Авӑн уйӑхӗн 18-мӗшӗнче Чӑваш Енӗн Театр ӗҫченӗсен союзӗ 80 ҫулхине уявланӑ. Савӑнӑҫлӑ мероприяти Чӑваш патшалӑх оперӑпа балет театрӗнче иртнӗ. Сцена ӑстисене тата вӗсене кулленхи ӗҫре пулӑшса пыракансене союзӑн юбилейӗпе саламлама тӗрлӗ шайри тӳре-шара, депутатсем хутшӑннӑ.
Театр ӗҫченӗсен пӗрлешӗвне пирӗн республикӑра 1943 ҫулхи кӑрлач уйӑхӗнче йӗркеленӗ. Пӗрлешӗве артистсене ҫеҫ мар, театрӑн ытти ӗҫченне те илеҫҫӗ. Союза паян Чӑваш патшалӑх академи драма театрӗн артисчӗ Сергей Павлов ертсе пырать.
Иван Яковлев ҫуралнӑранпа 175 ҫул ҫитнине халалласа Хусанта ҫавра сӗтел иртӗ. Мероприятие Чӑваш Енӗн Наци вулавӑшӗ, Хусанти федераци университечӗ тата Тутарстанри наци библиотеки авӑн уйӑхӗн 21-22-мӗшӗсенче пӗрле пулса ирттерӗҫ.
«Гений места. Технология работы с наследием И.Я. Яковлева в современных архивах, музеях и библиотеках» ятлӑ регионсем хушшинчи ҫавра сӗтел Н.И. Лобачевский ячӗллӗ ӑслӑлӑх вулавӑшӗнче иртӗ.
Унта Чӑваш Енӗн культура министрӗн пӗрремӗш ҫумӗ Татьяна Казакова, Тутарстан культура министрӗн пӗрремӗш ҫумӗ Юлия Адгамова, Хусанти федераци университечӗн ӑслӑлӑх енӗпе ӗҫлекен проректорӗ Дмитрий Таюрский, музейсемпе архивсен, вулавӑшсен ӗченӗсем хутшӑнӗҫ.
Чӑваш Ен модульлӗ хӑна ҫурчӗсем тӑвассине эпир унччен пӗлтернӗччӗ-ха. Ҫавна валли федераци хыснинчен пирӗн республикӑна тата 130 миллиона яхӑн тенкӗ килӗ. Маларах Чӑваш Ене 178,5 миллион тенкӗ килсе ҫитнӗ.
Модульлӗ отельсем тума ҫӗршыври 58 региона 2023-2024 ҫулсенче 10 миллиард тенкӗ укҫа уйӑрса парӗҫ. Ҫав шутран 130 миллионӗ пирӗн республикӑна лекӗ: 46,4 миллионне кӑҫалах парӗҫ, 83,4 миллионне — килес ҫул.
Эпир маларах асӑнса хӑварнӑ 178,5 миллион тенкӗпе Канаш районӗнче «Малинка 7/12» комплекс хута яма палӑртнӑ. Унта йывӑҫ ҫинче пӗчӗк пӳртсем тӑвасшӑн.
Чӑваш патшалӑх академи симфони капелли черетлӗ, 56-мӗш, концерт сезонне уҫнӑ. Ҫав ятпа вӑл «Белые мелодии» (Чӑв. Шурӑ кӗвӗ) концерт хатӗрленӗ.
Мускаври I джаз фестивалӗн ҫӗнтерӳҫи – «ДЖАЗ – ТОНиКа» эстрадӑпа джаз музыкин оркестрӗ ҫав каҫ Поль Мориа, Анатолий Кальварский, Джордж Ширинг хайлавӗсене янӑратнӑ. Элтон Джон тата Стинг юррисене Василий Федоров, Юлия Фалина, Ирина Сурикова, Михаил Миронов квартечӗ тата капелла солисчӗсем – Чӑваш Республикин тава тивӗҫлӗ артисчӗ Андрей Макаров тата пӗтӗм тӗнчери конкурссен лауреачӗ Наталья Ильц шӑрантарнӑ.
