Раҫҫейри Кино ҫулталӑкне тата Чӑваш Енри Ӗҫ ҫыннин ҫулне халалласа республикӑра чылай мероприяти иртет.

Красноармейски районӗнчи Кӗҫӗн Шетмӗ халӑхӗ яланах хастарлӑхӗпе палӑрса тӑнӑ. Хальхинче те вӗсем ял ҫыннисене концерта пухнӑ.

Халӑх пултарулӑх ушкӑнӗсен концертне курма хаваспах пынӑ. Унта «Лантӑшсем» (ертӳҫи — Алина Козлова) ташӑ ушкӑнӗ, «Изумруд» (ертӳҫи — Ирина Михайлова) халӑх инструменчӗсен ансамблӗ, «Шӑпчӑк» (ертӳҫи Геннадий Яковлев) ушкӑн хутшӑннӑ.

Пултарулах ушкӑнӗсем сцена ҫине тухмассерен куракансем тӑвӑллӑн алӑ ҫупнӑ.

Наци вулавӑшӗ кино ӳнерне юратакансене фильм пӑхма чӗнет. Унта Шупашкарта иртекен Пӗтӗм тӗнчери IX кинофестивальпе килӗшӳллӗн фильмсем кӑтартӗҫ. Вӑл ҫу уйӑхӗн 23–28-мӗшӗсенче иртӗ.

Ҫу уйӑхӗн 24–27-мӗшӗсенче Наци вулавӑшӗн акт залӗнче документлӑ тата илемлӗ фильмсем кӑтартӗҫ. Вӗсем конкурса хутшӑнаҫҫӗ.

Фильма курма ҫеҫ мар, ӑна хакланӑ ҫӗре те хутшӑнма май пур. Залра жюри те ларӗ: Эльга Лындина кинодраматург, Сергей Фетисов актер, Лидия Петрейкина «Чӑваш Ен» ПТРКн тӗп режиссерӗ.

Куракансем умне кунсерен Алтай, Пушкӑртстан, Бурят, Кабарда-Балкар, Тутарстан, Чечня, Якут тата Волгоград облаҫӗн киностудийӗсем хатӗрленӗ фильмсене кӑларӗҫ.

Кунсӑр пуҫне кашни кун документлӑ фильмсем кӑтартӗҫ: «Эткер» (Владимир Галошев), «Отсюда — к родному дому» (Андрей Спиридонов), «История Великого Народа» (Юрий Сергеев), «Шесть дней» (Григорий Златогоров), «Она была актрисою» (Сергей Лобода), «Металлическая струна» (Антон Николаев).

«Подвиг предков бессмертен» (чӑв. Асаттесен паттӑрлӑхӗ вилӗмсӗр) — ҫак ятпа Ҫӗнтерӳ уявӗ умӗн республикӑра шкул ачисен хайлавӗсен пуххине кӗнекен пичетлесе кӑларнӑ. Тиражӗ 500 экземпляр. Конкурса республикӑри коммунистсен партийӗ 2015 ҫулта фашистла Германие ҫапса аркатнӑранпа 70 ҫул ҫитнине халалласа ирттернӗ. Вӑрҫӑра паттӑрлӑх кӑтартнӑ хӑйсен тӑванӗсемпе ял-хула тӑрӑхӗсенчи паттӑрсем ҫинчен конкурса пурӗ чӑвашла тата вырӑсла ҫырнӑ 126 ӗҫ килнӗ: республикӑри 14 районпа 5 хуларан.

Ҫӗнтерӳҫӗ ятне Ҫӗрпӳ районӗнчи Патӑрьел ялӗнчи Андрей Петров тивӗҫнӗ. Иккӗмӗш вырӑнта: Кристина Аверьянова (Вӑрмар районӗ, Мӑнҫырма), Лилиана Михайлова (Шупашкар районӗ, Ҫӗньял), Ангелина Ястребова (Муркаш районӗ, Муркаш) тата Николай Иванов (Хӗрлӗ Чутай районӗ, Штанаш). 3-мӗш вырӑна Кристина Прокопьева (Йӗпреҫри 1-мӗш шкул), Софья Яруткина (Шупашкар районӗ, Ҫӗньял), Александр Кузин (Ҫӗрпӳ районӗ, Туҫи), Денис Базманкин (Патӑрьелти 1-мӗш шкул), Варвара Фёдорова (Ҫӗнӗ Шупашкарти 12-мӗш шкул) тата и Михаил Евсягин (Ҫӗмӗрлери 2-мӗш шкул) тухнӑ.

Кӗнекере конкурса хутшӑннӑ пур авторӑн хайлавне те пичетленӗ.

Малалла...

Наци вулавашӗнче Ӗҫ ҫыннин ҫулталӑкне халалласа чылай мероприяти ирттереҫҫӗ. Чи пысӑк проектсенчен пӗри — «XX-XXI ӗмӗрсенчи вырӑс тата чӑваш литературинчи ӗҫ ҫынни» уҫӑ лекцисен ярӑмӗ.

