Перед празднованием Дня Республики и Всечувашского Акатуя Чувашский национальный конгресс провел очередное заседание Большого совета. Первым вопросом в повестке значилось обсуждение проблем сохранения и развития чувашского языка.

Президент ЧНК, депутат Госсовета республики Николай Угаслов смело решился обсудить этот сложный вопрос и огласил широкий спектр намеченных планов, предложений, советов, просьб. Заместитель министра культуры Чувашии Вячеслав Оринов охарактеризовал положение родного языка в учреждениях культуры, в библиотеках, театрах.

Малалла...

Ҫак статьяна, пӗлсех тӑратӑп, теприсем кӑмӑлсӑрланса йышӑнӗҫ. Анчах чунра пуррине уҫмасӑр чӑтаймастӑп.

Чуна ыраттармалла ҫак калаҫу темиҫе кун каялла пулса иртрӗ. Ҫав самантра паллаканӑмпа чӑвашлӑх ыйтӑвӗ патне те пырса тухрӑмӑр. Тӗрӗсрех, чӑваш чӗлхине тата чӑвашлӑха аталантарма тата упрама кам тата епле тӑрӑшни тавра пулчӗ кӗске калаҫӑвӑмӑр. Тата тӗрӗсрех каласан, тавлашу.

Статья ятне "Чӑваш-чӑваш тенипе чӑваш пулайӑпӑр-и?" тесе ахальтен памарӑм.

Чӑн та, мӗн-ха, вӑл чӑвашлӑх?

Малалла...

Халӑх хутлӑхӗнче чӑваш чӗлхипе, уйрӑмах ҫыруллӑ чӗлхепе, усӑ курни пирки

Паллӑ ӗнтӗ, паянхи куна халӑх хутлӑхӗнче (усламҫӑсем, тӗрлӗ кантурсемпе организацисем хӑйсен ӗҫӗнче) чӑваш чӗлхипе усӑ курманнипе пӗрех. Ку вӑл тӗрлӗ сӑлтавсемпе ҫыхӑннӑ, пӗр сӑмахпа каласан — чӑваш чӗлхин статусӗ питӗ пӗчӗк шайра, нумай ҫыншӑн ун кирлӗлӗхӗ ҫукпа пӗрех.

Ҫак ӗҫре усламҫӑсен ак мӗн пӗлмелле: вӑйра тӑракан саккунлӑхпа килӗшӳллӗн кашни чӑвашӑн пур информацие хӑй тӑван чӗлхипе илме ирӗк, право, пур.

Малалла...

30 лет назад (8.12.1986 г.) под руководством профессора Уфимского Нефтяного Института, доктора технических наук, Академика Инженерной Академии Наук РБ, горячего патриота своего народа А.А.Кондратьева чуваши РБ объединились в Общество чувашской культуры. Впоследствии народ назвал эту дату днём возрождения чувашского народа в РБ.

Вскоре, при участии ряда активистов, был организован фольклорно-этнографический ансамбль «Нарспи», начала выходить республиканская газета на чувашском языке «Урал Сасси» («Голос Урала»), на республиканском телевидении начались передачи на чувашском языке «Ендешсем» («Земляки»), был осуществлён ряд других значимых мероприятий.

Малалла...

Раҫҫейри пур шкулта 4 класс хыҫҫӑн ачасен вӗренӳ шайне тӗрӗслес тӗллевпе Раҫҫей Федерацин вӗрентӳ тата ӑслӑлӑх министерстви хушнипе «Математика», «Пирӗн тавралӑх», «Вырӑс чӗлхи» предмечӗсемпе Пӗтӗм Раҫҫейри тӗрӗслев ӗҫӗсене ирттерме тытӑннӑ. Тӗрӗслев ӗҫӗсен материалӗсене Мускав хатӗрлет. Ку ӗҫе паянхи куна шкул ачисем вырӑсла кӑна ҫырма пултараҫҫӗ. Малтан ОГЭ, ГИА, ЕГЭ туса хучӗҫ, халь тата 4 класс хыҫҫӑн та.

Ҫав вӑхӑтрах, официаллӑ, чӑвашсен республикӑмӑрти йышӗ — 68%, Чӑваш Республикинче пуҫламӑш пӗлӗве ачасем чӑвашла 277 шкулта, тутарла — 16 шкулта, ирҫелле — 3 шкулта илеҫҫӗ!

