Паян Шупашкарти Ленин проспектӗнче, «Ростелеком» акционерсен обществи патӗнче, ҫывхарса килекен ҫулталӑкӗн элемне халалласа Хӗрлӗ Автан вырнаҫтарнӑ.
Ӑна лартас шухӑшли Шупашкар хула администрацийӗ пулнӑ. Ӗҫе Александр Жигарев художник флисран хатӗрленӗ. Кӳлепе 2 метр ҫӳллӗш. Каҫхине Автана ҫутӑ диочӗллӗ прожектор ҫутатӗ. Хулари тӳре-шара Автана перекетлеме ыйтать.
Аса илтеретпӗр, кӑҫал Тухӑҫ календарӗе Упӑте ҫулӗ шутланчӗ. Хӗрлӗ Автан ҫитес ҫулхи кӑрлачӑн 28-мӗшӗнче хуҫаланма пуҫлӗ. Хӗрлӗ Автан ҫулне хӗрлӗ, рубин, хӗмлӗ, сарӑ хӗрлӗ, ылтӑн тӗслӗ ҫипуҫпа кӗтсе илме сӗнеҫҫӗ. Ҫак кайӑк ҫутӑ кӑвак, кӑвак, симӗс, сарӑ тӗссене килӗштермест. Астрологсем Автан ҫулӗнче кашни ҫын пурнӑҫӗнче ҫӗнӗлӗх пуласса шантараҫҫӗ.
Паян Шупашкарти «Радуга» (чӑв. Асамат) культурӑпа курав центрӗнче Чӑваш Республикин халӑх художникӗн Праски Виттин куравӗ уҫӑлнӑ. Мероприятие республикӑри тӗре-шара та хутшӑннӑ, художник ячӗпе ырӑ сӑмах каланӑ.
Ҫӗнӗ ҫул тӗлне открытка хатӗрлесси пирӗн ҫӗршывра XIX ӗмӗр вӗҫӗнчех пуҫланса кайнӑ. Кунта Иван Билибин, Александр Бенуа, Илья Репин, Николай Рерих, Леон Бакст, Константин Маковский тата ыттисене палӑртмалла. Праски Витти ҫак жанрпа 1978 ҫулта ӗҫлеме тытӑннӑ. Лениградри В.И. Мухина ячӗллӗ художествӑпа промышленность училищине вӗренсе пӗтернӗскер хӑйӗн ӗҫӗсенче наци сӗмне те кӑтартнӑ.
Паллӑ художникӑн, монументалистӑн, живописецӑн открыткисемпе кӑрлач уйӑхӗн 16-мӗшӗччен паллашма май пур.
Чӑваш Енре Кино музейӗ уҫасшӑн. Ку шухӑша ӗнер Наци музейӗнче Кино ҫулталӑкне пӗтӗмлетме пуҫтарӑннӑ мероприятире сӗнчӗҫ. Шухӑшне унта пуҫласа палӑртаканни Раҫҫей тата Чӑваш Республикин халӑх артистки Нина Яковлева пулчӗ.
Чӑваш сценин ҫутӑ ҫӑлтӑрӗ Пӗтӗм чӑвашсен «Асам» иккӗмӗш кинофестивалӗнче (ӑна йӗркелессишӗн Чӑваш кинематографисчӗсен пӗрлешӗвӗ нумай тӑрӑшнӑ) Гран-прие тивӗҫнӗ «Сурӑм хӗрӗ» фильмра вылянӑ. 12 ҫул каялла ӳкернӗскерӗн режиссерӗ — Владимир Карсаков. Фильмра хӗрарӑмӑн эпизодла рольне ӑста калӑпланӑ Надежда Кириллова калашле, Владимир Карсаков ун чухне продюсерӗ те, операторӗ те, костюмерӗ те хӑех пулнӑ. Чӑваш кӗпине те вӑл хӑех шыраса тупнӑ, туяннӑ. Ҫавсенчен пӗрне фильмра выляна Нина Яковлевана асӑнмалӑх парнеленӗ.
«Фуфайка пек хулӑн», — саркаласах кӑтартрӗ ӗнер Нина Яковлева ҫав пир кӗпене. Ӑна вӑл: «Тен, Кино музейӗ те пулӗ», — тесе Владимир Карсакова тыттарчӗ. Надежда Кириллова вара хӑйӗн ҫамрӑклах вилнӗ мӑшӑрӗн Кирилл Кирилловӑн «Чун кирлӗ, чун» театр критикин кӗнекине музей валли тыттарчӗ.
Музей шухӑшне пурте ырласа йышӑнчӗҫ.