Нумаях пулмасть чӑваш поэзийӗнче ӗҫ ҫынни мӗнле пӗлтерӗш йышӑнни пирки лекци пулнӑ. Филологи ӑслӑлӑхӗсен кандидачӗ Ольга Скворцова чӑваш поэчӗсен сӑввисене тишкернӗ. Ольга Владимировна хӑйӗн докладӗнче ӗҫ ҫыннин кӑмӑлне те палӑртнӑ: вӑл — ӗҫчен, вӑйлӑ, юрласа ӗҫлет, хӑйӗн ӗҫне юратать, алли ылтӑн. Чылай поэтӑн сӑввинче ҫакнашкал тӗслӗх нумай тӗл пулать.

Поэтсем ытларах тракторист, доярка, кӗтӳҫӗ, платник, вӗрентекен пирки ҫараҫҫӗ. Ӗҫ ҫыннин сӑнарӗ Николай Полоруссов-Шелепин хайлавӗсенче те тӗл пулать.

Унтан «Николай Шелепи — Чӑвашри пӗрремӗш поэт» каҫ иртнӗ. Ӑна вӑл ҫуралнӑранпа 135 ҫул ҫитнине халалланӑ. Филологи ӑслӑлӑхӗсен кандидачӗ Ирина Софронова халӑх поэчӗн пурнӑҫӗпе пултарулӑхӗ пирки каласа кӑтартнӑ. Студентсем икӗ мероприятие те хаваспах хутшӑннӑ.

Ҫирӗклӗ Шӑхальти музейра

Елчӗк районӗнчи Ҫирӗклӗ Шӑхалӗнчи музейра Пӗтӗм тӗнчери музейсен кунӗ тӗлне, вӑл ҫу уйӑхӗн 18-мӗшӗнче пулчӗ, «Алран кайми» курав йӗркеленӗ. Ӑна музей кӑҫалхи Ӗҫ ҫыннин ҫулталӑкне те халалланӑ.

Ял историйӗн тата культурин музейӗ шутланаканскер экспонатсемпе пуян пулин те коллекци вӗҫӗмех пуянланса пырать. Асӑннӑ ял тӑрӑхӗнче пӗлтернӗ тӑрӑх, аваллӑх управҫипе паллашма пыракансем те ҫулсерен йышланса пыраҫҫӗ.

Куравсене те ҫӗнетсех тӑраҫҫӗ. Тӑван ҫӗршывӑн аслӑ вӑрҫинче ҫӗнтернӗренпе 71 ҫул ҫитнине халалласа «Ҫӗнтерӳ йывӑҫҫи» ятлине йӗркеленӗ. Унсӑр пуҫне «Мухтавлӑ халӑхӑн аслӑ ҫӗнтерӗвӗ», «Сталининградшӑн кӗрешнисем», «Ялӑн паллӑ ҫыннисем» стендсем йӗркеленӗ. «Алран кайми» ятлине ял ҫыннисен тӗррисене пухнӑ.

Чӑваш Енри Ӗҫ ҫыннин ҫулталӑкне халалласа Патӑрьелти тӗп вулавӑшра «Савӑнӑҫ» клуба ҫӳрекенсен алӗҫӗсемпе курав йӗркеленӗ. Унта Валентина Николаевӑн тата Татьяна Поляковӑн ӗҫӗсем вырӑн тупнӑ.

Валентина Валерьяновнӑн экспозицийӗнче — 16 ӗҫ. Вӑл портретсем, алшӑллисем, пейзажсем тӗрленӗ. Чечек композицийӗсем, ҫекӗлпе ҫыхнӑ ҫухавасем те пур унӑн.

Татьяна Александровна вара 11 ӗҫне курава илсе пынӑ. Унӑн ӗҫӗсенчен ӑшӑлӑх, ҫутӑ тапса тӑрать. Сюжечӗсем тӗрлӗрен.

Валентина Николаевӑпа Татьяна Поляковӑн куҫа илӗртнӗрен вӗсемпе пӗр чарӑнми киленме пулать. Курав ҫу уйӑхӗн 25-мӗшӗччен пулать.

Ҫу уйӑхӗн 18-мӗшӗнче Республикӑри халӑх пултарулӑхӗн центрӗн специалисчӗсем тата Наци радиовӗ пултарулӑх коллективӗсем юрланине ҫыртарнӑ. Унта «Иксӗлми ҫӑлкуҫсем» фолькор ушкӑнӗсен регионсен хушшинчи радиоконкурсне хутшӑнакансем килнӗ.

Культура ҫуртне Сӗнтӗрвӑрри районӗнчи Шуршӑлти «Ҫутӑ ҫӑл» фольклор ансамблӗ, Элӗк районӗнчи Мӑн Вылӑ тата Кӗҫӗн Тӑван тӑрӑхӗсенчи «Тӑванлӑх» тата «Мӑн Вылӑ» ушкӑнсем пынӑ.

Коллективсем хӑйсен тӑрӑхӗнчи 2 юрра шӑрантарнӑ. Вӗсем ушкӑн епле йӗркеленни пирки каласа кӑтартнӑ, репертуарти юрӑсене асӑннӑ.

