Пушкӑртстанра Слакпуҫӗнче историпе культура центрӗ пулассипе пулмассине пӗр ларура сӳтсе явнӑ. Кун пирки Пушкӑрт Республикинчи чӑвашсен канашӗн пресс-служби пӗлтернӗ.
Ларӑва асӑннӑ республикӑри Халӑхсен туслӑх ҫурчӗн директорӗ И.З. Султанмуратов, Пелепей район администрацийӗн пуҫлӑхӗн ҫумӗ А.П. Смородин, Слакпуҫ ял хутлӑх администрацийӗн пуҫлӑхӗ Д.Ю. Андреев, Пушкӑртстанри чӑвашсен Канашӗн председателӗ Л.И. Мурманская, «Асра тытчӑр» проект авторӗ, Пушкӑртстанри чӑвашсен канашӗн ветерансемпе тата ҫамрӑксемпе ӗҫлекен комиссийӗн председателӗ Б.Е. Гордеев, ПР Культура министерствин этноконфесси уйрӑмӗн пуҫлӑхӗ А.Б. Хасанов, А.Х. Зулькарнаева тӗп специалисчӗ хутшӑннӑ.
Борис Гордеев Слакпуҫ паллӑ ял пулни, унта чӑваш поэзийӗн классикӗ Константин Иванов, чӑваш халӑх поэчӗ Яков Ухсай, Совет Союзӗн Геройӗ Николай Павлов ҫуралса ӳсни ҫинчен каларӗ. Ҫавӑн пекех вӑл Пелепей районӗнчи Слакпуҫ ялӗнче историпе культура центрӗ тӑвас ыйтӑва хускатнӑ. Борис Ефимович этнокультура комплексӗнче халӑх архитектурипе, пурлӑх культурипе, чӑваш халӑхӗн илемлӗ пултарулӑхӗпе паллаштаракан экспозицисем вырнаҫтарма, наци кухнине ас тивсе пӑхма, сувенир продукцийӗсем сутма, чӑваш чӗлхине вӗрентекен семинарсем йӗркелеме тата чӑваш культурипе кулленхи пурнӑҫне уҫса паракан ытти аспектсемпе паллаштарма сӗннӗ.
Хаклӑ та Аслӑ Ӗҫтешӗмӗре — Г.Е. Корнилов профессора ҫуралнӑ кунпа саламласа каланӑ темиҫе сӑмах!
Пурнӑҫ тӳпинчен ҫӗкленӳллӗн пӑхса ҫак илемлӗ те арпашуллӑ, ҫав хушӑрах интеллигентсемшӗн самай пӗлӗтленнӗ те пӑрланнӑ тӗнчен кисревне, чи малтанах унӑн пирченсе пӑтранакан саманчӗсене сирсе яма кашни ҫеккунтра пултарни — Эсир ҫав тери талантлӑ чӗлхеҫӗ (чи малтан!), ӑсчахҫӑ, пӗлӳҫӗ, вӗрентӳҫӗ, кӗнекеҫӗ, энциклопедист! тата малалла хушса каласан - кӗрекеҫӗ, пулӑҫӑ, ҫӑкӑр касаканҫӑ таранах пулнине Чӑваш Енре те, Тутарстанпа Пушкӑртстанра та, Раҫҫейре те, Узбекистанра та, Болгарипе Венгрире те, Финляндипе Польшӑра та, пӗр сӑмахпа каласан, тӗнчипех пӗлеҫҫӗ. Ахальтен мар пулӗ тӑван ҫӗр-шывӑмӑрта тата унӑн тулашӗнче пичетленекен тӗрлӗ йышши кӗнекесенче, энциклопедисенче Сирӗн ӗҫӗрсемпе Улӑп пек ятӑр пурри эпир вӑйлӑ чӑвашсем пулнине кӑтартакан тепӗр илӗртӳллӗ те хӑватлӑ тӳпе — ГеннКорнилов тӳпи пуррине яр-уҫҫӑн ҫирӗплетет, тен, тепӗртакран ҫавӑн ятлӑ ятарлӑ планета тӗнче уҫлӑхӗнче тупӑннине илтсессӗн, пӗртте тӗлӗнмен те пулӑттӑмӑр, мӗншӗн тесен эсир хӑюллӑн та тараватлӑн утса пыракан кун-ҫул таппипе юртти ҫывӑх тӑванӑрсене, пӗлӗш-хурӑнташӑрсене, ӗҫтешӗрсене нихҫан сӳнми телей, хавхалану, пархатар куллен кӳреҫҫӗ!
Коррупци енчен – варринче
Раҫҫейӗн Тӗп прокуратури ҫӗршывӑн регионӗсенче коррупци епле сарӑлнине тишкернӗ. Пирӗн республика танлаштарӑмра – варринче.
Коррупци чи вӑйлӑ сарӑлнӑ субъектсен танлаштарӑмне Тутарстан уҫать. Ун хыҫҫӑн списокра — Ставрополь тӑрӑхӗ, Мускав облаҫӗ, Пушкӑртстан, Краснодар тӑрӑхӗ, Челепир тата Ростов облаҫӗсем, Дагестан тата Пермь тӑрӑхӗ. Кун пирки «Новости» Раҫҫейӗн информаци агентствине коррупципе кӗрешекен саккун пурнӑҫланнине сӑнакан управлени пуҫлӑхӗ Виктор Балдин пӗлтернӗ.
