Ӗнер, пуш уйӑхӗн 22-мӗшӗнче, Чӑваш Республикин халӑх артисчӗ, драматург, педагог, публицист, Ефим Никитин (1912-2022) ҫуралнӑранпа 110 ҫул ҫитнӗ.
Ефим Никитин 1912 ҫулхи пуш уйӑхӗн 22-мӗшӗнче унчченхи Ҫӗрпӳ уесӗнчи, хальхи Вӑрмар районӗнчи Арапуҫ ялӗнче ҫуралнӑ. Ленинградри театр техникумӗнче сцена искусствине, Чӑваш патшалӑх музыкӑпа театр техникумӗнчи актер уйрӑмӗнче, Дон ҫинчи Ростов хулинче режиссёрсен курсӗнче вӗреннӗ.
1933-1940 ҫулсенче вӑл Чӑваш патшалӑх ҫамрӑксен театрӗнче актёрта тата режиссёр ассистентӗнче, пукане артистӗнче ӗҫленӗ.
Комсомольскинчи колхоз театрӗнче илемлӗх ертӳҫинче тата актёрта та тӑрӑшнӑ.
1943-2000 ҫулсенче Чӑваш патшалӑх академи драма театрӗн артисчӗ пулнӑ.
Паян, пуш уйӑхӗн 9-мӗшӗнче, Чӑваш Республикин халӑх артисчӗн, Чӑваш Республикин тава тивӗҫлӗ артисчӗн, Чӑваш патшалӑх оперӑпа балет театрӗн симфони оркестрӗн концертмейстерӗн Евгений Красновӑн сумлӑ юбилейӗ. Театрта пӗлтернӗ тӑрӑх, сцена ӑсти спектакльсемпе концерт программисене ҫур ӗмӗре яхӑн илем кӳрет, музыка илемӗпе куракансен чунӗсене тыткӑнлать.
Евгений Краснов Хусанти Н.Г. Жиганов ячӗллӗ патшалӑх консерваторийӗнче вӗреннӗ. Студент чухне Тутарстанри Муса Джалиль ячӗллӗ патшалӑх оперӑпа балет театрӗнче ӗҫлеме тытӑннӑ. Консерваторирен вӗренсе тухнӑ хыҫҫӑн ӑна Шупашкарти Чӑваш патшалӑх оперӑпа балет театрӗнчи симфони оркестрне пӗрремӗш скрипкӑсен ушкӑнне ӗҫе илнӗ. Евгений Краснов кирек мӗнле музыка жанрне те (опера-м вӑл е балет-и, оперетта-и) пӗр пек илем кӳме ӑста.
Чӑваш патшалӑх культурӑпа ӳнер институчӗ «Голос поэта – летопись жизни» театрланӑ концерт хатӗрленӗ. Ӑна чӑваш халӑх поэчӗ Петӗр Хусанкай ҫуралнӑранпа 115 ҫул ҫитнине халалланӑ.
Куракансене поэтӑн биографийӗнчи паллӑ саманчӗсемпе паллаштарӗҫ. Унта поэтӑн литература хайлавӗсенчи пурнӑҫпа, шӑпапа, юратупа ҫыхӑннӑ саманчӗсем янӑрӗҫ.
Мероприятие Петӗр Хусанкайӑн ывӑлӗ Атнер Петрович хутшӑнӗ. Концерта чӑваш халӑх артистки Августа Уляндина тата ача-пӑчан «Суварята» ансамблӗ илем кӳрӗҫ.
Концерт пуш уйӑхӗн 11-мӗшӗнче институтӑн концерт залӗнче 14 сехетре пуҫланӗ.
Пуш уйӑхӗн 3-мӗшӗнче Чӑваш патшалӑх филармонийӗнче «Ҫавал» эстрадӑпа фольклор ансамблӗн 45 ҫулхине халалласа уяв концерчӗ иртнӗ. Концерт курма тата артистсене паллӑ кунпа саламлама республикӑн культура мнистрӗ Светлана Каликова тата ытти тӳре-шара та пырса ҫитнӗ.
Чӑваш Республикин Элтеперӗн Тав хучӗпе Александр Жуковские, Чӑваш Республикин Культура, национальноҫсен тата архив ӗҫӗсен министерствин Хисеп хучӗпе Ольга Николаевӑна, асӑннӑ ведомствӑн Тав хучӗпе Михаил Николаевпа Иван Степанова хавхалантарнӑ.
