«Центр И2Т» (чӑв. Инклюзивлӑ информаци технологийӗсем) коммерцилле мар организаци куҫ курманнисене компьютера вӗренмелли аудио-лекцисене итлеме сӗнет.
Лекцисен авторӗсем — тифлоинформаци технологийӗсен Раҫҫейри чи лайӑх преподавателӗсем. Вӗсен йышӗнче — Калининградри Сергей Кислицкий, Йошкар-Олари Алексей Смоленцев, Красноярскри Степан Кузнецов, Екатеринбургри Сергей Катаев тата Шупашкарти Николай Парахин. Кӗнекене Иркутскри Эльвира Апсалямова редакциленӗ. Николай Парахин пирки каласан, вӑл — Республикӑри суккӑр ҫынсен библиотекин ӗҫченӗ, унӑн хӑйӗн те куҫӗ курмасть.
Утӑ уйӑхӗн 20-мӗшӗнче Чӑваш Енӗн наци вулавӑшӗнче чӑваш поэчӗ, прозаикӗ, драматургӗ, Чӑваш Республикин искусствӑсен тава тивӗҫлӗ ӗҫченӗ Николай Теветкел (Петровский) 85 ҫул тултарнине халалласа литература каҫӗ иртнӗ.
Мероприятие культурӑпа ӳнер ӗҫченӗсем, ӑсчахсем, вулавӑш ӗҫченӗсем, вулакансем, ҫыравҫӑн ҫывӑх ҫыннисемпе тӑванӗсем хутшӑннӑ.
Библиотека директорӗ Роза Лизакова Николай Теветкел пултурлӑхне пысӑка хурса хакланӑ май «Теветкел Николай Александрович» ятпа поэтӑн юбилейӗ тӗлне вулавӑш ӗҫченӗсем библиографи указательне хатӗрленине пӗлтернӗ.
Николай Теветкел 1937 ҫулхи утӑ уйӑхӗн 11-мӗшӗнче Йӗпреҫ районӗнчи Савкка ялӗнче ҫуралнӑ. Унӑн тӗп кӑларӑмӗсен хушшинче ҫаксене асӑнса хӑварма пулать: «Хӗвел кӗлти», «Авӑн уйӑхӗ», «Янӑравлӑ тӳпе», «Сонетсем», «Сывлӑмпи», «Хура сулӑ», «Шурӑ ката» т.ыт.те.
Чӑваш Енре йышӑннӑ «Чӑваш чӗлхине упраса хӑварасси, вӗренесси тата аталантарасси» ҫумпрограммӑпа килӗшӳллӗн республикӑн Наци вулавӑшӗ библиотекӑсене чӑвашла 4 786 экземпляр кӗнеке ҫитерсе парӗ.
Кӗнеке фончӗ Чӑваш кӗнеке издательствинче пичетленсе тухнӑ тӗрлӗ ятлӑ 11 кӗнекепе пуянланӗ. Ҫав списокра, сӑмахран, Владимир Степановӑн «Великие битвы наших предков = Пирӗн несӗлсен аслӑ вӑрҫисем», Юлия Николаеван «Вӑрҫӑ ҫӑкӑрӗ» кӗнекисем, Сергей Журавлевӑн «Фотокорреспонденты Чувашии. Биографии = Чӑваш Ен фотокорреспонденчӗсем. Вӗсен пурнӑҫ ҫулӗ» альбом-справочникӗ пур.
Чӑваш наци вулавӑшӗнче Чӑваш Енри художниксен союзӗн «Современники» (чӑв. Хальхи вӑхӑтрисем) куравӗ уҫӑлнӑ.
Унта ят-сум ҫӗнсе илнӗ ӑстасемпе пӗрлех ҫамрӑк талантсен пултарулӑхӗпе паллашма май пур. Ҫав йышра – Раҫҫейӗн тава тивӗҫлӗ художникӗсем Владимир Нагорнов, Виктор Бритвин, Миша Григорян; чӑваш халӑх художникӗсем Константин Долгашёв, Раиса Терюкалова; Чӑваш Республикин тава тивӗҫлӗ художникӗ, Раҫҫейӗн ӳнер академийӗн член-корреспонденчӗ Александр Фёдоров; Чӑваш Республикин тава тивӗҫлӗ художникӗсем Николай Андреев, Владислав Зотиков, Викентий Лукиянов, Александр Мухин-Чебоксарский; Чӑваш Енӗн культура тава тивӗҫлӗ ӗҫченӗ Эльвира Клементьева; Чӑваш Енӗн вӗрентӗвӗн тава тивӗҫлӗ ӗҫченӗсем Нина Алимасова, Ирина Рязанцева; Анна Бубнова, Сусанна Григорян, Константин Кокель, Александр Павлов, Наталья Шорнина тата ытти живопись ӑсти; ҫавӑн пекех И.Я. Яковлев ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх педагогика университечӗн, Шупашкарти ӳнер училищин студенчӗсем.