Специалистсем пӗтӗмлетнӗ тӑрӑх, коррупци вӑйлӑ сарӑлнӑ регионсен шутне укҫа-тенкӗ, пысӑк предприятисем енчен пуян, федерацин влаҫ органӗсем йышлӑ субъектсем лекеҫҫӗ.
Пушкӑртстанри чӑваш, ученӑй-историк, истори наукисен докторӗ, Пушкӑртстанри патшалӑх медицина университечӗн философи, социаллӑ-гуманитарлӑ дисциплинӑсен кафедрин профессорӗ Ирина Сухарева (Саригель) Галимзян Ибрагимов ячӗллӗ преми лауреачӗн хисеп паллине тивӗҫнӗ.
Ирина Сухарева Пушкӑртстанри чӑвашсен историне тӗпчессипе тата асӑннӑ тӑрӑхри халӑхсен наци культурипе йӑли-йӗркине упраса хӑварассипе нумай ӗҫленине палӑртнӑ.
Ирина Витальевна Фейсбукра ҫырнӑ тӑрӑх, Хисеп ячӗсемпе наградӑсемшӗн ӗҫлемест, ҫын ҫине тухма та питех кӑмӑлламасть. «Юратнӑ ӗҫӗме лӑпкӑн ҫеҫ пурнӑҫлама юрататӑп», – тесе ӗнентерет вӑл. Ҫав вӑхӑтрах кӗтмен ҫӗртен чыслани кӑмӑллине пытарман.
Пушкӑртстанри Якты Кул (вырӑсла ӑна Якты-Куль теҫҫӗ) ялӗнче пурӑнакансем тӗрлӗ уява хаваслӑн паллӑ тума тӑрӑшаҫҫӗ. Aznakaevo-rt.ru сайтра Лиза Нурлыева пӗлтернӗ тӑрӑх, тӑван чӗлхесен тата халӑх пӗрлӗхӗн ҫулталӑкне халалласа музыка каҫӗ иртнӗ.
Уява хатӗрленсе вырӑнти ӑстасем ҫулталӑк элемне кӑтартакан ӳкерчӗксем тӗрленӗ. Якты Култи юрӑ-ташӑ ӑстисем хӑйсен пултарулӑхӗпе савӑнтарнӑ. Сцена ҫинче тӗрлӗ халӑх юрри-кӗвви янӑранӑ. Вӗсем пӗр-пӗринпе килӗштерсе, тус-тӑванлӑн пурӑнаҫҫӗ, хӑна-вӗрле пухса пӗр-пӗринпе пӗр кӗрекере савӑнаҫҫӗ.
Чӑваш Енри ултӑ ӑста Ремесласемпе сувенирсен Атӑлҫи ярмӑрккине хутшӑнӗ. Ярмӑрккӑ нарӑс уйӑхӗн 18-21-мӗшӗсенче Пушкӑртстанӑн тӗп хулинче, Ӗпхӳре, иртӗ. Ӑна йӗркелекенсем пӗлтернӗ тӑрӑх, мероприяти тӗллевӗ — халӑх пултарулӑхӗн ӗҫӗсен илемӗпе хӑйнеевӗрлӗхне, вӗсем хальхи саманара та вырӑнлине кӑтартасси.
«Ярмӑрккӑна ҫӗршывӑн тӗрлӗ кӗтесӗнчи ӑстасем хутшӑнӗҫ. Пирӗн патрисен те хӑйсене ҫӗршывра кӑтартма май килӗ», — тенӗ республикӑн вице-премьерӗ — экономика аталанӑвӗпе пурлӑх хутшӑнӑвӗсен министрӗ Дмитрий Краснов.
Пушкӑртстанра 8-11 классенче тӑван чӗлхепе литературӑн, ҫав шутра чӑваш чӗлхипе те республика шайӗнчи олимпиада иртнӗ.
Хальхинче ӑна «Тӑван чӗлхе тӗнчинче» портал-новигаторта онлайн мелӗпе ирттернӗ. Тӑван чӗлхесен олимпиадине Пушкӑртстан Республикинчи вӗрентӳ заведенийӗсенчи 292 вӗренекен 189 тутар ачи, 46 чӑваш ачи, 39 мари ачи, 18 удмурт ачи хутшӑннӑ. Ачасен пултарулӑхне шкулта мӗнле программӑпа вӗрентнине шута илсе хак панӑ.
Республикӑри чӑваш чӗлхипе литература олимпиадинче вырӑс программине пӑхӑнакан шкулсенчи пӗлӳ учрежденийӗсем хушшинче Мияки районӗнчи Еспуҫ, Ҫӗнӗ Хурамал, Кармаскалӑ районӗнчи Тинӗскӳл, Пишпӳлек районӗнчи Кистенлӗ шкулӗсенчи ачасем малти вырӑнсене ҫӗнсе илнӗ.
