Паян 16 сехет ҫурӑра Мускаври «Домодедово» аэропортӗнче террорист хӑйне хӑй сирпӗтсе 35 ҫынна вӗлернӗ (45 тенисем те тӗл пулаҫҫӗ), 150 ытла аманнӑ. Сирпӗнӳ хатӗрӗн вӑйӗ 7 кг тротилпа танлашнӑ тесе шутлаҫҫӗ. Ытларах Таджикистан ҫыннисем аманни пирки информаци пур. Ҫавӑн пекех сирпӗнӳ умӗн Лондонран рейс килнӗ пулнӑ.
Пӑтӑрмах пулса иртнӗ вырӑна Мускав мэрӗ Сергей Собянин тата Мускав облаҫӗн кӗпернаттӑрӗ Борис Громов ҫитме шутланӑ. Тӗп прокурор канашлӑва хӑвӑрт пухса ҫул-йӗрти хӑрушсӑрлӑха вӑйлӑлатма ыйтнӑ, аэропортсенче тата чукун ҫул вокзалӗсенче тӗрӗслеве вӑйлӑлатма сӗннӗ.
Хыпара ҫырнӑ вӑхӑтра аэропорт ҫывӑхӗнчи ҫулсем пӑкӑланса ларни пирки пӗлтеретчӗҫ. «Домодедово» ахаль графикпа ӗҫлет — самолетсене йышӑнать, кӑларса ярать. Вӗҫеве тухакансене аэропорта маларах ҫитме ыйтаҫҫӗ — япаласене ҫирӗпрех тӗрӗсленӗрен вӑхӑт нумайрах кирлӗ пулӗ.
Ҫапла, кӑҫал иртнӗ ҫырава пӗтӗмлетнӗ хыҫҫӑн, Пермь хулине миллион ҫынлӑ хуласенчен кӑларма тивет. Кун пирки «Ҫӗнӗ регион» (выр. Новый регион) информаци агентствине Пермь Енӗнчи патшалӑх статистикин федераллӑ хӗсметӗн ертӳҫи Лидия Яшманова пӗлтернӗ. 2010 ҫулхи ҫырав пӗтӗмлетӗвӗпе килӗшӳллӗн хулара халӗ пурӗ те 956 пин ҫын ҫеҫ пурӑнать.
Миллионлӑ хуласен шутне Пермь хулине 1979 ҫулхи ҫырав хыҫҫӑн кӗртнӗ — вӑл ҫулхине унта шӑп та лӑп 1 миллион ҫын шутланӑ.
Кӑҫалхи ҫырав умӗн Раҫҫейре 13 хула-миллионер пулнӑ. Пермьсӗр пуҫне Мускавра, Питӗрте, Самарта, Екатеринбургра, Ростовра, Чурхулара, Ҫӗнӗ Ҫепӗрте, Волгоградра, Хусанта, Челепире, Омскра тата Ӗпхӳре халӑх йышӗ пӗр миллион ытла пулнӑ.
Юпан 14-мӗшпе 25-мӗшӗсенче Раҫҫейре ҫырав иртет. Кашни гражданин 25 ыйту ҫине хуравлама тивӗҫ — хӑйӗн арлӑхне, ҫемьери статуса, ӑҫта тата хӑҫан ҫуралнине, хӑш халӑх ҫынни пулнине (7-мӗш ыйту), чӗлхесем пӗлнине, мӗнле пӗлӳ илнине, тата ытти пирки пӗлтермелле пулӗ. Ҫырава ирттерекенсем пӗлтернипе ҫырав — вӑхӑта сая ирттерни мар, унта пухӑнакан информацие ахаль майпа пуҫтарма май ҫук.
