Тимӗр Тяпкин тата ыттисем йӗркелекен Сурхури уявне кӑҫал «Кафе»-ре палӑртнӑ. Ку уява чӑваш хастарӗсем ҫулсерен «Ҫӑлкуҫра» пухӑнса палӑртатчӗҫ. Кӑҫал вырӑнӗ улшӑнмарӗ, анчах кафе хӑйӗн ятне ҫухатни паллӑ пулчӗ. Енчен те малтан алӑк тӑрринче «Ҫӑлкуҫ» тесе ҫырни пурччӗ пулсан, халь вара «Кафе» тени ҫеҫ ҫутатса тӑрать.
Кӑшӑлвирус алхаснӑран пухӑннисен йышӗ пысӑках пулмарӗ. Ҫапах та ҫӗнӗ ҫынсем те пулчӗҫ — ку вӑл Мальвина Петровӑна Олеся Руссакова. Вӗсем малтан наци телекуравӗнче ӗҫленӗччӗ, халь Чӑваш патшалӑх оперӑпа балет театрӗнче вӑй хураҫҫӗ. Унсӑр пуҫне уява кашни ҫул килекен Вера Афанасьева (Вера аппа) та ҫитнӗччӗ. Вӑл, 88 ҫула ҫитсе пырать пулин те, уява халӑх юррисемпе пуянлатрӗ, тӗрлӗ такмаксемпе савӑнтарчӗ.
Сурхури уявне уҫма ку хутӗнче Праски Виттине шанса пачӗҫ. Кайран, йӑлана кӗнӗ тӑрӑх, «Алран кайми аки-сухине» юрларӗҫ. Уява пынисене мӑйӑрпа, килте пӗҫернӗ кукӑльпа, пӑрҫапа хӑналарӗҫ. Тимӗр Тяпкин ятарласа чӑваш апатне, шӳрпе, хатӗрленӗ. Кафе хуҫисем улшӑннӑ пулин те вӑл ку апатпа хӑналама май тупрӗ.
Сӑмах май, тӑватӑ ҫул каялла, 2017 ҫулта, Сурхурие уявлама Олег Николаев та пынӑччӗ.
Редакцирен: Ку статьяна автор «ӑ», «ӗ», «ҫ», «ӳ» саспаллисемсӗр ярса пачӗ. Эпир вӗсене ҫеҫ юсаса тухрӑмӑр (хӑш-пӗр вырӑнта куҫа лекменни те пулма пултарать, тӳрех каҫару ыйтатпӑр). Стилистикине вара йӑлт авторӑнне хӑвартӑмӑр. Сӑмах май аса илтеретпӗр, ку — Тимӗр Акташӑн, пирӗн сайтра вырнаҫнисенчен, пӗрремӗш чӑвашла ҫырнӑ статья мар. Вӑл унччен те чӑвашла ҫырса парсаччӗ. Калаҫма та Тимӗр Акташ журналист чӑвашла йӗркеллех калаҫать. Пирӗнешкел, ачаранах чӑвашла ӳснисемпе танлаштарма ҫук-ха ӗнтӗ, анчах кунта чи пахи — вӑл чӑн та чӑвашла калаҫма тӑрӑшнинче, чӑваш чӗлхи мана кирлех мар тесе тӑманнинче (унашкал темиҫе ҫын пур: хӑйсем чӑвашлӑха тӗпчеҫҫӗ, чӑвашлӑхпа пурнӑҫне ҫыхӑнтарнӑ, анчах чӑвашла ниепле те вӗренесшӗн мар; Акташ вӗсен йышне, тем тесен те, кӗмест).
«...70 ҫул хушшинче хӑйӗн тӑван чӗлхине вӗренеймен Тимӗр Акташ», — ҫырать Юрий Яковлев «Ҫиелтинчен тарӑнӑша»... хӑйӗн статьяра Чӑваш халӑх сайтӗнче 2021-мӗш ҫулхи кӑрлач (январь) уйӑхӗн 3-мӗшӗнче.
