Ачасем валли чӑвашла хайлавсем ҫыракансене пирӗн республикӑра кӑҫал та хавхалантарӗҫ. Ку ыйтӑва ӗнер иртнӗ Чӑваш Ен Правительствин ларӑвӗнче пӑхса тухнӑ. Ятарлӑ хушӑва Иван Моторин премьер-министр ӗнерех алӑ пуснӑ, паян ӑна ЧР влаҫ органӗсен официаллӑ порталӗнче вырнаҫтарнӑ.
Укҫана тыттариччен хайлавсене ятарлӑ конкурс хаклӗ. Ӑна Чӑваш Енӗн Информаци политикипе массӑллӑ коммуникацисен министрӗ ертсе пырӗ.
Ачасем валли чӑвашла ҫырнине тӗрлӗ суммӑпа хавхалантарӗҫ. Шкул ҫулне ҫитменнисем тата кӗҫӗн шкул ҫулӗнчисем валли шӑрҫаланӑ автора 50 пин тенкӗ пама йышӑннӑ. Вӑтам тата аслӑ ҫулсенчи шкул ачисем валли ҫыракансене 75-шер пин тенкӗ уйӑрма шухӑшлаҫҫӗ.
Конкурса, тӳрех палӑртар, автор уйрӑммӑн та, авторсен ушкӑнӗ те хутшӑнма пултарать.
Чӑваш кӗнеке издательствинче регионсем хушшинчи «Чӑваш кӗнеки. Ҫамрӑк талантсем» VII конкурса пӗтӗмлетнӗ. Пултарулӑх ӑмӑртӑвне пӗлтӗрхи авӑн уйӑхӗнче пуҫарнӑ, кӑҫалхи нарӑс уйӑхӗччен тӑснӑ.
Унта шкул ачисемпе студентсем явӑҫнӑ. Вӗсем конкурса тӗрлӗ темӑпа ҫырнӑ эссесем, ӳкерчӗксем, видеороликсем, хӑйсем тӗллӗн хатӗрленӗ кӗнекесем ярса панӑ. Хамӑр республикӑрисем кӑна мар, Пушкӑртстанри, Тутарстанри, Самар облаҫӗнчи 160 ытла ача хутшӑннӑ. Ҫӗнтерӳҫӗсене 4 номинаципе хакланӑ.
«Чӑваш кӗнеке издательствин кӗнеки ҫинчен» номинацире ӗрремӗш вырӑна Канашри 11-мӗш шкулти Янина Фадеева тухнӑ. «Юратнӑ кӗнекери самант» темӑллӑ ӳкерчӗксен конкурсӗнче вара кӗҫӗн ҫулхи шкул ачисенчен Шупашкарти 49-мӗш шкулти Валерия Долгова, Шупашкарти 1-мӗш гимназири Ангелина Гритчина палӑрнӑ. Вӑтам ҫулсенчи шкул ачисенчен Шупашкарти 40-мӗш шкулти Полина Литвиненко пултаруллӑ пулнӑ, аслӑ ҫулсенчи шкул ачисенчен Шупашкарти 18-мӗш шкулти Софья Тихонова ҫӗнтернӗ. Студентсенчен И.Н. Ульянов ячӗллӗ ЧПУри Екатерина Ильина мала тухнӑ.
«Ача-пӑча аллипе тунӑ чи лайӑх кӗнеке» номинацире кӗҫӗннисенчен Шупашкарти 125-мӗш ача-пӑча пахчинчи Святослав Студенцов ҫӗнтернӗ, вӑтам ҫулсенчи шкул ачисенчен — Ҫӗмӗрлери 23-мӗш шкулти Ирина Кайнова, аслӑ ҫулсенчисем хушшинче – Шупашкарти 62-мӗш шкулти Александра Александрова.
