Пушкӑртстанри Ермеккей районӗнчи Эрехӗрринчи вулавӑшра илемлӗ вулакансен «Ухсай Яккӑвӗ — тӑван ҫӗр поэчӗ» район шайӗнчи конкурсӗ иртнӗ.

Асӑннӑ регионти «Урал сасси» хаҫатра пӗлтернӗ тӑрӑх, Чӑваш халӑх поэтне халалласа йӗркеленӗ мероприятие эрехӗррисем тӗплӗн хатӗрленнӗ. Вулавӑшпа нумай функциллӗ клубӑн залӗсене чӑваш наци стилӗпе илемлетни кӑна мӗне тӑнӑ! Конкурса хутшӑнакансем хӑйсен пултарулӑхне кӑтартнипе пӗрлех ӗлӗкхи япаласене тата музей экспоначӗсене курса киленнӗ.

Ялти вулавӑш ӗҫченӗ Светлана Яковлева пухӑннисене Яков Гавриловичӑн пурнӑҫӗпе тата литературӑри пултарулӑхӗпе паллаштарнӑ‚ видеопрезентаци кӑтартнӑ. Ҫавӑн пекех вӑл «Юратрӑм эп‚ хирсем‚ сире...» кӗнекесен куравне хатӗрленӗ.

Уява хутшӑнакансем те чӑваш наци тумӗсем тӑхӑнса конкурса хӑйне евӗр илем кӳнӗ.

Сӑвӑ вулакансем икӗ ушкӑна пайланса ӑмӑртнӑ. Пӗринче 14 ҫула ҫитичченхи ачасем пулнӑ, тепринче – 15 ҫултан пуҫласа 30 ҫула ҫитичченхи ҫамрӑксем.

Олегпа Елена

Паян, Ҫемье кунӗнче, Шупашкарта хӑйне евӗр ҫемье чӑмӑртаннӑ – байкерсем мӑшӑрланнӑ. Ку туй иртен-ҫӳрене чӑннипех те тӗлӗнтернӗ ахӑртнех – хӗрпе каччӑ мӑшӑрлану керменне машинӑпа мар, мотоциклпа ҫитнӗ. Тусӗсем те ҫак «утпа» пулнӑ.

Олегпа Елена чылайӑшӗ пек лавкка тӑрӑх илемлӗ кӗпе шыраса ҫӳремен – хура жилет, джинс шӑлавара, шлем тӑхӑннӑ, каччӑ хӗр валли чечек ҫыххи йӑтнӑ. Ҫапла вӗсем мӑшӑрлану керменне мотоциклпа кӗрлеттерсе ҫитнӗ.

Олегпа Елена ҫак «тимӗр ута» чӑннипех те юратаҫҫӗ, ҫавӑнпа вӗсем туйне те унпа ҫыхӑнтарнӑ. Мӑшӑрлану керменӗнче вӗсем пӗр-пӗрин пӳрни ҫине ҫӗрӗ тӑхӑнтартнӑ, мӑшӑрланни ҫинчен ӗнентерекен хут илнӗ.

«Литературӑпа ҫыхӑннӑ вырӑнсем ҫын кӑмӑлӗнче мӑнаҫлӑх тата тӑванлӑх туйӑмӗ ҫуратаҫҫӗ. Вӗсем ҫыравҫӑн кун-ҫулне, унӑн пултарулӑх ҫӑлкуҫӗ ӑҫтан тапса тухнине тарӑнрах туйса илме пулӑшаҫҫӗ. Ҫавӑн пек хаклӑ вырӑнсенчен пӗри – Пишпӳлек районӗнчи Йӑлпӑлак ялӗ. Шӑпах ҫак ялтан Ираида Петрова, Прохор Федоров-Минюк, Марина Яковлева, Владимир Аптраман паллӑ сӑвӑҫсем тухнӑ», — тесе ҫырнӑ Пушкӑртстанри «Урал сасси» хаҫатра.

Владимир Дмитриев (Аптраман) ҫуралнӑранпа кӑҫалхи ҫу уйӑхӗн 13-мӗшӗнче 85 ҫул ҫитнӗ. Ентешӗсем хӑйсен пултаруллӑ ҫыннине манмаҫҫӗ. Пишпӳлекри тӗп вулавӑшӑн чӑваш халӑхӗпе ӗҫлекен секторӗ (ертӳҫи Н.П. Тарасова) Чӑваш чӗлхи кунӗнче «Йӗр» асӑну каҫӗ йӗркелесе ирттернӗ. Унта поэтӑн тӑванӗсемпе ҫывӑх ҫыннисем, вӑрах вӑхӑт хушши пӗрле ӗҫленӗ районти «Ҫутӑ ҫул» хаҫат ӗҫченӗсем пуҫтарӑнчӗҫ.