Чӑваш халӑхӗшӗн ку ҫыравра чи ҫивӗч ыйту — хӑйне хӑш халӑх шутне кӗртнине палӑртасси. 2002 ҫулхи ҫырав тӑрӑх пирӗн халӑх хӑйӗн йышӗпе Раҫҫейре 5-мӗш вырӑна чакса ларнӑччӗ, вӑл ҫырав пушкӑртсем пире хӑйсен шучӗпе иртсе кайнине кӑтартнӑччӗ. Чӑвашсен йышӗ маларах иртнӗ 1989 ҫулхи ҫыравпа танлаштарсан 130 пин чакнӑ. Ытларах — Чӑваш Ен тулашӗнчи чӑвашсем сахалланнине палӑртнӑ. Ҫак кӑтартусен тӗп сӑлтавӗ чӑвашсем хӑйсен халӑхне шанманнинче пулнӑ, вӗсем хӑйсене ытти халӑх шутне кӗртни никамшӑн та ҫӗнӗлӗх пулмӗ ӗнтӗ.
Хальхи ҫырав мӗнле пӗтемлетӳсемпе вӗҫленесси паллӑ мар.
| АВН | 30 |
Гейзер айлӑмӗнче чи пысӑк гейзер, Грот ятлӑскерри, вӑраннӑ — шывпа пӑс пӗрӗхтерме пуҫланӑ.
Грот — ҫак айлӑмри чи пысӑк гейзер. Ӑсчахсем шутланӑ тӑрӑх айлӑмри каньонӑн лапамӗ ун вӑйӗпе йӗркеленнӗ. Ӑна айлӑм «патши» теҫҫӗ — ун ванни сарлака — 2х2,5 метр. Пӗрӗхтерме пуҫласан вӑл ҫӗр ҫумӗнчен 45 градус тайӑлса 60 тонна вӗри шыв сирпӗтсе кӑларать.
Грот хӑш вӑхӑтра ӗҫленине, ӑна тупнӑранпа 70 ҫул иртнӗ пулин те, ӑсчахсем тӳрремӗн калаймаҫҫӗ. Вӑл темиҫе уйӑхшар, темиҫе ҫул ӗҫлемесӗр выртма пултарать, ҫав вӑхӑтрах кунне темиҫе хут та шыв пӗрӗхтерейрет. Юлашки хут гейзер кӑҫал ака уйӑхӗнче вӑраннӑччӗ.
Грот вӑраннӑ самант яланах питӗ кӑсӑклӑ. Вӑл ӗҫлеме пуҫлани шыв пӗвене ҫурса кайнӑ евӗрех — таврара сас янарса тӑрать кӑна. Вырӑнти заповедник ӗҫченӗ пӗлтернӗ тӑрӑх Грот вӑраннӑ хыҫҫӑн Гейзер ятлӑ юханшыва темиҫе тонна шыв вирхӗнсе тухнӑ — тепӗр самантранах юханшыв пылчӑкланнӑ, ун температури 40 градуса ҫитнӗ.
Хальхи вӑхӑтра гейзер каллах лӑпкӑ. Тепӗр хут хӑҫан вӑранасси, каларӑмӑр ӗнтӗ, паллӑ мар.
Гейзер айлӑмӗ Кронотс заповедникӗнче (1934 ҫулта йӗркеленӗ) вырнаҫнӑ, ӑна ЮНЕСКОн пӗтӗм тӗнчери ҫутҫанталӑк эткерӗн йышне кӗртнӗ.
Паян, авӑнӑн 28-мӗшӗнче, ир-ирех Мускав мэрне, Ю.М. Лужкова ӗҫрен хӑтарнӑ. «Интерфакс» пӗлтернӗ тӑрӑх Юрий Михайлович паян ӗҫе 10 минутсӑр 8 сехет тӗлне ҫитнӗ. Кунта вара ӑна Дмитрий Медведьев ӑна ӗҫрен хӑтаракан Хушупа (вӑл алӑ пуснӑ вӑхӑтран вӑя кӗнӗ) паллаштарнӑ. Вӑхӑтлӑха унӑн тивӗҫӗсене малалла тӗп хулан вице-мэрӗ Владимир Ресин туса пырӗ.
Дмитрий Медведьев ҫитес вӑхӑтра Юрий Михайловичпа тӗл пулас шухӑш ҫукки пирки пӗлтернӗ.
