Нарӑсӑн 17-мӗшӗнче Шупашкарти 60-мӗш шкулта вырнаҫнӑ музее йӗркеленӗренпе 10 ҫул ҫитрӗ. Ку куна палӑртса нарӑсӑн 18-мӗшӗнче шкулта чаплӑ уяв иртрӗ.
Мероприяти шкул ачисен пултарулӑхӗпе пуҫланчӗ — ачасем юрӑ юрласа пачӗҫ, ташласа та кӑтартрӗҫ. Чӑвашла сӑвӑ каласа тӑван халӑх чӗлхине лайӑх пӗлнине ҫирӗплетрӗҫ. Шкул ачисен пултарулӑхӗпе акт залӗнче вырнаҫтарнӑ куравра та паллашма май пурччӗ — тӗрленӗ кӗпесем, ӳкерчӗксем, алшӑлисем унта пурччӗ.
Официаллӑ пая Кончулизова Любовь Александровна директор пуҫларӗ — шкулӑн пурнӑҫӗ ҫинчен каласа пачӗ. Шкул уйрӑмах этнографи музейӗпе, столовӑйпа мухтанать иккен. Столовӑй чӑн та хӑтлӑ, ҫитерме те тутлӑ ҫитереҫҫӗ.
Унтан сӑмах Федотов Михаил Николаевич илчӗ. Вӑл музее йӗркеленӗ чухнехи самантсемпе паллаштарчӗ. Кудряшов Сергей Владимирович музее йӗркелесе тата тытса пыракан Федотова Людмила Аркадьевнӑна хисеп хучӗ пачӗ. Валентина Минеевӑран (вӑл — музейӗн ӑслӑлӑх консультанчӗ) та телеграмма пулчӗ — ӑна мероприятине килнӗ хӑнасене вуласа пачӗҫ.
Людмила Аркадьевна музей ҫинчен тунӑ презентаципе паллаштарнӑ хыҫҫӑн хӑнасене унӑн экспоначӗсемпе паллашма чӗнчӗҫ.
Ҫак кунсенче, «Хыпар» хаҫат пӗлтернӗ тӑрӑх, Шупашкарти Ҫеҫпӗл Мишшин музейӗнче Чӑваш АССР тава тивӗҫлӗ художникӗн, Украина культурӑн тава тивӗҫлӗ ӗҫченӗн, Ҫеҫпӗл Мишши ячӗллӗ преми лауреачӗн Петр Чичкановӑн (1922-2008) асӑну каҫӗ иртнӗ. Паллӑ ӳнерҫӗ, писатель, журналист хӑйӗн кун-ҫулне сумлӑ поэтӑмӑрӑн Ҫеҫпӗл Мишшин пултарулӑхне тӗпчессипе ҫыхӑнтарнӑ. Ҫак ӗҫе вӑл 1949 ҫулта, ҫар хаҫатӗнче ӗҫленӗ чухнех, пуҫӑннӑ: сӑвӑҫӑн портретне ӳкерме пуҫланӑ. Каярах Ҫеҫпӗлпе ҫыхӑннӑ тӑрӑхсене — Теччӗне, Кейӗве, Симферополе, Евпаторие, Остера — ҫитсе килнӗ, сӑнӳкерчӗксем тунӑ, асаилӳсем ҫырса илнӗ. Петр Чичканов тӑван чӗлхепе виҫӗ кӗнеке кӑларнӑ; «Кӑвар чӗре» (1965), «Ҫӗн Кун ачи» (1989), «Сенкер Десна» (1992). Йӑхташӑмӑр ҫавӑн пекех асӑннӑ музее йӗркелес ӗҫе те хастар хутшӑннӑ.
Асӑну каҫне Раҫҫей Писательсен пӗрлӗхӗн пайташӗсем Лидия Сарине, Зоя Сывлӑмпи, Н.Пӑрчӑкан, музей ӗҫченӗсем хутшӑннӑ.
Иртнӗ уйӑхра Хӗрлӗ Чутайӗнчи В.Толстов-Атнарский ячӗллӗ «Ҫын тата ҫутҫанталӑк» халӑх музейне уҫнӑранпа 30 ҫул ҫитнине халалланӑ савӑнӑҫлӑ каҫ иртнӗ. Уява район пуҫлӑхӗ Александр Криков, ЧР Культура министерствин ӗҫченӗ Татьяна Дмитриева, Чӑваш наци музейӗн специалисчӗсем, ятарласа чӗннӗ хӑнасем, юрӑ-ташӑ ӑстисем пуҫтарӑннӑ.
Хӗрлӗ Чутай салинчи музей 1979 ҫулхи пуш уйӑхӗн пуҫламӑшӗнче чӑмӑртаннӑ. 1988 ҫулта «халӑх» ята тивӗҫнӗ. Кӑҫалтан вӑл В.Толстов-Атнарскин ячӗпе ҫӳрет. Юлашки ҫулсенче аваллӑх управҫи халӑх тумӗпе, ал ӗҫ ӑстисен хатӗрӗсемпе самай пуянланнӑ.