Чӑваш наци вулавӑшӗнче «Национальное чудо. Посвящение Константину Иванову» (чӑв. Наци тӗлӗнтермӗшӗ. Константин Иванова халаллани) документлӑ художество куравӗ ӗҫлет. Унта пынисем тӗлӗнмелле квест-экскурсие хутшӑнса Нарспин ҫичӗ вӑрттӑнлӑхне пӗлейӗҫ.
Квест-экскурсие 10 ҫынтан пуҫласа 20 ҫын таран ушкӑн валли йӗркелӗҫ. Ӑна утӑ уйӑхӗн 4-мӗшӗнчен пуҫласа ҫурла уйӑхӗн 30-мӗшӗччен кунсерен (эрне варринче – 11 сехетрен пуҫласа 16 сехетчен, шӑматкунсерен – 11 сехетрен 14 сехетчен) ирттерӗҫ.
Ӗнер, ҫӗртме уйӑхӗн 15-мӗшӗнче, Чӑваш Енӗн Наци вулавӑшӗн конференц-залӗнче «Ҫеҫпӗл Мишши пултарулӑхӗнче ӳкерӗннӗ чӑваш тӗнчи» ятпа ҫавра сӗтел иртнӗ. Унта тӗпчевҫӗсем, библиотека ӗҫченӗсем, ҫыравҫӑсем, таврапӗлӳҫӗсем хутшӑннӑ.
Наци вулавӑшӗнче пӗлтернӗ тӑрӑх, мероприятире Чӑваш патшалӑх гуманитари ӑслӑлӑхсен институчӗн ӗҫченӗсем — филологи ӑслӑлӑхӗсен докторӗ Виталий Родионов, филологи ӑслӑлӑхӗсен кандидачӗсем Ирина Кириллова, Вера Никифорова, Ирина Софронова — Ҫеҫпӗл Мишши пултарулӑхне тӗрлӗ енчен хакланӑ.
Тухса калаҫакансем хушшинче ҫавӑн пекех Чӑваш Енри Профессионал ҫыравҫӑсен пӗрлешӗвӗн ертӳҫи Ольга Куликова, ЧР Наци вулавӑшӗн наци литературипе библиографи пайӗн ертӳҫи Галина Соловьева, Чӑваш Енӗн тава тивӗҫлӗ вӗрентекенӗ Геронтий Никифоров пулнӑ.
Ҫӗртме уйӑхӗн 9-мӗшӗнче Чӑваш Енӗн Наци вулавӑшенче чӑваш кӗнеки кунӗ иртнӗ. «Чӑваш кӗнекине чыслакан уява пӗлтӗр ҫӗртме уйӑхӗнче пуҫласа ирттертӗмӗр», — пӗлтернӗ Чӑваш чӗлхипе литератури учителӗсен регионсем хушшинчи общество ассоциацийӗн председателӗ Геронтий Никифоров.
Чӑваш кӗнеки кунне 1769 ҫулта чӑваш чӗлхин пӗрремӗш грамматики пичетленсе тухнине халалланӑ.
«Хусан епархийӗн пуҫлӑхӗ В.Пуцек-Григорович хушнипе чӑваш чӗлхин пирвайхи грамматикине – «Сочинения, принадлежащие к грамматике чувашского языка» ҫырса хатӗрлекенӗ – Ермей Иванович Рожанский (1741–1801) – чӑвашсен кивӗ ҫырулӑхне йӗркелекенӗ, вӗрентӳҫӗ. Вӑл Чӑваш Енӗн Хӗрлӗ Чутай тӑрӑхӗнче ҫуралса ӳснӗ. Чулхулара тӗн семинарийӗнче вӗреннӗ, Кӑрмӑшра тата Етӗрнере ӗҫленӗ. Чӑвашла словарьсем, тӗрленчӗксем, ҫырусем пичетлесе кӑларнӑ. Ҫамрӑксене ҫыру ӗҫне явӑҫтарнӑ. Ермей Рожанский тӑрӑшнипе Чулхула тавра чӑваш ҫырулӑхне аталантаракан ушкӑн йӗркеленӗ», — каласа кӑтартнӑ Геронтий Никифоров.
