Красноармейски иккӗмӗш шкулӗнче чӑвашсен кӑвар чӗреллӗ поэчӗ Ҫеҫпӗл Мишши ҫуралнӑранпа 110 ҫул ҫитнине чыслӑн уявларӗҫ. Уяв шкул дирекцийӗ ҫирӗплетнӗ ятарлӑ план тӑрӑх пулса пычӗ. Чи малтанах чӑваш чӗлхи тата литератури вӗрентекенсем кашни класрах Ҫеҫпӗл Мишши пурнӑҫӗпе ӗҫӗ-хӗлне халалланӑ мультимедиллӗ урок презентацисем ирттерчӗҫ. Уроксенче вӗрентекенсем ҫамрӑк Мишшан пултаруллӑ енӗсене туллин ҫутатса пама тӑрӑшрӗҫ, чӑваш поэзине ҫӗнӗ сӗм кӗртнӗ ҫыравҫӑн кун-ҫулне тишкерчӗҫ, ачасен кӑмӑл-сипетне поэтӑн асап-нушаллӑ пурнӑҫӗн тӗслӗхӗпе хавхалантарма май тупрӗҫ.
Уйрамах класс тулашӗнче чылай ӗҫ туса ирттерчӗҫ вӗрентекенсемпе вӗренекенсем. Хамӑр районта иртекен "Ҫеҫпӗл — пирӗн чӗрере" сочиненисен конкурсне хутшӑнса ачасем килте сочиненисем хайларӗҫ. Вӗсенчен чи лайӑххисене суйласа илсе ҫак конкурс жюрине тӑратрӗҫ. 9-мӗш "б" класра вӗренекен Алексей Михайловӑн сочиненийӗ 2-мӗш вырӑн, Николай Марковӑн — 2-мӗш вырӑн, 7-мӗш "а" класра вӗренекен Анастасия Ивановӑн сочиненийӗ вара 3-мӗш вырӑн ҫӗнсе илме пултарчӗҫ.
| ЧӲК | 09 |
Ҫак шӑматкун, чӳкӗн 7-мӗшӗнче, Етӗрне районӗнчи Кӑкшӑмри 9 ҫул вӗренмелли шкул хӑйӗн 100 ҫулхи юбилейне чыслӑн уявларӗ. Хӑнасем питех те йышлӑн пуҫтарӑннӑ. Кунта ӗҫленӗ учительсем: Чӑваш АССР тата РСФСР тава тивӗҫлӗ учителӗ Жуков Рудольф Васильевич, Чӑваш патшалӑх университет профессорӗ, экономика ӑслӑхӑхӗсен тухтӑре Пчелкина Валентина Викторовна, унӑн хӗрӗ, ҫак шкулта вӗреннӗ, ЧПУ доценчӗ, экономика ӑслӑлӑхӗсен кандидачӗ Светлана Николаевна, Чӑваш халӑх артисткисем Зоя Лисицинӑпа Тамара Гурьева юрӑҫсем, Пӗрҫырлан шкулӗн «Илем» ансамблӗ, Етӗрнери 2-мӗш шкулӑн ташӑ ӑстисем, Кӑкшӑм шкул вӗренекенӗсем, Культура ҫурчӗн юрӑ ӑстисем, "Заветы Ильича" колхозӑн хастар ӗҫченӗсем, район представителӗсем, ӗҫпе вӑрҫӑ ветеранӗсем, пирӗн шкултан тӗрлӗ ҫулсенче вӗренсе тухнӑ халӑх ҫав тери йышлӑн пухӑнчӗ. Иванов Мефодий Иванович ветеран шкулпа ҫыхӑннӑ интереслӗ самансем ҫинче чарӑнса тӑчӗ. Леонид Софронович Софронов шкулӑн ҫӗнӗ ҫуртне туса яма пулӑшнӑ. Хӑнасем шкулта вырнаҫнӑ колхоз тата шкул историн музейне кӗрсе кунти экспонатсемпе паллашрӗҫ.
