Шупашкарта вӗренекен ачасем Ӗнчӗри (Индири) Дели хулинчен таврӑннӑ. Унта вӗсем ятарлӑ программӑпа килӗшӳллӗн кайнӑ.
Шупашкарти 41-мӗш шкулта ӑс пухакан пилӗк ача Делири харпӑр шкулта хӑнара пулса курнӑ. Унта вӗсем 17 кун пурӑннӑ. Чӑваш ачисене ҫав шкула вӗренме ҫӳрекен шӑпӑрлансен ҫемйисем хӑйсем патне вырнаҫтарнӑ.
Палӑртар: Индипе Чӑваш Ен делегацийӗсем 2014 ҫулта пӗрремӗш хут ылмашӑннӑ. Унтан 2015 ҫулхи ҫу уйӑхӗнче Инди ачисем Шупашкара килнӗ.
Ӗнчӗри ҫав шкулта 2500 ача вӗренет, вӗсене 100 яхӑн учитель ӑс парать. Вӗсем акӑлчанла вӗренеҫҫӗ. Хинди чӗлхине (тӑван чӗлхе) пирӗн шкулта чӑваш чӗлхине вӗреннӗ пек вӗренеҫҫӗ. Эрнере 3 сехет пулать-мӗн.
Инди шкулӗнче пирӗннисем шӑнкӑрч вӗллисем тунӑ, унти ачасемпе баскетболла вылянӑ. Шкул ҫывӑхӗнче — пахча. Унта пирӗннисем йывӑҫ та лартнӑ. Ачасем ку ҫулҫӳревпе кӑмӑллӑ юлнӑ.
Чӑваш Енри пӗр ҫамрӑк автостоп мелӗпе ҫӗршыв курса ҫӳрет. Чипер-йӗркеллӗ ҫӳрекенскер, никама та чӑрмантарманскер йӗрке хуралҫисенчен пулӑшу ыйтнӑ.
Шупашкарта пурӑнакан 22 ҫулти каччӑ ака уйӑхӗн 17-мӗшӗнче Ленинград облаҫӗнче пулнӑ. Ҫурҫӗр ҫитеспе йӗрке хуралне шӑнкӑравланӑ вӑл.
Пакунлисене тӗпӗ-йӗрӗпе каласа кӑтартнӑ. Вӑл Тверь облаҫӗнчен килнӗ-мӗн. Унта вӑл ҫула май каякан пӗр урапана чарнӑ. Пӗр заправкӑра каччӑ «нушапа» тухнӑ. Водитель вара меллӗ лару-тӑрупа усӑ курнӑ — вырӑнтан тапраннӑ та кайнӑ. Салонра лешӗн япаласем чикнӗ рюкзакӗ, 10 пин тенкӗ ытла тӑракан телефонӗ юлнӑ.
Халӗ ку тӗлӗшпе тӗрӗслев ирттереҫҫӗ.
Пуш уйӑхӗн 29-мӗшӗнче «Чӗрӗ уроксем» проектпа килӗшӳллӗн, Улатӑр хулинче Шупашкарти 5-мӗш гимназире вӗренекен ачасем пулнӑ.
Хӑнасем Улатӑрти таврапӗлӳ музейӗнче экспозицисемпе паллашнӑ. Унтан хулари паллӑ вырӑнсене ҫитнӗ.
Улатӑрсен авалхи йӑла-йӗрке упранса юлнӑ. Вӗсем типӗ вӑхӑтӗнче тӑри евӗр булка пӗҫереҫҫӗ. Ӑна хатӗрлес енӗпе «Караван» кафере ӑсталӑх класӗ иртнӗ. Хӑнасем чустана йӗтӗрпе якатса унран кайӑк евӗр ӑсталанӑ.
Хӑнасем мӑнастирсене те ҫитнӗ. Ку ҫулҫӳрев ачасемшӗн усӑллӑ пулнине гимнази директорӗ Инна Исаева та палӑртнӑ.
Проект старт илнӗ ӗнтӗ. Улатӑра шкул ачисем малашне те ҫитсе курӗҫ, унпа паллашӗҫ.
Ямалти ҫулҫӳревҫӗ Алексей Коротков «Ермак ҫулӗ» ҫӗнӗ маршрут хатӗрленӗ. Вӑл Ҫӗпӗр тата ытти юханшыв урлӑ выртӗ.
Алексей ҫулла Чӑвашри Сӑр юханшывпа резина кимӗпе ишме палӑртнӑ. Ҫамрӑкскер ҫулҫӳревре тӑватӑ ҫул пулӗ.
