Ку статьяна, тен, ҫырман та пулӑттӑм. Анчах чӑтаймарӑм. Чӑваша кӗвӗҫ чунлӑ теҫҫӗ те, ӑмсаннипе ҫырать тесе ан шухӑшлах, вулаканӑм. Тепӗр тесен, малтанласа ҫав туйӑма пула шӑрҫаланӑн туйӑнӗ те. Юрӗ, калас тенине пӗр ҫӗре пуҫтарма хӑтланса пӑхам-ха.
Ӗнер тусӑмпа Кӳкеҫ урамӗпе уҫӑлса ҫӳрерӗмӗр. Темиҫе сехет хушши утрӑмӑр. Унта та ҫитрӗмӗр, кунта та. Хам ытти чухне ҫӳрекен тӗп урам тӑрӑх мар, ҫӗннисем тӑрӑх хутларӑмӑр. Ҫырма тӗпӗнче вырнаҫнӑ дачӑсем патне те антӑмӑр. Кӳкеҫ вӗҫӗнче ҫӗкленекен тӑхӑр хутлӑ ҫуртсем патӗнчен ҫаврӑнтӑмӑр. Кайран уйрӑм ҫынсен вӗр ҫӗнӗ ҫурчӗсем вырнаҫнӑ урамсемпе утрӑмӑр.
Унччен коттедж тесе хӑпартнӑ ҫуртсене малтан чаплӑ тесе шутлаттӑмӑр та хальхисем вӗсенчен ирттермеллипех ирттереҫҫӗ. Строительство материалӗсен пахалӑхӗ те халӗ урӑхла. Хӗрлӗ кирпӗчрен хӑпартса лартнисем ҫӗнӗ йышши кирпӗчрен тунисемпе танлаштарсан мӗскӗнӗн туйӑнаҫҫӗ. Профнастил картасем те темиҫе тӗслӗ вак чула тимӗр сетка варрине ярса тытса ҫавӑрнипе танлаштарсан шеллевлӗн курӑнаҫҫӗ. Хитре кирпӗчрен пӳрт хӑпартакансем те пур-ха хальхи вӑхӑтра, ҫапах та ҫынсенчен хӑшӗсем натуральнӑй текен материала кӑмӑллани сисӗнет.
Шупашкар районӗнчи Якутар ялӗнче ял хуҫалӑхӗ тӗлӗшпе усӑ курмалли ҫӗр ҫинче темиҫе коттедж лартни ҫиеле тухнӑ. Йӗркене пӑснине Росреестр ӗҫченӗсем космоснимоксене тишкернӗ чухне тупса палӑртнӑ. Инспекторсем ҫийӗнчех вырӑна тухнӑ.
Коттеджсене саккуна пӑхӑнса ҫӗклемен. Ку ҫӗр ҫинче ҫурт тума юрамасть, унта тулӑ е ыраш ҫитӗнмелле. Колхозниксене, предприятире ӗҫлекенскерсене, лаптӑк панӑ. Пайҫӑсем ӑна сутнӑ, лешсем вара е пӗлмесӗр, е ятарласа ҫурт лартнӑ. Вӗсене 10 пин тенкӗ штраф тӳлеттерме пултараҫҫӗ. Ҫурчӗсене вара ишсе антарма та пултараҫҫӗ.
Инспекторсем 9 лаптӑкра йӗркене пӑснӑ тӗслӗх пуррине палӑртнӑ. Владимир ав лаптӑка 4 ҫул каялла туяннӑ. Кунта унӑн хуҫалӑх, анчах ҫурт лартнӑ, «мунча» евӗр тет хӑй. Анчах ҫурчӗ пысӑках, мансардӑпа. Анчах ҫуртне ишсе антарсан инфаркт пулассине пӗлтернӗ вӑл.
Халӗ Росреестр ӗҫченӗсем тӗрӗслев валли документсем хатӗрлеҫҫӗ, ҫӗр хуҫисемпе калаҫӗҫ, управление штраф тӳлеттермешкӗн чӗнӗҫ. Ҫуртсене ишсе ан антарччӑр тесен ҫынсен ҫӗре урӑх категорие куҫармалла. Анчах ку ӗҫ ансат мар.