Паян Чӑваш наци музейӗнче Европӑри хӑнасем пулнӑ. Аваллӑх управҫин сайтӗнче пӗлтернӗ тӑрӑх, унта Раҫҫей фестивалӗн Сочири центрӗн пуҫлӑхӗ Ханс Йоахим Фрей режиссер тата Германири «MosFirst» компани учредителӗ Борис Таваколли пирӗн тӑрӑхӑн культурипе паллашнӑ. Чӑваш Енӗн историйӗпе, унӑн хӑйне евӗрлӗхӗпе музейӗн маркетинг тата культурӑпа вӗренӳ ӗҫ-хӗл пайӗн заведующийӗ Ольга Кушманова паллаштарнӑ.
Ханс Йоахим Фрей тата Борис Таваколли Чӑваш Енре кинематографи епле пуҫланса кайнипе уйрӑмах кӑсӑкланнӑ, «Чувашкино» ӳкернӗ пӗрремӗш фильмсемпе паллашнӑ.
Европӑри хӑнасем пирӗн республикӑра кино ӳкерес ӗҫпе интересленнипе пӗрлех наци музейӗ кӑсӑклӑ экспонатсемпе, тӗрлӗ материалпа пуяннине палӑртнӑ.
Томскра иртнӗ пӑр скульптурӑсен «Хрустальный Томск–2016» (чӑв. Хрустальлӗ Томск—2016) фестивалӗнче Шупашкарти педагогсем виҫҫӗмӗш вырӑна тухнӑ.
Мероприятие кӑҫал ҫӗршывра йышӑннӑ Раҫҫей киновӗн ҫулталӑкне халалланӑ. Тематики те ҫавна кура ӳнерӗн ҫак енӗпех ҫыхӑннӑ. Конкурса хутшӑннисен Александр Роу совет режиссерӗн фильм-юмахӗсенчи сюжетсене кӑтартма тивнӗ. Паллӑ кинорежиссер ҫуралнӑранпа кӑҫалхи пуш уйӑхӗн 8-мӗшӗнче 110 ҫул ҫитнӗ. Унӑн паллӑрах ӗҫӗсен шутӗнче «Финист – ясный сокол», «Варвара-краса, длинная коса», «Морозко» ятлисене асӑнмалла.
Чӑваш патшалӑх педагогика университечӗн педагогӗсем — педагогика ӑслӑлӑхӗсен кандидачӗ, инженерипе педагогика технологийӗсен кафедрин доценчӗ Алексей Казаков тата машиноведени кафедрин вӗренӳпе методика енӗпе ӗҫлекен специалисчӗ Андрей Кошкин – финалти тура лекнӗ. Вӗсен 1,5 метр ҫӳллӗшӗнчен тата 2 метр тӑршшӗнчен кая мар скульптура ӑсталама тивнӗ. «Конек-горбунок» фильм тӑрӑх хатӗрленӗ «В поисках молодости» (чӑв. Ҫамрӑклӑха шыраса) ӗҫпе вӗсем виҫҫӗмӗш вырӑна тухнӑ.
Шупашкарти Тӗп культура тытӑмӗн «Ровесник» культура ҫуртӗнче «Песочная сказка» (чӑв. Хӑйӑр юмахӗ) художество мастерскойӗн ертӳҫи Айгуль Смирнова ачасене хӑйӑртан ӳкерме вӗрентнӗ. Маҫтӑр-класа вӑл республикӑмӑрӑн тӗп хулинчи 60-мӗш шкулта вӗренекенсем валли ирттернӗ.
Ӗҫе кӳлӗниччен ӑста хӑйӑр ҫинчен каласа кӑтартнӑ. Унпа усӑ курнӑ чухне мӗне тӗпе хумаллине, епле усӑ курмаллин техникине ӑнлантарнӑ. Мероприятие юмах евӗр йӗркеленӗ. Ачасен «Подарки на день рождения» (чӑв. Ҫуралнӑ кун валли парнесем) темӑпа тӗрлӗ ӳкерчӗк хатӗрлеме тивнӗ. Ансат хусканӑва пӗлсе тусан хӑйӑр ӳнер хайлавне ҫаврӑннӑ. Ташлаттарсан упа та ташлама хӑнӑхать тесе ахальтен каламан пулӗ ҫав — маҫтӑр-класран ачасем тулли кӑмӑлпа саланнӑ.
Паян — Анатолий Миттов художникӑн, живописецӑн, графикӑн черетлӗ ҫуралнӑ кунӗ. Паллӑ датӑна «Фейсбукри» хӑйӗн аккаунтӗнче Геннадий Иванов-Орков ӳнер тӗпчевҫи аса илтернӗ май паллӑ, ҫав вӑхӑтрах кӗске ӗмӗрлӗ ӳнерҫӗн хура-шурӑ сӑнӳкерчӗкне тата унӑн хӑш-пӗр ӗҫне вырнаҫтарнӑ.