Чӑваш патшалӑх гуманитари ӑслӑлӑхӗсен институтӗнче Евгений Ерагин таврапӗлӳҫӗн «Йӗрӗх» ятлӑ тӗпчев кӗнекин хӑтлавӗ пулса иртрӗ. Йӗрӗх — чӑваш халӑхӗн тӗнӗ-ӗненӗвӗнче паянчченех сыхланса юлнӑ, кил-йышпа хӗрупраҫ ырлӑх-сывлӑхне упрама хистекен йӑла пулӑмӗ. Пӗрисем ӑна турӑ вырӑннех хураҫҫӗ, теприсем чунӑш (сывлӑш, чун хӑвачӗ) теҫҫӗ, виҫҫӗмӗшсемшӗн вӑл кӗлетри кӗтесре упранакан пуканеллӗ, парнеллӗ е йывӑҫ-курӑклӑ пӗрнепе кунтӑк. «Йӗрӗх» кӗнекере ырӑ-усал вӑйсем пирки, йӗрӗх пулӑмӗ, пӗлтерӗшӗ, пурнӑҫри ӗлӗкхи тата хальхи пӗлтерӗшӗ ҫинчен нумай енлӗн те тарӑн, халиччен мӗн ҫырни-илтнине пухса ӑнлантарса панӑ.
Кӗнеке умне алҫырупа паллашнӑ тӗпчевҫӗсен ӗнчӗхӗсене (рецензийӗсене) лартнӑ. Унта институт ӗҫченӗсем Георгий Матвеев, Николай Егоров, Вячеслав Ендеров шырав ӗҫне ырланӑ, вӑл паха пулнине палӑртнӑ. Вӗсем хӑтлавра та кӗнекене ырӑ сӑмахсемпех хакларӗҫ. Паллӑ ӑсчахсем Виталий Иванов, Виталий Родионов, Алексей Леонтьев тата институтри ытти ӑстасен сӑмахӗсем пӗлтерӗшлӗ пулчӗҫ. Кӗнеке аякран пынисене те (Тимӗр Акташ журналиста, Валерий Виноградов таврапӗлӳҫе, Сергей Щербаков историҫе) хытах килӗшнӗ.
Чӑваш кӗнеке издательствинче Василий Эктел ҫыравҫӑн «Тӗлӗнтермӗшсем» сӑвӑ кӗнеки пичетленсе тухнӑ. Ку кӑларӑм — кӗҫӗн шкул ачисем валли.
Чӑваш кӗнеке издательстви шучӗпе ҫӗнӗ кӑларӑм шӑпӑрлансене ҫутҫанталӑк ытамне илӗртет. Сӑвӑсем урлӑ автор тӑван тавралӑхӑн ытарайми илемӗпе, ӳсен-тӑран тата чӗрчун тӗнчин хӑйне евӗрлӗхӗпе паллаштарать. Василий Эктелӗн ҫутҫанталӑкӗ те этем пекех сывлать, туять, асапланать, хӑйӗн ҫулӗ ҫинче тӗл пулакана аркатать, ыйха путать те вӑранать.
Ҫутҫанталӑкри кашни уйӑхпа паллаштаракан ярӑмри сӑвӑсене те вулама кӑсӑклине ӗнентереҫҫӗ ӑна кӑларакансем.
Кӗнеке 1000 тиражпа пичетленнӗ. Унӑ редакторӗ – Ольга Федорова, художникӗ – Иван Алексеев.
Ӗнер, пуш уйӑхӗн 15-мӗшӗнче, Питӗр хулинче «Раҫҫей — аталанма май паракан ҫӗршыв» ятпа иртнӗ форумра Шупашкар каччи Алексей Свеклов Раҫҫейӗн ют ҫӗршыв ӗҫӗсен министрне Сергей Лаврова ыйту панӑ. Залра 1500 ытла ҫын пулнӑ. Кун пирки «Про Город» кӑларӑм хыпарлать.
Алексей Свеклов студент хайхи сумлӑ министр хӑй пӗлӗвне епле ӳстерсе пынипе тата юлашки вӑхӑтра мӗнле кӗнеке вуланипе кӑсӑкланнӑ. «Сергей Викторович манӑн ыйтӑва виҫӗ минут хушши хуравларӗ. Ӑна итленӗ май питӗ тӗлӗнтӗм — вӑл лӑпкӑн тата тӗплӗн хуравларӗ. Ыйтӑвӑм ӑнсӑртран ҫуралчӗ. Ют ҫӗршыв ӗҫӗсен министрӗ, тӗнчипе паллӑ ҫын юлашки вӑхӑтра мӗнпе интересленнине пӗлес килчӗ», — чуна уҫса каласа кӑтартнӑ Алексей Свеклов кӑларӑм корреспондентне.