Нумай хваттерлӗ ҫуртсене юсас программа епле пурнӑҫланнине нумаях пулмасть республикӑри прокуратура органӗсем тӗрӗсленӗ те самай кӑлтӑк тупса палӑртнӑ.
Хӑш-пӗр муниципалитетра ҫук ҫуртсене те тӗплӗн юсамалли программӑна кӗртнӗ. Сӑмахран, ку списокра Ҫӗмӗрлери Красноармейски урамӗнчи 17/1-мӗш ҫурт шутланнӑ. Ҫуртсенчи хӑш-пӗр пайӗсен тӑрӑмӗ 70 процентран ытла япӑхса кайнӑ пулин те тӗплӗ юсав программине ҫӗнӗрен пӑхса тухман. Кун пек ҫуртсен шутӗнче Ҫӗмӗрлери МОПР урамӗнчи 29-мӗш тата Мир урамӗнчи 33-мӗш ҫуртсене тӗслӗх вырӑнне асӑнса хӑварма пулать. Шупашкарти Мускав проспектӗнчи 8-мӗш ҫуртра вара вӗри шыв тытӑмне 2014 ҫулта тӗплӗн юсама палӑртса хунӑ, анчах унта вӗри шыв ӗмӗрне те пулман.
Иртнӗ ҫул Чӑваш Енӗн Элтеперӗ Михаил Игнатьев мӗн чухлӗ ӗҫлесе илнине шутласа кӑларнӑ. Унӑнне кӑна мар, унӑн кил йышӗнчисенне те. Кӑна вӑл налук декларацийӗ тӑрӑх палӑрнӑ.
Михаил Игнатьевӑн тӗп вырӑнти тупӑш 3,5 миллион тенкӗпе танлашнӑ. Унсӑр пуҫне Элтепер урӑх тупӑша 342 пин тенкӗ курнӑ. Михаил Васильевичӑн мӑшӑрӗ Лариса Юрьевна 481 пин тенкӗ ӗҫлесе илнӗ. Вӗсен ҫул ҫитмен ывӑлӗн тупӑшӗ 4 пин тенкӗрен кӑшт кӑна иртнӗ.
Игнатьевсен харпӑрлӑхӗнче 5 ҫӗр лаптӑкӗ. Ку пурлӑх пурӗ 58 пин ытларах тӑваткал метр йышӑнать. Кунсӑр пуҫне икӗ ҫурт тата 129,5 тӑваткал метр калӑпӑшлӑ хваттер пур. 282,6 тӑваткал метр йышӑнакан пурӑнмалли тепӗр лаптӑка та шута илнӗ. Михаил Игнатьев мӑшӑрӗн ҫӗр лаптӑкӗ, хваттер тата гараж боксӗ пур. Тата вӑл «Mercedes-Benz B 170» урапаллӑ.
Кӑкшӑм микрорайонта нумай шавларӗҫ. Унти ҫуртсене ишсе антарас ыйту тухсан ҫынсем пӑлханчӗҫ.
Микрорайонта пурӑнакан ҫынсене ҫу уйӑхӗн 12-мӗшӗнче пухӑва чӗннӗ. Унта хӑйсем тӗллӗн ирӗк памасӑр лартнӑ ҫуртсенче пурӑнакан ҫынсене ҫӗнӗ хваттере куҫарас пирки калаҫнӑ. «Шанхайри» 282 ҫурта ишсе антармалла. Анчах ҫу уйӑхӗн пуҫламӑшӗ тӗлне «Лидер» тулли мар яваплӑ общество 194 килӗшӳ ҫеҫ тунӑ.