Юрий Лужковпа президент администрацийӗ хушшинчи тавлашу ҫурла уйӑхӗнче пуҫланнӑ. Авӑн уйӑхӗнче федераллӑ каналсемпе Мускав мэрӗ пирки критикла передачӑсем тухма пуҫланӑ. Ӗнер кӗске отпускран таврӑнса Юрий Михайлович тӳрех ӗҫе кӳленнӗччӗ, мэр вырӑнне хӑй ирӗкӗпе хӑвармасси пирки пӗлтернӗччӗ.
Паян инҫетри Калининградра (унта ҫитес тесен машинпа талӑк ытла каймалла) халӑх пухӑвӗ ирнӗ. Йӗрке хуралҫисем пӗлтернӗ тӑрӑх митинга 700 ытла ҫын пухӑннӑ (йӗркелӳҫӗсем 2500 ҫын пирки калаҫаҫҫӗ). Халӑха митинга опозициллӗ партисемпе обществӑллӑ юхӑмсем пуҫтарнӑ — Раҫҫей коммунисчӗсем, «Раҫҫей патриочӗсем», «Яблоко», «Содидарность», «Урӑх Раҫҫей». Пуху Калинин проспектӗнче вырнаҫнӑ Кӑнтӑр паркра иртнӗ.
Маларах халӑх Георгий Бооса Калининград облаҫӗн ертӳҫи вырӑнӗнчен кӑлармалли шухӑша пӗлтересшӗн пулнӑ, анчах та унӑн ячӗ кӗпернатор вырӑнне лартмаллисен йышӗнче ҫуккине кура йӗркелӳҫӗсем лозунгсене улӑштарнӑ. Хальхинче вӗсем Д.Медведьев президента премьер-министр ӗҫӗнчен Владимир Путина хӑтарма, тата ҫавӑн пекех кӗпернаттӑрсене халӑх суйлассине тавӑрма ыйтнӑ.
Раҫҫей регионӗсен пуҫлӑхӗсене 2004 ҫултанпа суйламаҫҫӗ — вырӑнти парламентра ыттисенче нумайрах вырӑн йышӑнакан парти виҫӗ ҫынна сӗнет, Раҫҫей президенчӗ пӗрине суйлать те ӑна вырӑнти парламентарисем ырланӑ хыҫҫӑн вӑл регион пуҫлӑхӗ пулса тӑрать. Кӑҫал нарӑс уйӑхӗнче «Левада-центр» ирттернӗ ыйтӑмпа килӗшӳллӗн халӑхӑн ҫурри ытла тӳрӗ суйлавшӑн.
Паян, 5 сехет ирхине, хурахсем Кабардин-Балкар республикинче вырнаҫнӑ Баксан ГЭСне сирпӗтнӗ. Хальхи вӑхӑтра вӑл ӗҫлемест.
«Интерфакс» пӗлтернӗ тӑрӑх хурахсем электростанцие ирхи 4 сехетре лекнӗ, вӗсен аллинчен 2 хуралҫӑ аманнӑ, иккӗшӗ вилнӗ. 05:20 вӑхӑтра пӗрремӗш сирпӗнӳ пулса иртнӗ. 6 сехетре тепӗр тӗлте сирпӗннӗ, пӗр гидроагрегачӗ ҫунма тытӑннӑ. Ҫапла вара 6:14 тӗлне ГЭС ӗҫне чарнӑ. Пурӗ 4 сирпӗнӳ пулнӑ тесе пӗлтереҫҫӗ.
Хурахсем 3 гидроагрегатран иккӗшне ҫӗмӗрнӗ теҫҫӗ.
