Чӑваш Енри паллӑ художниксем: Юрий Ювенальев тата унӑн ывӑлӗ Сергей (вӑл та ашшӗн ҫулне суйланӑ, художник-дизайнер) — археологи комплексӗ уҫма ӗмӗтленеҫҫӗ. Ӑна вӗсем Патӑрьел районӗнчи Тикеш ялӗ патӗнчи территорире йӗркелесшӗн.

Археологи комплексне икӗ пайран тӑвасшӑн: X-XII ӗмӗрсенчи хаклӑ археологи объекчӗсене тӗпе хурса тата ҫулӑн тепӗр енче вара авалхи вырӑнта тупнӑ евӗр объектсем пулӗҫ. Ҫав шутра — «шурӑ» тата «хура» мунча. Вӗсене Ювенальсем вутӑпа хутмалла тӑвасшӑн. Унтах хӑна ҫурчӗсем, музей, администраци офисӗсем, инженери инфраструктури, хуҫалӑх блокӗ пулӗ.

Тикеш ялӗнчен хӗвеланӑҫнерех вырнаҫнӑ тӗлте тума палӑртакан комплекс «Нурӑс – Патӑрьел – Елчӗк» ҫул ҫинче вырнаҫнӑ.

Проекта ҫу уйӑхӗн 16-мӗшӗнче ЧР Стройминӗн Хула тӑвакан канашӗн ларӑвӗнче тишкермелле.

Шупашкарти парад. 2017 ҫулхи сӑн ӳкерчӗк

Чӑваш Ен Пуҫлӑхӗ Михаил Игнатьев ӗҫ тӑвакан влаҫ органӗсен тата муниципалитетсен ертӳҫисемпе тунтикунсерен ирттерекен ӗнерхи канашлура сӳтсе явнӑ ыйтусен шутӗнче Ҫӗнтерӳ кунне республикӑра епле уявлани те пулнӑ. «Вилӗмсӗр полк» акцие кӑҫал 22 пин ҫын тухнӑ. Ӑна республикӑн тӗп хулинче ҫеҫ мар, районсенче те ирттернӗ.

Кама мӗн пӑшӑрхантарать те, республикӑн ҫар ӗҫ комиссарӗ Александр Мокрушин ҫар техникин управлӑхӗ пирки сӑмах хускатнӑ. Ҫав техника валли ятарлӑ вырӑн пулсан ӑна унта упрама тата ҫавӑнта музей йӗркелеме те май килӗччӗ. Уҫӑ ҫӗрте ларакан техника япӑхать, ӑна юсаса ҫӗнетме те хакла ларать. Ҫак йӗркесен авторӗ пӗлнӗ тӑрӑх, Чӑваш Ен Элтеперӗ Михаил Игнатьев ку шухӑша ырласа йышӑннӑ.

Чӑваш автономи облаҫӗ йӗркеленнӗренпе 100 ҫул ҫитет. Ҫавна май ЧР Элтеперӗн администрацийӗ юбилей тӗлне кӑлармалли медаль эскизне хатӗрлес енӗпе конкурс ирттернине пӗлтернӗ.

Чи кирли – эскизӑн аналогсем пулмалла мар. Ӗҫсене ҫӗртме уйӑхӗн 21-мӗшӗччен йышӑнаҫҫӗ. Ҫӗнтерӳҫе вара ҫӑв уйӑх вӗҫӗнче палӑртӗҫ. Чи лайӑх эскиз авторне 10 пин тенкӗпе хавхалантарӗҫ. Килӗшӳ алӑ пуссан тепӗр 5 пин тенкӗ парӗҫ.

Юбилейлӑ медальпе республика аталанӑвне тӳпе хывнӑ тава тивӗҫлӗ ҫынсене чыслӗҫ. Аса илтерер: Шупашкар 550 ҫул тултарнӑ тӗле те медаль ҫирӗплетнӗ. Вӗсемпе чи малтан Тӑван ҫӗршывӑн Аслӑ вӑрҫин ветеранӗсене наградӑланӑ.

ҪҪХПИ тунӑ сӑн

Ҫу уйӑхӗн 12-мӗшӗнче каҫхине ҫул-йӗрпе патруль службин батальонӗ Элӗкрен Шупашара кайма тухнӑ «Лада Гранта» водительне чарнӑ. Юрать, вӗсен куҫӗ тӗлне лекнӗ вӑл. Унсӑрӑн… Калама та хӑрушӑ.

