетсе 60 вырӑнлӑх ача пахчи тума пуҫланӑ. Ӗҫне ҫав ҫулах вӗҫлеме пулнӑ. Анчах ӑна халӗ те хута яман. Подрядчик кӑҫал стройкӑна пырса та курӑнмасть-мӗн. Халӗ муниципалитет килӗшӗвне суд урлӑ татассипе ӗҫ пырать иккен, мӗншӗн тесен генподрядчик юсава вӗҫлеме килӗшмен имӗш.

Кӑҫалхи иккӗмӗш кварталта Чӑваш Енре ҫурт-йӗр 2,5 процент хакланнӑ. Унӑн пӗр тӑваткал метрӗшӗн вӑтамран 42 656 тенкӗ кӑларса хума тивнӗ. Унчченхи кварталта вӑл 2,5 процент йӳнӗрех тӑнӑ. 2013 ҫулхи тӑваттӑмӗш кварталпа танлаштарсан хак 4,9 процент хӑпарнӑ.

Вӑтам пахалӑхлӑ шутланкан хваттерӗн пӗр тӑваткал метрӗ 35 570 тенкӗ тӑнӑ, лайӑхлатнӑ пахалӑхлин — 45 680 тенкӗ, элитӑллин — 47 513 тенкӗ.

Иккӗмӗшле пасарти (кунта ҫӗнӗ мар ҫурт-йӗр кӗрет) хваттерӗн пӗр тӑваткал метрӗ кӑҫалхи иккӗмӗш кварталта 41 874 тенкӗ тӑнӑ.

Кун пек ҫуртра такамӑн та пурӑнас килӗ

Чӑваш Енӗн Строительство, архитектура тата ҫурт-йӗрпе коммуналлӑ хуҫалӑх министерстви хӑйӗн сайтӗнче ҫынсем ӑҫта пурӑнма кӑмӑлланипе кӑсӑкланнӑ. Асӑннӑ ведомствӑн сайтне кӗрекенсене «Сирӗн уйрӑм ҫуртра е нумай хваттерлинче пурӑнас килет-и?» ыйтӑва хуравлама ыйтнӑ.

Ыйтӑма хутшӑннисенчен 74 проценчӗ уйрӑм ҫуртра пурӑнасшӑн. Анчах ахаль-махальлинче мар. Ҫуртра ҫутӑ, шыв пултӑр, канализаци тата коммуналлӑ ытти услови те кирлӗ.

Уйрӑм ҫуртра тӗпленес текенсенчен кун пек шухӑш патне 10 проценчӗ экологи тӗлӗшӗнчен таса вырӑнта пурӑнас килнипе пырса тухнӑ.

Ыйтӑма хутшӑннисенчен 12 проценчӗ хваттерте пурӑнасшӑн, мӗншӗн тесен вӗсене ял пурнӑҫӗ илӗртмест. Хваттерех чун туртнине 3 проценчӗ ҫурта тытса тӑрас тата юсас енӗпе нумай тӑрӑшмалла маррипе сӑлтавланӑ.