Юпа уйӑхӗн 29-мӗшӗнче Елчӗкри вӑтам шкулта Елчӗк, Патӑрьел, Шӑмӑршӑ районӗсенчи тӑван чӗлхепе литература вӗрентекенсен фестивалӗ иртрӗ. Ку уява кӑвар чӗреллӗ Ҫеҫпӗл Мишши 110 ҫул тултарнине халалларӑмӑр. Чи малтанах вӗрентекенсене районти Вӗренӳ тата ҫамрӑксен политикин пуҫлӑхӗ Л.В.Левый саламларӗ: район ӗҫӗ–хӗлӗпе паллаштарчӗ.
Унтан вӗрентекенсен уҫӑ урокӗсене итлесе сӳтсе яврӑмӑр: Г.В.Каринкинӑн «Упрама пӗлесчӗ аннене» (Ю. Скворцовӑн «Ултӑк» калавӗ тӑрӑх, 7 кл.); Г.А.Енейкинӑн Петӗр Эйзин «Йӑмрапа хурӑн» — (6 кл.); Е.В.Алексеевӑн Г.В.Волков «Тӑван чӗлхемӗрҫӗм» (7 кл.); Л.В.Кудрявцевӑн «Сӑвӑҫ тата вӑхӑт» (10 кл.); Е.С.Федорован «Ҫеҫпӗл Мишши юратӑвӗ» — (10 кл.); З.А.Михееван «Текст тишкерсе ӑслав хайлавӗ ҫырасси», (9 кл.).
Уява килнӗ чӑваш патшалӑх педуниверситетӑн тӑван чӗлхепе литература кафедрин деканӗ Е.А.Андреева уҫӑ уроксен пахалӑхӗпе кӑмӑллӑ пулчӗ, елчӗксенче чӑвашлӑх туйӑмӗ вӑйлине палӑртса хӑварчӗ.
Юпан 15-мӗшӗнче Шупашкар районӗнче вырнаҫнӑ Ҫатра-Лапсар тӗп пӗлӳ паракан шкулта Светлана Асаматпа тӗлпулу иртрӗ.
Паллӑ юрӑҫ, композитор тата сӑвӑҫ шкул ачисене хӑйӗн ҫинчен каласа пачӗ, сӑввисемпе паллаштарчӗ. Унсӑр пуҫне ку шкулта вӗренсе тухнӑ Николай Плотниковпа пӗрле, слайдсем усӑ курса, кӑҫал Чӑваш Ен, Самар Ен, Пушкӑртстан тата Тутарстан тӑрӑх иртнӗ чунҫӳрев пирки тӗплӗн каласа пачӗ. Ачасем тимлесе итлесе ларчӗҫ.
Тӗлпулу хыҫҫӑн викторина иртрӗ — шкул ачисем чӑваш историпе тата тӑван тавралӑхпа ҫыхӑннӑ ыйтусем ҫине хуравларӗҫ. Чи пултаруллисем парнеллӗ пулчӗҫ.
Светлана Асамат шкулти историпе таврапӗлӳ музейӗпе паллашрӗ — вӑл экспонатсемпе пуян пулнине, ӑна тӑрӑшса йӗркелени куҫа курӑнни пирки пӗлтерчӗ. Шкул ачисене тӑрӑшса вӗренме, аслисене итлеме хушса хӑварчӗ.
Юлашки чылай хыпар вӗренӳпе ҫыхӑннӑ. Апла пулин те тепер хыпар сире пӗлтерер. Вӑл та пуҫланнӑ ҫӗнӗ вӗренӳ ҫулӗпе ҫыхӑннӑ.
Чӑваш Республикинчи Вӗренӳ тата ҫамрӑксен политикин министерстви 2009 ҫулхи авӑн уйӑхӗн 1-мӗшӗнчен пуҫласа авӑн уйӑхӗн 30-мӗшӗччен чӑваш чӗлхипе литературине вӗрентекенсен III Интернет Педканашӗ пуласси ҫнчен пӗлтерет. Интернет Педканаш http://pedkanash.chuvash.org сайтра иртет. Ӑна Чӑваш Республикинчи Вӗренӳ тата ҫамрӑксен политикин министерстви, Вӗрентӳ институчӗ, Чӑваш халӑх сайчӗ тата Чӑваш чӗлхин инҫет вӗрентӳ центрӗ ирттереҫҫӗ. Чӑваш чӗлхипе литературине, халӑх культурине, ҫавӑн пекех ытти предметсене вӗрентекенсем педканаша активлӑ хутшӑнасса шанатпӑр.
