«Ирӗклӗх» общество организацийӗн хастарӗсем Чӑваш Енӗн Конституцийӗн кунне йышӑнтарасшӑн. «Чӑваш Республикин патшалӑх влаҫ органӗсен официаллӑ порталӗнче раштавӑн 9-мӗшӗнче (ку куна тӗрӗссипе раштавӑн 12-мӗшӗнче палӑртаҫҫӗ-ха) Раҫҫей Федерацийӗн Конституци кунӗпе ЧР Элтеперӗн Михаил Игнатьевӑн ячӗпе салам пичетленӗ. Ҫӗршыв шайӗнче «Раҫҫей Федерацийӗн Конституцийӗн кунӗ ҫинчен» 1994 ҫулхи авӑн уйӑхӗн 19-мӗшӗнче йышӑннӑ саккун пур», — ӑнлантарса ҫырнӑ Чӑваш халӑх сайтне асӑннӑ пӗрлешӳ хастарӗсем.
«Ҫав вӑхӑтрах Чӑваш Республикин Конституцине йышӑннӑ кун та (2000 ҫулхи чӳк уйӑхӗн 30-мӗшӗ), унччен те, маларах та Чӑваш Республикин Элтеперӗн сайтӗнче те, Чӑваш Енӗн влаҫ органӗсен официаллӑ порталӗнче те республикӑн тӗп саккунӗпе Михаил Игнатьев саламлани пулмарӗ», — пӑшӑрханаҫҫӗ «Ирӗклӗх» пайташӗсем.
Унтан вӗсем Чӑваш Ен Элтеперӗ патне Чӑваш Ен Конституцийӗн кунне йышӑнма ыйтса ҫыру ҫырнине пӗлтернӗ.
Хӗрарӑмсене килте пусмӑрлани, вӗсене хӗнени пирки маларах та калаҫатчӗҫ. Юлашки ҫур ҫулта ку тема тата ҫивӗчленчӗ темелле: РФ Пуҫиле кодексне апла та улшӑну кӗртмелле терӗҫ, капла та. Саккуна ҫыракансем ҫапӑҫакан этеме малтанласа штрафласан та ҫитет тесшӗн те пулчӗҫ.
Малтанласа штрафласан та тени, ман шутпа, питех те айванла пуҫару. Ҫӗршыври е пирӗн республикӑри вӑтам ҫемьене илсен, ӑна пуян тееймӗн. Нумайӑшӗ пӗр ӗҫ укҫинчен теприччен саплаштаркаласа-ҫитеркелесе пырать. Паян чылайӑшӗ ипотекӑпа пурӑннӑран укҫан сумлӑ пайӗ унта тухса каять. Ҫапӑҫакан ҫемьери арҫынна штрафлаҫҫӗ тейӗпӗр. «Кӗмӗл» килтен (ачасене илсе парас пылак ҫимӗҫрен, шкулти е пахчинчи тӑкак валли тесе уйӑрас укҫаран, тепӗр уйӑх ӗҫ укҫиччен ҫӑнӑх-кӗрпе туянса хурассинчен) кайнине хӗрарӑм аван ӑнланать. Ҫакна шута илсе те вӑл йӗрке хуралҫисене пӗлтериччен ҫиччӗ виҫсе пӑхӗ.
Халӗ вара статистикӑна илсе кӑтартар. «Ҫамрӑксен хаҫатӗнче» Алина Изман журналист ҫапларах цифрӑсем илсе кӑтартнӑ: «Раҫҫейре кашни сехетре пӗр хӗрарӑм упӑшки е пӗрле пурӑнакан арҫын хӗненӗрен вилет.
Чӑваш Енре ҫӳхе пӑр ҫийӗн утакансене штрафлама пултарӗҫ. Ку улшӑнӑва административлӑ йӗрке кодексне кӗртме хатӗрленеҫҫӗ.
Ҫӳхе пӑр ҫийӗн утакансене (ун ҫийӗ 7 см. ҫӳхерех пулсан) 2 пин тенкӗлӗх штрафласшӑн. Кун пирки правительствӑра иртнӗ канашлура калаҫнӑ. Шыв ҫинчи хӑрушсӑрлӑх пирки уйрӑмах асӑрхануллӑ пулмалли пирки асӑннӑ.
ЧР инкеклӗ лару-тӑру комитечӗн пуҫлӑхӗ Вениамин Петров каланӑ тӑрӑх, кӗркунне тата ҫуркунне шыв ҫинче инкек шучӗ ӳсет. Кӑҫал кӗркунне пуҫланнӑранпа 11 тӗслӗх пулнӑ. Вӗсенче 10 ҫын путса вилнӗ.
Ҫаксене шута илсе административлӑ йӗрке кодексне улшӑнусем кӗртесшӗн.
Чӑваш Енре «Открытая Россия» (чӑв. Уҫӑ Раҫҫей) обществӑпа политика юхӑмӗн хастарне Дмитрий Семенова тӗнче тетелӗнчи репостшӑн штрафланӑ. Ҫӗрпӳри суд ӑна «П... или смерть» футболка тӑхӑннӑ Питӗрти депутата Виталий Милонова репост тунӑшӑн айӑпланӑ.
