https://ok.ru/video/1745167323573 тата nk.cap.ru/poll/45 ҫӑлкуҫсенчен илнӗ скриншотсемпе усӑ курса Таисия Ташней хатӗрленӗ коллаж

Чӑваш Енри икӗ ҫынна «Чӑваш Республикин культурӑн тава тивӗҫлӗ ӗҫченӗ» ята пама йышӑннӑ. 178-мӗш номерлӗ хушӑва республика Элтеперӗ Олег Николаев иртнӗ уйӑхӑн вӗҫӗнче алӑ пуснӑ.

«Чӑваш Республикин культурӑн тава тивӗҫлӗ ӗҫченӗ» ята Шупашкарти художество училищин (техникумӗн) преподавательне Юлия Бубновӑна тата Патӑрьел районӗнчи Сӑкӑтри ача-пӑча халӑх пукане театрӗн режиссёрне Вера Кузнецовӑна пама йышӑннӑ.

Вера Бубнова преподаватель пулса 2002 ҫултанпа ӗҫлет, 2019 ҫултанпа вӑл — декоративлӑ-прикладной ӳнерӗн тата халӑх промыслисен уйрӑмӗн ертӳҫи.

Вера Кузнецова Сӑкӑтри вӑтам шкулта пионервожатӑй пулса ӗҫленӗ май театр кружокне 1986 ҫултах йӗркеленӗ. 2004 ҫултанпа пукане театрӗ Сӑкӑтри культура ҫуртӗнче ӗҫлет.

Валерий Клементьев. chmedia.ru сӑнӳкерчӗкӗ

Иртнӗ шӑматкун, юпа уйӑхӗн 23-мӗшӗнче, Чӑваш наци конгресӗн 11-мӗш съезчӗ иртнине Чӑваш халӑх сайчӗн вырӑсла пайӗнче Тимӗр Акташ хыпарланӑччӗ-ха.

Пухура ЧНКн президенчӗ Николай Угаслов ҫӗнӗ ертӳҫӗ пулма Валерий Клементьева сӗннӗ.

Валерий Клементьев Чӑваш наци конгресӗнче вице-президент пулнӑ. Чӑваш Республикин культурин тава тивӗҫлӗ ӗҫченӗ, Чӑваш Республикин тава тивӗҫлӗ артисчӗ, Етӗрне районӗн хисеплӗ ҫынни юлашки виҫӗ ҫулта Чӑваш патшалӑх оперӑпа балет театрӗнче директор пулса ӗҫлет. Съезд делегачӗсенчен чылайӑшӗ Валерий Клементьевшӑн сасӑланӑ.

regnum.ru сӑнӳкерчӗкӗ

Паян, юпа уйӑхӗн 22-мӗшӗнче, Чӑваш ҫӗрӗн мухтавлӑ ҫынни, СССР халӑх артистки Вера Кузьмина пурнӑҫран уйрӑлса кайнӑ. Вӑл 97 ҫулта пулнӑ, пурӑннӑ пулсан ҫитес уйӑхра 98 ҫул тултармаллаччӗ...

Вера Кузьмина К.В. Иванов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх академи драма театрӗнче 1947 ҫултанпа ӗҫленӗ. Ҫак ҫулсенче вӑл 100 ытла сӑнара калӑпланӑ. Вӑл 1923 ҫулхи чӳк уйӑхӗн 16-мӗшӗнче Тӑвай районӗнчи Енӗш Нӑрваш ялӗнче ҫуралнӑ. Мускавра ГИТИСра вӗреннӗ. Тӑван ҫершывӑн аслӑ вӑрҫин ҫулӗсенче вӑл ыттисем пекех йывӑр ӗҫе хутшӑннӑ, вӑрман та каснӑ.

Вера Кузьмина — К.В. Иванов ячӗллӗ патшалӑх премине, «Ылтӑн маска — 2017» премисене тивӗҫнӗ.

Нумаях пулмасть эпӗ сайтра «Якку пичче» ятлӑ аса илӳ статйи пичетлерӗм. Ӑна писатель Чӑваш халӑх поэчӗ Яков Гаврилович Ухсай ҫуралнӑранпа 110 ҫул ҫитнине халалларӑм. Ҫак статьяна Мускавра пурӑнакан поэтӑн аслӑ хӗрӗ Елена Яковлевна та вуланӑ, ман пата тав сӑмахӗ ҫырса ячӗ. Ҫавӑн пекех вӑл тинтерех кӑна хӑйӗн пурнӑҫӗнчи пӗр пӑтӑрмаха аса илнӗ. Ӑн иккен чӑваш хӗрӗ вилӗмрен ҫӑлса хӑварнӑ.

