Раштав уйӑхӗн 15-мӗшӗшнче, ыран, Шупашкарти А.Г.Николаев ячӗллӗ ача-пӑча паркӗнче уяв умӗнхи «Юмахри ҫунасем Ҫӗнӗ ҫула васкаҫҫӗ» конкурс иртет. Унта чи илмлӗ ҫунана суйлӗҫ.
Конкурса ҫемьесем хутшӑнӗҫ, вӗсем ҫунасене хӑйсем илемлетӗҫ. Жюри вара вӗсен ӗҫне хаклӗ: йывӑрлӑха, Ҫӗнӗ ҫул паллипе усӑ курнипе курманнине шута илӗ.
Шупашкар хула администрацийӗ пӗлтернӗ тӑрӑх, ҫӗнтерӳҫӗсене «Чи креативлӑ ҫуна», «Юмахри сӑнар», «Ҫемье ҫуни» номинацисенче палӑртӗҫ, дипломпа тата хаклӑ парнесемпе хавхалантарӗҫ.
Шупашкарти «Амазония» паркри амазонкӑсене вӑхӑтлӑха илӗҫ. Йӑлтах – вандалсене пула. Вӗҫем кӳлепесене сиенлетнӗ.
Аса илтерер: амазонкӑсен ҫичӗ кӳлепине пӗлтӗр ҫуркунне лартнӑ. Вӗсене «Амазония» парка кӗнӗ ҫӗрте вырнаҫтарнӑ. Ҫак таранччен кӳлепесем вандалсенчен пӗрре мар шар курнӑ. Пӗрин хӗҫ-пӑшалӗ ҫухалнӑ. Кӑҫал ҫуркунне пур амазонкӑнне те аллисене татнӑ.
«Контактра» халӑх тетелӗнчи ушкӑнра пӗлтернӗ тӑрӑх, статуйӑсене йӗркене кӗртес тесе вӑхӑлӑха илме палӑртнӑ. Реконструкцилесен вӗсене хӑйсен вырӑнне лартӗҫ.
Юпа уйӑхӗн 18-мӗшӗнче Сӗнтӗрвӑрри хулинче ҫӗнетнӗ парка уҫнӑ. Унта ӗнер тӳре-шара пухӑннӑ, хӗрлӗ хӑйӑва каснӑ.
«Коновалово» парка 3 миллион та 281 пин тенкӗпе ҫӗнетнӗ. Ӗҫе «Хулара хӑтлӑ пурнӑҫ тӑвасси» федераци проекчӗпе килӗшӳллӗн пурнӑҫланӑ. Проект халӑх шухӑшне шута илме май парать. Ҫынсем хулари хӑш объекта ҫӗнетмеллине суйлама пултараҫҫӗ.
Халӗ ҫӗнӗ те хӑтлӑ парка ашшӗ-амӑшӗ, ачисем хаваспах канма ҫӳреҫҫӗ. Унта шӑпӑрлансене ярӑнмалли чуччусем, тӑвайккисем вырнаҫтарнӑ.
Шупашкарти Трактор тӑвакансен проспектӗнче Кадет паркӗ уҫӑлнӑранпа вӑхӑт нумаях та иртмен-ха. Унта хула ҫыннисем вӑхӑта хаваспах ирттереҫҫӗ. Тӗп хуламӑрта ҫук типӗ фонтан та ӗҫлет, ача-пӑчана выляса савӑнмалли лаптӑксем те пур, аслисем те унти илемпе киленме пултараҫҫӗ.
Анчах Шупашкар хула администрацийӗн ҫурт-йӗрпе коммуналлӑ хуҫалӑх, энергетика, транспорт тата ҫыхӑну управленийӗ парка япӑхлатакансем пирки хыпарлать. Ҫавна май вӑл хула ҫыннисемпе хӑнисем валли ятарлӑ йӗрке ҫырса хатӗрленӗ, ӑна паркра ҫакса хунӑ.
Хулари тӳре-шара пӗлтернӗ тӑрӑх, чечексене таптаса пӗтернӗ, саксене ватнӑ, илемшӗн сарнӑ гранит ваккине сапаланӑ, пӗр чуччу ҫинчи 3-4 ача, ҫутӑ хунарӗсене тӗкӗнекенсем... Ҫакӑн пек кӑмӑлсӑр ӳкерчӗк тӗл пулать иккен ҫӗнӗ паркра.
