Вӑрмар районӗнчи Шӑхаль ялӗнче тума пуҫланӑ ҫула Халӑх фрончӗн хастарӗсем тӗрӗсленӗ, ҫитменлӗхсем тупнӑ. Ҫул-йӗр ӗҫченӗсем ҫула вӑхӑтра тума пуҫламан. Кунсӑр пуҫне вӗсем ҫула ытлашши ҫӳллӗ сарнӑ, ҫавна май ҫынсен пӳрчӗсем ҫырмара тӑрса юлнӑ.

Ленин урамӗнчи ҫула юпа уйӑхӗн 12-мӗшӗнчех туса пӗтермелле пулнӑ. Анчах палӑртнӑ вӑхӑт тӗлне ҫулӑн пӗр пайне ҫеҫ асфальт сарнӑ. Ытти вырӑнта вара ӗҫ халӗ те нумай, ҫавна май ӗҫ вӑраха тӑсӑлма пултарать.

Халӑх фрончӗн хастарӗсене ҫул проекчӗ уйрӑмах тӗлӗнтернӗ. Ӑна 2 метр тӑршшӗ хӑпартнӑ. Ялсенчи ҫула вара ун пек тума юрамасть. Ҫул ҫӳллӗ пулнӑран хӑш-пӗр ҫынсен чӑрмавсем сиксе тухнӑ: выльӑха килтен кӑларма та йывӑр, утӑ тата вутӑ турттарса килме май ҫук. Васкавлӑ медпулӑшу, пушарнӑйсем килес-тӗк ҫурт патне епле пырӗҫ?

Халӑх фрончӗн хастарӗсем айӑплисене явап тыттарасшӑн.

Ҫитес эрнере, чӳк уйӑхӗн 3-мӗшӗнче, Шупашкарта 2018 ҫулта хӑш урамсене плана кӗртмеллине халӑхпа сӳтсе явӗҫ. Вӗсене «Хӑрушсӑр тата пахалӑхлӑ ҫулсем» федераци программипе килӗшӳллӗн юсӗҫ.

Хӑш урамсене плана кӗртмелли пирки Шупашкар хула администрацийӗн пысӑк залӗнче 14 сехетре калаҫӗҫ. Унта ҫитеймесен хӑвӑрӑн сӗнӳсене электронлӑ почтӑпа яма пултаратӑр. Унӑн адресӗ: gkhb_po@gcheb.cap.ru. Е шӑнкӑравлама май пур: 23-42-63.

Сӑмах май, кӑҫал федераци проекчӗпе килӗшӳллӗн 27 ҫула юсанӑ. Тата ҫул хӗресленекен 4 вырӑна юсамалли юлнӑ. Ҫапла кӑҫаллӑха ӗҫ вӗҫленӗ. Ҫитес ҫул 36 ҫула ҫӗнтеме палӑртнӑ.

Юпа уйӑхӗн 27-мӗшӗнче 19 сехетсенче Шупашкарти 21-мӗш номерлӗ троллейбус Президент бульварӗпе пынӑ чух «Ярмарка» чарӑну тӗлӗнче инкеке лекнӗ: унӑн хыҫалти сулахай урапин корчӗ (тепӗр майлӑ каласан, каркасӗ) юрӑхсӑра тухнӑ. Ҫавна пула транспортри чӳрече ваннӑ, троллейбус та сиенленнӗ. Транспортри пассажирсенчен пӗри урине ыраттарнӑ, ӑна тухтӑр пулӑшӑвӗ кирлӗ пулса тухнӑ.

Инкек пулнине пӗлсен РФ Следстви комитечӗн тӗпчевҫисем тӗрӗслев пуҫарнӑ.