Пуш уйӑхӗн 14-мӗшӗнче Чӑваш Енӗн Наци вулавӑшӗнче «Ҫӗр ҫавра юрӑ — Сто строф — One hundred stanzas. Из чувашской народной афористической поэзии» кӗнекене хӑтлӗҫ.
Ҫак кӗнекене ӳнер пӗлӗвӗн докторӗ, профессор, Раҫҫейӗн тава тивӗҫлӗ ӳнер ӗҫченӗ Михаил Кондратьев кӑларнӑ.
Михаил Кондратьев шухӑшланӑ тӑрӑх, чӑвашсен тӑватӑ йӗркеллӗ сӑввисем тухӑҫ поэзине — перссен рубайне, яппунсен танкине, турккӑсен манине — ҫывӑх. Чӑвашсен «ҫавра юрӑ» ӑнлав пур.
Тӑватӑ йӗркеллӗ сӑвӑсене Михаил Кондратьев темиҫе ярӑма уйӑрнӑ. Вӗсене вырӑсла тата акӑлчанла куҫарни те, ӑнлантарса пани те пур.
Кӑларӑма Чӑваш кӗнеке издательствинче пичетленӗ.
Кӗнеке хӑтлавӗ Наци вулавӑшӗн конференц-залӗнче 14 сехетре пуҫланать. Ыйтса пӗлмелли телефон номерӗ 8(8352) 23-03-17, хушма номер 144.
Нумаях пулмасть Чӑваш патшалӑх гуманитари ӑслӑлӑхӗсен институчӗн ӗҫченӗн Геннадий Дегтярёвӑн «Тӑван чӗлхе культури» кӗнеки кун ҫути курнӑ. Ӑна асӑннӑ институтӑн Ӑслӑлӑх канашӗ йышӑннипе пичетленӗ. Тӑван чӗлхене юратакансемшӗн, унпа тӗрӗс пуплеме тата ҫырма ӑнтӑлакансемшӗн ку вӑл чӑннипех те хаклӑ ӗҫ.
Монографин ум сӑмахӗнче автор палӑртнӑ тӑрӑх, «чӑваш ӑслӑлӑхӗшӗн чӗлхе культурин ыйтӑвӗсем яланах ҫивӗч пулнӑ». Маларах хаҫат-журнал чӗлхи пирки, стилистикӑпа лексика тата орфографипе орфоэпи ыйтӑвӗсемпе, куҫару чӗлхи ҫинчен кӗнекесем тӑтӑшах пичетленнӗ, ӑслӑхпа ӗҫлӗх конференцийӗсем иртнӗ. Унтанпа Атӑлта сахал мар шыв юхса иртнӗ. Чӗлхе пӗр вырӑнта тӑмасть. Геннадий Дегтярёв шухӑшланӑ тӑрӑх, «хальхи пуплевӗн тӗп уйрӑмлӑхӗ - вариантлӑхпа дублетлӑх хунаса кайни, пӗр ӑнлавах ӑрасна ятпа палӑртма хӑтланни».
Геннадий Дегтярёвӑн монографийӗнче Ҫӗнӗ Шупашкарти урамсен, Шупашкрати урам-тӳремӗн, тӗп хулари кӗперсен, Шупашкар йышӗнчи ял-поселок урамӗсен ячӗсемпе паллаштарнӑ. Адресӑн пӗтӗмӗшле элеменчӗсем те пур унта, магазинри вывескӑпа кӑтартмӑшсен тӗслӗхӗсем те, техникумсемпе училищӗсен ячӗсем те тата ытти паха материал та.