Ҫак ушкӑнсен юррисем Наци радиовӗнче ҫу уйӑхӗн 26-мӗшӗнче янӑрӗҫ. Кайран вӗсене тӳрӗ эфирта сӳтсе явӗҫ.

Тӗрӗксен паллӑ ӑсчахӗ Кашкар Махмучӗ ячӗпе ирттерекен Калавсен Пӗтӗм тӗнчери конкурсӗ кӑҫал 4-мӗш хут пулмалла. Ӑна икӗ ҫулта пӗрре иртет. Чӑвашра ӑна «ҪИП» (Ҫыравҫӑсен ирӗклӗ пӗрлешӗвӗ) пӗрлӗх йӗркелет.

Конкурс положенийӗпе килӗшӳллӗн калавсен теми ирӗклӗ, вӗсене ӑмӑрту жюрине ҫурла уйӑхӗн 15-мӗшӗччен ҫитермелле. Калав калӑпӗшӗ 1 пин сӑмахран пуҫласа 10 пин сӑмахран тӑма пултарать (А4 форматра 14-мӗш шрифтпа ҫапсан — 4–40 страница). Ӑмӑртӑва ку таранччен ниҫта та пичетленмен тата нимӗнле ӑмӑртусенче те ҫӗнтермен хайлавсем хутшӑнма пултараҫҫӗ. Пӗр автор 2 калав таран тӑратма пултарать.

Ӑмӑрту положенийӗпе тӗплӗнрех пирӗн сайтра паллашма пулать.

Пӗтӗм тӗнчери конкурсӑн чӑваш пайне сумлӑ тӳресем хак парӗҫ: филологи ӑслӑхӗсен докторӗ, Раҫҫей Федерацийӗн тава тивӗҫлӗ ӑслӑлӑх ӗҫченӗ Виталий Родионов профессор, Чӑваш наци конгресӗн хисеплӗ президенчӗ Атнер Хусанкай, Петӗр Эйзин сӑвӑҫ, Николай Ларионов ҫыравҫӑ, Чӗмпӗрти Чӑваш наци культура автономийӗн ӗҫтӑвком ертӳҫи Олег Мустаев.

Малалла...

«Вӗри юнлӑ ҫемҫе чун» спектакльти сыпӑк

Ҫеҫпӗл Мишши ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх ҫамрӑксен театрӗ тепӗр икӗ кунтан, ҫу уйӑхӗн 19-мӗшӗнче, черетлӗ сезона хупассине маларах пӗлтертӗмӗр-ха. Ҫав кун вӑл кӑна мар, республикӑри тепӗр паллӑ театр та, К.В. Иванов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх академи драма театрӗ, кураканпа кӗркуннеччен сывпуллашӗ.

Маларахри сезонсене ку учреждени ялан «Ялта»" спектакльпе уҫса хупнипе тепӗр куракана ывӑнтарнӑччӗ те. Кӑҫалхи 98-мӗш сезона Иоаким Максимов-Кошкинский пьеси тӑрӑх лартнӑ «Вӗри юнлӑ ҫемҫе чун» спектакльпе хупӗ.

Кунта Константин Иванов пурнӑҫӗпе пултарулӑхӗпе паллаштарнӑ. Унтах — «Нарспи» поэма епле ҫурални ҫинчен те. Иван Яковлев пирки те каласа кӑтартнӑ.

Тӗп сӑнара Чӑваш Республикин тава тивӗҫлӗ артисчӗ Валерий Карпов калӑпланӑ. Рольсенче ҫавӑн пекех — Оксана Драгунова (Праски), Сергей Павлов (И.Я. Яковлев), Чӑваш Республикин тава тивӗҫлӗ артисчӗ Сергей Иванов (Иоаким Максимов), Василий Иванов (Федор Павлов).

«Шупашкрати савни 20 ҫул иртсен» спектакльте Полина Чамжаевапа Александр Пӑртта

Тепӗр икӗ кунтан, ҫу уйӑхӗн 19-мӗшӗнче, Ҫеҫпӗл Мишши ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх ҫамрӑксен театрӗ 83-мӗш сезона Николай Сидоровӑн «Шупашкарти савни 20 ҫул иртсен» камичӗпе черетлӗ сезона хупать.

Вӑл спектакле, аса илтеретпӗр, кӑҫалхи нарӑс уйӑхӗн 25-мӗшӗнче 20 ҫул иртнӗ хыҫҫӑн тепӗр хутчен сцена ҫине тавӑрнине эпир пӗлтернӗччӗ. Унта малтанхи савнисен 20 ҫул хыҫҫӑнхи пурнӑҫӗ кӑна мар, вӗсен ачисен пурнӑҫӗ те сӑнланнӑ.

Чӑваш патшалӑх ҫамрӑксен театрӗ кулленхи ӗҫре ҫӗнӗрен те ҫӗннине шыраса тупсах тӑрать. Вӗсем пирки Чӑваш халӑх сайчӗ тӑтӑшах пӗлтерсе тӑчӗ. Ҫывӑх вӑхӑтри плансене илсен, Е. Шашинӑн тата Е. Муравьевӑн «Репка» спектакльне, О. Туркайӑн «Ален Делонне» лартма ӗмӗтленет.