Килӗшӳсем тӑвас ӗҫ кӑҫалхи пӗрремӗш кварталта вӗҫленмелле пулнӑ. Анчах ку пурнӑҫа кӗмен. Засторойщик ҫакна микрорайонта ҫурт нумай тунипе тата ҫынсем килӗшӳ тума васкаманнипе ҫыхӑнтарнӑ. Хӑш-пӗр ҫынна тупайман, теприсем килӗшӳ тума хирӗҫлеҫҫӗ.
Пухӑннӑ халӑх кӑмӑлсӑрланнӑ. Застройщик сӗнни пирки вӗсем нимӗн те пӗлмен. Теприсене пысӑк ҫемьепе пухӑнма йывӑр. Виҫҫӗмӗшӗсене чӗнмен те. Тӑваттӑмӗшсем хваттерти «ытлашши» метрсемшӗн мӗншӗн тӳлемеллине ӑнланман.
Хула администрацийӗ застройщика килӗшӳсене кӑҫалхи утӑ уйӑхӗн 1-мӗшӗччен туса пӗтермеллине ҫирӗп асӑрхаттарнӑ.
Ҫӗнӗ Шупашкарта 500 ҫын ҫӗнӗ хваттере пурӑнма куҫаймаҫҫӗ. Сӑлтавӗ — ҫӗнӗ ҫурта халӗ те хута ярайманни.
Кун пирки ЧР Элтеперӗ Михаил Игнатьев ирттернӗ канашлура та калаҫнӑ. Ҫӗнӗ Шупашкарти «Юханшыв бульварӗ» микрорайонта виҫӗ ҫӗнӗ ҫурта темиҫе ҫул ӗнтӗ тӑваҫҫӗ.
Ҫуртсене 2014 ҫултах хута яма шантарнӑ. Анчах пӗрремӗш ҫурчӗ те 90 процент чухлӗ ҫеҫ хатӗр. Иккӗмӗшне 10-мӗш хут таран хӑпартнӑ. Виҫҫӗмӗшне тума тытӑннӑ кӑна-ха.
Строительство организацийӗ «ҫывӑрнӑ» вӑхӑтра 500 яхӑн ҫын кунӗн-ҫӗрӗн ку ыйту пирки шухӑшлать, ҫӗнӗ хваттер уҫҫине кӗтет. Пӗтӗмпе 504 килӗшӳ тунӑ-мӗн, ҫынсем 508 миллион тенкӗ укҫа хывнӑ. Подрядчик укҫа пухсан та мӗншӗн хӑйӗн тивӗҫнӗ пурнӑҫламанни — пысӑк ыйту.
Компани вара строительствӑна ҫитес вӑхӑтра ҫӗнӗрен пуҫӑнасси пирки калать. Стройкӑна вӗсем виҫӗ ҫулта туса пӗтерме шантараҫҫӗ. Ҫапла, шантарнине виҫӗ ҫул кӗтеҫҫӗ. Ытларах мар пулсан…
Чӑваш Енре Ҫӗнтерӳ кунӗ умӗн ветерансене савӑнтарасшӑн. Ҫу уйӑхӗн вӗҫӗччен республикӑра пурӑнакан 190 ветерана ҫурт-йӗр илмешкӗн сертификат парӗҫ.
Хальлӗхе ҫурт-йӗре лайӑхлатмашкӑн Чӑваш Енре 200 ытла ветеран черетре тӑрать. ЧР ӗҫлев тата социаллӑ политика министрӗ Сергей Димитриев ҫу уйӑхӗн вӗҫӗччен пурте сертификата тивӗҫессине пӗлтернӗ.
Ҫӗнтерӳ кунӗччен черетре тӑракан ветерансен 95 процентне ҫӗнӗ ҫуртпа тивӗҫтерме палӑртнӑ. Ҫапла майпа ҫу уйӑхӗн 9-мӗшӗччен 190 ветеран ҫӗнӗ хваттерлӗ пулӗ.
Сӑмах май, Ҫӗнтерӳ кунӗнче республикӑра 2500 мероприяти ирттерме палӑртнӑ.