Анатолий Миттов 1932 ҫулта Канаш районӗнче Сиккассинче ҫуралнӑ. Чӑваш халӑх сайтӗнче те ун пирки хыпар вырнаҫтарнӑ: паллӑ ҫынсен ҫуралнӑ кунӗсен баннерӗнче Анатолий Миттов ячӗ тивӗҫлӗ вырӑн йышӑнать. Малтан Шупашкарти ӳнер училищине, кайран Ленинградри И. Репин ячӗллӗ живопись, скульптура тата архитектура институтне вӗренсе пӗтернӗ. Унӑн пултарулӑх ӗмӗрӗ пурӗ те вунӑ ҫула кӑна тӑсӑлнӑ. 39 ҫултах куҫне хупнӑскер пурӑннӑ вӑхӑтра чӑваш живопиҫӗнче йӗр хӑварма ӗлкӗрнӗ. «Художникӑн хӑйӗн ӗҫӗнче наци сывлӑшӗн ҫеммине ӑнланмалла, хӑйӗн халӑхне юратмалла», — шухӑшланӑ ҫулне кура мар ӑслӑ Анатолий Миттов...
Ҫӗнӗ Шупашкарта пурӑнакан Юрий Притиск фотограф «Чи илемлӗ ҫӗршыв» пултарулӑх конкурсӗнче авӑн уйӑхӗнчех финала тухнӑ. Халӗ вара унӑн «Берег шакалов» (чӑв. Шакалсен ҫыранӗ) фотоӗҫӗ «Мир в наших руках» (чӑв. Тӗнче пирӗн алӑра) номинацире чи провокацилле фотоӗҫ евӗр мала тухнӑ. Сӑнӳкерчӗке вӑл анлӑ Атӑлӑн сулахай ҫыранӗнче ӳкерсе илнӗ.
Конкурса 110 пине яхӑн ӗҫ тӑратнӑ. Малтанласа 13 номинаципе ҫирӗмшер ӗҫе суйласа илнӗ. Ҫӗнтерӳҫӗсен ӗҫӗсем, ҫав шутра Ҫӗнӗ Шупашкарти фотографӑн та, Мускав урамне илем кӳрӗҫ — ҫитес ҫулхи кӑрлачӑн 25-мӗшенчен пуҫласа нарӑсӑн 25-мӗшӗччен ҫӗршывӑн тӗп хулинчи бульварсене капӑрлатӗҫ. Унта Атӑлӑн сулахай ҫыранӗ те тивӗҫлӗ вырӑн тупӗ, Шупашкарпа мӑнаҫлӑн паллаштарӗ.
Ҫак кунсенче Шупашкарти Музейпе курав центрӗнче Мускаври хӑй тӗллӗн вӗреннӗ ӳнерҫӗн Ирина Андрееван куравӗ ӗҫлет. Кӗҫҫерен тӗрлӗ скульптура ӑсталаканскерӗн «Теплый дом» (чӑв. Ӑшӑ кил) куравӗ кӑрлач уйӑхӗн 26-мӗшӗчченех уҫӑ пулӗ.
Автор кӗҫҫерен пианино, диван, телевизор, шкап, пельмен тултарнӑ холодильник тата ытти япала ӑсталанӑ. Ирина Андреева ӗҫӗсене Раҫҫейри, Германири, Францири, Бельгири, Аслӑ Британири, Японири музейсен тата уйрӑм ҫынсен коллекцийӗсенче курма пулать. Автор пултарулӑхне хаклама пӗлекенсем каланӑ тӑрӑх, Ирина Андреева ӗҫӗсенче хурапа сӑрӑ тӗссем станок графикипе, офортпа (хрантсусларан куҫарсан азот йӳҫекӗ пулать), литографипе (чултан касса ӑсталани) ҫывӑхлатаҫҫӗ.
Мускавра Нацисен ҫуртӗнче Чӑваш Енре ҫуралса ӳснӗ актерсене, чӑвашла ӳкернӗ илемлӗ тата документлӑ фильмсене халалланӑ уяв каҫӗ иртнӗ. Мероприятие ҫӗршывӑн тӗп хулинче пурӑнакан чӑвашсен ентешлӗхӗн хастарӗсем йӗркеленӗ.
Унта пуҫтарӑннисене Чӑваш Енӗн РФ Президенчӗ ҫумӗнчи полномочиллӗ представителӗн тивӗҫӗсене пурнӑҫлакан Валерий Шакин саламланӑ.
Уяв каҫӗ «Чӑваш кинематографӗн историйӗ» фильмпа уҫӑлнӑ. 1928 ҫулта ӳкернӗ «Ял» фильма кӑтартни пуриншӗн те пысӑк кӗтменлӗх пулнӑ. «Ҫеҫпӗл» кинофильмра ӳкерӗннӗ Владимир Бурмистров уявра хӑйӗн юрлас пултарулӑхӗпе тӗлӗнтернӗ. Вӑл ҫав фильмра янӑранӑ «Нимене» те шӑрантарнӑ.
Василий Чапаевӑн мӑнукӗ Татьяна Чапаева хӑнасене хӗрӗ Алла ӳкернӗ «Пластика речи» фильмпа паллаштарнӑ. Тӗп роле унӑн мӑнукӗ Гриша калӑпланӑ.
+2.3 °C