ҪҪХПИн Инстаграмри старницинче пӗлтернӗ тӑрӑх, водитель ӳсӗр пулни палӑрнӑ. Салонра вӑл пӗччен пулман, унӑн 5 ҫулти ывӑлӗ ларнӑ.

Хыпар айне комментари ҫыракансем тупӑннӑ. «Хӑрушӑ, пӗчӗк ачапа вӗт, мӗн пирки шутлать вӑл?» - ҫырнӑ Олеся Сидорова. Тепри ӳсӗр водительсем нумай пулнине палӑртса ҫырнӑ, уйрӑмах – ялсенче. «Рейдсем ытларах ирттермелле», - тенӗ вӑл.

Саккунпа килӗшӳллӗн, руль умне ӳсӗрле ларнӑ водителе 1,5-2 ҫуллӑха правасӑр хӑвараҫҫӗ, 3- пин тенкӗ штраф тӳлеттереҫҫӗ.

Пӗрисем Хӗрлӗ кӗнекери ҫӗлене сутасшӑн пулнӑ. Ҫавӑн пирки вӗсем тӗнче тетелӗнчи сайтсенчен пӗринче хыпарланӑ. Унта ҫӗлен хакне, сутуҫӑсен телефонӗсене кӑтартнӑ. Сайта кирек кам та кӗрсе пӑхма пултарнӑ.

Хӗрлӗ кӗнекери ҫӳхе хӳреллӗ полоза сутакансен пӗлтерӗвне Патӑрьел район прокуратури асӑрханӑ. Ҫавна курнӑ хыҫҫӑн сайта ӗҫлеттермелле мар тума ыйтса суда тавӑҫпа тухнӑ. Шупашкарти Ленин район сучӗ надзор органӗн тавӑҫне тивӗҫтернӗ.

Полоз, сӑмах май, кӑнтӑрта пурӑнать. Вӑл наркӑмӑшсӑр ҫӑткӑн ҫӗлен шутланать. Ӑна Раҫҫейӗн Хӗрлӗ кӗнекине кӗртнӗ. Ҫавӑнти чӗрчунсен списокӗнче ӑна 219-мӗш номерпе шута илнӗ. Хӗрлӗ кӗнекери чӗрчунсене сутнӑшӑн Раҫҫейӗн Пуҫиле кодексӗпе явап тыттарма пӑхса хӑварнӑ.

Чӑваш Енре шӑрӑх ҫанталӑк тӑрать, ҫавна май типӗ курӑк ҫунтарма, кӑвайт чӗртме юрамасть. Ҫапах йӗркене пӑсакансем тупӑнаҫҫӗ ҫав.

Ҫуркунне пуҫланнӑранпа типӗ курӑк ҫунтарнӑ 111 тӗслӗхе шута илнӗ. Ҫулӑм пурӑнмалли икӗ ҫурта, ҫичӗ дачӑна тӗп тунӑ. Кунашкал тӗслӗхсем Улатӑр, Пӑрачкав, Куславкка тата Ҫӗрпӳ районӗсенче ытларах пулнӑ.

Ҫу уйӑхӗн 1-мӗшӗнчен пуҫласа республикӑра пушар хӑрушсӑрлӑхӗн режимӗ вӑя кӗнӗ. Ҫак кунран ҫӳлерех асӑннӑ йӗркенсене пӑснӑшӑн штраф тӳлеттереҫҫӗ: ахаль ҫынсен – 4 пин тенкӗ таран, должноҫри ҫынсен – 30 пин тенкӗ таран, юридици сӑпачӗсен 400 пин тенкӗ таран.

Типӗ курӑк ҫунтарнӑшӑн тата кӑвайт чӗртнӗшӗн 81 ҫынна штраф тӳлеттернӗ. Вӗсенчен 52-шӗ – ахаль ҫынсем, 29-шӗ – должноҫри ҫынсем.

Пӗлтӗр рспубликӑра пурӑнакансем, уйрӑмах хуҫалӑх тытакансем, сехӗрленсе ӳкрӗҫ. Ара, кайӑк-кӗшӗк грипӗ чылай чӑх-чӗпе тӗп турӗ. Кӑҫал ку мурпа кӗрешме хатӗрленеҫҫӗ – профилактика ӗҫӗсем ирттереҫҫӗ.