Ку масӑллӑ информаци хатӗрӗнче каланӑ шухӑш — тӗрӗс мар!
Редакцирен: Тимофеев Владимир Николаевич пирӗн пата хӑйӗн черетлӗ чӗнӗвне ярса пачӗ. Эпир сире унпа паллаштаратпӑр.
Ирхине 5 сехетрен пуҫласа 6 сехетччен Наци Телевиденийӗпе чӑваш чӗлхиллӗ передачӑсем ҫеҫ пулччӑр! Рекламӑсем вырӑсла пулччӑр.
Чӑвашсем ура ҫинче. Ҫак вӑхӑтра вӗсен чӑваш чӗлхиллӗ кӑларӑмсене пӑхасчӗ! Чӑваш чӗлхине пӗлмен ҫынсем ку вӑхӑтра ҫывӑраҫҫӗ ҫавах! Ҫывӑрмасан та, асту, чӑваш наци телевиденийӗн передачисене пӑхаҫҫӗ пуль!
Икӗ патшалӑх чӗлхи тетпӗр. Талӑкра 23 сехет хушши вырӑс чӗлхи хуҫаланать! Ҫывӑрас килнӗ вӑхӑтра ирхине (5 сехетрен пуҫласа 6 сехетччен) пӗр сехет хушши чӑваш чӗлхи хуҫалантӑрччӗ! Ирхине 5 сехетре вӑранса чӑваш ҫынни вырӑс чӗлхине тӑван чӗлхе вырӑнне йышӑнма вӗрентӗр-и? Россия1-Чувашия телеканалпа чӑваш чӗлхиллӗ кӑларӑмсем 9 сехетре тин пуҫланаҫҫӗ!
Ирхине 5 сехетрен пуҫласа 6 сехетччен экран ҫинчи этемсем вырӑс чӗлхипе калаҫмасран, вырӑс чӗлхи илтӗнмесрен, вырӑс чӗлхипе пыракан кӑларӑмӗсене итлемешкӗн (тӑнламашкӑн) майӗ ҫухаласран хӑраса ӳкрӗмӗр-ши?
Чӑваш кӗнеке издательствинче Людмила Ягодовӑпа Ирина Михайлован «Чӑваш ачисен вӑййисем. Чувашские детские игры» кӗнеке пичетленнӗ. Ӑна икӗ чӗлхепе: чӑвашла тата вырӑсла — пичетленӗ. Ӑна вырӑсла Людмила Ягодова тата Олег Кульев куҫарнӑ.
Ҫӗнӗ кӑларӑмӑн редакторӗ – Ольга Федорова, художникӗ – Светлана Бритвина.
Кӗнекене чӑваш ачисен вӑййисем кӗнӗ. Вӗсене темӑна кура уйӑрнӑ: сахал хускануллӑ вӑйӑсем, тӗроӗ япалапа усӑ курса вылямаллисем, ӗҫленӗҫи туса вылямаллисем тата ытти те. Вӗсене икӗ чӗлхепе ӑнлантарса панӑ.
Ҫитес ҫул пирӗн республикӑра чӑвашла кӗнекесем кӑларасси йышланӗ. Ҫакӑн пирки социаллӑ пӗлтерӗшлӗ литература кӑларассипе ӗҫлекен канашӑн ларӑвӗнче калаҫнӑ.
Унта Чӑваш кӗнеке издательствин гендиректорӗн тивӗҫне вӑхӑтлӑх пурнӑҫлакан Татьяна Журавлева сӑмах илнӗ. Вӑл каланӑ тӑрӑх, 2020 ҫулта издательствӑра тӗрлӗ ятпа 102 кӗнеке 145 пине яхӑн тиражпа пичетленӗ. Вӗсенчен 53 кӑларӑмне кӑларма патшалӑх пулӑшнӑ.