Шупашкарти Лакрей вӑрманӗнче ларма юраман кӳлепесем вырнаҫтарнӑ. Унта темиҫе ҫул каялла та тӗрлӗ чӗрчун кӗлеткисем пурччӗ. Ача-пӑча кӑна-и, харсӑртарах ашшӗ-амӑшӗ те вӗсем ҫине улӑхса сӑн ӳкерӗнме юрататчӗ.
Халӗ Лакрей вӑрманӗнчи лашасемпе пӑлансем ҫине пули-пулми улӑхаймӑн. Вӗсен кӳлеписен ҫурӑмӗсем ҫине ача-пӑчаран хӳтӗленмелли йӗпсем вырнаҫтарнӑ. Ҫакна Ольга Романова журналист асӑрханӑ та Фейсбукра ҫырса хунӑ. Сӑмахне ӗнентерме сӑн ӳкерчӗксем те вырнаҫтарнӑ.
Журналист ҫырнинче кӑмӑлсӑрланни сисӗнет те, анчах ку хыпара тӗрлӗрен йышӑнакан пур. Хысна пурлӑхӗ тесе ӑна ватса-ишсе пӗтермеллине, ӳркенменнисен хӑпарса ларма юранине пӗлтермест-ҫке. Асӑрханса усӑ курнӑ япалан ӗмӗрӗ те вӑрӑмрах пулӗ.
Эктор Алос-и-Фонт социолингвист Шупашкарти ача-пӑча паркӗнчк чӑвашла пӗлтерӳсем ҫукккине асӑрханӑ.
Ҫын вӑл е ку вырӑнта пулса курнине Google Maps приложенинче хаклама май пуррине тӗнче тетелеӗнче час-часах пулакансем пӗлеҫҫӗ ӗнтӗ. Эктор Алос-и-Фонт ӑсчах та ун пеккипе усӑ курнӑ. Вӑл Шупашкарти Андриян Николаев ача-пӑча паркне хакланӑ. Анчах парка вӑл чи пысӑк хаклавпа (вӑл 5 балпа танлашать) тивӗҫтерме тӑхтанӑ, мӗншӗн тесен унта чӑвашла ӑнлантарса ҫырнисем ҫук.
«Сӑмах саккуна пӑхӑнманни пирки пымасть, мӗншӗн тесен ҫынсене республикӑсен патшалӑх чӗлхисемпе пӗлтермеллине унта палӑртман. Эпӗ хамӑн шухӑша, потребитель тата туянакан пулнӑ евӗр, пӗлтеретӗп», — ӑнлантарнӑ ӑсчах хӑй мӗншӗн 4 паллӑ лартнине.
| ҪУР | 09 |
Шупашкар хули ешӗл йывӑҫсемпе пуян тесен пӗрре те йӑнӑшмӑп пулӗ. Ытти хуласемпе танлаштарас пулсан пирӗн республикӑн тӗп хулине ним иккӗленмесӗр симӗс хула теме май пур. Чулхула, Хусан ку тӗлӗшпе тем тесен те кайра. Ытти хуласенче темле пулӗ те, калама пултараймастӑп — хӑшӗ-перинче пулса пулин те тӗплӗн сӑнамалӑх вӗсенче вӑхӑт ирттермен.
Ҫавах та ешӗл хула тесен те Шупашкар пур йывӑҫа та кӑмӑллӑн йышӑнмасть. Ҫӑкасем — урамсен тӑршшӗпех вырнаҫнӑ, хурӑнсем чылай. Ҫав вӑхӑтрах, темшӗн, Шупашкар хули йӑмрана — лешӗ чӑваш халӑхне сӑнлакан йывӑҫсенчен пӗри шутланать пулин те — кӑмӑлласах каймасть. Мӗн пуррине те питӗ хӑвӑрт касса ваклама васкаҫҫӗ.
Мӗншӗн? Пӗр енчен йӑмра илемсӗр йывӑҫ. Касмасан — паллах, ӳссе каять те ним илемсӗр пулса тӑрать. Анчах вӑхӑтра касса тӑрсан унпа лаптӑка питӗ илемлетме лайӑх вара. Хитрескер. Тирпейлемесен, пӑхса тӑмасан темле хитре йывӑҫ та илемсӗрленет. Сӑнаса пӑхсан Шупашкарта ҫаралса юлнӑ хурӑн питӗ нумай.