Алексей Коротков палӑртнӑ тӑрӑх, ҫул ҫине вӑл 100 пин тенке яхӑн тӑкаклама палӑртнӑ. Ытларах пайӗ кимӗ туянма кайӗ. Хӑйӗнпе пӗрле апат-ҫимӗҫ илесшӗн. Капла укҫа-тенкӗ сахалрах тӑкакланӗ.
Ҫулҫӳревҫӗ шӑрӑхран та, йывӑрлӑхран та хӑрамасть. Уншӑн ку манӑҫми экспедици пулӗ. Алексей — ҫар историкӗ. Тӑватӑ ҫул каялла вӑл велосипедпа Салхардран Белгород облаҫне ҫитнӗ. 2013 ҫулта Салехардран Мускава ҫити утнӑ.
Сӑмах май, авӑнӑн 1-мӗшӗнче Ҫӗпӗре парӑнтарнӑ Ермак ҫуралнӑранпа 435 ҫул ҫитет.
Тӗнче тетелӗнче ҫӗнӗ хыпарсене тишкернӗ май пӗри куҫ умне пулчӗ: «Шупашкарти тӗп чӑрӑша Авито сайтра сутаҫҫӗ». Ку чӑнах та мана кӑсӑклантарса ячӗ. Ҫав чӑрӑш пирки юлташсемпе унчченех калаҫнӑччӗ…
Тӳлевсӗр пӗлтерӳсен сайтӗнче Республика тӳремӗнче ларнӑ елкӑна 6,5 миллион тенкӗпе сутассине палӑртнӑ. «7 миллион тенкӗпе илнӗ, 6,5-пе сутатӑп. Тепӗр ҫул ҫӗннине, хаклӑраххине, туянас тетпӗр, ҫавӑнпа кирлӗ мар», — тенӗ унта. Телефон номерне те кӑтартнӑ, анчах вӑл йӑнӑш. Хула администрацийӗ ку пӗлтерӗве ҫырман-мӗн. Такам, ахӑртнех, ҫапла шӳтлес тенӗ.
Хыпара сӳтсе явакан сахал мар тупӑннӑ. Пурте тенӗ пекех чӑрӑш хаклине, вӑл илемлех маррине палӑртнӑ. «Пире бюджетниксене укҫа парса татман. Хӑйсем 7 миллион тенкӗпе чӑрӑш туянса лараҫҫӗ», — тенӗ пӗри. «Ҫак конус евӗр япала симӗс пулнипе ҫеҫ чӑрӑша аса илтерет», — тенӗ тепри.
Тӗрӗссипе, тӗп чӑрӑш, 25 метр ҫӳллӗшскер, 7 миллион тенкӗ тӑнине пӗлсен хам та тӗлӗннӗччӗ. Апла вӑл ҫав тери хитре тесе шухӑшланӑччӗ. Анчах куртӑм та — кайса ӳкмеллех нимӗнле илем те ҫук. Хамӑн шухӑша палӑртам: ӑна мӗнлерех хитрелетни те кӑмӑла каймарӗ.
Шупашкартан Владивостока велосипедпа ҫула тухнӑ Никита Васильев пирки илтнех ӗнтӗ эсир. Ҫак кунсенче вара унпа пӑтӑрмах сиксе тухнӑ — Никитӑна Казахстанран Узбекистана каҫнӑ чухне тытса чарнӑ. Чӑваш каччине Казахстанра вӑхӑт ирттернӗ май 10 кун хушшинче регистрациленме вӑхӑт тупманнишӗн айӑпланӑ.
Паян вара суд пулнӑ — каччӑна 31815 тенке (вӑл пирӗн тенкӗ ҫине куҫарсан 6700 тенкӗ патнелле пулать) штраф тӳлемелле тунӑ.
Никита Васильев ҫула пысӑк укҫапа тухман, ҫавна май унӑн штраф тӳлемелӗх ҫук. Ӗнер чикӗре тытса чарнӑ чухне ӑна пулӑшакансем те пулнӑ — Шымкентрисем хӑна ҫуртне вырнаҫтарнӑ.
Аса илтеретпӗр, Шупашкартан тухнӑранпа Никита 3 пин ҫухрӑм ытла парӑнтарма ӗлкӗрнӗ. Кашни ял-хулара вӑл кӗтнӗ хӑна. Казахсен килӗсенче те сахал мар пулса курчӗ. Ҫула май Байконура та экскурсине кайса килчӗ. Хӗле чӑваш каччи Вӑтам Азире ирттересшӗн. Ҫакӑн ҫинчен вӑл пӗтӗмпех халӑх тетелӗсенчи хӑйӗн страницисенче каласа парать.
Чӑваш Енри промышленность предприятийӗсем Архангельск облаҫе ӗҫлӗ ҫулҫӳревпе тухса кайнӑ. Вӗсем вӑл тӑрӑхра паянтан пуҫласа раштавӑн 18-мӗшӗсенче пулӗҫ.
