Утӑ уйӑхӗн 17-мӗшӗнче, Пӗрлехи фольклор кунӗнче, Ҫӗнӗ Лапсар посёлокӗнчи «Акаци» культура ҫурчӗ умӗнчи лапамра Республикӑри ача-пӑчан пӗчӗк жанрсен фольклор марафонӗ иртнӗ.
«Пӗрттӗнь-пӗрттӗнь» ят панӑ мероприятие культура ҫуртӗнчи коллективсемпе пӗрлех Шупашкарти пултарулӑх ушкӑнӗсем те хутшӑннӑ. Вӗсен йышӗнче «Сывлӑм» ача-пӑча фольклор ансамблӗ, «Укӑлча» халӑх фольклор ансамблӗ (хормейстерӗ — А.А. Щетинина), «Локинэ» эстрада ташшин халӑх ансамблӗ (балетмейстерӗ — Е.А. Елисеева), «Солнышко» ансамбль тата тутар юррин «Ялкын» халӑх ансамблӗ (хормейстерӗ — Г.Ш. Федорова), «Радужная страна» ансамбль (ертӳҫи — Л.И. Воронова), «Исток» ансамбль (ертӳҫи — Ю.П. Лучин) тата ыттисем.
Республикӑн халӑх пултарулӑх центрӗ Канаш районӗнчи Культура ҫуртӗнче ҫамрӑксем валли «Вечерка вместо дискотеки» программа ирттернӗ. Тепӗр майлӑ каласан, ку вӑл Пӗрлехи фольклор кунӗ тенине пӗлтерет. Мероприяти тӗллевӗ — чӑваш йӑли-йӗркине ҫӗнӗ технологисем урлӑ ҫамрӑксем хушшинче сарасси.
Мероприятие 12 юрӑпа ташӑ коллективӗ хутшӑннӑ. Вӗсем тӗрлӗ йӑла-йӗркене кӑтартса панӑ: «Утӑҫи», «Салтака ӑсатни», «Тӑла тӳни», «Кӑшарни», «Улах», «Йӗтес чӗртни», «Ача чӑкӑчӗ», «Мӑнкун», «Ниме», «Туй», «Ҫӑнӑхта».
Пӗрлехи фольклор кунне Элӗк районӗнчи «Валинкке», Патӑрьел районӗнчи «Ҫӑлкуҫ», Йӗпреҫ районӗнчи «Эревет», Канаш районӗнчи «Татмӑш ен», Комсомольски районӗнчи «Шурӑмпуҫ», Красноармейски районӗнчи «Трак ен», Хӗрлӗ Чутай районӗнчи «Шокӑль», Сӗнтӗрвӑрри районӗнчи «Сӗнтӗр», Муркаш районӗнчи «Екрем», Ҫӗрпӳ районӗнчи «Ямаш», Шупашкар районӗнчи «Шордан», Шӑмӑршӑ районӗнчи «Аххаяс» коллективсем хутшӑннӑ.
Утӑ уйӑхӗн 12-мӗшӗнче, Питрав кунӗнче, Пӗрлехи фольклор кунне ирттерме Комсомольскинчи культурӑпа кану паркне пуҫтарӑннӑ. «Несӗлсен сӑвапӗ» ятпа унта йӑла-йӗрке фестивалӗ иртнӗ.
Мероприятие 14 фольклор коллективӗ пуҫтарӑннӑ. Пултарулӑх ушкӑнӗсем тӗрлӗ йӑла-йӗркене кӑтартнӑ: «Ҫӑварни», «Мӑнкун», «Ниме», «Учук пӑтти», «Хӗр сӑри», «Улах», «Салтака ӑсатни», «Туй», «Ҫӑнӑхта», «Ача пӑтти», «Тӑла ҫапни», «Сӗрен». Фестивальте хӑна юррисем тата чӑваш такмакӗсем янӑранӑ.
Шупашкарти Пӗтӗм чӑвашсен «Акатуй» уявне (вӑл хулари «Амазони» паркра иртнӗ) чӑваш пӑхаттирӗсем те пуҫтарӑннӑ. Спортсменсем ӑмӑртнине пӑхма куракансем те йышлӑ пухӑннӑ.
