Чӑваш наци вулавӑшӗн «Чӑваш кӗнеки» центрӗ пурне те вулав клубне йыхравлать.
«Пирӗн тӗллев – чӑвашла нумайрах вуласси, чӑваш литературипе тӗплӗнрех паллашасси, чӑвашлӑха аталантарасси. Кашни тӗл пулура пӗр-пӗр авторӑн кӗнекине сӳтсе яватпӑр, шухӑшсене, кӑмӑл-туйӑмсене пӗлтеретпӗр, чӑвашла хитре те тӗрӗс калаҫма хӑнӑхатпӑр, хамӑр пултарулӑхпа паллаштаратпӑр, литература тата чӗлхе вӑййисем вылятпӑр», — тесе хыпарланӑ халӑх сечӗсенчен пӗринче.
Пӗрремӗш тӗлпулӑва юпа уйӑхӗн 26-мӗшӗнче 18:00 сехетре вулавӑшӑн «Чӑваш кӗнеки» центрӗнче ирттереҫҫӗ. Пӗрремӗш калаҫу Марина Карягинӑн «Кӗмӗл тумлӑ ҫар» кӗнеки тата авторӑн пултарулӑхӗ пирки пулӗ.
«Кӗмӗл тумлӑ ҫар» кӗнекене эсир Наци библиотекинче илсе вулама пултаратӑр! Хапӑл туса кӗтетпӗр!» — тенӗ унта.
Чӳк уйӑхӗн 26-мӗшӗнче Чӑваш Енре пурӑнакансем географие мӗнле пӗлнине тӗрӗслеме пултарӗҫ. Халӗ акцие ирттермешкӗн хатӗрленеҫҫӗ.
Ку акци Раҫҫейӗпех иртет. Кӑҫал вӑл виҫҫӗмӗш хут йӗркеленет. Ҫавӑн пекех географи диктантне ют ҫӗршывра та ҫырӗҫ. Вӑл вырӑнти вӑхӑтпа 12 сехетре пуҫланӗ.
Диктантра 30 тест заданийӗ пулӗ. Вӗсене виҫӗ блока уйӑрнӑ. Пӗрремӗшӗнче – терминсемпе географи ӑнланӑвӗсем, иккӗмӗшӗнче – карттӑпа ӗҫлесси, виҫҫӗмӗшӗнче ҫулҫӳревҫӗсене кун кӗнкинче тата илемлӗ хайлавсенче ҫырнӑ объектсене палӑртасси.
Хальлӗхе палӑртнӑ тӑрӑх, Шупашкарта диктанта икӗ лапамра ҫыртарӗҫ: Чӑваш наци музейӗнче тата Республикӑри ача-пӑча вулавӑшӗнче.
Чӑваш Енри паллӑ паллӑ велоҫулҫӳревҫӗ Никита Васильев ӗнер тӑван тӑрӑха таврӑннӑ. Ӗнер ӑна «Солнце на спицах» (чӑв. Йӗп ҫинчи хӗвел) велоюхӑм хастарӗсем тата Ҫӗнӗ Шупашкарти «Грани» хаҫат журналисчӗсем кӗтсе илнӗ.
Икӗ ҫулта Никита 35 пин километра яхӑн ҫӳренӗ. Ҫав хушӑра вӑл ҫӗр-ҫӗр хулапа ял витӗр иртнӗ, Китая ҫитнӗ. Ҫул ҫинче каччӑ нумай ҫынпа паллашнӑ, пур ҫӗрте те ӑна ӑш пиллӗн йышӑннӑ, унпа кӑсӑкланса калаҫнӑ. Ҫӗнҫӗпӗр хулинче каччӑ вырӑнти радиора ертӳҫӗ пулса ӗҫлекен пикепе, Анастасия Сафоновапа, паллашнӑ. Лешӗ Никитӑпа ҫула тухнӑ. Чӑваша та хӗр каччӑпа пӗрле килнӗ.
Ӗнерех Никита Васильев Чӑваш Енӗн Наци вулавӑшӗнче тӗлпулу ирттернӗ. Унта пухӑннисем велоҫулҫӳревҫӗн чӑтӑмлӑхӗнчен тӗлӗннине пытарман.
Авӑн уйӑхӗн 25-мӗшӗнче К.В. Иванов ячӗллӗ Литература музейӗнче Федор Павлов (1892-1931) ҫыравҫӑ тата композитор ҫуралнӑранпа 125 ҫул ҫитнине халалласа литературӑпа музыка каҫӗ иртӗ. Мероприяти 14 сехетре пуҫланӗ. Ҫав кунах унта ҫыравҫӑпа тата композиторпа паллаштаракан кӗнекесем тата сӑн ӳкерчӗксем урлӑ паллаштаракан «Итле купӑс мӗн калать...» курав уҫӑлӗ.
