Наталия Овсепян

Игорь Дадиани модельер чӑваш хӗрарӑмне «Миссис России» (чӑв. Раҫҫей хӗрарӑмӗ) илем конкурсне хатӗрлет. Ҫакӑн пирки вӑл «Idel.Реалии» сайта панӑ интервьюра пӗлтернӗ.

Дадиани тата Потоцких кнеҫсен йӑхӗнчен тухнӑ художник-модельер 41 ҫулти Наталия Овсепяна ҫӗршыври илемлӗх конкурсне хатӗрлет. Ун пек ӑмӑртусене, Игорь Дадиани шучӗпе, чӑвашла калаҫаканӑн хутшӑнмалла. Вӑл шухӑшланӑ тӑрӑх, пирӗн Чӑваш Ен — тӗлӗнмелле хӑйне май республика. «Тымара пирӗн манма юрамасть», — палӑртнӑ шухӑшне модельер.

Наталия Овсепян — чӑваш. Хушамачӗ — упӑшкин. Конкурсра вӑл чӑвашла та калаҫӗ.

Игорь Дадиани хамӑр атте-аннемӗр йӑли-йӗркие упрамалла, ӑна ачамӑрсене кипкеренех ӑша хывтармалла тесе шухӑшлать.

Чӑваш Енри Ҫӗмӗрле хулипе Нават ялне (выр. Наваты) Сӑр юханшывӗ урлӑ понтон кӗперпе ҫыхӑнтарнӑ. Икӗ региона тӳрремӗн ҫитме май паракан ҫула ӗнер уҫнӑ.

Хӗлле пӑр вӑйлӑ ларсан Сӑр урлӑ пӑр ҫулпа машинӑсем ҫӳремелле туса параҫҫӗ.

Аса илтерер, кӑҫал ӑна кӑрлач уйӑхӗн 15-мӗшӗнче хута янӑччӗ. Вӑхӑтлӑх ҫулпа 3 тоннӑран ҫӑмӑлтарах машинӑсен ҫеҫ каҫма юратчӗ. Пӑр ҫулпа иртнӗ чух пӗр сехетре вунӑ ҫухрӑмран ытла хӑваламалла марччӗ. Юханшыв урлӑ ҫула кӑҫал ака уйӑхӗн 4-мӗшӗнче хупрӗҫ. Ҫапла туни пӑр ҫӳхелнипе ҫыхӑннӑччӗ.

Сӑр урлӑ халӗ хывнӑ вӑхӑтлӑх понтон кӗпер урлӑ 5 тоннӑран йывӑр мар машинӑсен иртсе ҫӳреме юрать. Вӗсене талӑкӗпех каҫма ирӗк панӑ.

Кӗҫнерникун, ҫу уйӑхӗн 17-мӗшӗнче, Ҫеҫпӗл Мишши ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх ҫамрӑксен театрӗ «Чи кирли, чи юратни...» (Ален Делон) спектакле пырса курма чӗнет. Театрӑн халӑхпа ҫыхӑну тытакан специалисчӗ Надежда Андреева пӗлтернӗ тӑрӑх, пьеса авторӗ — Ольга Туркай. Спектакле театрӑн тӗп режиссерӗ Иосиф Дмитриев-Трер лартнӑ. Художникӗ — Гуля Кабилова.

Тӗп сӑнарсене калӑплакан актерсем — пултаруллӑ сцена ӑстисем, халӑх юратакан артистсем: Чӑваш халӑх артистки Валентина Музыкантова, Чӑваш Республикин тава тивӗҫлӗ артистки Ирина Архипова, Чӑваш халӑх артисчӗ Александр Степанов.

Театрти мӗнпур спектакль культура учрежденийӗн ҫӗнӗ ҫуртӗнче, унчченхи «Ҫеҫпӗл» кинотеатр пулнӑскерте (халӗ вӑл театр харпӑрлӑхӗнче), иртет.

Пушарта ҫуннӑ ҫурт

Вӑрмар районӗнче паян ҫӗрле пушар алхаснӑ. Унта чутах амӑшӗпе хӗрӗн пурнӑҫӗ татӑлман. Пушарта шар курнӑ хӗрарӑма, пиҫсе кайнӑскере, пульницӑна илсе кайнӑ. РФ МЧСӗн Чӑваш Енри тӗп управленийӗ халӗ пушар мӗнрен тухнине уҫӑмлатать.

Пушар ирхи 2 сехет ҫурӑра 84 ҫулти кинемей килӗнче тухнӑ. Йывӑҫ ҫурт хӑвӑрт ҫунма тытӑннӑ. Пӳртре кинемей тата унӑн 54 ҫулти хӗрӗ пулнӑ.

Пушар тухнине кӳршисем асӑрханӑ. Вӗсемех кил хуҫисене урама тухма пулӑшнӑ. 54-ри хӗрарӑм хытах пиҫсе кайнӑ.

Ӗнер Шупашкарти Алькеш поселокӗнче те пушар алхаснӑ. Унта 37 ҫулти хӗрарӑмӑн ҫурчӗ кӗлленнӗ. Унӑн 62 ҫулти ашшӗ, шел те, ҫӑлӑнайман.

