Ҫак кунсенче манӑн Шупашкарти Кӑнтӑр-Хӗвеланӑҫ микрорайонӗнчи пурӑнакан хваттер ҫумӗнчи тамбурӗнче малярсен бригада — хастар та ырӑ кӑмӑллӑ чӑваш хӗрарӑмсем юсавлӑ ӗҫӗсем турӗҫ. Маччана шуратрӗҫ, стенасене сӑрларӗҫ. Питӗ лайӑх та виҫеллӗ ӗҫлерӗҫ.

6 сул каялла кӳршӗсен хваттерти квартирантсем пӗр Интернет компание проводкӑна тума чӗнчӗҫ. Лешсем вара тӗрӗс мар электрокабель ҫине хӑйӗн прибор лартрӗҫ. Ҫакӑншӑн кайран пушар тухрӗ. Пожарниксем, тав Турра, сӳнтерчӗҫ. Пушар хыҫҫӑн маччапа стенасем хуралчӗҫ.

Малалла...

Мӑсӑльмансен Хӑрпан пайрамӗ ҫитнӗ май, чӑваш чӗлхинче упраннӑ арап сӑмахӗсене тӗпӗр хут аса илессӗм килчӗ. Нумайӑшӗ тӗнпе йӑла пулӑмӗсене, хӑшӗ пӗри хаклава, палла ят параҫҫӗ.

Хӑрпан – قربان

Телей – طالع

Хавас – هوس

Лайӑх – لايق

Айӑп – عيب

Ӑслай – اصول

Эрех – عرقى

Мухмӑр – مخمور

Этем – آدم

Хапӑл – قبول

Хатӗр – حاضر

Хӑват – قوّة

Пайта – فائدة

Шар – شرّ

Словарьсенче ку сӑмахсене ҫырса кӑтартнӑ-ха.

Малалла...

Владимир Болгарский Патӑрьел пирки статья ҫырса кӑларчӗ.

Патӑрьел вырӑсланӑвӗ — никамшӑн та вӑрттӑнлӑх мар. Ӗнер-паянхи ыйту мар ку. Тахҫанах пуҫланнӑ процесс. Чӑннипе ку иртнӗ ҫирӗммӗш ӗмӗрӗн 60-мӗш ҫулӗсенче пуҫланнӑ. Никита Сергеевич Хрущёв тивлечӗпе.

Анчах та, слапух Турра, Патӑрьел тӗппипех вырӑсланнӑ теме иртерех-ха.

Владимир Болгарский статйинче, тӗпрен илсен, ЗАГСпа ҫыхӑннӑ пӑтӑрмаха уҫса панӑ. Мӑшӑрланакансене чӑвашла саламламаҫҫӗ иккен унта ӗҫлекенсем. Интернетра Патӑрьел ЗАГСӗн сайчӗ пур.

Малалла...

Ҫывӑх вӑхӑтра пире суйлав кӗтет. Халӑх хӑйӗн интересӗсене хӳтӗлеме пултаракан депутатсемпе партисене суйласа илмелле. Саккунпа килӗшӳллӗн кондидатсем хӑйсен рекламине хаҫат-журналсенче те вырнаҫтараҫҫӗ. Ҫав шутра — «Хыпар» хаҫатра та. Алла лекнӗ хаҫатсене пӑхнӑ май чӑвашлисенче хӑйсен рекламисене мӗнле чӗлхепе вырнаҫтарнине сӑнас терӗм.

Паллах, ытларах пайӗпе — вырӑсла. Кунта ӗнтӗ ытларах халӑха ярса илес, информацие нумайрах ҫын патне илсе ҫитерес тӗллев ларать пулас.

Малалла...

Ҫӗнӗ ыйтӑва хускатмастӑп. Ун пирки чӑвашлӑхшӑн ҫунакан ҫынсем кунӗн-ҫӗрӗн калаҫаҫҫӗ, чан ҫапаҫҫӗ. «Пӗччен сурсан типет, халӑх сурсан кӳлӗ пулать», — тенӗ ваттисем. Ҫавӑнпа темиҫе ҫын ҫеҫ ҫине тӑнипе лав малалла хускалмасть. «Ҫӳлтисем» ӑнланмасан, пулӑшмасан усси сахалрах.

Ачасене чӑвашла вӗрентменни пирки калаҫмашкӑн пӗр пулӑм хистерӗ. Нумаях пулмасть Чӑваш Ене РФ Патшалӑх Думин Вӗренӳ енӗпе ӗҫлекен комитечӗн председателӗ Вячеслав Никонов килсе кайрӗ. Вӑл тӗрлӗ мероприятие, ҫавра сӗтеле, конференцие хутшӑннӑ, унта Чӑваш Енри вӗренӳ тытӑмӗ пирки калаҫнӑ.

Малалла...