Аса илтерер, Шупашкарти троллейбус управленийӗ укҫа-тенкӗ енчен йывӑрлӑха кӗрсе ӳкнӗ. Чӑваш Енӗн Финанс министерстви предприятие республика хыснинчен 30 миллион тенкӗ укҫана 0,1% ставкӑпа 3 ҫуллӑха пама палӑртнӑ. Ӑна чӳк уйӑхӗн 1–2-мӗшӗсенче уйӑрасшӑн.

Шупашкарта транспорт реформине ирттерме хатӗрленеҫҫӗ. Улшӑнусене 2018 ҫулхи утӑ уйӑхӗн 1-мӗшӗнчен вӑя кӗртесшӗн. Юпа уйӑхӗн 16-мӗшӗнчен хӑш-пӗр улшӑну пулнӑ ӗнтӗ. 34-мӗш тата 36-мӗш маршрутсене пӑрахӑҫланӑ.

Шупашкарти маршрут карттине Питӗрти ӑслӑлӑхпа тӗпчев тата проект институчӗ тишкерсе ҫӗннине хатӗрленӗ. Ҫапла майпа пӗр ҫулпа ҫӳрекен маршрутсене чакарасшӑн, ҫынсене ытларах троллейбуспа ҫӳреттересшӗн.

15 пассажир автобусӗ маршрутне улӑштарнӑ ӗнтӗ: 7-мӗш (Воробьев композиторсен, Ярославль, Сергий Радонежский, Калинин, Текстильщтксен, Энергетиксен урамӗсемпе те кайӗ), 12-мӗш (Воробьев композиторсен, Калинин, Николаев, Энгельс урамӗсем хушанӗҫ), 20-мӗш (Яковлев проспекчӗ, Ашмарина, Орлов, Айзман урамӗсем, Канаш ҫулӗ, Аш-какай комбиначӗ), 22-мӗш (Никольски проспекчӗ, Гухзовский урамӗ, Горький проспекчӗ, Шупашкар: 500 ҫул урам), 26-мӗш ("Финская долина" микрорайона кӗмӗ), 30-мӗш (Хулаҫум, Энгельс, Гагарин, Фучик, урамӗсем, Айхи проспекчӗ, Хмельницкий урамӗ, Улатӑр ҫуле хушӑнӗҫ), 32-мӗш (Университет урамӗпе Чантӑра ҫитӗ), 33-мӗш (Фучик урамӗпе, Президент бульварӗпе, Гладков урамӗпе те кайӗ), 35-мӗш (Хулаҫум, Энгельс, Ярославль, Воробьев композиторсен урамӗпе кайӗ), 41-мӗш (Трактор тӑвакансен проспекчӗпе, Ленин Комсомолӗн урамӗпе, Машиностроительсен, Гремячево, Соляное проезчӗсемпе ҫӳрӗ), 44-мӗш (Мускав, Никольски проспекчӗсемпе, Граждан, Чернышевски урамӗсемпе ҫулӗ тӑсӑлӗ, "Финская долина" микрорайона кӗрӗ), 46-мӗш (Яковлев проспекчӗпе, Гладков урамӗпе, Президент бульварӗпе, Фучик урамӗпе малалла кайӗ), 47-мӗш (Ленин Комсомолӗн урамӗпе, Яковлев проспекчӗпе кайса "Финская долина" микрорайона кӗрӗ), 52-мӗш (Университет урамӗпе, Етӗрне ҫулӗпе Заовражныйне ҫитӗ), 54-мӗш (Мускав проспекчӗпе, Пирогов, Шупашкар: 500 ҫул, Уруков, Савут, Пирогов урамӗсемпе, Мускав проспекчӗпе "Радужный" микрорайона кӗрӗ).

Малалла...