Сӑмах май, ҫулталӑк пуҫланнӑранпа Чӑваш Енре 331 пушар алхаснӑ, вӗсенче 33 ҫын вилнӗ, 32-ӗн аманнӑ, 195 ҫынна ҫӑлнӑ.

Шупашкарти Мир проспектӗнче ӗнер ачасене ҫӑхан тапӑннӑ. Асӑннӑ проспектри 93-мӗш ача пахчин территорийӗнче ҫӑхансем йышпа алхаснӑ. Вӗсем шӑпӑрлансене тапӑннӑ. Ача пахчин аптӑранӑ ӗҫченӗсем Чӑваш Енри ҫӑлавпа шырав тытӑмӗнчен пулӑшу ыйтнӑ. Лешсем вӑрах кӗттермен — вырӑна ҫитнӗ.

Ача пахчин территорийӗнчи йывӑҫсенчен пӗрин ҫинче ҫӑхансем йӑва хывнӑ иккен. Унтан чӗпӗ ҫӗре персе аннӑ. Ҫавна ҫӑлас тесе кайӑк-кӗшӗк алхасса кайнӑ та. Иртен-ҫӳрене тӑшман вырӑнне хурса вӗсем тапӑннӑ, утма ирӗк паман.

Ҫӑлавҫӑсене те уяса тӑман ҫахансем. Специалистсен шлем тӑхӑнма тивнӗ. Инкеке лекнӗ кайӑк чӗппине вӗсем урӑх вырӑна куҫарнӑ. Чӗпе кӑна мар, ҫӑхан йӑвине те вӑрмана илсе кайнӑ. Ҫавӑн хыҫҫӑн кайӑксем лӑпланнӑ.

Улатӑр хула администрацийӗн экс-пуҫлӑхне Михаил Марискина суд пӗтӗмӗшле режимлӑ колоние 2 ҫул та 8 уйӑхлӑха ӑсатма йышӑннӑ. Приговор вӑя кӗмен-ха. Унӑн экс-ҫумне Олег Добрынина тата Елена Басюка (ЖКХ управленийӗн экс-директорӗ) та айӑпланӑ, анчах Аслӑ Ҫӗнтерӳ 70 ҫул тултарнӑ май йышӑннӑ амнистипе килӗшӳллӗн айӑплава сирнӗ.

Суд тата следстви акӑ мӗн ҫирӗплетнӗ: 2008-2009 ҫулсенче вӗсем хулана 1 миллион та 600 пин тенкӗлӗх тӑкак кӳнӗ. Ҫак укҫана подряд организацисене фиктивлӑ ӗҫшӗн куҫарса панӑ. Укҫа-тенке ТСЖра капюсав евӗр пуҫтарнӑ.

2011 ҫулхи ҫулла тата кӗркунне Марискин хӑйӗн пӗлӗшӗсене тӑватӑ ҫӗр лаптӑкне ҫурт хӑпартмашкӑн панӑ. Ытти ҫынсене (вӗсем те ку ҫӗрпе кӑсӑкланма пултарнӑ) участока парасси пирки пӗлтермен. Экс-пуҫлӑхӑн пӗлӗшӗсем ҫав лаптӑксене йӳнӗрехпе туяннӑ.

Виктор Бритвин (сылтӑмри)

Шупашкарта ҫуралнӑ Раҫҫей тава тивӗҫлӗ художникӗ, Шупашкарти художество училищине тата И.Е. Репин ячӗллӗ Санкт-Петербургри живопись, скульптура тата архитектура институтне вӗренсе пӗтернӗ, халӗ Чӑваш кӗнеке издательствинче иллюстратор пулса ӗҫлекен художника Виктор Бритвина Александр Солженицын ячӗллӗ литература премине панӑ.

Наградӑна художник тӗнчери халӑхсен юмахӗсемпе халапӗсене паха капӑрлатнишӗн тата вырӑссен лагерь прозине художник-график куҫӗпе тарӑннӑн тишкернишӗн тивӗҫнӗ.

Виктор Бритвин алла ручка та тытать. 2004 ҫулта Чӑваш кӗнеке издательствинче унӑн «Царевич голубок» юмахӗ пичетленнӗ, 2015 ҫулта – «Господин аптекарь». Малтан каланӑ кӑларӑм ҫулталӑкри чи нумай вулакан кӗнеке шутне те лекнӗ.

Сар.ru сӑнӗ

Паян, ҫу уйӑхӗн 15-мӗшӗнче, Шупашкар районӗн депутатсен пухӑвӗн черетсӗр ларӑвӗнче район администрацийӗн пуҫлӑхне суйласа лартнӑ. Ку должноҫе Владимир Димитриев йышӑннӑ. Хӑйӗн тивӗҫӗсене пурнӑҫлама вӑл ыран, ҫу уйӑхӗн 16-мӗшӗнче, тытӑнӗ.

