Вӑрмар районӗнчи Эҫпепе ялӗнче мероприятисем чылай иртеҫҫӗ. Анчах вӗсемшӗн ял кунне уявласси чи пӗлтерӗшлисенчен пӗри шутланать. Ӑна вӗсем 12-мӗш ҫул паллӑ тӑваҫҫӗ.

Уяв «Вӑйӑ картинчен» пуҫланнӑ. Ун чухнех Константин Ивановӑн «Нарспи» поэминчи сыпӑк тӑрах сценка лартнӑ. Унтан уява Кӗтеснер ял тӑрӑхӗн пуҫлӑхӗ А.Егоров сӑмах илсе тӑснӑ.

Район администрацийӗнчен те килнӗ. Вӑл общество ӗҫне хастар хутшӑннӑ Владимир Иванова тата Эльвира Захаровӑна тав туса чысланӑ.

Малалла концерт иртнӗ. Эҫпепесене саламлама чӑваш эстрада артисчӗсем те ҫитнӗ.

Ӑмӑртусем те иртнӗ. Армрестлинг, кире пуканӗ йӑтас, вӗрен туртас енӗсемпе вӑй виҫнӗ.

Сӑнсем (15)

Улатӑр тата Пӑрачкав епископӗ Федор пил панипе, Йӗпреҫ районӗнчи Пучинке ял халӑхӗ пуҫарнипе часавай тума пуҫланӑ.

Ҫак кунсенче часавайӑн никӗсне янӑ. Савӑнӑҫлӑ лару-тӑрура Кӗлӗмкассинчи храм настоятелӗ Пантелеймон протоиерей пулас часавай вырӑнне сӑвапланӑ.

Часавая халӑх укҫипе ҫӗклӗҫ. Унта кашниех тӳпе хывма пултарать. Пантелеймон атте пурне те ырӑ ӗҫе хастар хутшӑнма чӗнсе каланӑ. Укҫапа пулмасан та ӗҫпе, кӗлӗпе пулӑшни теме тӑнине палӑртнӑ вӑл.

Сӑнсем (27)

Ҫав кун Сӗнтӗрвӑрри районӗнчи чӑрӑшкассисем пӗр ҫемьери пекех пулнӑ. Пӗрле пухӑнса савӑннӑ вӗсем. Сӑлтавӗ те пулнӑ. Ял кунне ирттернӗ.

Паллах, чи малтан ентешӗсене Сӗнтӗрвӑрри район администрацийӗн пуҫлӑхӗ Н.Борисов тата ял тӑрӑхӗн пуҫлӑхӗ Л.Степанов саламланӑ.

Николай Николаевич чӑрӑшкассисене яла аталантарас ӗҫе тӳпе хывнӑшӑн ырланӑ. Леонид Дмитриевич вара ҫакнашкал уяв халӑха пӗр чӑмӑра пухнине пӗлтернӗ.

Чӑрӑшкассинчи чи хастар та пултаруллӑ ҫынсене ЧР Культура министерствин тата ял тӑрӑх администрацийӗн грамотипе чысланӑ.

Пултарулӑх ушкӑнӗ тата ыттисем сцена ҫине тухса илемлӗ юрӑсемпе савӑнтарнӑ.

Сӑнсем (17)

Кӑҫал «Чунҫӳревҫӗсем» ҫирӗм улттӑмӗш хут ҫула тухнӑ. Вӗсем унтан утӑн 16-мӗшӗнче ирхине таврӑннӑ. Малтан вӗсем Чӗмпӗре ҫитсе Ӗренпур тӑрӑхӗнчи Курак районӗнчи Ҫирӗклӗ Тук чӑваш ялне тухнӑ. Унтан Самар кукрине тухса кайнӑ, Ҫӑлкуҫ ялне ҫитнӗ. Самар кукринче вӗсем хулашсене кӗрсе тухнӑ. Муром хулашӗ Атӑл хӗрринче вырнаҫнӑ. Унта вӗсем Азербайджана илсе кайма тӑпра илнӗ. Утӑн 7-мӗшӗнче ҫӗрле вӗсем Волгоградра пулнӑ. Тепӗр кунхине Дагестана ҫитнӗ. Унта чунҫӳревҫӗсене кумыксем тата нухайсем кӗтсе илнӗ. Унта палаткӑсем лартса икӗ кун каннӑ.