Чӑвашри политика иртнӗ эрнере полици уйрӑмне илсе кайнӑ, унта ӑна РФ Административлӑ правонарушени ҫинчен калакан кодексӑн 20.29 статйипе айӑплассине пӗлтернӗ. Тӗнче тетелӗнчи страницӑсене пӑхса ларнӑ чух Федерацин хӑрушсӑрлӑх службин Чӑваш Енри ӗҫченӗсем Дмитрий Семенов православипе ҫыхӑннӑ экстремизмла сӑнӳкерчӗке репост тунӑ тесе палӑртнӑ.
Ку тӗслӗх пӗли-пӗлми тата пули-пулми «класс!» пусса лариччен е репостличчен ҫиччӗ виҫсе пӗрре касмаллине пӗлтерет.
Вӑрҫӑ ачисем шутланакан йыш тахӑҫанах ача мар ӗнтӗ. Паян вӗсем пурте — туяллӑ карчӑк-стариксем. Вӗсенчен хӑшӗсем леш тӗнчене ӑсанма ӗлкӗрнӗ.
Вӑрҫӑ ачисене патшалӑх енчен хӳтлӗх кӳрессипе республика шайӗнче те ун пек саккун йышӑнма сӗннӗччӗ. Анчах регион хыснине йывӑр тивнине кура сӗнӳ сӑмах шайӗнче кӑна юлчӗ. Республика кӑна-и, ҫӗршыв шайӗнче те ун пек калаҫман мар. Проекта сӗнекенсем вӑрҫӑ ачисен шутне 1928 ҫулхи ҫӗртме уйӑхӗн 22-мӗшӗнчен пуҫласа 1945 ҫулхи авӑн уйӑхӗн 3-мӗшӗччен унчченхи Совет Союзӗн территорийӗнче ҫуралса унтах вӗҫӗм пурӑннисене кӗртмеллине палӑртнӑччӗ.
Ҫапах та Раҫҫейӗн хӑш-пӗр регионӗнче вырӑнти саккун йышӑнса маларах асӑннӑ йыша ҫӑмӑллӑх кӳме йышӑннӑ. Республикӑн Патшалӑх Канашӗн депутачӗ Александр Андреев депутат халӑх тетелӗсенчен пӗринче хыпарланӑ тӑрӑх, вӑрҫӑ ачисене хӳтӗлекен саккун кирлине палӑртса Кӳкеҫре алӑ пустарма тытӑнасшӑн.
РФ Патшалӑх Думине Ӗҫ кодексне улшӑну кӗртме сӗннӗ саккун проекчӗ ҫитсе выртнӑ. Ҫӗнӗлӗх ипотекӑллӑ ҫынсене ӗҫрен хӑтарма юраманнине палӑртать.
«Халӑх тарҫисем» саккуна улшӑнусем кӗртме йышӑнсан хваттер е ҫурт туянма е тума кредит учрежденийӗсенчен кивҫен илнисене ӗҫрен йӑпӑр-япӑр кӑларса яраймӑн. Штата чакарма тивсен те, лешсем аттестаци тухаймасан та, квалификацийӗ тивӗҫтереймесен те ипотекӑллисене ӗҫре тытма тивӗ.
Саккун проекчӗн авторӗсем — РФ Патшалӑх Думин депутачӗсем Виталий Пашин тата Данил Шилков, иккӗшӗ те — либерал-демократсен фракцийӗн пайташӗсем. Ҫавсем шухӑшланӑ тӑрӑх, ипотекӑллисенчен самайӑшӗ — пӗчӗк ачаллӑ ҫамрӑк ҫемьесем, экономикӑри кӑткӑс лару-тӑрура вӗсене мӗн тесен те хӳтлӗх кирлӗ.
Ача-пӑчана хӳтӗлес енӗпе ӗҫлекен уполномоченнӑй должноҫӗ пирки Чӑваш Енре юлашки вӑхӑтра тӗрлӗрен калаҫнине илтме тиврӗ. Пӗчӗккисен омбудсменӗ Вячеслав Рафинов республикӑн Патшалӑх Канашӗн депутатне суйланнӑ хыҫҫӑн пирӗн тӑрӑхра ку должноҫе пӗтересси пирки ЧР Патшалӑх Канашӗн сайтӗнче юпа уйӑхӗн 20-мӗшӗнче пӗлтерчӗҫ. Ачасен правине хӳтӗлессине ун чухне этем правине хӳтӗлекен ҫине тиеме йышӑннӑччӗ. Михаил Игнатьев сессире ачасем те ҫынах тенине чылай МИХпа блогер цитатӑланӑччӗ.
Каярах РФ Федераци Канашӗн спикерӗ Валентина Матвиенко Михаил Игнатьев Элтепер ячӗпе ҫыру янӑччӗ, унта вӑл ачасен хӳтӗлевҫине упраса хӑварма ыйтнӑччӗ. Ҫак уйӑхӑн пуҫламӑшӗнче чӑваш парламенчӗн сайтӗнче тепӗр хыпар пичетленчӗ. Унта Чӑваш Енӗн Патшалӑх Канашӗ ачасен правине хӳтӗлекен кирлӗлӗхне тата пӗлтерӗшне тӗпе хурса ҫак должноҫе сыхласа хӑварас тенине ӗнентерчӗҫ.