Хыпар ҫӑлкуҫӗ: «Хыпар» хаҫат
Ҫапла, юлашки вӑхӑтра ҫак сӑнсен галерейи самай паянланчӗ! Тин кӑна пулнӑ чунҫӳревренех 2 пине яхӑн сӑнӳкерчӗк килчӗ. Унсӑр пуҫне нумай пулмасть Мирон Толи унта 1951 ҫулта тухнӑ вырӑсла-чӑвашла словаре вырнаҫтарнӑччӗ. Ҫӗртме уйӑхӗн вӗҫӗнче сӑн галерейи Шупашкар районӗнчи ял сӑнӗсемпе тулчӗ: Карачура, Йӑршу, Атайкасси, Янту, Явӑш, Качакасси, Яранкасси, Кивпулӑх.
Ҫак сайтӑн тӗп тивӗҫӗ — чӑваш культурипе паллаштарасси. Культура шутне ял сӑнӗсем те кӗреҫҫӗ. Сӑнаса пӑхӑр-ха тӗрлӗ тӑрӑхри ялсене. Пӗрисем пуян, теприсем — чухӑн. Ҫавна кӑатртма йӗркеленӗ те ӗнтӗ ҫак галерейӑна. КУнта ытларах пайӗпе ӗнтӗ Чӑваш Енӗн тури ялӗсене кӑтартнӑ: Шупашкар районӗ (68 ял), Красноармейски районӗ (34 ял), Ҫӗрпӳ районӗ (23 ял), Муркаш районӗ (17 ял), Сӗнтӗрвӑрри районӗ (16 ял). Ҫитес вӑхӑтра Ҫӗрпӳпе Сӗнтервӑрри ялӗсемпе пуянланмалла — кӑҫал ирттернӗ Октябрьски-Ҫӗрпӳ ҫулҫӳревре тунӑ сӑнсем кӗрӗҫ.
2009 ҫулхи акан 8-мӗшӗнче Элӗкри И.Я. Яковлев ячӗллӗ вӑтам шкулта пуҫламӑш класс вӗрентӳҫисен ирӗкри семинарӗ иртрӗ. Ҫак пархатарлӑ ӗҫе Тутарстан, Пушкӑрт Республикин, Самар тата Чӗмпӗр облаҫӗсен пуҫламӑш класс шкул вӗрентӳҫисем пуҫтарӑнчӗҫ. Семинара ЧРИО ӗҫтешӗ педагогика ӑслӑлӑхӗсен кандидачӗ Е.П. Кондратьева доцент ертсе пычӗ.
Элӗкри вӑтам шкулти пуҫламӑш класс вӗрентӳҫисем аслӑ категориллӗ ӑстаҫӑсем Т.Г. Чашкова, Ф.Н. Иванова, Н.Л. Иванова, Г.Г. Арсентьева кӳршӗ республикӑсемпе облаҫсенчи шкул ӗҫтешӗсем валли наци шкулӗнчи чӑваш чӗлхи уҫӑ урокӗсене, ҫаплах уроксем хыҫҫӑн 1-4 классенче вӗренекенсемпе вӑйӑпа хевтелӗх ӗҫӗсене ирттерсе кӑтартрӗҫ.
Семинарпа пӗрлех шкул директор ӗҫӗсене тытса пыракан В. К. Волков мультимедиапрезентаци меслечӗпе Элӗк шкулӗн пурнӑҫӗпе пӗтӗм енлӗ паллаштарчӗ. В.М. Путеровпа Т.Г. Чашкова авторсен электронлӑ пулӑшу хатӗрӗсен семинарӗ те иртрӗ.
Аякри чӑваш вӗрентӳҫисем Элӗкри литературӑпа тӑван ен тӗпчев халӑх музейне ҫитсе курчӗҫ.
Хӑнасем уроксемпе семинара хавхаланса ырларӗҫ, вӗрентӳҫӗсене уроксемшӗн, шкулра хӑйсене хапӑл йышӑннӑшӑн чӗререн тав турӗҫ, малашне те пултарулӑх ӗҫӗсенче ӑнӑҫу сунса сывпуллашрӗҫ.
Пушӑн 4-мӗшӗнче Чӑваш патшалӑх ӳнер музейӗнче Чӑваш Республикин халӑх ӳнерҫин Терюкалова Раиса Фоминичнӑн куравӗ уҫӑлчӗ. Ӑна ҫитсе пыракан пӗтӗм тӗнчери хӗрарӑмсен кунне тата ӑста 70 ҫул тултарнине халалланӑ. Раиса Фоминичнӑ саламлама ӗнер курава чылай хӑна килчӗ.