Утӑн 9-мӗшӗнче Азербайджана ҫут тытнӑ май вӗсем Байнука, Улӑпи ялне кӗрсе тухнӑ. Вӗсем 2013 ҫулта лартнӑ юпа тӗлне ҫитсе курнӑ. Кайран Дербентра пулнӑ. Бакура вӗсене Элшат Абдуллаев кӗтсе илнӗ. Вӑл Пӗтӗм тӗрӗк ҫамрӑкӗсен пӗрлешӗвӗн тӗп координаторӗ. Хӑнасем валли ятарласа така пуснӑ, экскурси ирттернӗ. Вӗсен таврапӗлӳ музейӗ пуян. Вӗсен тӗррисем чӑвашсенни пекех-мӗн. «Пирӗн Шупашкар хули хӑй вӑхӑтӗнче Вӑта Сӑвар пулнӑ», — тенӗ хыҫҫӑн вӗсем тӗлӗннӗ. «Вара мӗнле апла? Эпир пӗлмен те», — тенӗ вӗсем.

Пӳлесӑвар маларах тата та чикӗ ҫумнерех вырнаҫнӑ пулнӑ, Иран чиккинче.

Малалла...

Каҫхи Шупашкар ҫутӑрах пулӗ тесе хыпарлать республикӑн тӗп хула администрацийӗ. Хальхи вӑхӑтра шӗкӗр хуламӑрта урамри ҫутӑна йӗркене кӗртессипе малалла тимлеҫҫӗ иккен. Утӑ уйӑхӗн 1-мӗшӗнчен тытӑнса, акӑ, Богдан Хмельницки урамӗнчи 109-мӗш, 113-мӗш, 117-мӗш, 117/1-мӗш, 119-мӗш, 119/1-мӗш, 121-мӗш, 123-мӗш, 125-мӗш, 127-мӗш, К. Маркс урамӗнчи 31-мӗш, 31 а, 33-мӗш, 35-мӗш, Ҫырла тӑкӑрлӑкӗнчи 7-мӗш, Трактор тӑвакансен проспектӗнчи 68-мӗш ҫурт умӗсене ҫутмалла тунӑ.

Хула влаҫӗсем пӗлтернӗ тӑрӑх, ҫутӑсӑр ҫуртсен умӗсем пирки ҫынсем те систереҫҫӗ. Ҫавна май урамсене ҫутмалла тунине хула влаҫӗсем хула ҫыннисемпе пӗрле пурнӑҫланӑ ӗҫ тесе хаклаҫҫӗ. Хӑйсем пурӑнакан тӑрӑх шӑпишӗн пӑшӑрханакансем пӗлтерни тӑрӑх яваплисем туса ирттермелли ӗҫсене палӑртаҫҫӗ: хӑш-пӗр ҫӗрте — чи малтан, тепӗр ҫӗрте — кӑшт каярах. Урамсене ҫутӑпа тивӗҫтересси Шупашкарта халӗ малалла пырать.

Хӗлле урапа, ҫулла ҫуна хатӗрлеме хушнӑ чӑваш. Ҫакна шута илсе те пулӗ газпа тивӗҫтерекенсем станцисемпе пӑрӑхсене халех йӗркене кӗртессипе тимлеҫҫӗ. Маларах вӗсем темиҫе районта юсав ӗҫӗсем ирттернӗччӗ. Утӑ уйӑхӗн 28-мӗшӗнче Улатӑр тӑрӑхӗнче ҫак енӗпе тимлесшӗн. Кун пирки «Газпром межрегионгаз Шупашкар» тулли мар яваплӑ общество пӗлтерет.

2015 ҫул валли палӑртнӑ планпа килӗшӳллӗн «Газпром трансгаз Чулхула» тулли мар яваплӑ обществӑн Сеченевски магистральлӗ газ пӑрӑхӗсен линипе производство управленийӗ Улатӑрти газ валеҫекен станцире юсав ӗҫӗ ирттерӗ. Ҫав вӑхӑтра асӑннӑ станци га пама пачах чарӑнӗ. Станцири юсав утӑ уйӑхӗн 28-мӗшӗнче ирхи 9 сехетрен пуҫласа 17 сехетчен тӑсӑлӗ.

Улатӑрти газ валеҫекен станци Ахматово, Восход, Иваньково-Ленино, Миренки, Санаторный, Стемас, Чуварлей, Ялушево ялӗсене газпа тивӗҫтерет. Юсав пынӑ вӑӑхтра газ хатӗрӗсен кранӗсене хупма чӗнсе калаҫҫӗ.

Куславкка районӗнчи шыв тасатакан сооруженисем таса шыв вырӑнне сиенлӗ концентратсем кӑларнӑ-мӗн. Нефтепродукт, сульфатсем, хлоридсем… Ку концентратсен тулли мар списокӗ-ха.

Ҫакна вырӑнти прокуратура пӗтӗмлетнӗ. Концентратсем нормативран ытларах тухнӑ-мӗн. Фосфат, тӗслӗхрен, 100 хут нумайрах. Нитратсем вара — икӗ хут. Ытти япаласен тӗлӗшпе те лару-тӑру ҫакӑн пекех.

Пӗлтӗр кӑна унта 200 кубла метр хура шыв тухнӑ. Ку йӑлтах Шурӑ Воложка юханшывне кайнӑ. Вӑл вара Куйбышев шыв управне кӗрет. Унтан вара чылай хулана шывпа тивӗҫтереҫҫӗ.