Официаллӑ майпа ҫирӗплетиччен те вӑл ҫак пукан ҫинчех ларнӑ — район администрацийӗн пуҫлӑхӗн тивӗҫӗсене пурнӑҫланӑ. «Правда ПФО» (чӑв. «Атӑлҫи тӑрӑхӗнчи Чӑнлӑх») интернет-кӑларӑм пӗлтернӗ тӑрӑх, унпа контракта ырантан пуҫласа районти улттӑмӗш суйлаври депутатсен пухӑвӗн ӗҫӗ вӗҫлениччен ҫырнӑ. Хальхинче халӑх тарҫисем пурте уншӑн сасӑланӑ, вӗсен вара икӗ кандидатурӑран пӗрне суйлама тивнӗ.

Аса илтерер, Шупашкар район администрацийӗн пуҫлӑхӗн должноҫне ҫирӗплетессишӗн унччен ирттернӗ конкурсра никама та суйласа лартайманччӗ.

Паян 16 сехетре федераци каналӗпе Шупашкарти нумай ачаллӑ ҫемье пирки кӑтартӗҫ. «Мужское\Женское» кӑларӑмӑн официаллӑ ушкӑнӗнче кун пирки анонс панӑ.

Хальхинче кӑларӑмра Мария Падиаровӑн ҫемьйи пирки калаҫӗҫ. Палӑртмалла: хӗрарӑм 2012 ҫулта «Раҫҫей миссисӗ» конкурс финалне лекнӗ. Вӑл 13 ачана воспитани парать: 9-шӗ хӑйӗн, 4-шӗ опекӑна илнисем.

Кӑҫал кӑрлач уйӑхӗнче Мария 16-ри Даринӑна тата унӑн 14 ҫулти шӑллӗне Даниила каялла ача ҫуртне парасси пирки пӗлтернӗ, анчах хӗрарӑм кайран куншӑн ӳкӗннӗ. Кая юлнӑ: опека органӗсем Даньӑна илсе кайнӑ, кӗҫех Дарина патне килӗҫ, ӑна урӑх ҫемьене парӗҫ.

Унччен ҫак кӑларӑмра Марийӑпа опекӑна илнӗ ачасен хушшинчи хутшӑну пирки калаҫнӑ. Ун чухне хӗрарӑм куҫҫульеннӗ. Халӗ хӗрарӑм ҫемйери лару-тӑру лайӑхланнине ӗнентересшӗн.

Кӑларӑма пушӑн 7-мӗшӗнче ӳкернӗ. Халӑх тетелӗнче Дарина акӑ мӗн ҫырнӑ: хӗр амӑшӗпех килте пурӑнать, унтан ниҫта та каясшӑн мар. Опека органӗсем вара хӑратаҫҫӗ имӗш. «Мана ку кӑларӑм хама ӑнланма пулӑшрӗ, халӗ эпӗ урӑхла. Халӗ ӑнланатӑп: анне маншӑн пӑшӑрханнӑ, эпӗ вара ҫакна хӑнӑхман, мӗншӗн тесен эпӗ тӑван аннепе кукамая кирлӗ пулман», - ҫырнӑ Дарина.

Малалла...

Ҫӗмӗрле хулинче Мичурин урамӗнчи 3-мӗш тата 5-мӗш ҫуртсен умӗнче, Уруков урамӗнчи 24-мӗш ҫурт патӗнче, Крупская тата Хмельницкий урамӗсем хӗресленнӗ вырӑнта, Пролетари урамӗнчи 5-мӗш ҫуртпа «Асамат кӗперӗ» ача пахчи хушшинче ҫӳп-ҫап аплипех купаланса выртать. Хула пасарӗ те таса мар. Кун пирки «Чебоксары24» (чӑв. «Шупашкар24») тетел хыпарлать.

Пӗтӗм Раҫҫейри халӑх фрончӗн хастарӗ Асхат Махмутов палӑртнӑ тӑрӑх, вырӑнти тӳре-шаран паянах ҫирӗп мерӑсем йышӑнмалла. Чи малтанах вӗсен ӑпӑр-тапӑра тиесе кӑларттармалла, йӗркене малашне кам пӑснине палӑртмашкӑн сӑн фиксацийӗн хатӗрӗсене вырнаҫтармалла, халӑхпа тӗл пулса ҫавӑн пирки калаҫмалла.

Кунсӑр пуҫне унччен ЯХПК пулнӑ лаптӑкра та купи-купипех ҫӳп-ҫап йӑваланса выртать. Халӑх фрончӗн хастарӗсем тӗпчесе пӗлнӗ тӑрӑх, ҫак ӗҫе хуларан ӑпӑр-тапӑр турттарса тухакан компани саккуна пӑсса тунӑ.

«Тӗплӗ тасату» проект авторӗ Владимир Михайлов фирма ӑптӑр-каптӑра ял хуҫалӑх пӗлтерӗшлӗ ҫӗр ҫине тӑкни пирки каланӑ. Куншӑн вӗсене штрафланӑ, апла пулин те ҫӗре ҫӗрекен ӑпӑр-тапӑртан тасатса пӗтермен-ха.