2021 ҫулта тӗрлӗ ятпа 52 кӗнеке пичетлеме палӑртнӑ, вӗсенчен 18-шӗ чӑвашла пулӗ, 19-шӗ — вырӑсла тата чӑвашла, 15-шӗ — вырӑсла. Сӑмах май, Шупашкарта ҫуралнӑ, Мускавра ӗҫленӗ, халӗ унтах пурӑнакан Надежда Павлова балерина ҫуралнӑранпа 65 ҫул ҫитнине халалласа та кӗнеке пичетлӗҫ.
Паян «Раҫҫей чӑваш пики-2020» конкурс иртнӗ. Ӑна ытти ҫулхи пек пысӑк йышпа — тулли залпа — ирттерме май килмен пулин те ӑна пӑхакансем йышлӑ пулнӑ. Онлайн-мелпе йӗркеленӗ пултарулӑх ӑмӑртӑвӗ епле пынине тӗнче тетелӗнчи халӑх ушкӑнӗсенчен трансляциленӗ.
Аса илтерер: конкурса хутшӑнакан хӗрсем паян сцена ҫине тухман. Ӗҫсене вӗсем видео ӳкерсе ярса панӑ.
Конкурсра вице-пике ятне Шупашкар хулинчи Виктория Леонтьева тивӗҫнӗ, «Тараватлӑ пике» — Шупашкарти Инесса Шашкина, «Чӑваш Ен тулашӗнчи илӗртӳллӗ пике» — Чӗмпӗр облаҫӗнчи Алина Борисова. «Куракансем килӗштернӗ пикене» куракансем интернет сасӑлав мелӗпе суйланӑ. Вӑл — Елчӗк районӗнчи София Ананьева (Елчӗк районӗ). «Раҫҫей чӑваш пики— 2020» вара — Канаш районӗнчи Анна Беллиева.
Питӗр хулинчи чӑвашсен наципе культура автономийӗн «Кевер» хореографи ансамблӗ 5 ҫул тултарнӑ.
Ушкӑна асӑннӑ хулари хастар хӗрсемпе каччӑсем пуҫарнӑ. Ансамбль ертӳҫи — Ян Федоров, хореографӗсем — Татьяна Абдуллина (пилӗк ҫул каялла унӑн хушамачӗ Петрова пулнӑ), Надежда Васильева. Ансамбле йӗркеленме тата аталанма Питӗрти чӑвашсен пӗрлӗхӗ те пулӑшнӑ.
«Кевер» хореографи ансамблӗ — пӗтӗм тӗнчери тата ҫӗршыври фестивальсемпе конкурссен лауреачӗ. Вӑл Питӗрти «Октябрьский» пысӑк концерт залӗнче, Раҫҫейри этнографи музейӗнче, Раҫҫейӗн наци вулавӑшӗнче, Питӗрти Национальноҫсен ҫуртӗнче хӑйӗн пултарулӑхӗпе савӑнтарнӑ. Питӗрте тата Ленинград облаҫӗнче иртекен фестивальсене вӗҫӗм хутшӑнать.
Чӳк уйӑхӗн 5-мӗшӗнче хореографи ансамблӗ йӗркеленнӗренпе 5 ҫулхине уявланӑ. Ҫав ятпа ушкӑна Питӗрти Национальноҫсен ҫурчӗн пайташӗ Станислав Зорин, «Юрату» фольклор ансамблӗ, Чӑваш Енри Хӗрарӑмсен союзӗн Питӗрти уйрӑмӗн ертӳҫи Анастасия Бахматова, Чӑваш наци конгресӗн Питӗрти тата Ленинград облаҫӗнчи тулли полномочиллӗ пайташӗ Валериан Гаврилов саламланӑ.