Концертра халӑх юратакан «Ах, савни, савни», «Хура лаша», «Кил ӑшши», «Тарӑн-тарӑн ҫырмара», «Шупашкар», «Как за Доном», «За тихой рекой», «Россиюшка», «Нам жить — не тужить» тата ытти юрӑ янӑранӑ.
Нумаях пулмасть (нарӑс уйӑхӗн 26-мӗшӗнче) Крым Республикинчи Евпатори хулинче пурӑнакан чӑваш арӗ Василий Иванов 90 ҫул тултарнӑ.
Василий Иванович Чӑваш Енри Канаш районӗнчи Ҫатӑрка ялӗнче ҫуралнӑ. Саппасри полковник. 1980-1988 ҫулсенче вӑл Евпаторинчи инҫет космос ҫыхӑнӑвӗн ҫар чаҫӗн командирӗ пулнӑ. Тӗрлӗ ҫулта Чӑваш Республикин Крымри элчи пулнӑ.
Севастопольти чӑвашсен пӗрлӗхӗн хастарӗ Андрей Яковлев юбиляра ӑшшӑн саламласа «нумай нумай ҫул пурӑнма ҫирӗп сывлӑх, иксӗлми телей, малалла та пысӑк пӗлтерӗшлӗ ӗҫсем тума вӑй-хал» суннӑ, «ырӑ ӗҫсемшӗн пархатар курмалла пултӑр сирӗн, Василий Иванович!», — тенӗ вӑл.
Чӑваш халӑх поэчӗ, философи наукисен докторӗ Николай Аверкиевич Исмуков педагог 1942 ҫулхи пуш уйӑхӗн 2-мӗшӗнче Патӑрьел районӗнчи Аслӑ Арапуҫӗнче сӑвӑ-юрӑллӑ кил-йышра ҫуралнӑ.
Йӳнеҫтерӳллӗ те пархатарлӑ ҫул утса тухнӑ сӑвӑҫӑ. Вӑл пуҫламӑш класрах хӑйӗн тӑванӗ Митта Ваҫлейӗ пек пулас тесе сӑвӑсемпе аппаланма пуҫланӑ та, поэзи урхамахне алӑран нихҫан та вӗҫертмен. Ӗҫлесе укҫа-тенкӗ тупнӑ, кӗнеке хыҫҫӑн кӗнеке кӑларнӑ. Патшалӑх ертӳҫисем ӑна вӑхӑтра асӑрханӑ, хисеплӗ ятсемпе, премисемпе, нумай томлӑ ҫырнисен пуххине кӑларнипе хавхалантарнӑ.
Ӑслӑ та ӗҫчен каччӑ самант та алӑ усса пурӑнман. Вӑл Шупашкарта художество училищинче, Свердловскра университетра вӗреннӗ. Шкулта, Ҫӗрпӳри ялхуҫалӑх техникумӗнче, Шупашкарти коопераци институтӗнче ӗҫленӗ. Мускавра аспирантурӑра тӑрӑшнӑ. Философи ӑслӑлӑхӗсен докторӗ пулса тӑнӑ. Чӑваш тӗнчекурӑмӗпе ӑс-хакӑлӗ ҫинчен философ куҫӗпе хӑй шухӑшне пуҫласа калама пултарнӑ.
Н.А. Исмуковӑн пархатарлӑ ӗҫӗ-хӗлӗ ҫинчен «Писатели Чувашии» (2006), «Писатели. Библиотека президента Чувашской Республики. Т. 6» (2008) пухчӑсенче тӗплӗ каласа хӑварнӑ.
Паян, нарӑс уйӑхӗн 25-мӗшӗнче, Чӑваш Енӗн Наци вулавӑшӗнче Порфирий Афанасьевӑн 80ҫулхи юбилейне халалласа онлайн-тӗлпулу иртӗ. «Чӗрере шӑраннӑ йӗркесем» курнӑҫу 11 сехетре пуҫланӗ. Ӑна вулавӑшӑн Ютубри каналӗнче трансляцилӗҫ. Паллӑ поэта эфир вӑхӑтӗнче ыйтусем те пама май килӗ.
Порфирий Васильевич Тутарстанри Ҫарӑмсан районӗнчи Ҫӗнӗ Йӗлмелӗ ялӗнче ҫуралнӑ. Хусанти патшалӑх педагогика институтӗнче, Мускаври Партин аслӑ шкулӗнче вӗреннӗ. Вӑл поэзире, прозӑра, публицистикӑра тухӑҫлӑ ӗҫленӗ. У. Шекспирӑн, М. Шолоховӑн, Ф. Достоевскин тата ыттисен хайлавӗсене чӑвашла куҫарнӑ.