«Варкӑш» ҫамрӑксен литература клубӗ хӑйӗн ӗҫне малалла тӑсать. Иртнинче, шучӗпе тӑваттӑмӗш хут пуҫтарӑннинче, Арсений Тарасов ҫыравҫӑн, драматургӑн «Вӗлтӗртетсе вӗҫет сарӑ ҫулҫӑ» повеҫне пӑхса тухнӑччӗ. «Варкӑш» клубӑн черетлӗ вулав каҫӗ каллех Чӑваш Енӗн Наци вулавӑшӗнче иртӗ. Пуш уйӑхӗн 20-мӗшӗнче Юрий Скворцовӑн «Хӗрлӗ мӑкӑнь» повеҫне сӳтсе явӗҫ.
Ку тарана ҫитсе Марина Карягинӑн «Кӗмӗл тумлӑ ҫар» трагедине, Николай Мартыновӑн «Кӑвак хуппи», Василий Эткелӗн «Лили» тата, маларах каларӑмӑр ӗнтӗ, Арсений Тарасовӑн «Вӗлтӗртетсе вӗҫет сарӑ ҫулҫӑ» повеҫӗсене тишкернӗ. Юлашкинчен асӑннинче автор та пулнӑ. Литературӑри
лару-тӑрӑва сӳтсе явнӑ май вӑл: «Эпир пӗр-пӗрне кӳрентересрен хӑратпӑр тата, тӗрӗссипе каласан, ҫав тери кӳренетпӗр», — тенӗ.
«Варкӑш» ҫамрӑксен литература клубӗ Чӑваш Енӗн Наци вулавӑшне черетлӗ вулав каҫне йыхравлать. Хальхинче вӑл нарӑсӑн 20-мӗшӗнче иртӗ. Шучӗпе —тӑваттӑмӗш хут. Кун пирки «Контактра» халӑх ушкӑнӗнче Светлана Константинова пӗлтернӗ.
Вӑл ҫырнӑ тӑрӑх, ҫак улахсем «хаваслӑ та шавлӑ иртеҫҫӗ», унта «кашниех хӑйӗн шухӑшне, сӗнӗвне уҫҫӑн, чӑвашла калама пултарать».
Вулав каҫӗ ҫамрӑк ҫыравҫӑсем хӑйсен ӗҫӗсемпе паллаштарнипе те палӑрса тӑрать.
Ку тарана ҫитсе Марина Карягинӑн «Кӗмӗл тумлӑ ҫар» трагедине, Николай Мартыновӑн «Кӑвак хуппи», Василий Эткелӗн «Лили» повеҫӗсене тишкернӗ.
Литература клубӗн черетлӗ ларӑвӗнче Арсений Тарасов ҫыравҫӑн, драматургӑн «Вӗлтӗртетсе вӗҫет сарӑ ҫулҫӑ» повеҫне пӑхса тухӗҫ.
Чӑваш кӗнеке издательствинче В.А. Нестеровӑн «Над картой Чувашии» (чӑв. Чӑваш Ен картти ҫийӗн) кӗнекин иккӗмӗш кӑларӑмӗ пичетленнӗ. Унта пирӗн республикӑри топонимсемпе паллаштарнӑ. Чӑваш Енри географи ячӗсен вӑрттӑнлӑхне XVI ӗмӗртен пуҫласа паянчченех пӗлме май пур.
Кӗнекери историпе топоним ячӗсене чӗлхене тата тематикӑна кура уйӑрнӑ. Чӑваш топонимне тарӑннӑн тишкернипе пӗрлех кунта тӑтӑш тӗл пулакан ытти ята та тӗпченӗ.
Ҫӗнӗ кӗнекене Владимир Степанов редакциленӗ. Вӑл хӑй те кӗнекесем кӑларнине Чӑваш халӑх сайтне вулакансем пӗлеҫҫӗ пулӗ. Чӑваш кӗнеке издательствине куҫиччен В.В. Степанов «Хыпар» издательство ҫуртӗнче ӗҫленӗччӗ, унти ача-пӑча кӑларӑмӗсенчен пӗрин, «Самант» журналӑн, редакторӗ пулнӑччӗ.
+20.3 °C