Малалла...

Споры о чувашском не умолкают — то орфографию обсуждают, то школьные часы считают и пересчитывают, то о закрытом лицее имени Лебедева плачут. Пишут в редакции газет, жалуются Главе республики, посылают депеши спикеру Госсовета…

Малалла...

Иртнӗ шӑматкун, ҫу уйӑхӗн 28-мӗшӗнче, Муркашри вӑтам шкулта республикӑри шкулсенчи 9-мӗш класран вӗренсе тухакансен чӑваш чӗлхипе литератури предметпа пӗтӗмӗшле патшалӑх экзаменӗ иртрӗ. Шел пулин те, Калайкассинче вӗренекенсемсӗр пуҫне асӑннӑ экзамена никам та суйласа илмен. Чӑваш чӗлхи пирки нумай калаҫатпӑр пулин те ӗҫне тӑвакансем сахалрах. Александр Марсович вӗрентекен класран ППЭ 16 ачаран 8 суйланӑ. Манса ан кайӑр, республикипе 300 ытла вӗрентекен чӑваш чӗлхипе литературине юратма вӗрентет.

Малалла...

«Манӑн тӗллев — уйрӑм ҫырассин тата пӗрле ҫырассин ытлашши идиотизмӗнчен хӑтарасси», (Орфографи ҫумкомиссийӗн пуҫлӑхӗ Пётр Яковлев)

Чӑваш патшалӑх гуманитари ӑслӑлӑхӗсен институтӗнче Чӑваш чӗлхе комиссийӗн ҫумкомиссийӗн, — "Чӑваш чӗлхин орфографи ҫумкомиссийӗ" ятлӑскерӗн, — черетлӗ ларӑвӗ иртнӗ.

Манӑн комментарисем

1)"ҫӑлтӑрпа палӑртнисене пӗтермелле;"

—Тӗппипех килӗшмелле.

2)"«ӑ», «ӗ» тухса ӳксен пӗрле ҫырмалла: тӗслӗхрен, «ҫӑлкуҫ» — пӗрле; «ҫӑл куҫӗ» — уйрӑм;"

—Ку —кашкӑртан тарса упа патне кайни.

Малалла...

Юхма Мишши хатӗрленӗ «Ылтӑн ҫӳпҫе» кӗнекери статьясемпе малалла паллаштаратпӑр. Аса илтеретпӗр, кӗнекен иккӗмӗш ячӗ — «Чӑваш сӑмахӗсен вӑрттӑнлӑхӗ». Ӑна 1993 ҫулта кӑларнӑ («Вучах» библиотекинче).

Кашни ҫӗршывӑн хӑйӗн пӗр сӑмахлӑ ячӗ пур: Франци, Итали, Бельги, Раҫҫей, Украина... Кашни ҫӗршыв ятне унта пурнакан халӑх хӑй чӗлхинчи чи хитре сӑмахпа калать, вӑл чылай чухне ытти халӑхсем калакан сӑмахран уйрӑлса та тӑма пултарать Эрменсем хӑйсен ҫӗршывне — Айастан, ытти халӑхсем Армени теҫҫӗ.

Малалла...

(Чӑваш ваттисен тӗп канашӗн ертӳҫи В.П.Станьял 2016 ҫулхи ака уйӑхӗн 25-мӗшӗнче Куславкка районӗнчи Елчӗкри вӑтам шкулта тата Ҫӗрпӳри Культура Керменӗнче чӑваш чӗлхи ячӗпе каланӑ сӑмах)

Чӑваш чӗлхин кунӗсене 1926 ҫулта «Чӑваш чӗлхи ҫинчен» саккун йышӑнсан ирттерме пуҫланӑ. Вуласа пӑхӑр-ха ҫав 90 ҫулхи саккуна. Вӑл тӑван чӗлхене чӑнах та хисепе хурса ҫырнӑскер. Кайран ӑна лутӑркаса тӑкнӑ. 1990 ҫулхи Саккуна та ик ҫултан хырса хӗстерчӗҫ. Ку саккун тӗшшинчен Чӗлхе кунӗ кӑна юлчӗ пулмалла.

Малалла...