Чӑваш кӗнеки кунне халалланӑ тӗл пулура Чӑваш наци вулавӑшӗн ӗҫченӗ Галина Соловьева, Чӑваш чӗлхипе литератури учителӗсен регионсем хушшинчи общество ассоциацийӗн председателӗ Геронтий Никифоров, Чӑваш кӗнеке издательствин ача-пӑча литературин тӗп редакторӗ Ольга Федорова тата Чӑваш патшалӑх гуманитари наукисен институчӗн филологи ӑслӑлӑхӗсен кандидачӗ Ирина Кириллова тухса калаҫнӑ.
Чӑваш Енӗн Наци вулавӑшӗнче «Русские писатели в Чувашии» (чӑв. Чӑваш Енре вырӑс ҫыравҫисем) марафон иртнӗ май хальхи вӑхӑтри ҫыравҫӑсемпе тӗлпулусем ирттерӗҫ. Марафонӑн тӗллевӗ — хальхи вӑхӑтри литературӑн чи лайӑх тӗслӗхӗсемпе паллаштарасси, кӗнеке вулассипе кӑсӑклантарасси.
Пӗрремӗш тӗлпулӑва паян, Раҫҫейри Пушкин кунӗнче, Андрей Геласимовпа ирттерӗҫ. Асӑннӑ вырӑс ҫыравҫи — чылай роман, повеҫ, клав тата сӑвӑ авторӗ. Унӑн нумай хайлавне экранизациленӗ. Андрей Геласимов хайлавӗсемпе усӑ курса «Дом на Озёрной» мини-сериала, «Жажда», «Мой любимый раздолбай», «Ке-ды» фильмсем ӳкернӗ.
Наци вулавӑшӗнчи тӗлпулу акт залӗнче иртӗ, 18 сехетре пуҫланӗ. Унта кирек кам та кӗрсе кума пултарать.
Ҫу уйӑхӗн 26-мӗшӗнче Чӑваш Енӗн Наци вулавӑшӗнче «#4стула» спектакль кӑтартнӑ. Унта Мускаври поэзи перфомансӗн «Хористки» театрӗн артисчӗсем хутшӑннӑ. Ӑна «Русские писатели в Чувашии» (чӑв. Вырӑс писателӗсем Чӑваш Енре) литературӑпа ҫутӗҫ марафонне йӗркеленӗ мар йӗркеленӗ. Мероприятие ирттерме Федерацин национальноҫсемпе ӗҫлекен агентстви пулӑшать.
Шупашкара Чӑваш халӑх поэчӗн Геннадий Айхин хӗрӗ тата Раҫҫейри паллӑ музыкантӑн тата композиторӑн Алексей Айхин йӑмӑкӗ Вероника Айхи хутшӑннӑ.
«Пирӗн спектакльсем – классикӑлла вырӑс поэзине ҫӗнӗлле лартнӑскерсем. Пирӗн почерк – реквизитпа сахал усӑ курни, анчах асра юлмалла вылясси тӗп вырӑнта», — тесе ҫырнӑ Вероника Айги.
Ҫу уйӑхӗн 16-мӗшӗнче Ҫӗнӗ Шупашкарти Юрий Гагарин ячӗллӗ вулавӑшра Лариса Петрова (сӑнӳкерчӗкре — сулахайран пӗрремӗшӗ) сӑвӑҫпа тӗлпулу иртнӗ.
Методика зарядки евӗр йӗркелекен мероприяти ҫӗнӗ кӗнекесемпе паллашма, ҫыравҫӑсене лайӑхрах пӗлме май парать. Лариса Петровӑн нумаях пулмасть «Мӗн ҫинчен авӑтать-ши куккук?» сӑвӑ пуххийӗ кун ҫути курнӑ. Ӑна Чӑваш кӗнеке издательствинче пичетлесе кӑларнӑ. Ҫӗнӗ Шупашкарти вулавӑш ӗҫченӗсем сӑвӑҫӑн пурнӑҫӗпе пултарулӑхӗ пирки ыйтса пӗлнӗ, сӑвӑсем итленӗ.
Библиотекарьсем Лариса Петрова камӑн сӗнӳ-канашне итленине, пӗр шухӑшлӑ ҫынсемпе ӑҫта тӗлпулнине те пӗлесшӗн пулнӑ. Чӑваш чӗлхине упраса хӑварас, аталантарас ыйту та ҫӗкленнӗ.
+12.5 °C