Сайт хӑнисем вӗсен канашлӑвне тишкерме пултараҫҫӗ.
Ольга Михайловна Степанова – Чатукассинчи тӗп пӗлӳ паракан шкул директорӗ. 1958 ҫулхи раштав уйӑхӗн 31-мӗшӗнче хамӑр районти Типвар ялӗнче ҫуралнӑ. Чатукасси шкулӗнче вӑтам пӗлӳ илнӗ. 1981 ҫулта И. Я. Яковлев ячӗллӗ педагогика институтӗнчен вӗренсе тухнӑ. Кунта нимӗҫ, акӑлчан, француз чӗлхисене вӗрентекен специалиста ҫирӗплетекен диплома алла илнӗ. Малтанах Улатӑр районӗнчи Эйпеҫре нимӗҫ чӗлхине вӗрентнӗ, директорӑн воспитани енӗпе ӗҫлекен ҫумӗ пулнӑ. 1985 ҫулта хӑйӗн пурнӑҫ биографине Чатукасси шкулӗпе ҫыхӑнтарнӑ. 2001 ҫултанпа — шкул директорӗнче. Ҫемьеллӗ. Аслӑ хӗрӗ Ирина И.Я. Яковлев ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх педагогика университечӗн ют ҫӗр-шыв чӗлхисен факультетӗнче вӗренет. Кӑҫал иккӗмӗш ҫул Америкӑра акӑлчан чӗлхине туптас енӗпе практикӑра тимлет. Наталия — Чӑваш патшалӑх университечӗн студентки, вӑл та, аппӑшӗ пекех, ют чӗлхесен факультетӗнче вӗренет.
Паян, авӑнӑн 1-мӗшӗнче, пур шайри шкулсенче те пӗлӳ кунне уявлаҫҫӗ.
Пӗлсе тӑма: Чӑваш Енре пурӗ 515 шкул; парта хушшине кӑҫал 126 пин ытла ача ларӗ, вӑл шутра пӗрремӗш класа каякансен шучӗ — 13 пинрен ытла. Чӑваш Енре 3 ача ҫурчӗ, 435 ача пахчи (выр. детский сад), 22 аслӑ шкул. Сӑмах май каласан студентсен йышӗ кӑҫалхи вӗренӳ ҫулӗнче 75 пин ҫурӑпа танлашать. Ҫак пысӑк йыша вӗрентес тӗлӗшпе 25,3 пин ҫын тӑрмашӗ.
Ачасемпе вӗсен ашшӗ-амӑшӗсемшӗн, учительсемшӗн яваплӑ тапхӑр — ҫӗнӗ вӗренӳ ҫулӗ ҫывхарать. Красноармейски район администрацийӗн вӗрентӳ пайӗнчен пӗлтернӗ тӑрӑх, сентябрӗн 1-мӗшӗнче районти шкулсенчи партӑсем хушшине 1950 яхӑн вӗренекен ларӗ. Вӗсенчен 150 ачи — пӗрремӗш хут. Районти шкулсенче пӗлӳ илекенсен йышӗ, пӗлтӗрхипе танлаштарсан, 70—80 вӗренекен сахалрах пулӗ. Сакӑр шкулта пӗтӗмӗшле вӑтам пӗлӳ парӗҫ. Чатукассипе Кӗҫӗн Шетмӗ шкулӗсем кӑҫалтан тӗп пӗлӳ паракан шкулсен шутне кӗрӗҫ.
Ҫӗнӗ вӗренӳ ҫулне хатӗрленсе, районти шкулсенче ҫуллахи каникул вӑхӑтӗнче юсав ӗҫӗсен пысӑк калӑпӑшне пурнӑҫланӑ. Вӗренекенсене тарӑн та ҫирӗп пӗлӳ илме условисем туса парассишӗн сахал мар тӑрӑшнӑ. Пӗтӗмӗшле пӗлӳ паракан 10 шкулти пурнӑҫ хӑрушсӑрлӑхӗн никӗсӗн кабинетне, мӗн пур шкулсен пуҫламӑш класӗсене вӗрентӳпе кӑтарту пособийӗсемпе, оборудованисемпе, кунсӑр пуҫне пуҫламӑш классене сӗтел-пукансемпе тивӗҫтернӗ.