Федор Павлов 1892 ҫулта авӑнӑн 25-мӗшӗнче Хусан кӗпернин Етӗрне уесӗнчи (халӗ Ҫӗрпӳ районӗ) Патӑрьелӗнче хресчен ҫемйинче ҫуралнӑ. 1907–1911 ҫулсенче Чӗмпӗрти чӑваш шкулӗнче пӗлӳ илнӗ. 1930 ҫулта вӑл Ленинградра Н.А. Римский-Корсаков ячӗллӗ консерваторине вӗренме кӗнӗ.
Федор Павловӑн юбилейне халалласа Чӑваш кӗнеке издательствинче Михаил Кондратьев музыкҫӑ «Гора золотая…» Федор Павлов и его время» ятпа кӗнеке кун ҫути кӑтартнине, ӑна Чӑваш Енӗн Наци вулавӑшӗнче хӑтланине эпир пӗлтернӗччӗ.
Авӑн уйӑхӗн 21-мӗшӗнче Никита Васильев ҫулҫӳревҫӗ Шупашкарти Наци вулавӑшне тӗлпулӑва йыхравлать. Тӗнче тӑрӑх велосипедпа ҫула тухнӑ Никита Васильев пирки Чӑваш халӑх сайчӗ пӗлтерсех тӑчӗ. Аса илтерер, утӑ уйӑхӗн ҫурринче Никита ҫул ҫинче пӗччен маррине пӗлтернӗччӗ, Ҫӗнҫӗпӗр хулинче ҫуралса ӳснӗ Настя Сафонова унпа ҫула тухнӑччӗ. Радиоертӳҫӗре ӗҫлекен хӗр хӑйӗн ӗҫне пӑрахса Никитӑпа пӗрле Чӑваша ҫитме шут тытнӑ.
«Икӗ ҫул тата 34 500 км хыҫра», — тесе ҫырнӑ ӗнер Никита тӗнче тетелӗнчи хӑйӗн страницинче. Аякри ҫӗрсем тӑрӑх ҫухрӑм хыҫҫӑн ҫухрӑм хӑварса ҫӳренӗ каччӑпа Мари Элпа Чӑваш Ен чиккинче авӑн уйӑхӗн 21-мӗшӗнче 12 сехетре тӗл пулма, унтан каччӑпа пӗрле Шупашкарти Наци вулавӑшне килме май пур.
Шупашкарта ют чӗлхе литературин вулавӑшне уҫасшӑн. Вӑл хула варринче, А.С.Пушкин ячӗллӗ вулавӑш вырӑнӗнче, пулӗ.
Аталану концепцине тата дизайн-проекта Пӗтӗм Раҫҫейри М.И.Рудомино ячӗллӗ ют чӗлхесен патшалӑх вулавӑшӗ хатӗрленӗ. Унта кафепе нумай функциллӗ холл, ҫамрӑксен тата ачасен залӗсем пулӗҫ. Аслисен вулав залне экспозици витринисемпе хӑтлӑлатӗҫ, компьютерсем, лайӑх сӗтел-пукан вырнаҫтарӗҫ.
Кунсӑр пуҫне ҫурта, ҫумӗнчи пысӑках мар территорие ҫӗнетӗҫ. Умӗнче чӑваш тӗрри пулӗ, алӑк умӗнче саксем, ӳсен-тӑран лартнӑ пичкесем лартӗҫ. Велочарӑну та пулӗ.
Ҫурла уйӑхӗн 18-мӗшӗнче 16 сехетре Чӑваш Енӗн наци вулавӑшӗнче Эстонире пурӑнакан Дина Гаврилова ҫыравҫӑн «Путешествие Пуси Югорской из Сибири в Эстонию» кӗнекине хӑтлӗҫ. Ҫӗпӗртен Эстоние ҫитнӗ кушак ҫинчен ҫырнӑ юмаха социаллӑ сатира шутне кӗртнӗ. Пушкӑртстанри Пишпӳлек районӗнчи Мелеспуҫ Ялтӑра чӑваш ялӗнче 1962 ҫулта ҫуралнӑскерӗн чӑн ячӗ — Надежда Григоренко. Политехника техникумӗнче, каярах Ленинградри политехника институтӗнче вӗреннӗскер 1985 ҫултанпа Эстонире пурӑнать.