ЧР Элтеперӗ валли халӗ те пресс-секретарь тупайман, ӑна шыраҫҫӗ-ха. Палӑртмалла: ку должноҫ «ертӳҫӗ» категорие кӗрет. Вӑл Элтепер хушӑвӗсене пурнӑҫлать. Пресс-секретаре Элтепер ӗҫе илет, ӗҫрен кӑларать.

Конкурса хутшӑнас текенсен аслӑ пӗлӳ пулмалла. Кунсӑр пуҫне патшалӑх службинче стаж пулмалла е специальноҫпе 4 ҫултан кая мар ӗҫлемелле. Документсене ҫу уйӑхӗн 27-мӗшӗччен йышӑнаҫҫӗ. Конкурса ҫӗртме уйӑхӗн 19-26-мӗшӗсенче ирттерме планланӑ.

Аса илтерер: унччен Элтеперӗн пресс-секретарӗ Светлана Каликова пулнӑ. Михаил Игнатьев ӑна пӗлтӗр юпа уйӑхӗнче ӗҫрен кӑларнӑ. Кун хыҫҫӑн, раштав уйӑхӗн вӗҫӗнче, должноҫа «Чӑваш Ен» ПТРК журналисчӗ Валентина Алексеева йышӑннӑ. Анчах вӑл нумаях ӗҫлемен – виҫӗ эрнерен хӑйӗн унччченхи ӗҫ вырӑнне кайнӑ.

Чӑваш Енри шкул ачин илемлӗ вулас ӑсталӑхне Наталья Варлей, Сергей Горобченко актер тата Марина Москвина писатель хаклӗҫ.

Шупашкарти Дмитрий Егоров «Живая классика» (чӑв. Чӗрӗ клсссика) илемлӗ вулакансен Пӗтӗм Раҫҫейри конкурсӗнче ҫурма финала лекнӗ. Суйлав тапхӑрӗ пӗтӗм тӗнчери «Артек» ача-пӑча уйлӑхӗнче иртнӗ. Унта 85 регионти ача-пӑча пухӑннӑ. Пурӗ 255 ҫын. Вӗсем пилӗк кунта тӗрлӗ лапамра ӑмӑртнӑ. Конкурсҫӑсем классика тата хальхи вӑхӑтри прозӑна вуланӑ. 44 ача ҫурма финала, вӗсенчен 18-шӗ финала лекнӗ.

Дмитрий Егоров конкурса иккӗмӗш ҫул хутшӑнать. Малтанхинче вӑл хулари конкурсран мала иртеймен. Ҫурма финалистсен ятӗнче хӑйӗн хушаматне илтсен вӑл хытах тӗлӗннӗ. Ача театр студине ҫӳрет, вулама юратать. Конкурса Василий Шукшинӑн «Чудик» калавӗпе хутшӑннӑ.

Паян 20 сехетре конкурсӑн финалӗ иртӗ.

Елчӗк хӗрӗ ҫухални пирки Евгений Карсаков тӗнче тетелӗнчи «Контактра» ушкӑнри хӑйӗн страницинче паян хыпарланӑ.

Пост авторӗ палӑртнӑ тӑрӑх, Дана Сергеевна Чернева 2003 ҫулхи раштавра Елчӗкре ҫуралнӑ. Евгений Карсаков хӗр ӑҫта пурӑннине те туллин кӑтартнӑ.

Пике килтен кӑҫалхи ҫу уйӑхӗн 13-мӗшӗнче 16 сехет те 30 минутра тухса кайнӑ-мӗн. Ҫав кун вӑл сӑран хура куртка, хура футболка, хура джинс шӑлавар, лакпа витнӗ хура пушмак тӑхӑннӑ.

Ҫухалнӑ хӗр 150 сантиметр ҫӳллӗш иккен, куҫӗ хӑмӑр, ҫӳҫӗ хура, вӑрӑм. Пичӗ ҫинче тур паллисем пур.

Евгений Карсаков «Контактри» хӑйӗн страницинче ҫырнӑ тӑрӑх, Дана Чернева унччен килтен тухса кайса ҫӳремен. Пикене кам та пулсан, ӑҫта та пулин курнисене вӑл пӗлтерме ытйнӑ.

Ҫак уйӑхӑн пуҫламӑшӗнче Чӑваш халӑх сайчӗ улатӑрсем Хаяр Иван палӑкне лартма хирӗҫ мар тесе хыпарланӑччӗ. Ҫавӑн пирки «Ҫыхӑнура» форум пӗлтерни тӑрӑх ҫырнӑччӗ. Аса илтерер, Улатӑр хула администрацийӗн сайтӗнче ака уйӑхӗн 30-мӗшӗнче сасӑлав ирттессине пӗлтернӗччӗ. Хула администрацийӗн культура, национальность ӗҫӗсен, туризм тата архив ӗҫӗсен пайӗ унта хутшӑнакансене Хаяр Иван палӑкне лартас шухӑша епле йышӑннине хуравлама ыйтнӑччӗ.