Спортсменсене республика Элтеперӗ Олег Николаев та саламланӑ. «Кӗрешӳ – Чӑваш Республикин наци спорчӗн кӑсӑклантаракан енӗ. Кавир ҫине тухниех ҫитӗнӳ, мӗншӗн тесен кӗрешӳҫӗсем наци спортне аталантараҫҫӗ», — тенӗ республика ертӳҫи.
Спортсменсем 80 килограма ҫитичченхи тата 80 килограмран йывӑртарах виҫере ӑмӑртнӑ.
80 килограмчченхи виҫере Шупашкарти Станислав Никифоров ҫӗнтернӗ. Шупашкарти тепӗр ар, Александр Ефимов, 80 килограмран йывӑртарах виҫере пӗрремӗш вырӑна тухнӑ.
Шупашкар районӗнчи Станьял ялӗ ҫывӑхӗнче Хравути пуххи иртнӗ.
Асӑннӑ тӑрӑхри чӑваш хастарӗсем авалхи ҫав пухха паян та йӗркелеҫҫӗ. Хӑй вӑхӑтӗнче, пирӗн аттесемпе аннесем ҫамрӑк чухне, унта тавралли ялсенчи ҫамрӑксем кам лашапа, кам ҫуран пуҫтарӑннӑ. Ҫавна сакӑр теҫетке урлӑ каҫнӑ ватӑсем ӗнерхи пек паян та ӑшӑ кӑмӑлпа аса илеҫҫӗ. Хӗрсемпе каччӑсем унта чунтан савӑннӑ.
Паян ҫав уява тӗрлӗ ҫулхисем ҫеҫ мар, политиксем те пухӑнаҫҫӗ. Кӑҫалхи Хравутинче, сӑмахран, Шупашкар районӗнчи ҫамрӑк коммунистсем пулнӑ.
Ҫӗртме уйӑхӗн 21-мӗшӗнче Чӑваш наци музейӗнче «Мунча» курав уҫӑлӗ. Ҫӗнӗ экспозици мунча чӑваш халӑхӗн пурнӑҫӗнче епле вырӑн йышӑнни ҫинчен каласа кӑтартӗ.
Чӑваш наци музейӗн пуян коллекцийӗнче мунча хатӗрӗ нумай: йывӑҫ тата ытти тӗрлӗ материалтан хатӗрленӗ алтӑрсем, йывӑҫ тата пӑхӑр тазсем, тӗртсе тунӑ алшӑллисем, ҫара ӳт ҫине тӑхӑнмалли тумтир...
Мунчара ҫӑвӑннӑ ҫеҫ мар, унта ҫӗнӗ чун ҫут тӗнчене килнӗ, кунтан уйрӑлса каяканнине те мунчара ҫунӑ. Чирлисене сиплемелли йӑла-йӗркене те мунчара ирттернӗ. Мунча мӗн авалтан асамлӑхпа тулнӑ.
Ҫӗртме уйӑхӗн 24-мӗшӗнче Шупашкарти «Амазония» этнокомплексра пӗтӗм чӑвашсен X «Акатуйӗ» иртӗ. Ӑна Республика кунне халаллӗҫ. Уява йӗркелеме республикӑн Культура министерстви, национальноҫсемпе культура пӗрлешӗвӗсем тата ытти организаци пулӑшӗҫ.
«Акатуй» тӑван халӑхӑмӑрӑн тата Чӑваш Енре тӗпленсе пурӑнакан ытти халӑхӑн тӗрлӗ енлӗ пуян культурипе паллашма май парӗ.
Шупашкарти уява Пушкӑртстанри, Крымри, Красноярск крайӗнчи, Оренбург, Пенза, Сарту, Самар, Тӗмен, Чӗмпӗр облаҫӗсенчи, Чулхулари тата Питӗрти йӑхташӑмӑрсем килсе ҫитӗҫ.
Ҫӗртме уйӑхӗн 18-мӗшӗнче ҫӗршывӑн тӗп хулинче, Мускавра, иртекен Акатуя Чӑваш Енри артистсем те хутшӑнӗҫ.
Уяв Ҫӗнӗ Басманнӑй урамри 4-мӗш ҫуртӑн 1-мӗш строенийӗнче (унта ҫитес тесен «Красные ворота» метрора тухмалла) 11 сехетрен 17 сехетчен пырӗ.
