Пӗтӗм чӑвашсен «Акатуй» уявне ирттерме Федерацин национальноҫсен ӗҫӗн агентстви пулӑшӗ. Ҫакӑн пирки Чӑваш Ен Элтеперӗ Олег Николаев агенство ертӳҫипе Игорь Бариновпа тӗл пулсан калаҫса татӑлнӑ.
Мускавра йӗркелекен ҫӗршыв шайӗнчи Акатуй Халӑх хуҫалӑхӗн ҫитӗнӗвӗсен куравӗн тата Измайлов паркӗн территорийӗнче иртӗ. Ку уява чӑвашсем ҫурхи уй-хир ӗҫне вӗҫленӗ хыҫҫӑн уявланӑ. Ырӑ йӑла-йӗркене тӑван халӑхӑмӑр паян та тивӗҫлипе тытса пырать. Ӑна ҫӗршывӑн тӗрлӗ кӗтесӗнче пурӑнакан йӑхташӑмӑрсем те ирттереҫҫӗ.
Паян, пуш уйӑхӗн 29-мӗшӗнче, Гаврил Фёдоров (1878-1962) чӑваш юрӑҫӗ ҫуралнӑранпа 145 ҫул ҫитнӗ.
Гаврил Фёдорович Хусан кӗпӗрнинчи Шупашкар уесӗнчи Томаккасси ялӗнче ҫуралнӑ. Вӑл чӑваш халӑх юррисене пухассипе те ҫине тӑнӑ.
«Пӗр-пӗр ҫын хӑйӗн йӑхташӗсен пине яхӑн юррине асра тытма пултараять-и? Хуравӗ — паллӑ: «Пулма пултараймасть!» Ҫук, ҫук! Пур ҫакӑн пек халӑх. Чӑвашсем кусем! Шӑпах чӑвашсен ҫакнашкал гениллӗ юрӑҫ пур. Ӑна Гаврил Федоров теҫҫӗ», — тесе ҫырнӑ ун пирки 2015 ҫулта «Хыпар» хаҫатра Раҫҫей Федерацийӗн культурӑн тава тивӗҫлӗ ӗҫченӗ, философи ӑслӑлӑхӗсен докторӗ Владимир Чекушкин.
Сӑмах май каласан, 25 киллӗ тӑван Томаккасси ялӗнче Гаврил Федоров 212/!/ юрӑ вӗреннӗ.
Пирӗн республикӑра Атӑлҫи тӑрӑхӗнчи халӑхсен наци апат-ҫимӗҫӗн фестивалӗ иртӗ. Вӑл ака уйӑхӗн 17-мӗшӗнчен пуҫласа ҫу уйӑхӗн 25-мӗшӗччен пырӗ.
Фестивале Атӑлҫи тӑрӑхӗнчи 14 регионтан хутшӑнӗҫ. Фестивале ирттерессишӗн явапли — Чӑваш Енӗн Экономика аталанӑвӗн тата пурлӑх хутшӑнӑвӗсен министерстви. Фестивале хутшӑнас кӑмӑллисен заявкисене ака уйӑхӗн 4-мӗшӗччен йышӑнӗҫ.
Фестиваль вӑхӑтӗнче тӗрлӗ наци апат-ҫимӗҫне астивсе пӑхма май килӗ. Мероприяти хамӑр тӑрӑхра пурӑнакансемшӗн те, хӑнасемшӗн те кӑсӑклӑ пуласса шанаҫҫӗ.
«Мӗн авалтан чӑвашсем пӗрне-пӗри пулӑшса, тимлӗх уйӑрма тӑрӑшнӑ, йывӑр чухне те яланах алӑ пама пӗлнӗ. Пурне те марафона хутшӑнма чӗнсе калатӑп. Ачасене пулӑшу пани, каяллах ырӑпа таврӑнассине пурсӑмӑр та лайӑх пӗлсе тӑратпӑр. Вӗсем — пирӗн пуласлӑх. Ырӑ пурнӑҫпа пурӑнма кашни ача тивӗҫлӗ, ҫак ӑнлава пурин те асра тытмалла», — тесе каланӑ Чӑваш Ен Элтеперӗ Олег Николаев Раҫҫейри Ача-пӑча фончӗн председателӗпе Дмитрий Лихановпа ирттернӗ ӗҫлӗ тӗлпулура.
Пирӗн республикӑра ҫак эрнере «Ачалӑхшӑн, ачалӑх ячӗпе» марафон пуҫланнӑ. Ӑна Раҫҫейри Ача-пӑча фончӗн Чӑваш Енри уйрӑмӗ кӑҫалхипе 35-мӗш хут ирттерет.
Шупашкарти Чӑваш тӗррин музейӗнче пуш уйӑхӗн 17-мӗшӗнче «КӖЛЕТ. Обыденная и обрядовая стороны клети» ятлӑ курав уҫӑлӗ. Курав музейӑн этнографи коллекцийӗнчи япаласемпе паллаштарӗ.
Кӗлет — чӑваш кил-ҫуртӗнчи уйрӑм хуралтӑ. Чылай чухне ӑна тӑватӑ стеналлӑ пураран тунӑ. Унта хресчен апат-ҫимӗҫ, тыр-пулпа ҫӑнӑх, савӑт-сапапа япаласем упранӑ. Вӗсене ҫӳпҫере тытнӑ. Ҫулла кӗлетре каннӑ.