Ӗнер Александр Белов журналист пӗлтернӗ тӑрӑх, Михаил Игнатьев Элтепер чӑваш парламенчӗн депутачӗсем ачасен омбудсменне пӗтересси ҫинчен йышӑннӑ саккуна алӑ пусма килӗшмен.
Чӑваш Енӗн Патшалӑх Канашӗн сайтӗнче ӗнер пӗлтернӗ тӑрӑх, Ачасен правине хӳтӗлес енӗпе ӗҫлекен уполномоченнӑй должноҫне пӗтермен. Официаллӑ ҫырнине чӑвашла куҫарсан ҫапларах ӑнланма пулать: «Юпа уйӑхӗн 20-мӗшӗнче Ачасен правине хӳтӗлес енӗпе ӗҫлекен уполномоченнӑй тивӗҫне этем правине хӳтӗлес енӗпе ӗҫлекенни ҫине хурасси ҫинчен калакан республика саккунӗ йышӑннӑ чух парламент депутачӗсем ачасен омбудсменӗн должноҫне пӗтӗрес ҫулпа кайман». Малалла вара ҫапларах ӑнлантарнӑ: федераци саккунӗсем апла тума ирӗк параҫҫӗ пулин те Чӑваш Енӗн Патшалӑх Канашӗ ачасен правине хӳтӗлекен кирлӗлӗхне тата пӗлтерӗшне тӗпе хурса ҫак должноҫне сыхласа хӑварас тенӗ.
Саккун Уполномоченнӑя мар, аппарата (вӑл виҫӗ ҫынтан тӑнӑ) пӗтернӗ пулать. Йӗркелӳ ӗҫӗ вӑхӑтӗнче тивӗҫе Этем правине хӳтӗлекен ҫине тиенӗ.
Ачасен правине хӳтӗлекен уполномоченнӑй пулмасси, кун пирки ЧР Патшалӑх Канашӗн сайтӗнче пӗлтерни, юпа уйӑхӗн 20-мӗшӗнчи черетлӗ ларура депутатсем ачасен прависене хӳтӗлекен уполномоченнӑй тивӗҫне пӑрахӑҫлама ыйтнине, куншӑн 37 депутат сасӑланине, виҫҫӗшӗ хирӗҫ пулнине Чӑваш халӑх сайчӗ маларах пӗлтернӗччӗ.
Административлӑ правӑна пӑснӑ машинӑсене ятарлӑ стоянкӑсене илсе кайма пултарнине пӗлетпӗр-ха. Тӗслӗхрен, автомобиле юраман вырӑнта (газон е тротуар ҫинче) лартсан ҫавӑн пек ҫӗре илсе каяҫҫӗ. Машинӑна унтан илсе тухас тесен хуҫин маларах кӑлтӑкшӑн штраф тӳлемеллеччӗ тата автомобиле турттарса кайнин тӑкакне саплаштармаллачӗ. Ӗнертенпе ку йӗркене улшӑну кӗртнӗ.
Чӑваш Енӗн Элтеперӗ алӑ пуснӑ 75-мӗш номерлӗ саккунта тытса чарнӑ машинӑсене ятарлӑ стоянкӑна куҫарассин йӗркине улшӑну кӗртнӗ. Ҫапла вара хуҫи кӑлтӑкне ҫийӗнчех пӗтерсен машинӑна ятарлӑ вырӑна илсе кайнишӗн укҫа тӳлеттермӗҫ.
Сӑмах май ҫакна та палӑртмалла: автомобиле ятарлӑ вырӑна илсе кайнишӗн мӗн чухлӗ тӑкакланассине республикӑн Тариф енӗпе ӗҫлекен патшалӑх служби палӑртать.
Федерацин монополипе кӗрешекен службин республикӑри управленийӗ Етӗрнери сӗт савучӗ хыпарланине пӑхса тухса Шупашкарти «Кулинар» ООО ача пахчисемпе тунӑ килӗшӗве тишкернӗ.
Республикӑн тӗп хулинчи шкул ҫулне ҫитменнисен 15 учрежденийӗ контракт системи ҫинчен калакан федераци саккунне пӑснӑ. Ҫавсем демпинга (ют ҫӗршыв чӗлхинчен кӗнӗ демпинг хака чакарнине пӗлтерет) хирӗҫле мерӑсем йышӑнмасӑр аукцион ирттернӗ. Шупашкарта вырнаҫнӑ «Кулинар» ача пахчисем туянма хатӗр хакран 25 процент таран чакарма май килнине кӑтартнӑ. Анчах хака мӗнле майпа ҫавӑн чухлех катма пултарнине хутпа ӑнлантарман. Монополипе кӗрешекенсем пӗлтернӗ тӑрӑх, ку вӑл саккуна пӑсни пулать. Ҫавна май «Кулинар» килӗшӳ туни саккунпа килӗшсе тӑмасть.
-2.7 °C