Паянхи онлайн-тӗлпулура филологи наукисен кандидачӗ Екатерина Якимова тата филологи наукисен кандидачӗ, ҫыравҫӑ Елен Нарпи юбиляр-ҫыравҫӑн литературӑри эткерлӗхӗпе паллаштарӗҫ.
Чӑваш Енри хальхи вӑхӑтри пултаруллӑ прозаик, поэт, куҫаруҫӑ, редактор Галина Матвеева иртнӗ эрнере 65 ҫул тултарнӑ. Ҫавна май Чӑваш наци вулавӑшӗнче унӑн бенефисӗ иртнӗ.
Галина Матвеева (Антонова) 1957 ҫулхи нарӑс уйӑхӗн 19-мӗшӗнче Вӑрнар районӗнчи Аҫӑмҫырми ялӗнче ҫуралнӑ. Урал университетӗнчи журналистика факультетӗнчен вӗренсе тухнӑскер «Коммунизм ялавӗ» («Хыпар»), «Хресчен сасси», «Советская Чувашия» хаҫатсенче ӗҫленӗ, Чӑваш кӗнеке издательствин тӗп редакторӗн ҫумӗ пулнӑ.
Вӑл – ачасемпе ҫамрӑксем валли ҫырнӑ «Хамӑркка», «Чӑваш», «Его звали Чуваш», «Курак тӑманӗ», «Мӑшӑр ҫунат», «Хутлӑ-хутлӑ хут кермен. Волшебный дворец» кӗнекесен авторӗ.
Пултаруллӑ хӗрарӑм сӑвӑсем те ҫырать, ача-пӑча литературине чӑвашла куҫарать.
Комсомольскинче пурӑнакан Ревокат Моисеев нарӑс уйӑхӗн 10-мӗшӗнче 100 ҫул тултарнине эпир пӗлтернӗччӗ ӗнтӗ.
«Унӑн пурнӑҫӗ тата паттӑрлӑхӗ пирӗншӗн тӗслӗх пулса тӑраҫҫӗ», – саламланӑ Чӑваш Ен Элтеперӗ Олег Николаев сумлӑ шурсухала. Вӑл фронтовикӑн ҫарти паттӑрлӑхне те, республика аталанӑвӗшӗн тӑрӑшнине те палӑртса хӑварнӑ. к
Ревокат Прохорович Элтепере фронтран хӑй ҫырнӑ ҫырусене кӑтартнӑ, хӑй тӗрлӗ хаҫата ҫырса пынӑ статьясене те вӑл пухса пынӑ иккен. Тата, паллах, дипломсемпе наградӑсене.
Ревокат Моисеев Шупашкар районӗнчи Ойкасси ялӗнче 1922 ҫулта ҫуралнӑ. Колхозри счетоводра, комсомол организацийӗн секретарӗнче тӑрӑшнӑ, Патшалӑх банкӗн Ишлейри уйрӑмӗнче кредит инспекторӗнче, Мӑн Сӗнтӗрти уйрӑмӗнче управляющи пулса ӗҫленӗ. Мускаври финанспа кредит техникумӗнче куҫӑмсӑр майпа вӗреннӗ. 1957 ҫултан пуҫласа 1983 ҫулхи утӑ уйӑхӗччен Патшалӑх банкӗн Комсомольскинчи уйрӑмӗнче управляющи пулнӑ.
Комсомольски районӗн хисеплӗ гражданинӗ Ревокат Моисеев 100 ҫул тултарнӑ.
Ревокат Прохорович чылай ҫул республикӑри тӗрлӗ хаҫатпа туслӑ ҫыхӑну тытнӑ. Унӑн статйисемпе заметкисем «Коммунизм ялавӗ», «Хыпар» хаҫатсенче тӑтӑшах пичетленнӗ. Вӑл «Октябрь ялавӗ» хаҫатӑн та штатра тӑман корреспонденчӗ пулнӑ.
Ревокат Моисеев – Тӑван ҫӗршывӑн аслӑ вӑрҫин ветеранӗ. Вӑрҫӑ ҫулӗсенче вӑл Шупашкарта йӗркеленӗ Стрелоксен 324-мӗш дивизийӗн ҫыхӑнуҫӑ-телефонисчӗ пулнӑ, Курск ҫапӑҫӑвне те хутшӑннӑ. Ӑна «Ҫапӑҫури паллӑ ӗҫсемшӗн» медальпе, Тӑван ҫӗршыв вӑрҫин II степеньлӗ орденӗпе наградӑланӑ.
+9.3 °C