Крпитовалютӑпа тӳлекенсене пирӗн ҫӗршывра хупса хурасшӑн. Хальлӗхе ун пек саккун ҫук-ха, анчах ҫывӑх вӑхӑтра ӑна хатӗрлесшӗн.

Крпитовалюта ҫинчен калакан саккун проектне кӑҫалхи раштав уйӑхӗнче йӗркелесе ҫитересшӗн. Ҫавӑн пирки ҫӗршывӑн Финанс министерстви пайташӗ журналистсене паян пӗлтернӗ. МИХсенче ӗҫлекенсемпе РФ финанс министрӗн ҫумӗ Алексей Моисеев каланӑ.

Ҫав вӑхӑтрах криптовалюта, уйрӑмах биткоин, хакӗ паян хӑпарса пырать. Анчах цифра укҫа ыран та ҫаврӑнӑшра пуласси пирки экспертсен пӗр пайӗ шантарса калама тӑхтаса тӑрать.

Ҫитес кунсенче РФ Патшалӑх Думине хыснаҫӑсене темиҫе ӗҫпе тӑрҫашма чаракан саккун ҫитмелле. Кунта сӑмах, тӗпрен илсен, врачсене, вӗрентекенсене пырса тивет. Вӗсем пӗр ӗҫре темиҫе яваплӑха пурнӑҫлаҫҫӗ, анчах налук вӗсен пӗр вырӑнтан кӑна тата сахал тытӑнать имӗш. Ку вара тӗрӗс мар, экономикӑшӑн пайталлӑ мар-мӗн. Ҫапларах ӑнлантараҫҫӗ саккун проектне хатӗрленисем.

Документа РФ Патшалӑх Думине саккун кӑларакан ҫак органӑн Ӗҫлев, социаллӑ политика тата ветерансем енӗпе ӗҫлекен комитет пайташӗ Сергей Вострецов ҫитермелле. Темиҫе ҫӗрте тӑрӑшнишӗн тӳличчен ӗҫ хыҫҫӑн ӗҫленишӗн тӳлесен тӗрӗс тесе шухӑшлать депутат. Хыснаҫӑсен ӗҫ укҫин 60—70 проценчӗ — хушса тӳленӗ укҫа тесе калать иккен вӑл.

Ҫав вӑхӑтрах экспертсем ҫуршар ставкӑпа ӗҫлекенсем те кирлех, ку вакансие тулли ставкӑллисене памаллах тесе шухӑшлаҫҫӗ.

Чӑваш Енӗн Элтеперӗ Михаил Игнатьев ӗнер, раштав уйӑхӗн 5-мӗшӗнче, вырӑнти хӑй тытӑмлӑх органӗсене патшалӑхӑн уйрӑм полномочийӗсене парасси ҫинчен калакан саккуна алӑ пуснӑ. Республика ертӳҫин патшалӑхпа право управленийӗн ЧР влаҫ органӗсен официаллӑ порталӗнче пӗлтернӗ тӑрӑх, саккуна улшӑну кӗртни — Элтепер пуҫарӑвӗ.

Ҫынсем ҫуралнине, вилнине, уйрӑлнипе вилнине, хушамат ылмаштарнине тата ытти ҫавӑн йышши факта 2018 ҫулхи кӑрлач уйӑхӗн 1-мӗшӗнчен пуҫласа районсемпе хула тӑрӑхӗсенче хут тата электрон документсем ҫинче регистрацилеме тытӑнӗҫ. Ҫакӑ ЗАГСӑн пӗрлехи реестрне йӗркеленипе ҫыхӑннӑ. Ҫӗнӗлӗх ҫынсене гражданла тӑрӑмсем ҫинчен калакан хутсене ҫыртарассине хӑвӑртлатассипе ҫыхӑннӑ тесе ӗнентереҫҫӗ.

Муркаш районӗнчи Ильинка ял тӑрӑхӗнче пурӑнакан ҫынсем вырӑнти пуҫлӑх патне ҫыру ҫырнӑ, унта нумаййӑн алӑ пуснӑ. Ҫырура ҫул-йӗрпе ҫыхӑннӑ ыйтусене хускатнӑ.

Сакккунпа килӗшӳллӗн, тӳре-шаран унашкал ҫырусене 30 кунра хуравламалла. Анчах Ильинка ял тӑрӑхӗн халӑхӗ вырӑнти пуҫлӑхран хурав кӗтсе илеймен. Пуҫлӑх саккунра кӑтартнӑ срокра ҫырӑва хуравласа ӗлкӗреймен.