«Кӗлет» сӑмах чӑваш чӗлхине вырӑссенчен кӗнӗ.
Чӑвашсем качча каякан хӗре туй умӗнхи кун кӗлетре тумлантарнӑ.
Тунтикун Ҫӑварни эрни пуҫланчӗ. Халӗ ӑна ӗлӗкхиллех уявламаҫҫӗ, чылай чухне икерчӗ пӗҫерсе ҫинипех ҫырлахаҫҫӗ пулин те хӑш-пӗр ҫӗрте йӑла-йӗркене тытса тӑма тӑрӑшаҫҫӗ.
Самар облаҫӗнчи Чатӑрлӑ ялӗнчи чӑвашсем Ҫӑварнире савӑннӑ. Кун пирки асӑнни тӑрӑхри Анатолий Мрясов халӑх тетелӗнчи хӑйӗн страницинче пӗлтернӗ. Уява епле ирттернине видео ӳкерсе илнӗ.
И.Н. Ульянов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх университетӗнче «Наследие» (чӑв. Еткер) этнокультура центрӗ уҫӑлнӑ, чӑвашла ӑна «Чӑваш еткерӗ» этнокультура центрӗ тесе ят панӑ. Асӑннӑ лапамра курав залӗ, ҫавӑн пекех мультимеди элеменчӗсемлӗ «Асам» зал, «Шевле» тата «Мерчен» пултарулӑх мастерскойӗсем ӗҫлеҫҫӗ.
Этнокультура центрне ӗнер, Ӑслӑлӑх кунӗнче, уҫнӑ. Унта республика Элтеперӗ Олег Николаев та пырса ҫитнӗ.
Центра хальхи вӑхӑтри технологисем тата ӑслӑлӑхри ҫӗнӗлӗхсем ҫине таянса уҫнӑ. Вӑл ҫамрӑксемпе ачасене тӑван халӑхӑн, ҫӗршывӑн тата республикӑн кун-ҫулӗпе тарӑнрах паллашма илӗртессе шанаҫҫӗ.
«Хӑйӗн тымарне сума сӑвакан, йӑли-йӗркине асра тытакан ҫын ҫеҫ малашлӑха ҫирӗппӗн талпӑнма пултарать», — тенӗ Олег Николаев.
Чӑваш наци музейӗнче чӑвашла тумланса сӑн ӳкерӗнме пулать. Кун пирки Телеграмри «Чувашия сегодня» (чӑв. Чӑваш Ен паян) каналта пӗлтернӗ.
Культура учрежденийӗн сайтӗнче пирӗн тӑван халӑхӑмӑрӑн историйӗпе культури тӗлӗнмелле пуяннине аса илтернӗ. Чӑн та, хушпупа тухья кирек епле хӗрарӑмпа хӗре те илем кӳрӗҫ. Арҫын вара чӑваш кӗпипе шупӑр тӑхӑнсан маттурланса кайӗ. Ун пек пӑхаттир чӑваш халапӗсенчи Улӑпӑн курӑнӗ.
Музей ӗҫченӗ вара чӑваш тумӗпе паллаштарӗ, сӑн ӳкерӗнме килӗшӳллӗ ҫипуҫ тупса парӗ.
Пушкӑртстанри пӗрисем «Асанне арчи» музей йӗркеленӗ.
Пишпӳлек районӗнчи Ситек ялӗнче пурӑнакан Иванпа Людмила Григорьевсем килтен киле ҫӳресе экспонатсем пухнӑ.
Музейра экспозицисене темиҫе пайран вырнаҫтарса тухнӑ. Григорьевсен кил картинче шыв арманӗ, тимӗрҫӗ станокӗ, лаша урапи, суха пуҫ, кивӗ вӗллесем килӗшӳллӗн курӑнаҫҫӗ.
Халӗ музей наци культура центре ҫаврӑннӑ. Унта «Ҫеҫпӗл» фольклор ушкӑнӗ те йӗркеленӗ иккен. Вӑл чӑваш чӗлхине, йӑли-йӗркине упраса хӑварас тӗлӗшпе пысӑк ӗҫ тӑвать тесе ӗнентерет «Хыпар» издательство ҫурчӗ.
Иркутск тӑрӑхӗнчи чӑвашсем кӑҫал тухӑҫ лайӑх пуласса юмӑҫ ярса пӗлнӗ. Кун пирки Телеграмри «Пуринче малтан. Ҫывӑрса юлмасан» каналта хыпарланӑ. Тухӑҫ епле пуласси пирки вара шарламан.
Масляногорскри шкулта чӑваш чӗлхи урокӗнче Надежда Фидикова педагог ачасене йӑла-йӗркепе паллаштарнӑ иккен. Ҫав шутра вӑл юмӑҫ пӑхни ҫинчен те каласа кӑтартнӑ. Каласа ҫеҫ мар, хӑйсем те юмӑҫ ярса пӑхнӑ. Ачасем юмӑҫ пӑхнӑ май пучах ҫыххинчен чи вӑрӑммисене туртса кӑларнӑ-мӗн.
+9.3 °C