Чӑваш Енӗн тӗп хулинче хӗрлӗ ҫӳҫлисем парада тухӗҫ. Ҫурла уйӑхӗн 18-мӗшӗнчи мероприятие Шупашкар кунӗн черетлӗ ҫуралнӑ кунне тата хулари Мускав районӗ 45 ҫул тултарнине халалланӑ. Уява Шупашкар хула администрацийӗ «Амазания» паркра ирттерет.
Аттракционсен хулинче «ВарВаренье» ҫуллахи фестиваль йӗркеленӗ май унта тӗрлӗ апат-ҫимӗҫпе сӑйлӗҫ. Мускав кӗперне тума пуҫланӑ вӑхӑтпа сӑн ӳкерчӗксен куравӗнче паллашма май килӗ. Фотоӗҫсене парка кӗнӗ ҫӗрте вырнаҫтарӗҫ.
«Тӗнчене йӑлтӑрккарах тӑвар!» фестивале хӗрлӗ ҫӳҫлисене йыхравлаҫҫӗ. Вӗсене пуян программӑпа илӗртеҫҫӗ ҫеҫ мар, хавхалантарассине пӗлтереҫҫӗ. Хастарсене «Чи вӑрӑм хӗрлӗ ҫӳҫ», «Чи кӑтра хӗрлӗ ҫӳҫ», «Чи «хӗрлӗ» хӗрлӗ ҫӳҫ» тата ытти номинацире чыслӗҫ.
Патӑрьел районӗнчи Пӑлапуҫ Пашьел вӑрман хуҫалӑхӗнче хальччен курман кайӑк асӑрханӑ. «Чӑваш вӑрманӗ» наци паркӗнче пӗлтернӗ тӑрӑх, кайӑка ӳкерсе илнӗ те ҫӑткӑн кайӑксене аван пӗлекен Игорь Карякин орнитолога кӑтартнӑ. Специалист ҫак кайӑк пӗчӗк караппӑл (вырӑсла каласан, подорлик) иккенне палӑртнӑ. Ҫапла майпа Чӑваш Енри кайӑксен тӗсӗ 289-па танлашнӑ.
Караппӑл иленнӗ вырӑнта унччен масар ӑмӑрткайӑкӗ пурӑннӑ.
Караппӑл хӑлатран пысӑкрах иккен, пӑхсан ӑмӑрткайӑка аса илтерет. Унӑн виҫи — 1,5 килограма яхӑн. Ҫунатне сарсан тӑршшӗ — 444—480 мм, амисен ҫуначӗн сарлакӑшӗ — 475—505 мм. Тӗсӗ кӑмрӑк пекрех. Ҫамрӑк кайӑксен ӳчӗ ҫинче охра евӗр пӑнчӑсем пур. Вӗсем тӗрлӗ ҫӗрте тӗл пулаҫҫӗ, Грецин ҫурҫӗр пайӗнче те пурӑнаҫҫӗ.
Кӑҫал ҫулла Шупашкарти «Амазони» этнокомплексра ҫӗнӗ ҫичӗ аттракцион тата зоокӗтес уҫӑлӗ. Кун пирки паян Шупашкар хула администрацийӗн планеркинче калаҫнӑ.
Халӗ паркра 13 аттракцион ӗҫлет. Ҫӗртме уйӑхӗнче тепӗр ҫиччӗшӗ ӗҫлесе каймалла. Ҫуллахи аква-зона та ӗҫ-хӗлне малалла тӑсӗ. Пӑр катокӗ пулнӑ ҫӗрте фестиваль зонине йӗркелӗҫ.
Зоокӗтес вара утӑ уйӑхӗнче пулӗ. Ҫулла парка килекенсене «Амазонкӑсен историйӗсем» анимаци представленине кӑтартӗҫ. Вӗсене Хула аттракционӗсем тата Амазонкӑсен аллейи ятлӑ лапамсенче ирттерӗҫ.
Хулари ытти парк та ҫуллахи программӑсем хатӗрлӗҫ. Лакрей вӑрманӗнче, Николаев ячӗллӗ ача-пӑча паркӗнче те тӗрлӗ фестивальсемпе проектсем пурнӑҫланӗҫ. Кунсӑр пуҫне вӗсенче аттракционсене ҫӗнетӗҫ.
-1.7 °C