Ҫеҫпӗл Мишши ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх ҫамрӑксен театрӗнче ҫӗнӗ сезона уҫма хатӗрленеҫҫӗ. Унта чаршава авӑн уйӑхӗн 19-мӗшӗнче уҫӗҫ.
Культура учрежденийӗнче пӗлтернӗ тӑрӑх, театрта ҫав кун харӑсах икӗ хутчен спектакль кӑтартӗҫ. Пӗрре — кӑнтӑрла, 13 сехет те 30 минутра; тепре — каҫпа, 18 сехет те 30 минутра.
Иккӗшӗнче те пӗр ӗҫех, Александр Островскин «Гроза» спектакльне, кӑтартӗҫ.
Ӗнер, авӑн уйӑхӗн 14-мӗшӗнче, Чӑваш патшалӑх ҫамрӑксен театрӗн артисчӗсем Саранскра спектакль кӑтартнӑ.
Мордва Республикинчи наци драма театрӗнче Раҫҫейри наци театрӗсен «Театральная осень» (чӑв. Театр кӗркунни) фестивалӗ пырать.
Чӑваш артисчӗсем Юхма Мишши ҫыравҫӑн повеҫӗ тӑрӑх Раҫҫей Федерацийӗн тата Калмӑк Республикин искусствӑсен тава тивӗҫлӗ ӗҫченӗ Бориса Манджиев лартнӑ «Куккук куҫҫулӗ» спектакле кӑтартнӑ.
Республикӑн Культура министерствинче пӗлтернӗ тӑрӑх, фестиваль тӳрисем чӑвашсен ӗҫне пысӑка хурса хакланӑ. «Сценографипе хореографи тивӗҫлӗ», - тенӗ театр критикӗ Армине Оганесян.
Авӑн уйӑхӗн 14-мӗшӗнче К.В. Иванов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх академи драма театрӗнче черетлӗ сезон уҫӑлӗ.
Ҫав каҫа «Чӑвашкино» киностудие тата чӑвашсен професси театрне уҫнӑ Иоаким Максимов-Кошкинский актёр, режиссёр, РСФСР искусствӑсен тава тивӗҫлӗ ӗҫченӗ, Чӑваш АССР халӑх артисчӗ ҫуралнӑранпа 130 ҫул ҫитнине халаллӗҫ.
Программӑра Александр Островский пьеси тӑрӑх лартнӑ «Хӑв пурӑнас килнӗ пек ан пурӑн» тата Иоаким Максимов-Кошкинский
пьеси тӑрӑх хатӗрленӗ «Вӗри юнлӑ ҫемҫе чун» спектакльсенчи сыпӑксем, тӗрлӗ фильмри ыпӑксем пулӗҫ.
Патӑрьелти культура еткерлӗхӗн объектне, унччен район администрацийӗ вырнаҫнӑ ҫурта, юсаса ҫӗнетӗҫ. Хальхи вӑхӑтра вара унта «Ҫӑкӑр» историпе этнографи музейӗ вырнаҫнӑ.
Проекта хатӗрлеме тендер ирттереҫҫӗ. Унта заявкӑсене авӑнӑн 19-мӗшӗччен йышӑнаҫҫӗ. Килӗшӗвӗн малтанхи хакӗ – 2,9 миллион тенкӗ. Проекта ҫулталӑк вӗҫлениччен хатӗрлесе пӗтермелле.
Палӑртмалла: Ленин урамӗнчи 21-мӗш ҫуртра вырнаҫнӑ музей ҫурте 1950 ҫулсенче тунӑ. Ӑна район администрацийӗ валли хӑпартнӑ. Музей унта 1994 ҫулта уҫӑлнӑ. Унта чӑвашсен, тутарсен этнографийӗпе, ҫӗрпе ӗҫлемелли хатӗрсемпе, паллӑ ҫынсемпе паллашма пулать.