Ку – саккуна пӑсни. Ҫавна май Муркаш районӗн прокуратури Ильинка ял тӑрӑхӗн пуҫлӑхӗ тӗлӗшпе административлӑ ӗҫ пуҫарнӑ, ӑна РФ КоАПӗн 5.59 статйипе килӗшӳллӗн явап тыттарнӑ. Ҫапла майпа пуҫлӑхӑн вӑхӑтра хурав паманшӑн 5 пин тенкӗ штраф тӳлеме тивӗ.

Чӳк уйӑхӗн 17-мӗшӗнче РФ Патшалӑх Думи ҫӗнӗ саккун проектне иккӗмӗш вулавра йышӑннӑ. Ку ЖКХ квитанцийӗсем ҫинче пичетленекен рекламӑна пырса тивет.

Малашне унашкал рекламӑсем ҫынсене тарӑхтармасан та пултарӗҫ. Хутӑн тепӗр енне те реклама пичетлеме юрамӗ. Ку саккун проектне ҫынсен сӗнӗвӗсене шута илсе йышӑннӑ.

ЖКХ квитаницӗсем ҫинче реклама нумаййи ҫынсене йӑлӑхтарнӑ-мӗн. Ҫавна май ҫӑхав нумай пулнӑ. Хут ҫине реклама пичетлеҫҫӗ те ЖКХ хакӗсене чи пӗчӗк шрифтпа ҫыраҫҫӗ. Хӑшӗ-пӗри, тӗслӗхрен, тивӗҫлӗ канурисем, ӑна вулаймасть те. Судсем те ҫакнашкал рекламӑна саккуна пӑсни тесе шухӑшлаҫҫӗ.

Саккуна 2014 ҫулхи юпа уйӑхӗн 1-мӗшӗнче пӗрремӗш вулавра йышӑннӑ. Виҫҫӗмӗш вулав хӑҫан иртесси паллӑ мар. Саккуна йышӑнсан вӑл 60 кунран вӑя кӗрӗ.

Чӳк уйӑхӗн 6-мӗшӗнче РФ Президенчӗ Владимир Путин «Раҫҫей Федерацийӗнчи наци гвардийӗсен ҫарӗсем пирки» саккуна улшӑнусем кӗртнӗ. Унта плӑртнӑ тӑрӑх, малашне Росгвардин ҫыннисем регионти пысӑк должноҫри тӳре-шарана хураллама пултарӗҫ.

Росгвардин ҫыннисем республикӑсен пуҫлӑхӗсене, облаҫсен кӗпӗрнаттӑрӗсене килӗшӳ туса сыхлама пултарӗҫ. Ку тӳлевлӗ пулӗ. Хакне правительство палӑртӗ. Укҫа-тенкӗ вара федераци хыснине кайӗ.

Владимир Путин Президентӑн сӗнӗвне депутатсем пӑхса тухӗҫ. Хальлӗхе саккун вӑйра мар. Ӑна официаллӑ майпа пичетлӗҫ, ун хыҫҫӑн виҫӗ уйӑхран вӑл вӑя кӗрӗ.

ЧР Элтеперӗ Михаил Игнатьев саккунсене тӑватӑ улшӑну кӗртнӗ. Вӗсенчен пӗри ҫул ҫитмен ачасене хӳтӗлессипе, вӗсене хӑйсем ҫине алӑ хурасран сыхлассипе ҫыхӑннӑ.

Михаил Игнатьев «Ҫул ҫитмен ачасемпе ӗҫлекен комисси пирки тата ачасен прависене хӳтӗлесси ҫинчен» саккуна чӳк уйӑхӗн 2-мӗшӗнче алӑ пуснӑ. Малашне ҫул ҫитменнисемпе ӗҫлекен комиссисен хӑйсем ҫине алӑ хума пултаракан шӑпӑрлансене тупса палӑртас енӗпе те ӗҫлеме тивӗ.

Комиссисен «хӑрушлӑх ушкӑнне» кӗрекен ачасемпе профилактика ӗҫӗ ирттермелле, ҫемйипе калаҫмалла. Ачан хӑйӗн ҫине алӑ хума пултарас хӑрушлӑх пур тӑк кун пирки полицие пӗлтермелле. Унтан ҫав ачапа уйрӑммӑн ӗҫлӗҫ.

Вӑрманта хӑрӑк-харӑк пуҫтарас тесен ятарласа ирӗк илмелле. Хӑш чухне ӑна 4 уйӑх таранах кӗтме тивет.