Инкек куҫа курӑнса килмест. Елена Яковлевна каласа панӑ тӑрӑх, ӑна пӗр кӗтмен ҫӗртен кӑшлавирус чирӗ аптратса ӳкернӗ. Больницӑна вӑхӑтра ҫитмен пирки чир ытла шала кайнӑ. Унӑн ирӗксӗрех «Васкавлӑ пулӑшу» чӗнме тивнӗ. Пулӑшу экипажӗн врачӗ – хӗрарӑм – Елена Яковлевнӑн докуменчӗсене пӑхнӑ та тӗлӗнсех кайнӑ.

— Эсир Яков Гаврилович Ухсай хӗрӗ-им? — тесе ыйтнӑ.

— Ҫапла, эпӗ, — хуравланӑ кил хуҫи.

— Эпӗ Чӑваш Республикинчен, — пӗлтернӗ хӗрарӑм-тухтӑр. — Сирӗн аҫӑр пирки те, унӑн сӑввисене те нумай вуланӑ. Сире халех Мускаври «Коммунарка» больницине илсе ҫитерӗп. Унта ҫак усал чиртен хӑвӑрт, пӗлсе сыватаҫҫӗ.

Малалла...

culture.cap.ru сӑнӳкерчӗкӗ

«Чӑвашкино» киностуди пуласлӑхне ӗнер Чӑваш Ен Наци вулавӑшӗнче сӳтсе явнӑ. Чӑваш Енри кинематографи ыйтӑвне тишкерме йӗркеленӗ тӗлпулӑва республика Элтеперӗ Олег Николаев, культура министрӗ Ольга Каликова тата цифра аталанӑвӗн министрӗ Кристина Майнина хутшӑннӑ. «Ҫавра сӗтеле» киностуди ӗҫченӗсем, Чӑваш Енри кинематографистсен союзӗн, обществӑлла ытти организаци хастарӗсене йыхравланӑ.

Элтепер ӗнентернӗ тӑрӑх, республикӑра «Чӑвашкинон» ӗҫ пахалӑхне, кӑтартулӑхне ӳстересшӗн. «Чӑвашкинон» тӗрлӗ пурлӑх пур, анчах унпа тухӑҫлӑ усӑ курмаҫҫӗ», — тенӗ Олег Николаев. «Аталанма уйрӑмах чӑрмантараканни — ӗҫ планӗ те ҫукки», — ҫапла каланӑ иккен республика ертӳҫи. Ҫак цитатӑна эпир «Хыпар» издательство ҫурчӗн сайтӗнчен илтӗмӗр.

Республикӑн влаҫ оргнӗсен официаллӑ порталӗнче вара Кристина Майнина министр каланине те илсе кӑтартнӑ. Вӑл палӑртнӑ тӑрӑх, «пирӗн тӗллев – «Чӑвашкино» кӑларакан контент пахалӑхне лайӑхлатса Раҫҫей тата тӗнче шайне тухасси». Ҫавна валли вӑл профессионалсен туслӑ командине пухма шантарнӑ.

Чӑваш Енӗн Элтеперӗн Администрацийӗн пресс-служби хыпарланӑ тӑрӑх, тӗлпулӑва хутшӑннисем кун пек шухӑшпа килӗшнӗ.

Малалла...

cap.ru сӑнӳкерчӗкӗ

Юлашки кунсенче чӑваш хастарӗсем «Чӑвашкино» пирки шухӑшласа пуҫа хытах ватни вӑрттӑнлӑх мар. Чӑваш Республикин тава тивӗҫлӗ артистки Надежда Кириллова калашле, «пилӗк ҫул каялла О.М. Цыпленков тӑрӑшӑвӗпе, К.Г. Яковлев культура министрӗ пулӑшӑвӗпе «Чӑвашкино» чӑваш халӑхне каялла таврӑнчӗ». Халӗ вара унӑн малашлӑхӗ питех те тӗтреллӗ. Ҫак лару-тӑрупа килӗшме пултарайманнисем Чӑваш халӑх сайтӗнче те, тӗнче тетелӗнчи халӑх ушкӑнӗсенче те пӗрин хыҫҫӑн тепри чӑвашла та, вырӑсла та ҫырма тытӑнчӗҫ. Чӑваш Енри Профессионал писательсен союзӗ Элтепер ячӗпе ҫыру шӑрҫалама та шикленсе тӑман.