Пирӗн тӑрӑхран кайнӑ йыша республикӑн Министрсен Кабинечӗн Председателӗн ҫумӗ Михаил Резников, экономика аталанӑвӗн тата суту-илӳ министрӗ Владимир Аврелькин ертсе пыраҫҫӗ. Вӗсемпе пӗрле ҫула пысӑк промышленность организацийӗсен — «Ҫеҫпӗл» предприятин, «Технотрон» ӑслӑлӑхпа производство предприятийӗ, «Элкон» обществӑн, «Техноприбор» предприятин, Шупашкарти электроаппаратура савучӗн, «Яхтинг» обществӑн — ертӳҫисем кӗнӗ.
Чӑваш Ен делегацийӗ Архангельск облаҫӗн ертӳҫисемпе, унти тӳре-шарапа тӗл пулма, Северодвинскри «Севмаш» производство пӗрлешӗвне, карапсем юсакан «Звездочка» центра ҫитсе курма палӑртса хунӑ.
Ҫулла пулса иртнӗ ҫак калаҫу халӗ аса килчӗ. Ун чухне Шупашкар хула кунӗччӗ. Самолетсем вӗҫнине курма тесе кайнӑччӗ те шоу пуҫланиччен вӑхӑта ирттермелле кӗнеке вуласа ларнӑ вӑхӑтра сак ҫине манпа юнашар 45-сенчи арҫынпа хӗрарӑм пырса ларчӗҫ. Хӑйсем ӑшӑ вырӑнта канни пӑхсанах паллӑ: ӳчӗсем иккӗшӗн те самай пиҫӗхнӗ.
Ҫаксем сӑмах чӗнчӗҫ те калаҫса кайрӑмӑр. Чулхула облаҫӗнчен пулчӗҫ. Шупашкар хула кунне курма ятарласа килнӗ иккен. Ӑнланнӑ тӑрӑх, вӗсем – хӑйсен бизнесӗпе аппаланакан ҫынсем. Ҫӗршыври тӗрлӗ хулара пулса курнӑ. Хайхисенчен чӑвашсене хаклама ыйтатӑп. Вӗсем пирӗн халӑх пирки пуян пурӑнаҫҫӗ тесе шухӑшланине палӑртрӗҫ. Мӗншӗн ҫавӑн пек пӗтӗмлетнипе кӑсӑклантӑм. Урапа тӑрӑх хаклаҫҫӗ иккен. Темиҫе ҫул каялла Шупашкарта «копейкӑсем» тата ҫавӑн йышши кивӗ машинӑсем нумай пулнӑ-мӗн, халӗ — чаплисем (ҫынсенчен самай пайӗ урапасене кредитпа илнине пӗлмеҫҫӗ курӑнать вӗсем). Тепӗр япалана та палӑртрӗҫ хӑнасем: «Чӑвашсем шап-шурӑ ҫӳреҫҫӗ. Кӑнтӑр енче канма юратманни сисӗнет».
Канма юратмаҫҫӗ тенипе манӑн килӗшес килмерӗ.
Чӑваш велоҫӳревҫи Никита Васильев юпа уйӑхӗн 17-мӗшӗнче черетлӗ хутчен ҫула тухнӑ. Вӑл инҫе ҫере каяс шухӑшли пирки маларах эпир пӗлтернӗччӗ.
23 ҫулти каччӑ ҫӗршывӑмӑрӑн тӗрлӗ кӗтесӗнче ҫеҫ мар, Азербайджанри, Грузири, Арменири тӗрлӗ хулара пулса курнӑ. Тӗллевӗсем тата пысӑк унӑн: Казахстан ҫеҫен хирӗпе Узбекистана, Таджикистана, Кӑркӑсстана ҫитесшӗн. Унта хӗл каҫнӑ хыҫҫӑн Байкал тӑрӑхне кайса курасшӑн. Ҫӗпӗр урлӑ Владивостока ҫул тытма палӑртнӑ вӑл.
Каччӑ ҫулҫӳреве тухни пӗр уйӑх иртнӗ. Ҫул ӑҫталла выртни ҫинчен яш «Ҫыхӑнура» тӗнче тетелӗнчи хӑйӗн страницинче ҫырсах тӑнине Ирина Кошкина хаҫатҫӑ сӑнаса тӑнине пӗлтерет. Ҫулҫӳревӗн пӗрремӗш каҫне Мари вӑрманӗнче ирттернӗ вӑл.
Ҫула каччӑ чи кирлине ҫеҫ илнӗ: апат пӗҫермелли хуран, ӑшӑ тум, шӑрпӑк, хунар... тата телефон. Унпа усӑ курса тӗнче тетелне сӑн ӳкерчӗксем вырнаҫтарать.
+8.3 °C