(Улькка Эльменӗн «Пурнӑҫ сулӑнка лексен...» романне вуланӑ май)
Улькка Эльмен (31.8.1961) - чӑваш профессионал писательсен союзӗн председателӗ. Виҫӗ кӗнекеллӗ «Упраймарӑм сана» романпа палӑрнӑ прозаик. Нумай калавсемпе повеҫсен авторӗ.
Пултаруллӑ та хастар ҫыравҫӑ Улькка Эльмен (Ольга Васильева-Куликова) «Пурнӑҫ сулӑнка лексен...» роман ҫырса пӗтерни ҫинчен виҫӗмҫул журнал тӑрӑх («Ылхансӑр куҫҫуль» калавӗ умӗнче каланинчен) пӗлтӗм. «Унта паянхи пурнӑҫра тӗл пулакан пӑтӑрмахсем, ыйтусем, юратупа курайманлӑх, ӑмсанупа кӗвӗҫӳ» тенӗччӗ. Ҫӗнӗ романпа 2022 ҫулхи «Тӑван Атӑл» журналӑн 7-10-мӗш кӑларӑмӗнче кӑштах паллашрӑм, халӗ Чӑваш кӗнеке издательствинче тухнӑ тулли кӑларӑма вуласа тухрӑм.
Хам пӗлекен ҫыравҫӑсен хайлавӗсене тишкерес йӑла пур манӑн. Эппин, вуланӑ роман ҫинчен (романа эпӗ чӑвашла «сӑскан» теттӗмччӗ) ватӑ пуҫри шухӑшсене калама хӑюлӑх ҫитеретӗп.
Улькка Эльмен XXI ӗмӗр пуҫламӑшӗче чӑваш литературине «Ма инҫе-ши ҫӑлтӑрӑм» (2001) кӗнекипе вирхӗнсе кӗчӗ те кӗҫех малти рете тухрӗ.
«Чӑваш халӑх сайчӗ» ӗҫлеме пуҫланӑранпа кӑҫал 18 ҫул ҫитрӗ.
Шӑп та лӑп авӑнӑн 7-мӗшне унӑн ҫуралнӑ кунӗ пек палӑртнӑ та ӗнтӗ. Паллах, ку портала, хальхи вӑхӑтра МИХ пек ӗҫлекенскере, пӗр кунра ӑсталаман. Малтан шухӑш ҫуралнӑ, кайран сайта хатӗрлеме пуҫланӑ, унтан ӑна вырнаҫтарма укҫа-тенкӗ шыранӑ… 2005 ҫулхи авӑнӑн 7-мӗшӗнче Портал шутне кӗрекен «Чӑваш халӑх канашлӑвӗ» ӗҫлесе кайнӑ. Хальхи вӑхӑтра вӑл ҫук ӗнтӗ, анчах ҫуралнӑ кун валли ҫав самантпа усӑ куратпӑр.
2005 ҫул тӗнче тетелӗнче чӑваш чӗлхине сарассишӗн уйрӑм палӑртмалли вӑхӑт. Шӑп ҫавӑн чухне Чӑвашла Википеди аталанма пуҫларӗ. 2004 ҫул вӗҫӗнче унта темиҫе статья кӑна пулнӑ пулсан, 2005 ҫулта вӗсен шучӗ пысӑк хӑвӑртлӑхпа ӳсме тытӑнчӗ. Википедине тултарнӑ май тӗнче тетелӗнче чӑвашла информаци ҫукки лайӑх курӑнчӗ. Ку ҫитменлӗхе пӗтерме малтан юмахсен сайтне хута янӑччӗ (ара, халӑх пултарулӑхӗ-ҫке, вӑл текстсене вырнаҫтарма никамран та ирӗк ыйтмалла мар), анчах вӑл чӑваш чӗлхине тӗнче тетелӗнче аталантарма май пултарайманни курӑнчӗ.
+12.3 °C