Курава уҫнӑ май музей директорӗ Геннадий Козлов ҫакна каларӗ — Раиса Фоминичнӑн пултарулӑхӗ питӗ тарӑн шухӑшлӑ, ӳкерчӗксенче философи, шалти туйӑмсем питӗ лайӑх курӑнаҫҫӗ.
Ӳнерҫӗне ҫавӑн пекех Чӑваш Ен культура министрӗ Роза Лизакова саламларӗ, вӑл Н.В. Фёдоров саламне вуласа пачӗ.
Терюкалова Раиса Фоминична ӗҫӗсен куравӗ акан 4-мӗшӗччен ӗҫлӗ. Ӳнерҫӗн пултарулӑхӗпе паллашма кӑмӑлакансене пурне те музейе килсе курма йыхравлатпӑр!
Утӑ уйӑхӗн 28-мӗшӗнче районти «Ҫын тата ҫут ҫанталӑк» халӑх музейӗнче «Тӗнчери лӗпӗшсем тата нӑрӑсем» курав ӗҫлеме пуҫларӗ. Ҫак кун тӗлӗнмелле хурт-кӑпшанкӑсен тӗнчипе район пуҫлӑхӗ А.И.Криков тата райадминистраци ӗҫӗсен управляющийӗ А.В.Башкиров паллашрӗҫ, куравпа кӑмӑллӑ юлчӗҫ.
Районти «Ҫын тата ҫут ҫанталӑк» музейра курмалли, ӑша хывмалли чылай. Кунта районти халӑх историйӗн тӗрлӗ тапхӑрӗнчи пурнӑҫӗпе, йӑли-йӗркипе, чаплӑ ывӑл-хӗрӗсен пултарулӑхӗ ҫинчен калакан информаципе паллашма пулать. Музейра вӗрентӳпе культура мероприятийӗсем те иртеҫҫӗ. Реконструкци ӗҫӗсем хыҫҫӑн музейӑн пӗлтерӗшӗ ӳссе пырать. Унта вырӑн тупнӑ экспонатсем республикӑра, ҫавӑн пекех вырӑнта пурӑнакансене те чӑннипех кӑсӑклантараҫҫӗ. Акӑ, Чӑваш Енри лӗпӗшсем пухакан паллӑ энтомолог Виссарион Петрович Лосманов хӑйӗн ӗҫӗсене районти музее тӑратнӑ. Куравра пурӗ 4 пине яхӑн тӗлӗнтермӗш лӗпӗшсемпе нӑрӑсем. Вӗсене Раҫҫейӗн, республикӑн тӗрлӗ кӗтесӗсенче пухнӑ, тропик ҫӗршывӗсенчи хурт-кӑпшанкӑсен тӗсӗсем те чылай.
Лӗпӗш-нӑрӑсен пуххине курсан ҫутҫанталӑкӑн чӑн-чӑн илемлӗхне, тӗлӗнтермӗшне туятӑн.
Шупашкар хулин 60-мӗш шкул этнографи музейӗнче паян Чӑваш халӑх академийӗн чӑваш пайӑр ятсемпе ӗҫлекен уйрӑмӗн черетлӗ ларӑвӗ-семинарӗ пулчӗ. Калаҫу Академине ҫӗнӗ членсене илесси пирки пулчӗ, вӗсем хӑйсемпе, ӗҫӗсемпе паллаштарчӗҫ. Шкул этнографи музейӗн ертӳҫи Людмила Аркадьевна Федотова экспонатсемпе усӑ курса тӗрлӗ электронлӑ презентаципе паллаштарчӗ. Музей 8 ҫул тултарнӑ ятпа пухӑннисем пурте тенӗ пекех парнесемпе килнӗ. Анатолий Абрамов журналист-фотограф ӳкерсе пычӗ, Галина Вастрюкова радиожурналист ятарлӑ передача валли материал ҫырса хатӗрлерӗ. Шкул ачисем илемлӗн каласа парса музей экспоначӗсемпе паллаштарчӗҫ. Ҫитес ларӑва Красноармейски районӗнче ирттерме палӑртрӗҫ. Чӑваш Халӑх Академийӗн президенчӗ Петр Таллеров пурне те тав турӗ.
Ульяновскри И.Я. Яковлев музейӗ 15 ҫул тултарнӑ. Ҫак ятпа кунта уяв иртнӗ. Унта чӑваш наци юхӑмӗн хастарӗсем, Хула Думин депутачӗсем тата ыттисем пуҫтарӑннӑ. Пухӑннисем умӗнче И.Я. Яковлев шкулне 1937 ҫулта пӗтернӗ Е. Кирюшкина ҫамрӑк вӑхӑтсене аса илсе каласа панӑ.
Ҫакӑнтах ҫӗнӗ конверт кӑтартнӑ. Ун ҫинче И.Я. Яковлев музейӗн сӑн ӳкерчӗкӗ. Конверт Мускавра 500 пин тиражпа тухнӑ.
+10.3 °C