Ака уйӑхӗн 28-мӗшӗнче патшалӑх корпорацийӗн правленийӗ Чӑваш Республикин заявкине ырланӑ. Унпа килӗшӳллӗн, республикӑри авариллӗ ҫуртсенчен ҫынсене куҫармашкӑн укҫа-тенкӗ уйӑрӗҫ.
Ҫапла майпа Чӑваш Республики ҫынсене авариллӗ ҫуртсенчен куҫармашкӑн авариллӗ ҫурт-йӗр фондӗнчен 797,72 миллион тенкӗ илӗ. Регионтан вара тепӗр 616,84 миллион тенкӗ хушӗҫ.
Ку укҫа-тенкӗпе 181 кивӗ ҫуртра пурӑнакан 3582 ҫынна ҫӗнӗ хваттере куҫарӗҫ. Сӑмах май, 2008-2015 ҫулсенче Чӑваш Ен валли нумай хваттерлӗ ҫуртсене юсамашкӑн тата авариллӗ ҫуртсенчен ҫынсене куҫармашкӑн 5,53 миллиард тенкӗ уйӑрнӑ. Регион ку сумма ҫумне 3,69 миллиард тенкӗ хушнӑ.
Сӗнтӗрвӑрри хулинчи пӗр ҫурт умӗнчи ҫырма тӑрук ишӗлсе аннӑ. Пӗр эрнене яхӑн каялла ҫырма ҫурт еннелле самай «ҫывхарнӑ». Темиҫе метрах…
Ҫырма хӗррипе ҫул иртнӗ. Вӑл та ишӗлсе аннӑ. Халӗ урапасем ҫӳреймеҫҫӗ. Ҫак ҫурт патне халӗ утса ҫитме пулать, анчах транспортпа иртсе каяймӑн.
Кунашкалли унта нихӑҫан та пулман. Ҫурт халӗ ҫырма хӗрринчех. Ун умӗпе урапапа иртеймӗн. Ку ҫул вара 19 ҫурт патне илсе ҫитерет. Ку, ҫынсен шухӑшӗпе, уйра ирӗлнӗ юр шывне урӑх ҫӗрелле яманнипе пулнӑ.
Халӑх вырӑнти администрацие ҫыру ҫырнӑ. Мэрирен комисси килнӗ, пӑхса ҫаврӑннӑ, анчах хальлӗхе нимӗн те туман. Газовиксемпе электричество линийӗн ӗҫченӗсем те сисчевленнӗ. Унта ҫӗр айӗпе газ пӑрӑхӗ иртет-ҫке. Ҫырмаран 5 метрта вара ҫутӑ юписем вырнаҫнӑ.
Пирус тӗтӗм-сӗрӗмне сывлани туртман ҫыншӑн тата та сиенлӗрех теҫҫӗ тухтӑрсем. Вӑл вара ачасене те, яшшисене те, ваттисене те шеллемест. Ӗнер, ака уйӑхӗн 13-мӗшӗнче Чӑваш Енӗн сывлӑх сыхлав министрӗ Алла Самойлова «Об установлении дополнительных ограничений курения табака в отдельных общественных местах и в помещениях» (чӑв. Обществӑлла хӑш-пӗр вырӑнта табак туртмаллине хушма чарусем ҫирӗплетесси ҫинчен) саккун проекчӗпе паллаштарнӑ.
Саккуна йышӑнсан общество транспорчӗн чарӑнӑвӗсенче тата вӗсенчен 15 метртан ҫывӑхарах тата, паллах, подъездсенче пирус мӑкӑрлантарма юрамӗ. Нумай хваттерлӗ ҫурта кӗрекен вырӑнтан 15 метр ҫывӑхӗнче туртни те йӗркене пӑсни шутланӗ. Халӑхпа мероприяти ирттерекен кунсенче урамсенче, лапамсенче тата ытти ҫав вырӑнсенче те туртма чарӗҫ. Ҫуран ҫӳрекенсем ҫул ҫийӗн е ҫул айӗпе каҫса ҫӳрекен вырӑнсем, скверсем, парксем те пирус туртма юраман вырӑнсен шутне лекӗҫ.
-10.7 °C