Ҫав вӑхӑтрах Чӑваш Ен Элтеперӗн Администрацийӗ республикӑри влаҫ органӗсен офциаллӑ порталӗнче ӗнер 17 сехет ҫитеспе «Национальный бренд «Чувашкино» будет сохранен, усилен ресурсами и компетенциями» ятлӑ хыпар вырнаҫтарнӑ. «Чӑвашкино» малашлӑхне ӗнер Правительство ҫуртӗнче Олег Николаев Элтепер культура министрӗпе Светлана Каликовӑпа тата цифра аталанӑвӗн министрӗпе Кристина Майнинапа тӗлпулса сӳтсе явнӑ-мӗн. Асӑннӑ хыпарта, тӗпрен илсен, «Чӑвашкинона» Чӑваш Ен НТРКипе пӗрлештерсен ним те маррине, унран та ытларах — чӑваш киновӗн ӳнерне аталантарма майсем пуррине ӗнентерсе пама тӑрӑшни сисӗнет.

Малалла...

«Чӑвашкино» ҫинчен ырӑ мар хыпар илтрӗм те, сайтра пичетленнӗ статьясене чуна ыраттарса вуласа тухрӑм. Комментарисем ҫырни пулӑшаяс ҫук, статья ҫырма шутларӑм. Калас сӑмаха каламалла тата кирлӗ вӑхӑтра каламалла. Вӑхӑтра каламан сӑмах пирки мӗн чухлӗ нуша куратпӑр: чӗлхе те вакланнӑ, Наци лицейӗ те арканнӑ, Чӑваш театрӗ те пӗтсе ларнӑ… Туллиех проблема!

«Чӑвашкино» ҫинчен эп вуниккӗри ача Тани Юн ҫырнӑ, 1972-мӗш ҫулта Чӑваш кӗнеке издательстви кӑларнӑ «Иртнӗ кунсем, ҫулсем» кӗнекере вуласах тӗлӗннӗччӗ. Ман анне ҫуралнӑ ҫулсенче чӑвашла кино пулнӑ иккен! Ман, 12-ри ачан ҫав вӑхӑтра питӗ чӑвашла ӳкернӗ фильмсене курас килетчӗ. Ӑҫта вӗсем? Мӗншӗн кӑтартмаҫҫӗ? Анчах вӑл кинофильмсене 1937-мӗш ҫулсенче пӗтернине эп ун чухне, паллах, пӗлме пултарайман. Ҫав ачалӑхри тӗлӗнӳ ман пурнӑҫра яланлӑха чуна кӗрсе юлчӗ.

Чӑваш театрӗнче ӗҫленӗ ҫулсенче, Тани Юн кӗнекине усӑ курса «Чӑвашкино» историйӗ ҫинчен каласа паракан вулав программи хатӗрлерӗм. Анчах чылай вӑхӑт поэзине кӗрсе кайнӑ пирки ман ӑна туса ҫитерме май килмерӗ.

Малалла...

Маргарита Красотинан Фейсбукри страницинчен илнӗ скриншот

Чӑваш патшалӑх художество музейӗнче Костин пӗртӑвансен сӑнӳкерчӗкӗсен куравӗ уҫӑлнӑ. Унта Костинсем иртнӗ ӗмӗрӗн 20-30-мӗш ҫулӗсенче Чӑваш Енӗн тӗрлӗ кӗтесӗнче тунӑ сӑнӳкерчӗксем вырӑн тупнӑ.

Маргарита Красотина журналист Фейсбукра пӗлтернӗ тӑрӑх, курав кураторӗ — Алексей Киров дизайнер, авалхи сӑнӳкерчӗксемпе портретсене тӗпкенни тата ҫӗнетекенни — Владимир Трофимов краевед тата коллекционер.

Вӗсем Шупашкар районӗнчи Ишекри Костинсен пултарулӑхӗпе художество музейӗнче курав уҫса иккӗмӗш хут ӗнтӗ паллаштараҫҫӗ. Пӗррӗмӗш курава юсаса ҫӗнетнӗ ӳкерчӗксенчен йӗркеленӗ, хальхинче оригиналсене цифрӑласа пластик ҫинче пичетленӗ. Вӗсем — 9×12 виҫеллӗ сӑнӳкерчӗксене 5-6 хут пысӑклата тунӑскерсем. Ҫапла ӑсталама хальхи вӑхӑтри технологисемпе усӑ курнӑ.