Владимир Путин паянах ГЭСри юсав ӗҫӗсен планне хатӗрлеме Игорь Сечина хушнӑ. Ҫитес вӑхӑтра вице-премьер министерствӑсемпе ведомствӑсен хушшинче канашлу ирттерме палӑртнӑ, унта «РусГидро» компани представителӗсем те хутшӑнмалла. Вӗсем лару-тӑрӑва пӑхса тухмалла тата халӑха электричествӑпа тивӗҫтерес тӗлӗшпе электроэнерги юхӑмӗсен ҫулӗсене палӑртмалла пулӗ. Ҫавӑн пекех Энергоминра оперативлӑ штаб туса хунӑ, ун ертӳҫи — министр ҫумӗ Андрей Шишкин.
Баксан ГЭСне 1930-1936 ҫулсенче тунӑ. Станцире 3 гидрогенератор, пӗтӗмешле вӗсем ҫулталӑкне 108 миллион киловатт-сехет электроэнерги кӑлараҫҫӗ.
«Хыпар» РИА пӗлтернӗ тӑрӑх Чечня Республикин Аслӑ сучӗ паян, ҫӑвӑн 25-мӗшӗнче, 2006 ҫулта 62 кӗнекен тухнӑ Пысӑк энциклопедин статьинче экстремизм пуррине ҫирӗплетнӗ. Маларах кӑна Грозный хулин Савут район (Заводской район) сучӗ йышӑннӑччӗ.
Чечня Республикин Аслӑ сучӗн йышӑнӑвӗ вӑя кӗнӗ, ҫапла май «Терра» издательство кӑларнӑ энциклопедин 58-мӗш томне (чеченсене вӑл томри «Чеченская республика» статья килӗшмен) ҫитес вӑхӑтра федерацири экстремизмлӑ материалсен списокне кӗртмелле пулать. Сутлӑхран та кӑларса илме тивет. Издательство ҫавах та ал усасшӑн мар, малалла сутласасшӑн.
Пысӑк энциклопедин тӗп редакторӗ Сергей Кондратов ку суд ӗҫне политикӑллӑ тесе шутлать, статьяна ҫырнӑ чухне авторитетлӑ ҫалкуҫсемпе ҫеҫ усӑ курнӑ тесе пӗлтерет.
Пысӑк энциклопедие «Терра» 2006 ҫулта 150 пин экземплярпа кӑларнӑ. Ӑна актуаллӑха ҫухатнӑ Пысӑк совет энциклопедине улаштарма хатӗрленӗ тесе пӗлтернӗ.
Ҫӑвӑн 20-мӗшӗнче Волгоград хулинче ҫӗнӗ кӗпере хупма тивнӗ — те вӑйлӑ ҫиле пула, те расчетсем тунӑ чухне йӑнӑшсене пула кӗпер хумханма тытӑннӑ. «Вести 24» инҫекурав каналӗпе кӑтарнӑ хыпарта хумсен ҫӳллӗшӗ пӗр метра ҫитни курӑнать.
Кӗпер хумханӑвӗ пирки Раҫҫей президенчӗ патне те ҫитернӗ, Дмитрий Медведев кӗпере кам проекланине, мӗнле хӑпартнине тата усӑ курнине тӗрӗслеме хушнӑ.
Кӗпере пӗлтӗр юпа уйӑхӗнче уҫнӑ пулнӑ. Уҫнӑ чухне Раҫҫейри федераллӑ ҫул-йӗр агентсвин пуҫлӑхӗ Сергей Потапов кӗпере пысӑк хак панӑ: «По качеству работ, использованным технологиям, готовности объекта к вводу в эксплуатацию волгоградский мост – лучший из 4-х мостов, которые будут в ближайшее время введены в строй в России. Волгоградский мост выполнен на «отлично» (Хальхи вӑхӑтра хута кӗртме палӑртнӑ Раҫҫейри 4 кӗпере илсен пахалӑхӗпе, усӑ курнӑ технологисемпе, хута кӗртме хатӗрлесе ҫитерни тӗлӗшӗпе Волгоградри кӗпер — чи лайӑххи. Волгоградри кӗпере «чаплӑ» паллӑ пама юрать).
Кунашкал чи паллӑ пӑтӑрмах 1940 ҫулта Такома-Нэрроуз кӗперпе пулса иртнӗ.
-0.7 °C