Района тепӗр 27 аудит доски илсе килмелле.
Ҫурлан 10—13-мӗшӗсенче районта пӗтӗмӗшле пӗлӳ паракан учрежденисене ӗҫе йышӑнчӗҫ.
Ҫӗртмен 20-мӗшӗнче Лапсар ял тӑрӑхӗнче «Акатуй» иртрӗ. Ку тӑрӑха тӑхӑр ял кӗрет — Лапсар, Асакасси, Вӑрманкас, Карачура, Ойкасси, Ҫатракасси, Ҫӗньял, Хӗрлӗ Ҫыр, Чӑркаш. Ҫанталӑкӗ уҫӑрах тӑчӗ пулин те Ҫатракасси ялӗн ҫӳмӗнче вырнаҫ шкул стадионне халӑх самаях пухӑнчӗ. Тен ытларах та пухӑнӗччӗ пулӗ те — хӑш-пӗр ҫынсене ял ӗҫӗ уява ямарӗ пулас: уттине те типӗтмелле, ҫӗрулмине те купаламалла, канмалли кунра ҫурт-йӗре юсас ӗҫсене те туса пымалла.
Уява халӑх пултарулӑх ушкӑнӗсем уҫрӗҫ — Вӑрманкас клубӗнчи «Парне», тата кӑнтӑр поҫёлокӗнчи «Шевле» ушкӑнсем. «Акатуя» ертсе пыраканӗ Варманкасри фольклор ҫурчӗн ертӳҫи Маргарита Анатольевна Владимирова пулчӗ.
Уйкассинчи Ильина Нина Ефремовнӑпа Сайкова Лариса, Ҫатра-Лапсар шкулӗнче вӗренекен хӗр пӗрчисем, Ҫеньялти Фёдорова Ксения Анатольевна та хӑйсен пултарулӑхӗпе савӑнтарчӗҫ.
Ҫу уйӑхӗн 18-мӗшӗнче Курнавӑшри пӗтӗмӗшле пӗлӳ паракан вӑтам шкулта Елчӗк районӗнчи тавра пӗлӳҫӗсен пӗрремӗш конференцийӗ иртрӗ. Ӑна Курнавӑшри халӑх музейӗн ертӳҫи А.П.Смирнов пуҫарнипе йӗркеленӗ. Унӑн тӗллевӗ — шкул ачисене тӑван ен историне, йӑли-йӗркине, сӑмахлӑхне тӗпчеме хӑнӑхтарасси. Тӑван тӑрӑхри аваллӑха тишкерсе малашлӑх валли ҫул уҫма пулать.
Конференци ӗҫне районти паллӑ тавра пӗлӳҫӗсем — Елчӗкри историпе тӑван ен халӑх музейӗн ертӳҫи В.Г.Вастулова, Курнавӑшри шкулта нумай ҫул директор пулса ӗҫленӗ, кунти музея уҫакансенчен пӗри, Раҫҫей тата Чӑваш Республикин тава тивӗҫлӗ учителӗ П.М.Смирнов, Вырӑскассинчи учитель-пенсионер Н.С.Кириллов, Ҫуткӳл шкул директорӗ Е.И.Никифорова, Елчӗк район администрацийӗн пуҫлӑхӗн ҫумӗ — вӗрентӳ тата ҫамрӑксен политикин пайӗн ертӳҫи Л.В.Левый, Курнавӑш шкул директорӗ П.В.Кузнецов хутшӑнчӗҫ.
Конференцире Курнавӑш, Ҫуткӳл, Елчӗк, Ҫирӗклӗ Шӑхаль, Лащ-Таяпа, Кӗҫӗн Таяпа, Тӑрӑм, Патреккел тата ытти шкулсенчи ачасем хастар пулчӗҫ.
+4.3 °C