Пысӑк хӑвӑртлӑхлӑ пуйӑссем ҫӳрекен «Мускав—Хусан» магистрале тӑвассипе, ҫавна май Шупашкар район территорийӗнче вокзал хӑпартассипе юпа уйӑхӗн 12-мӗшӗнче ятарлӑ канашлу пулнӑччӗ. Ун чухне вокзалпа ҫыхӑннӑ ыйтусене сӳсе явнӑччӗ. Вӑхӑт нумаях та иртмерӗ, ҫӗршыв шайӗнчи ертӳҫӗсем урӑхларах калаҫни палӑрчӗ. Раҫҫей Правительствин Ертӳҫин ҫумӗ Аркадий Дворкович авӑн уйӑхӗнче ирттернӗ канашлура магистрале малтанласа Улатимӗр хули патне хать ҫитермелле, унтан магистрале малалла тӑсмалла тесе каланӑ иккен.

Хусан патне ҫул хывма укҫа ҫитмест иккен. «Ведомости» хаҫат «Раҫҫейӗ чукун ҫулӗсем» предприятипе ҫывӑх ҫӑлкуҫ пӗлтерни тӑрӑх, концессилле килӗшӗве алӑ пусмалла, унта трафика, билет сутса пулакан тупӑша, макроэкономика кӑтартӑвӗсене шута илмелле.

ЧР Транспорт министерстви халӑхпа ҫывӑхрах пуласшӑн. Ҫавна май ведомство «Контактра» халӑх тетелӗнче ушкӑн уҫнӑ. Унта ҫынсем ҫулсене юсасси пирки ыйтусем ҫырма пултарӗҫ.

Ушкӑн «Безопасные и качественные дороги» (Хӑрушсӑр тата пахалӑхлӑ ҫулсем) ятлӑ. Ҫулсене мӗнле юсанине, ҫӗнетнине сӑнаса тӑратӑр-и? Ҫакна сӑн ӳкерсе халӑх тетелӗнчи ушкӑна ярса пама пултаратӑр.

Ҫак проекта пурнӑҫласа ҫитес ҫул валли авариллӗ тата хӑрушӑ ҫулсене 50 процент чакарасшӑн. 2025 ҫул тӗлне ку кӑтарту 85 процентпа танлашмалла. Халӑх тетелӗнчи ушкӑна сӑнӳкерчӗксем ярса парса эсир ҫак тӗллевсене пурнӑҫлама пулӑшатӑр.

Ӗнер Шупашкарта пысӑк хӑвӑртлӑхлӑ магистраль тӑвас ыйтупа канашлу ирттернӗ. «Скоростные магистрали» предприятин пуҫлӑхӗн ҫумӗ Федор Лычагин пулас проектпа паллаштарнӑ.

«Мускав – Хусан» магистраль Шупашкарпа иртӗ.

Вӑл ҫула «Евразия» груз турттаракан магистралӗн пӗр пайӗ пуласси пирки шухӑшлаҫҫӗ. Вӑл Пекинпа Берлина ҫыхӑнтармалла. «Эпир Китайран Европӗрлӗхе тавара 2–3 талӑкра ҫитересшӗн», — тенӗ Федор Лычагин.

Пысӑк хӑвӑртлӑхлӑ пуйӑссен магистралӗ Чӑваш Енре 115 км тӑршшӗ пулӗ. Етӗрне, Муркаш, Шупашкар, Сӗнтӗрвӑрри районӗсемпе иртӗ.

Канашлура магистраль иртмелли участоксене уйӑрас ыйтӑва та хускатнӑ. Ку енӗпе муниципалитетсен халӑхпа та ӗҫлемелле, ҫул валли ҫӗр кирлине ҫынсене ӑнлантарса памалла.

Ятсӑр чарӑнура пассажирсене антармаҫҫӗ. Ҫак ятпа Чӑваш халӑх сайчӗ иртнӗ уйӑхра хыпар пӗлтернӗччӗ-ха. Аса илтерер: Шупашкарти «Мега Молл» суту-илӳ комплексне хирӗҫ общество транспорчӗн чарӑнӑвне утӑ уйӑхӗн 5-мӗшӗнче туса хунӑ. Унтанпа вӑхӑт самаях иртнӗ, анчах ҫынсем халӗ те унта анса юлаймаҫҫӗ.