Сӑмах май каласан, ансамбле хальхи вӑхӑтра 10 ҫын ҫӳрет: Ян Федоров Ян, Татьяна Абдуллина,
Екатерина Белошеева, Валентина Матвеева, Ольга Жукова, Светлана Васильева, Раиса Кадеева, Апполинария Долгова, Екатерина Захарова, Екатерина Данилова.
Шупашкарти Ҫеҫпӗл Мишши ячӗллӗ музейра хӗрӳ чунлӑ поэтӑн вилӗмсӗр сӑввисенчи кӗске пайсене пухса картина йӗркелеме пулать.
Учреждени ертӳҫи Антонина Андреева Фейсбукра пӗлтернӗ тӑрӑх, ҫакӑ «ачан сӑнарлӑ шухаӑшлавне, ирӗклӗ туйӑм-тинкерӗвне, ӑнланса илме пултараслӑхне аталантарать, пӗр пӗтӗмлӗхпе пӗчӗк пай хушшинчи ҫыхӑнӑва тӗрӗс ӑнланма вӗрентет, хускануллӑа хӑнӑхтару ача калаҫӑвне аталантарма пулӑшать».
Ачасемпе воспитательсене е ашшӗ-амӑшне, аслашшӗ-асламӑшӗсене, кукашшӗ-кукамӑшӗсене (8 ҫынтан ытлашши пулмалла мар) Ҫeҫпе́л Мишши музейне йыхравлаҫҫӗ. Йыхравласан ача пахчисене те пырса ҫӳреме хирӗҫ пулмӗҫ.
Тутарстанра хальхи вӑхӑтра 88 чӑваш шкулӗ ӗҫлет тесе пӗлтерет асӑннӑ тӑрӑхри «Сувар» хаҫат. 2 пинмӗш ҫул пуҫламӑшӗнче 100-е яхӑн пулнӑ.
«Суварҫӑсем» шухӑшланӑ тӑрӑх, чӑваш шкулӗсене упраса хӑварасси тӳрреммӗнех хамӑртан килет. «Шел пулин те, сахал районта чӑваш чӗлхине вӗрентесси ачасен шучӗпе пӑхсан 100 процентпа танлашать. Кун пек районсен шутне Ҫӗпрел, Ҫӗнӗ Шуҫӑм, Спас, Аксу районӗсем кӗреҫҫӗ. Вӗсенче пуҫламӑш класран тытӑнса аслӑ классем таранах тӑван чӗлхепе литература урокӗсене илсе пыраҫҫӗ. Ҫарӑмсан районӗнче чӑвашла вӗрентесси – 76, Пӑвара – 63, Элметпе Нурлатра – 50-шар процентпа танлашать. Павлӑпа Пӗкӗлме районӗсенче чӑваш ачисен 30 ытла проценчӗ кӑна тӑван чӗлхене вӗренет. Пурӗ 18 районта чӑваш шкулӗсем ӗҫлеҫҫӗ. Малашне те кун пек кайсан мӗн тӑвӑпӑр? Хальхи 88 шкула упраса хӑвармаллах пирӗн», — тесе ҫырнӑ «Суварта».
Паян Етӗрнере Николай Ашмарин ҫуралнӑранпа 150 ҫул ҫитнине халалласа республикӑри конференци иртнӗ. Кун пирки РФ Патшалӑх Думин депутачӗ Николай Малов Фейсбукра пӗлтернӗ.
«Ашмарин хӑйӗн ӗмӗрне чӑваш халӑхӗн чӗлхе тата культура эткерлӗхне тӗпчессине халалланӑ. Вӑл чӑваш чӗлхин илемӗпе хӑйне евӗрлӗхне тӗнчене кӑтартса панӑ. Ученӑя 17 томлӑ чӑваш словарӗ тӗнчипе пӗлмелле ят-сум кӳнӗ. Материал пуянлӑхӗпе Ашмарин словарӗ Владимир Далӗн вырӑс чӗлхин чӗрӗ словарӗпе пӗр ретре тӑрать», — тесе ҫырнӑ Николай Малов.
+35.3 °C