Ҫиччӗре чухне вырӑс интернатне лекнӗ пулин те тӑван чӗлхене манман. Кӗнекисене те ентешӗсем ҫинчен ҫырать. Хӑй калашле, малашне те пултарулӑхне вӗсене халалласшӑн.
Чӑваш Енре Эстони ҫыравҫи Раиса Сарпи, Альбина Юрату тата Валерий Туркай сӑвӑҫсемпе тӗл пуласшӑн. 2015 ҫулта Пушкӑртстан ҫӗрӗ ҫинче «Силпи» фестиваль иртнӗ чух ҫав чӑваш поэчӗсемпе паллашнӑ та вӗсем тӑван культурӑшӑн хыпса ҫуннине курнӑран килӗштернӗ.
Шупашкарти тӑватӑ вулавӑша ҫыравҫӑсемпе сӑвӑҫсен сӑнӗсем ҫӗнӗ сӑн кӗртӗҫ. Вӗсене юпа уйӑхӗнче ӳкерсе пӗтермелле. Ҫӗнӗ ӗҫе ҫитес уйӑхӑн ҫуррисенче пуҫӑнӗҫ.
Шупашкарти вулавӑшсен пӗрлешӗвӗ бензин-топливо сутакан пысӑк компанисенчен пӗри ирттернӗ социаллӑ тата культура проекчӗсен конкурсӗнче ҫӗнтернӗ.
Укҫа ҫӗнсе илме пултарнӑ «ART-Libraries» проекта В. Маяковский ячӗллӗ вулавӑшӑн пай ертӳҫи Юлия Шелтукова хатӗрленӗ. Проект партнерӗсем — Шупашкар хула администрацийӗ, «FreeArt» аэрографи студийӗ, Шупашкарти Элли Юрьев ячӗллӗ ача-пӑчан 4-мӗш ӳнер шкулӗн преподавателӗсем. Юлия Шелтукова ӑнлантарнӑ тӑрӑх, дизайна вӗсем пӗрле татса парӗҫ. Хӑш ҫыравҫӑпа сӑвӑҫ сӑнне ӳкересси те каярах паллӑ пулӗ.
Шупашкарти вулавӑшсен стенисене паллӑ ҫыравҫӑсен тата поэчӗсен портречӗсемпе илемлетӗҫ.
Шупашкар хула администрацийӗ пӗлтернӗ тӑрӑх, Шупашкарти вулавӑшсен пӗрлешӗвӗ социаллӑ тата культура проекчӗсен конкурсӗнче ҫӗнтернӗ, "ART-Libraries" проекта пурнӑҫламашкӑн грант ҫӗнсе илнӗ. Ҫапла майпа вӗсем хӑйсен шухӑшӗсене пурнӑҫа кӗртесшӗн, ҫынсем вулавӑшсемпе кӑсӑкланччӑр тесе тӑрӑшаҫҫӗ.
Паллӑ поэтсемпе ҫыравҫӑсен портречӗсене стена ҫине графитти стилӗпе ӳкерӗҫ. Эппин, хулари вулавӑшсен сӑн-сӑпачӗ улшӑнӗ. Тен, ку ҫамрӑксене вулавӑш тӗнчипе ҫывӑхлатма пулӑшӗ.
Ҫӗнӗ Шупашкарти Ҫамрӑксен урамӗнче вырнаҫнӑ вулавӑша арҫын ачана питӗрсе лартнӑ. Кӑштахран шкул ачи пӑлханма пуҫланӑ. Ара, пулӑшу ыйтмасан вулавӑшра ирчченех ларма тивӗ-ҫке-ха.
9 ҫулти арҫын ачан чӳречене уҫса пулӑшу ыйтма тытӑннӑ. Иртен-ҫӳрен ӑна илтсе полици чӗннӗ. 25–30 минутран йӗрке хуралҫисем ҫитнӗ, унтан вулавӑш ӗҫченӗсем килнӗ.
Ача каланӑ тӑрӑх, вӑл вулавӑшра туалета кайнӑ. Унтан тухсан никам та ҫуккине курнӑ, вулавӑш хупӑннине ӑнланнӑ.
Вулавӑш ӗҫченӗ Наталья Гусева ӑнлантарнӑ тӑрӑх, ача хӑй пытаннӑ. Вӗсем алӑка питӗрес умӗн пур пӳлӗме те тӗрӗсленӗ. Вӗсен шухӑшӗпе, арҫын ача вулавӑша кӗнеке илме мар, туалета кӗме пынӑ.
-2.7 °C