«Остановка без остановок?» (чӑв. Чарӑнусӑр чарӑну-и?) ятпа «Хыпар» издательство ҫурчӗн сайчӗн вырӑсла версийӗнче паян ку ыйтупа ҫыхӑннӑ хурав пичетленнӗ.

Шупашкар хулин «Ҫурт-йӗрпе коммуналлӑ хуҫалӑх тата хӑтлӑх кӗртессипе ӗҫлекен управлени» муниципалитетӑн хысна учрежденийӗ каланӑ тӑрӑх, хулари общество транспорчӗн переченьне улшӑну кӗртнӗ хыҫҫӑн унта общество транспорчӗ чарӑнма пуҫлӗ.

Чӑваш Енри ҫул-йӗр инспекторӗсем федераци трасси ҫинче ытти водительсемпе пассажирсене тата ҫуран ҫӳрекенсене ӳсӗр хӗрарӑмран ҫӑлнишӗн тав тӑваҫҫӗ.

Патшалӑхӑн автоинспекцийӗ «Контактра» халӑх тетелӗнчи ушкӑнра ҫулпа енчен енне сулланса пынӑ машина видеокадра вырнаҫтарнӑ. Урапа ҫулӑн ик енне те туха-туха каять. Хыҫалтан пыракан машинӑри видеокамерӑра сӑнланнӑ хӑрушӑ ӳкерчӗке автомобильти хӗрарӑм: «Мӗн тӑваҫҫӗ унта?! Машинӑра ҫапӑҫаҫҫӗ-им?» — тесе тӗлӗнсе сӑнани илтӗнет.

Ҫул-йӗр инспекторӗсем руль умӗнчи ӳсӗрсем пирки 62-00-22 номерпе пӗлтерме ыйтаҫҫӗ.

«Федераци трасси ҫинчи ҫак ӳсӗр хӗрарӑмран чӑннипех ҫӑлнисене пысӑк тав!» — тенӗ халӑх тетелӗнче республикӑн ҫул-йӗр инспекторӗсем.

«Чӑвашупрдор» предприятин йывӑр тиевлӗ машинӑсене виҫмелли тарасисем ҫул-йӗр тӑрӑх епле машинӑсем хутланине тӗрӗслеҫҫӗ. Кӑҫал предприяти тарасапа 5 пине яхӑн автомобиле виҫнӗ. Палӑртнинчен йывӑртараххисене палӑртса 77 акт ҫырнӑ.

Тиев турттармалли йӗркене пӑснӑ фактпа тӗрӗслев органӗсем машина хуҫине — компание — штрафлайраҫҫӗ. Чылай чухне улталама тӑрӑшмаҫҫӗ — тиев виҫине епле пур, ҫавӑн пек кӑтартма тӑрӑшаҫҫӗ иккен.

«Чӑвашупрдорта» пӗлтернӗ тӑрӑх, патшалӑх пошлинине тӳлесе ирӗк илекенсем ытларах.

Маларах эпир ҫак уйӑхӑн пуҫламӑшӗнче «Автоураган», «Азимут», «ТРАФИК-СКАНЕР-СМ» ятлӑ ҫӗнӗ комплекссене (ҫул-йӗр правилине пӑснисене ӳкереҫҫӗ) ӗҫлеттерсе янине пӗлтернӗччӗ. Вӗсене Канашра (Ленин проспекчӗ тата Чкалов урамӗ, Ҫӗнтерӗве 30 ҫул тата Пушкин урамӗсем хӗресленнӗ ҫӗрте), Шупашкарта (Ленин проспекчӗ тата Гагарин урамӗ хӗресленнӗ тӗлте), ҫавӑн пекех Хыркасси ялӗ патӗнчи «Волга» (чӑв. Атӑл) М-7 ҫул ҫинче вырнаҫтарнӑ.