Чӑваш Енри патшалӑх ветеринари служби пӗлтернӗ тӑрӑх, ҫак чире пуҫаракан инфекци хӑрушлӑх тухас пур-ха. Республика урлӑ тискер кайӑксем вӗҫсе иртеҫҫӗ, шывра ишекен кайӑксен йӑвисем те пур. Ҫавӑнпа профилактика ӗҫӗсем ирттерме йышӑннӑ.

Халех пӑшӑрханмалли ҫук, специалистсем лару-тӑру йӗркеллине пӗлтереҫҫӗ. Республикӑна кайӑк-кӗшӗк грипӗнчен тумалли вакцина илсе килнӗ. Ӑна федераци хыснинчи укҫапа туяннӑ.

Малашне республикӑра пурӑнакан хӑш-пӗр ҫын ҫӳп-ҫап илсе тухнӑшӑн укҫа тӳлемӗ. Вӗсене «ҫӳп-ҫап реформи» пуҫланнӑ кунран, 2018 ҫулхи юпа уйӑхӗн 1-мӗшӗнчен, перерасчет туса парӗҫ.

Республика влаҫӗ акӑ мӗнле йышӑну тунӑ: Тӑван ҫӗршывӑн Аслӑ вӑрҫин ветеранӗсем, «блокадниксем», концлагерьте пулнӑ ҫынсем ҫӳп-ҫап илсе тухнӑшӑн укҫа тӳлемӗҫ. Пирӗн республикӑра пӗтӗмпе ҫакнашкал 620 ҫын пурӑнать.

Ҫак категорири ҫынсем патне юлашки квитанци ака уйӑхӗшӗн килӗ, кун хыҫҫӑн вара урӑх ярса памаҫҫӗ. Ку ҫӑмӑллӑхпа усӑ курас тесен вӗсен нимӗн те тумалла мар, вӑл хӑйех пурнӑҫланса пырӗ.

Ҫу уйӑхӗн 8-мӗшӗнче «Чӑваш Ен мисӗ» конкурса пӗтӗмлетнӗ. Вӑл И.Н.Ульянов ячӗллӗ ЧПУн Культура керменӗнче иртнӗ. Жюри пайташӗсем республикӑри чи илемлӗ те пултаруллӑ пикене суйланӑ.

Кӑҫал конкурса 33 пике хутшӑннӑ. Республика шайӗнче иртнӗ конкурсӑн тӗп корони Ҫӗнӗ Шупашкар пикине – Ульяна Балясниковӑна – лекнӗ. Ҫӗнтерӳҫе 30 пин тенкӗлӗх сертификат панӑ.

Ульяна 17 ҫулта, кӑҫал юпа уйӑхӗнче 18 ҫул тултарать. Вӑл 170 сантиметр ҫуллӗш. Пике бал ташшисемпе кӑсӑкланать.

Палӑртса хӑвармалла: Ульяна Балясникова кӑҫал «Ҫӗнӗ Шупашкар мисӗ» конкурса хутшӑннӑ. Вӑл унта иккӗмӗш вице-мисс ятне илнӗ.

Чӑваш Енре ҫак кунсенче «Частник» (чӑв. Уйрӑм ҫын) уйӑхлӑх иртет. Вӑл ака уйӑхӗн 29-мӗшӗнче пуҫланнӑ, ҫу уйӑхӗн 29-мӗшӗнче вӗҫленӗ. Профилактика мероприятине Гостехнадзор инспекцийӗпе Чӑваш Енӗн Шалти ӗҫсен министерстви ирттереҫҫӗ. Тӗрӗслев вӑхӑтӗнче инспекторсем уйрӑм ҫынсем хӑйсен тракторӗсемпе тата мотоблокӗсемпе епле усӑ курнине хаклӗҫ.

Гостехнадзор инспекцийӗнче пӗлтернӗ тӑрӑх, Чӑваш Енри мӗнпур трактортан 60-а яхӑн проценчӗ — уйрӑм ҫынсен аллинче. Тракторсене тата хӑй тӗллӗн ҫӳрекен техникӑна теприсем тӗрӗслеттермеҫҫӗ. Ҫакӑ инкек патне илсе ҫитерме пултарать. Юсавлӑ техника та асӑрханманнине каҫармасть. Вӑрнар районӗнче пӗчӗк ача тракторӑн хыҫалти чӳречинчен тухса ӳкнине Чӑваш халӑх сайчӗ пӗлтернӗччӗ.