Раҫҫейри парламентарире ку йӗркене ансатлатасси пирки калаҫаҫҫӗ. Ку ыйтӑва регионсем те тишкереҫҫӗ.

Халӗ вӑрмансенче хӑрӑк-харӑк туллиех пулни никамшӑн та вӑрттӑнлӑх мар. Ӑна вӑрманҫӑсем те тасатмаҫҫӗ, ахаль ҫынсене те ирӗк илмесӗр пуҫтарма памаҫҫӗ. Тепӗр тесен, ҫынсем хӑрӑк-харӑка турттарса вӑрмана тасатаҫҫӗ. Анчах хальлӗхе ҫак ӗҫе ирӗк илмесӗр тусан ют пурлӑха вӑрланӑ пек хаклаҫҫӗ. Куншӑн штрафлаҫҫӗ. Вӑрмантан хӑрӑк-харӑк пӗрмай турттарсан 2 ҫуллӑха тӗрмене ӑсатма та пултараҫҫӗ.

Кӑҫал пуш уйӑхӗнче Патшалӑх Думин депутачӗсем ҫӗнӗ саккун проектне хатӗрлеме йышӑннӑ. Документра палӑртнӑ тӑрӑх, ҫынсем вӑрманти хӑрӑк-харӑка тӳлевсӗрех пуҫтарма пултараҫҫӗ. Халӗ ку проекта регионсене янӑ, унта хӑйсене кирлине кӗртӗҫ.

Альбина Юрату сӑвӑҫ халӑх тетелӗсемпе туслине чылайӑшӗ пӗлет пулӗ. Вӑл унта ӑҫта тухса кӗнине пӗлтерсе тӑрать, чун ыратӑвне те уҫса парать.

Халӗ Альбина Юрату тӑван чӗлхене упрама чӗнсе ҫырнӑ. «Тӑван чӗлхене упрама хӑрар мар!!! Чӗлхене ҫухатсан хамӑра та халӑх пек ҫухататпӑр!!! Саккун пире тӑван чӗлхепе калаҫма чармасть... Давайте беречь родной чувашский язык!!! Закон нам это не запрещает... И не надо бояться открыто защищать родной язык... Ведь нам его по наследству передали наши предки... Нас за это никто в тюрьму не посадит... Если не будем защищать его, то останемся на развалинах истории... С любовью ваша Альбина Юрату...», — тенӗ унта вун-вун юрӑ валли сӑвӑ икӗ чӗлхепе ҫырнӑ автор «Пӗр класрисем» страницӑра. Хӑйӗн сӑмахне вӑл Раҫҫей Конституцийӗн 68-мӗш статйине илсе кӑтартнӑ.

Казах чӗлхи латин саспаллисемпе

Казахстан Президенчӗ Нурсултан Назарбаев паян Хушу кӑларнӑ — пӗчӗкшерӗн те майӗпен казах чӗлхине латин саспаллисем ҫине куҫарасси пирки.

Латин саспаллисем ҫине куҫасси темиҫе утӑмран тӑрать. Чи малтан — саспаллисен йышне ҫирӗплетесси. Ку ӗҫе паянхи хушупа пурнӑҫланӑ та ӗнтӗ. Ҫӗнӗ алфавитра пурӗ 32 саспалли, вӗсенчен тӑххӑрӑшӗ — апострофлӑ пулӗ («ш», сӑмахран, «s'» пек ҫырӑнӗ).

Пӗтӗмӗшле кириллицӑран 2025 ҫул тӗлне хӑтӑлма йышӑннӑ. Латин саспаллисем ҫине вӑл вӑхӑт тӗлне кӗнеке пичетлессине, пичет кӑларӑмӗсене, хут ҫаврӑнӑшне куҫарса ҫитермелле. Шкулсенче латиницӑпа план тӑрӑх 2022 ҫултанпа вӗрентме тытӑнӗҫ.

Латиница ҫину куҫасси пирки Казахстанра 2012 ҫулта калаҫма тытӑннӑ. Кӑҫалхи ака уйӑхӗнче вара Н. Назарбаев латин саспаллисем ҫине куҫмалли плана хатӗрлеме ыйтнӑччӗ. Сӑмах май, Казахстанра латин саспаллийӗсемпе хальхи вӑхӑтра усӑ курма пуҫланӑ та. Тӗслӗхрен, ҫул ҫинчи кӑтартмӑшсенче ял-хула ячӗсене кириллицӑпа та латиницӑпа та ҫырса хунӑ.