Онлайн-сасӑлава хутшӑннисенчен ытларах пайӗ палӑка ларттарасшӑн мар иккен. Майлисен йышӗ — 47 процент, хирӗҫҫисен — 53 процент. Сасӑлава 2386 ҫын хутшӑннӑ.

Хаяр Йӑван палӑкне Шупашкарта лартас тенӗччӗ. Кун пирки хула администрацийӗн вӗренӳ управленийӗн пуҫлӑхӗ Дмитрий Захаров Фейсбукра ҫырнӑччӗ. Ҫав вӑхӑтрах чӑвашлӑхшӑн ҫунакансем, ҫав шутра архитектурӑпа декораци пластикин скульпторӗ, искусствоведени кандидачӗ, Шупашкарти историк Дмитрий Мадуров Хаяр Йӑван палӑкне хапӑлламаннине палӑртнӑччӗ.

Чӑваш Енре «Чи нумай вулакан ҫемье» конкурса пӗтӗмлетнӗ. Ӑна республикӑн ача-пӑчапа ҫамрӑксен вулавӑшӗ нарӑс уйӑхӗн 1-мӗшӗнчен пуҫласа ҫу уйӑхӗн 15-мӗшӗччен ирттернӗ. Конкурса республикӑри 13 районпа 5 хуларан 59 ӗҫ тӑратнӑ. Вӗсене виҫӗ номинаципе хакланӑ: «Илемлӗ литература хайлавӗ тӑрӑх хатӗрленӗ чи лайӑх плейкаст», «Вулавӑшри чи лайӑх виртуаллӑ ҫул ҫӳрев», «Чи лайӑх вулав дневникӗ».

Чи лайӑх плейксеат хатӗрлесе малти виҫӗ вырӑна ҫаксем йышӑннӑ: Муркаш районӗнчи Любимовсем, Комсомольски районӗнчи Владимировсем, Канаш районӗнчи Андреевсем. Виртуаллӑ ҫул ҫӳревре — Шупашкарти Савельевсем, Комсомольски районӗнчи Можаевсем, Муркаш районӗнчи Терехинсем. Чи лайӑх дневник авторӗсем — Канаш районӗнчи Назаровсем, Канаш хулинчи Александровсем, Элӗк районӗнчи Михайловсем.

Ҫӗнтерӳҫӗсене ҫу уйӑхӗн 27-мӗшӗнче чыслӗҫ.

Ял хуҫалӑх специалисчӗсем лайӑхах мар хыпар пӗлтереҫҫӗ: Чӑваш Енри акса хӑварнӑ тӗш тырӑ калчи хӑрушлӑхра. Уйсене фитосанитари тӗрӗслевӗ тунӑ хыҫҫӑн уй пӑрҫи ӗрчени палӑрнӑ.

Пӗр тӑваткал метр лаптӑк ҫинче 30-40 штук пулни хӑрушах мар-ха, анчах уйсенче сӑтӑрҫӑсем нормӑран ытларах-мӗн. Кунашкал лару-тӑру пур районта та тенӗ пекех хуҫаланать. Специалистсем палӑртнӑ тӑрӑх, халӗ уй пӑрҫисен ӗрчемелли тапхӑр пуҫланнӑ, ҫавна май мерӑсем йышӑнмалла.

Уй пӑрҫи пӗрре ерсен уйӗпех сӑтӑр тӑвать. Вӗсем сиенлӗ сӑтӑрҫӑсем шутланаҫҫӗ.

Олег Долгов Шӑмӑршӑ районӗнчи Шамкай ялӗнче 1976 ҫулта ҫуралнӑ. Каярахпа унӑн ҫемйи Самар облаҫне куҫса кайнӑ, Олега ҫавӑнтанах ҫара илнӗ. Служба вӗҫленсен вӑл ҫартах юлма шутланӑ. Шел те, пирӗн ентешӗн пурнӑҫӗ кӗске пулнӑ – вӑл 20 ҫултах вилнӗ.

1996 ҫулхи кӑрлач уйӑхӗнче Кизлярта тыткӑна илнӗ ҫынсене ирӗке кӑларас енӗпе операци иртнӗ. Олег та унта хутшӑннӑ. Ҫавӑн чухне унӑн пурнӑҫӗ татӑлнӑ – ӑна снайпер пульли лекнӗ. Ҫав ҫулах Долгова РФ Паттӑрӗн ятне пама йышӑннӑ.

Ҫак кунсенче Шӑмӑршӑра унӑн палӑкне уҫнӑ. Палӑка пӗлтӗрех тума тытӑннӑ. Унӑн авторӗ – Владислав Немцев скульптор. Палӑка нимелле лартнӑ – халӑх ҫур миллион ытла тенкӗ пухнӑ.