Тӑван чӗлхепе вӗрентекен программӑна суйласа илнӗ пӗтӗмӗшле пӗлӳ паракан шкулсен хушшинче Авӑркас районӗнчи Меселпуҫ, Ҫӗньял шкулӗсенчи вӗренекенсем мала тухнӑ тесе пӗлтернӗ вырӑнти «Урал сасси» хаҫатра.
Пушкӑрт халӑхне ҫутта кӑларакан паллӑ чӗлхеҫӗ Мифтахетдин Акмуллан ячӗллӗ вӑтӑр иккӗмӗш премипе Пушкӑрт Республикин тава тивӗҫлӗ культура ӗҫченӗ, ПР вӗрентӳ ӗҫ отличникӗ, Мияки районӗнчи хӗрарӑмсен канашӗн председателӗ, общество хастарӗ, М.Акмулла ячӗллӗ премие пуҫарса ярас ӗҫе хутшӑннисенчен пӗри, М.Акмулла премине тивӗҫнӗ лауреатсем ҫинчен кӗнеке пуххи хатӗрленӗ Зоя Степанована чысланӑ.
Премие тивӗҫнӗ Зоя Петровнӑна Мияки район администрацийӗн тивӗҫӗсене пурнӑҫлакан Светлана Атангулова, Акмулла премийӗн лауреачӗ пулнӑ РФ тата ПР тава тивӗҫлӗ художник Риф Абдулин, 2000 ҫулхи преми лауреачӗ Гульфия Юнусова поэтесса, 2017 ҫулхи преми лауреачӗ, ПР тава тивӗҫлӗ артисчӗ Вакиль Мурзин композитор, Енебей-Урсаево ял Канашӗн пуҫлӑхӗ Тимерьян Лутфуллин, Мияки районӗнчи чӑвашсен Канашӗн председателӗ Иван Павлов, «Пушкӑртстанри вырӑссен Соборӗн» вырӑнти уйрӑмӗн председателӗ Надежда Сайранова, вӗрентӳ уйрӑмӗн ертӳҫи Ханиф Мусин саламланӑ.
Паян М. Акмулла ячӗллӗ Пушкӑртстанри патшалӑх педагогика университетӗнче «Выдающиеся просветители Евразии» (чӑв. Евразин чаплӑ ҫыннисем) кӗнекене инҫет ҫыхӑну мелӗпе хӑтланӑ. Кӑларӑма Пушкӑртстанри патшалӑх педагогика университечӗ тата Л.Н. Гумилев ячӗллӗ Евразири наци университечӗ тӑрӑшнипе пухса хатӗрленӗ. Кӗнеке содержанине ятӗнченех ӑнланма пулать. Сумлӑ кӑларӑма «Иван Яковлев» статья та кӗнӗ. Унӑн авторӗ — Виталий Орлов, истори ӑслӑлӑхӗсен докторӗ, Мускаври Патшалӑх администрированийӗн институчӗн ӑслӑлӑх енӗпе ӗҫлекен проректорӗ, социаллӑ-гуманитари тата естествӑллӑ дисциплинӑсен кафедрин профессорӗ.
Хӑтлава кӑларӑмӑн авторӗсемпе редакторӗсем, ҫавӑн пекех Раҫҫейри, Румынири, Казахстанри, Кӑркӑстанри тата ытти ҫӗршыври ӑсчахсем хутшӑннӑ. Ҫав йышра Чӑваш патшалӑх гуманитари ӑслӑлӑхӗсен институтӗнче филологи енӗпе чӗлхе пӗлӗвӗ секцийӗнче ӑслӑлӑх ӗҫченӗ пулса тӑрӑшакан Александр Кузнецов хутшӑннӑ.
Ҫак кунсенче Пушкӑрт Республикинчи Ҫтерлӗ хулинче пурӑнакан хастар чӑвашсем — филологи ӑслӑлӑхӗн кандидачӗсем Л.А.Афанасьева тата Л.В.Коротаева — умлӑ-хыҫлӑ виҫӗ кӗнеке кун ҫути кӑтартнӑ. Виҫҫӗшӗ те асӑннӑ тӑрӑхри чӑвашсен сӑмахлӑхӗпе, йӑли-мешехипе ҫыхӑннӑ тесе пӗлтереҫҫӗ Чӑваш патшалӑх гуманитари ӑслӑлӑхӗсен институтӗнче.
Л.А. Афанасьеван «Этнолингвистический словарь лексики свадебной обрядности чувашей Республики Башкортостан» ятпа кӗнеке кун ҫути курнӑ. Л.А. Афанасьева, Л.В. Коротаева хатӗрленипе «Пушкӑртстан чӑвашӗсен туй мешехин поэзийӗ» икӗ пайпа пичетленнӗ.
Ҫав кӗнекесене калӑплакансем Чӑваш патшалӑх гуманитари ӑслӑлӑхӗсен институчӗн ӑслӑлӑх архивӗнче упранакан пуян материалпа усӑ курнӑ, яваплӑ редактор тата ӑслӑлӑх редакторӗ пулма институт ӗҫченне А.В. Кузнецова шаннӑ.
+13.3 °C