Прокуратура пӗлтернӗ тӑрӑх, сооруженире хӑй вӑхӑтӗнче юсав ӗҫӗсем туман. Ҫавна май унта кислород сахал лекет. Вӑл шыв тасатакан микроорганизмсем валли ҫитмест-мӗн.

«Чӑваш Ен» ПТРКпа «Русфонд» чирлӗ ачасене малалла пулӑшать. Нумаях пулмасть тележурналистсем Ҫӗмӗрлери Андрей Иконников пирки сюжет кӑтартнӑ.

Андрей 10 ҫулта. Юлашки ултӑ ҫулта вӑл сахӑр шайне тытса пырать, диетӑна пӑхӑнать. Ӑна инсулинпа укол тӑваҫҫӗ. Чире пула юн тымарӗсем, пӗвер япӑх ӗҫлет. Ачана инсулин помпи лартмалла.

Андрей 4-ра чухне чирлеме пуҫланӑ. Вӑл вӑй пӗтнине туйнӑ, шыв нумай ӗҫнӗ. Арҫын ача начарланса кайнӑ, япӑх ҫинӗ. Тухтӑрсем вӑл наркӑмӑшланнӑ тесе ача-пӑча пульницине хунӑ. Анчах ача япӑхлансах пынӑ. Унӑн юнра сахӑр нумай пулнӑ-мӗн. Ача комӑна кӗрсе ӳкменни кӑна пулнӑ.

Халӗ Андрей сахӑр шайне хӑйех тӗрӗслеме вӗреннӗ. Хӑйех укол та тума пӗлет.

Андрея инсулин помпи лартмашкӑн тата катетера виҫӗ кунта пӗрре улӑштармашкӑн 199 пин те 676 тенкӗ кирлӗ. Ҫемьешӗн ку пысӑк укҫа. «Коммерсант» хаҫат тата «Русфонд» 114 пин те 679 тенкӗ пухӗҫ. Тепӗр организаци 50 тенкӗ парӗ. Тепӗр 35 пин тенкӗ ҫеҫ ҫитмест. Андрея 5542 кӗске номер ҫине «Дети» тесе СМС-ҫыру ярса пулӑшма пулать.

Чӑваш Ен спортсменӗсем черетлӗ ҫитӗнӳпе савӑнтарнӑ. Хӑвӑрт утас енӗпе спорт шкулӗнче вӗренекен спортсменкӑсем Швецире медальсем ҫӗнсе илнӗ.

Ӑмӑрту Швецири Эскильстуан хулинче иртет. Ҫӑмӑл атлетика енӗпе иртекен Европа чемпионачӗ юниорсен хушшинче пырать. Раҫҫейӗн пӗрлештернӗ командине пирӗн ентешсем те кӗнӗ.

Старт кунӗнчех пирӗн хӗрсем 10 000 метра хӑвӑрт утса пьедестал ҫине хӑпарнӑ. Чи лайӑх кӑтартупа Чӑваш Ен тата Мӑкшӑ Республики чысне хӳтӗлекен Клавдия Афанасьева палӑрнӑ. Вӑл пӗрремӗш вырӑна тухнӑ. Мӑкшӑ Республикинчи Ольга Шаргина иккӗмӗш пулнӑ. Пирӗн ентеш Мария Лосинова вара виҫҫӗмӗш картлашка ҫине хӑпарнӑ.

Пенза хулинче Шупашкарта ҫуралнӑ икӗ ачан пурнӑҫне ҫӑлнӑ. Ачасем чӗре чирӗпе аптӑранӑ, ҫавна май вӗсене операци пӗр тӑхтаса тӑмасӑр тумалла пулнӑ.

Телее, тухтӑрсем йывӑр ҫак ӗҫе йӗркеллех пурнӑҫлама пултарнӑ. Ачасен шӑпи вара ҫапларах килсе тухнӑ: ҫӗртме уйӑхӗнче Шупашкарти 1-мӗш хула пульницине тин ҫуралнӑ икӗ ачана, чӗре чирӗпе йывӑр чирлекенскерсене, илсе пынӑ. Вӗсене ҫӑлас шанчӑк пысӑк пулман. Педиатрсем вӗсене ҫула илсе кайма хатӗрленӗ.

Пензӑна кайнӑ чухне, унта ҫитме 7 сехет кирлӗ, ачасемпе пӗрле реаниматолог тухтӑрсем пулнӑ. Пензӑри чӗрепе юн тымарӗсен хирургийӗн федераци центрӗнче пӗчӗк пациентсене операци тунӑ.

Халӗ ачасем хӑрушлӑхра мар. Пӗрне Шупашкара илсе килнӗ ӗнтӗ. Тепри хальлӗхе Пензӑрах-ха.