Оригиналсем — негативсем мар, Чӑваш патшалӑх гуманитари ӑслӑлӑхсен институтӗнче упранакан альбомри сӑнӳкерчӗксем.

Александр тата Георгий Костинсем ҫамрӑклах фотоӗҫпе кӑсӑкланма тытӑннӑ, ку енӗпе вӗсене аслӑ пиччӗшӗ Николай та пулӑшса пынӑ.

Куравра пӗртӑвансен пине яхӑн сӑнӳкерчӗкӗнчен 80-шӗпе паллашма пулать.

Малалла...

shemur.cap.ru сӑнӳкерчӗк

Шӑмӑршӑра Чӑваш халӑх писательне Илпек Микулайне асра тытса бюст уҫнӑ. Ку хыпара эпир каярах пӗлтӗмӗр пулин те ун ҫинчен хыпарламаллах. Бюста Шӑмӑршӑри вӑтам шкул территорийӗнче иртнӗ уйӑхӑн 14-мӗшӗнче вырнаҫтарнӑ.

Бюст авторӗ — художник-скульптор, Чӑваш Республикин культурӑн тава тивӗҫлӗ ӗҫченӗ Николай Кондрашкин.

Илпек Микулайӗ (Ильбеков Николай Филлипович) — чӑваш ҫыравҫи, тӑлмачи. 1915 ҫулхи ҫу уйӑхӗн 19-мӗшӗнче Шӑмӑршӑ районӗнчи Виҫпӳрт Шӑмӑршӑ ялӗнче ҫуралнӑ. 1981 ҫулхи ҫӑвӑн 12-мӗшӗнче Шупашкарта вилнӗ. Патӑрьелти педагогика техникумӗнчен, Чӑваш педагогика институтӗнчен вӗренсе пӗтернӗ. Сӑвӑ-калав ҫырма Шупашкарта, педагогика институтӗнче вӗреннӗ чухне, пуҫланӑ. Ҫирӗме яхӑн кӗнеке тухнӑ. Чи сулмакли — икӗ томлӑ «Хура ҫакӑр» роман.

Чӑваш наци радиовӗпе темиҫе хут та илтрӗм: чӑваш кинона хупма хатӗрленеҫҫӗ иккен. Паян вацапра ҫапла хыпар илтӗм: «Министр культуры Чувашской Республики (Каликова Светлана Анатольевна) запрещает снимать фильмы на чувашском языке, не смотря на то, что сама является коренной чувашкой. С ее указки, за производство фильмов на чувашском языке, закрывают “Чувашкино”» Ҫак хыпара Станислав Сатура ярса патӑм та, вӑл, тарӑхнипе ӗнтӗ, вырӑсла хуравларӗ: «Что за идиотизм?»

Пуҫа вырнаҫма пултарайман идиотлӑх! Выҫлӑх ҫулӗсенче йӗркелеме пултарнӑ «Чӑвашкинона» иккӗмӗш хут хупма хатӗрленеҫҫӗ иккен! Малтанхинче, репрессисем пуҫланас умӗн, «Востоккинопа» пӗрлештеретпӗр тесе хупнӑ пулсассӑн, хальхи тапхӑрта мӗнпе сӑлтавлаҫҫӗ-ши тӳрере ларакан этемккесем? Ӳнерпе ӑслӑлӑх академине аркатрӗҫ, тӗрӗк тӗнчине кӗме чарчӗҫ, наци лицейне ишрӗҫ, халӗ Чӑвашкиноне кӑнтасшӑн халӑхӑмӑра кӑшкалан «шӗкӗсем»!

Пусмӑртан хӑтӑлнӑ чӑвашсем кино ӳкерсе пилӗк ҫул хушшинче тӗнчипе паллӑ пулса тӑнӑ: «Сарпике», «Атӑл пӑлхавҫисем», «Хура юпа», «Аппайкка» фильмсене пӗтӗм Союзӗпе кӑтартнӑ, вӗсем чӑвашӑн харкам ӑнне Андриян Николаев космоса вӗҫсе кайнӑ чухнехи пекех ҫӗклеме пултарнӑ.

Малалла...