Уяв программине Мускавра пурӑнакан артистсем: Валерий Иванов, Елена Соловьева, Григорий Вакку, Ирина Шоркина, Алена Савельева, Валентина Попова, Ирина Музыкантова, Ксения Гришина, Ольга Абрамейцева, Виталий Воронов — илем кӳрӗҫ. Чӑваш Енрен Акатуя Алина Варна, Сергей Лекерев, Тамара Ишмуратова, Валентина Семенова, Олег Залогин пырса ҫитӗҫ.
Коллективсенчен Мускаври сцена ҫине ҫӗршывӑн тӗп хулинчи «Атӑл» хор, «Ентеш» тата «Шевле» ансамбльсем, Чӗмпӗртен «Укӑлча» коллектив, Шупашкартан «Хӗлхем» тата «Азамат» ушкӑнсем тухӗҫ.
Мускаври чӑвашсен уявне Якут Республикинчен, Пушкӑртстанран тата Удмурт Республикинчен хӑнасем пырса ҫитӗҫ.
Чӑваш Енри муниципалитетсенче ҫак кунсенче «Песни России» (чӑв. Раҫҫей юррисем) пӗтӗм ҫӗршыври фестиваль-марафон иртӗ. Вӑл паян Ҫӗнӗ Шупашкарта пуҫланмалла. Ҫӗртме уйӑхӗн 9-18-мӗшӗсенче артистсем 9 ҫӗрте концерт лартса парӗҫ. Раҫҫей кунӗнче вӗсем Шупашкарти сцена ҫине тухӗҫ.
Фестиваль-марафон ертӳҫи, Раҫҫей халӑх артистки Надежда Бабкина пысӑк культура мероприятийӗ умӗн флешмоб ирттерессине пӗлтернӗ. Концерт курма чӑваш тумне тӑхӑнса кайма май пур.
«Хаклӑ чӑвашсем, ахӑртнех сирӗнтен нумайӑшӗн килӗнче халӑх костюмӗн хатӗрӗсем — пуҫа тӑхӑнмаллисем, капӑрлӑхсем... — пур. Тен, костюм та! Пирӗн концертсене курма пынӑ чух ҫавсене илме сӗнетӗп. Атьӑр пӗрле капӑрланар, пӗр шухӑшлӑ пулар, хавасланар тата пурнӑҫпа пӗрле савӑнар!
Сире юратса, Надежда Бабкина», — чӗнсе каланӑ пултаруллӑ сцена ӑсти.
Ҫурхи ӗҫсене пӗтерсен чӑвашсем мӗн авалтан Акатуя пуҫтарӑннӑ. Ҫав ырӑ йӑла паян та манӑҫман. Юлашки ҫулсенче ӑна ҫӗршыв шайӗнче ирттереҫҫӗ.
Кӑҫал пирӗн республикӑн тӗп хулинче, Шупашкарта, Акатуй ҫӗртме уйӑхӗн 24-мӗшӗнче иртӗ. Ҫӗршывӑн тӗрлӗ кӗтесӗнче пурӑнакан йӑхташӑмӑрсем те ҫак уява пуҫтарӑнӗҫ.
Мускавра вӑл ҫӗртме уйӑхӗн 18-мӗшӗнче иртӗ. Йӗркелӳ комитечӗн ларӑвӗнче республика парламенчӗн спикерӗ Леонид Черкесов пӗлтернӗ тӑрӑх, Мускаври национальноҫсен ҫуртӗнче наци тумӗсен, ал ӑстисен ӗҫӗсен тата республикӑри предприятисен продукцийӗн куравӗсене йӗркелӗҫ. Сцена ҫине Мускаври, Чӑваш Енри тата ытти тӑрӑхри хӑй тӗллӗн вӗреннӗ артистсем тухӗҫ. Вӑйпиттисем кӗрешӳ мелӗпе хӑйсен вӑйне виҫӗҫ.
Ҫав кунах, ҫӗртме уйӑхӗн 18-мӗшӗнче, Питӗрте Акатуй иртӗ. Иркутскра ҫӗртме уйӑхӗн 10-мӗшӗнче Акатуя пуҫтарӑнӗҫ, Пенза облаҫӗнче — утӑ уйӑхӗн 2-мӗшӗнче.
-2.7 °C