Чӑваш халах сайчӗ аталанма пуҫланнӑранпа 11 ҫул та ҫитсе пырать. Хальхи вӑхӑтра тӗнче тетелӗнче чӑвашла ҫыракансем те сахал мар теме пулать, ҫавах та вӗсем ҫителӗксӗр. Нумай пулмасть эпир ятарлӑ ыйтӑм пуҫларӑмӑр — чӑвашла ҫырма чӑрмантаракан сӑлтавсене палӑртас терӗмӗр. Тепӗр енчен ку вӑл пирӗн 11 ҫулхи ӗҫе те кӑтартса пама тивӗҫлӗ: ҫак вӑхӑт хушшинче чӑваш чӗлхине эпир интернета сарма пултартӑмӑр е ҫук. Тӳрех каласа хӑварас пулать — ку тӗлӗшпе эпир кӑна мар, ыттисем те ӗҫлеҫҫӗ, ҫавах та пирӗн ку ӗҫре яваплӑх пысӑк пулнине палӑртас килетех.

Малалла...

"Аптранӑ кӑвакал кутӑн чӑмнӑ", — тет чӑваш.

Кӑвакал сӑнне илнӗ вырӑн.

Чӑваш наци телекуравӗ ятарлӑ пӗчӗк клип кӑларнӑ.

"Спасём чувашский язык" ятлӑ вӑл.

Тӗнчере ултӑ пин чӗлхе, вӗсенчен кашни ҫирӗм пилӗкӗшӗ кашни ҫул вилсе пырать иккен. Мӗнле "хавахалану" кӳме пултараҫҫӗ ҫак сӑмахсем?

Ҫын (чӑваш) тӳрех ҫапла шутласа илет: "Аха, вилсе пыраканнисем эпир ҫеҫ мар иккен-ха, эппин, мӗншӗн пит хурланас; вилекен япала вилтӗрех эппин!

Малалла...

Пӗчӗк чухне, 1960-мӗш ҫулсен вӗҫӗнче, 1970-мӗшсен пуҫламӑшӗнче вӗренӳ ҫулӗ пуҫланиччен пире шкулта ҫӗнӗ кӗнекесем паратчӗҫ: чӑвашлисене, вырӑслисене… Ҫӗнӗ кӗнекесенчен ырӑ, тутлӑ шӑршӑ кӗретчӗ. Инҫетри Шупашкартан ярса панӑ кӗнекесем темӗскерле чӑваш ӳкерчӗкӗсемпеччӗ, чуна туртакан тӑван шрифтпа тата илӗртӳллӗрех, кӑсӑклӑрахчӗ… «Тӑван Атӑл», «Ялав» журналсене тупма ҫукчӗ. «Пионер сассине» чӑтаймасӑр кӗтсе тӑнӑ. Кампурпа Ваҫҫук ҫинчен юратса вуланӑ. Чӑвашла куҫарнӑ киносене курма ҫынсем хаваспа лӑк тулли пуҫтарӑнатчӗҫ.

Малалла...

Нумаях пулмасть Чӑваш кӗнеке издательстви Хуначи Кашкӑрӑн (Г.Н. Волков) «Юманпа хӗвел» очерксемпе юмахсен пуххине иккӗмӗш кӑларӑмпа пичетлесе кӑларчӗ. Кӗнекене алла илсен хӗрӗх ҫул каялла пулни куҫ умне тухса тӑчӗ.

1975 ҫулта Шупашкарта вӗренекен студентсем хушшинче тӗлӗнмелле хыпар ҫиҫӗм пек хӑвӑрт сарӑлчӗ: «Геннадий Волков профессорӑн «Юманпа хӗвел» кӗнекине пуҫтарса илеҫҫӗ». Эпир «Студентсен хулинчен» инҫе мар вырнаҫнӑ кӗнеке лавккине чупрӑмӑр.

Малалла...

Иртнӗ вырсарникун, утӑн 3-мӗшӗнче, «Сӑр шурӑмпуҫӗ» кану базинче «Хавал» уйлӑх (лагерь) ӗҫлеме пуҫларӗ. Чӑваш халӑх сайчӗ те унта ҫитсе курчӗ, уйлӑха йӗркелекен Александр Блиновпа калаҫу йӗркелерӗ.

— Кӑҫал «Хавал» уйлӑх ҫиччӗмӗш хут пухӑнчӗ, ҫапла-и?

— Ҫапла.

— Ытти ҫулхисемпе танлаштарсан мӗнле ҫӗнӗлӗхсем тата уйрӑмлӑхсем пур?

— Пӗтӗмӗшле илсен ҫавах ӗнтӗ. Анчах ман шутпа лекцисем пахалӑх енчен илсен лайӑхрах. Кӑҫал чӑн та кунта хӑйне евӗрлӗ университет пулса иртет.

Малалла...