Никита Васильева Чӑваш Енре кӑна мар, ытти тӑрӑхра та пӗлсе ҫитрӗҫ пулӗ. Нумаях пулмасть вӑл велосипедпа ҫулҫӳреврен таврӑннӑ. Каччӑ татах ҫула тухасшӑн.
Хальхинче вӑл Вӑтам Азие ҫитесшӗн. Унӑн ҫулӗ Узбекистан, Таджикистан, Казахстан, Кӑркӑсстан, Туркменистан урлӑ выртӗ. Никита нумаях пулмасть Туркменири студенткӑпа паллашнӑ. Вӑл ӑна виза илме пулӑшма шантарнӑ. Ку ӗҫ питӗ кӑткӑс-мӗн.
Аса илтерер: ҫулла пуҫламӑшӗнче Никита Ҫурҫӗр Кавказран таврӑннӑ. Ун чухне вӑл 12,5 пин ҫухрӑма парӑнтарнӑ. Ҫулҫӳреври самантсене вӑл ун чухне халӑх тетелне кӑларса пынӑ. Ӑна Шупашкарта кӳлмекре тӑванӗсем, пӗлӗшӗсем, ытти ҫынсем кӗтсе илнӗ.
Никита Васильев кӗркунне ҫула тухасшӑн.
Шупашкарта пурӑнакан манахиньӑна шыраҫҫӗ. Вӑл хыпарсӑр ҫухалнӑ. Тӑванӗсем ӑна халӗ те тупаймаҫҫӗ.
Татьяна Клщеева 1969 ҫулхи утӑ уйӑхӗн 16-мӗшӗнче ҫуралнӑ. Вӑл Шупашкартан Екатеринбурга тӗн ҫулҫӳревне кайнӑ та ҫухалнӑ. Вӗсен «Ганина Яма» текен вырӑн патне ҫитмелле пулнӑ.
Тӑванӗсем Татьяна Кощеевӑпа ҫыхӑнаймаҫҫӗ. Юлашки хутчен ӑна тата хӑйне «блаженная София» текен хӗрарӑма ҫурлан 9-мӗшӗнче Магнитогорскра тата Ӗпхӳре курнӑ.
Волонтерсем халӗ хӗрарӑмсем хӑш мӑнастиртен пулнине палӑртаҫҫӗ. Татьяна Кощеева пысӑках мар, ҫӳҫӗ ҫутӑ, хулпуҫҫи таран. Вӑл манашка тумне тӑхӑннӑ пулнӑ.
Ҫурла уйӑхӗн 14-мӗшӗнче Чӑваш патшалӑх гуманитари ӑслӑлӑхӗсен институчӗ «Пӑлхарсен анӑҫри сӑваплӑ вырӑнӗсем» темӑпа автоэкскурси ирттерме шутлать, вӑл пӗр куна тӑсӑлӗ. Ҫула 18 вырӑнлӑ «Ford» автобуспа тухма шутлаҫҫӗ.
Пӗтӗмӗшле маршрут: Шупашкар — Москакасси — Хораҫырма — Вратин (выр. Воротынец) — Чӗпӗл (выр. Васильсурск) — Чалӑмсола — Йолашша — Чалӑмхола — Шупашкар. Автоэкскурси вӑхӑтӗнче музейсемпе, паллӑ вырӑнсемпе, археологи палӑкӗсемпе паллашма май пулӗ.
Ҫула гуманитари институтӗнчен ирхи 6 сехетре тухса кайма палӑртаҫҫӗ. Автоэкскурси хакӗ — 1000 тенкӗ.
Кӑҫал «Чунҫӳревҫӗсем» ҫирӗм улттӑмӗш хут ҫула тухнӑ. Вӗсем унтан утӑн 16-мӗшӗнче ирхине таврӑннӑ. Малтан вӗсем Чӗмпӗре ҫитсе Ӗренпур тӑрӑхӗнчи Курак районӗнчи Ҫирӗклӗ Тук чӑваш ялне тухнӑ. Унтан Самар кукрине тухса кайнӑ, Ҫӑлкуҫ ялне ҫитнӗ. Самар кукринче вӗсем хулашсене кӗрсе тухнӑ. Муром хулашӗ Атӑл хӗрринче вырнаҫнӑ. Унта вӗсем Азербайджана илсе кайма тӑпра илнӗ. Утӑн 7-мӗшӗнче ҫӗрле вӗсем Волгоградра пулнӑ. Тепӗр кунхине Дагестана ҫитнӗ. Унта чунҫӳревҫӗсене кумыксем тата нухайсем кӗтсе илнӗ. Унта палаткӑсем лартса икӗ кун каннӑ.
Утӑн 9-мӗшӗнче Азербайджана ҫут тытнӑ май вӗсем Байнука, Улӑпи ялне кӗрсе тухнӑ. Вӗсем 2013 ҫулта лартнӑ юпа тӗлне ҫитсе курнӑ. Кайран Дербентра пулнӑ. Бакура вӗсене Элшат Абдуллаев кӗтсе илнӗ. Вӑл Пӗтӗм тӗрӗк ҫамрӑкӗсен пӗрлешӗвӗн тӗп координаторӗ. Хӑнасем валли ятарласа така пуснӑ, экскурси ирттернӗ. Вӗсен таврапӗлӳ музейӗ пуян. Вӗсен тӗррисем чӑвашсенни пекех-мӗн. «Пирӗн Шупашкар хули хӑй вӑхӑтӗнче Вӑта Сӑвар пулнӑ», — тенӗ хыҫҫӑн вӗсем тӗлӗннӗ. «Вара мӗнле апла? Эпир пӗлмен те», — тенӗ вӗсем.
Пӳлесӑвар маларах тата та чикӗ ҫумнерех вырнаҫнӑ пулнӑ, Иран чиккинче.
Шупашкарти ача пахчисенче ӗҫлекенсем ҫармӑссенчен ӗҫлеме вӗренеҫҫӗ. Республикӑн тӗп хулинчи ҫул ҫитменнисемпе ӗҫлекенсем Йошкар-Олана кайнӑ, унти ача пахчисенче пулса курнӑ. Пирӗннисем кӳршӗллӗ республикӑн тӗп хулинчи 18-мӗш, 13-мӗш, 20-мӗш, 42-мӗш учрежденийӗсенче пулнӑ. Шкул ҫулне ҫитменнисемпе ӗҫлекенсене Ҫармӑсри ӗҫтешӗсем ача пахчисем тӑрӑх кӑтартса ҫӳренӗ. Вӗсенчен кашнинчех мӗн те пулин хӑйне евӗрлине палӑртма тӑрӑшнӑ.
Шупашкар хула администрацийӗн вӗренӳ управленийӗнче кун пек ҫулҫӳревсем питӗ усӑллине палӑртаҫҫӗ. Унти тӳре-шара шухӑшланӑ тӑрӑх, ҫакӑ ҫӗннине тупма, пур опытма паллашма пулӑшать. Кунсӑр пуҫне – килӗштерсе ӗҫлессине йӗркелеме те.
Йошкар-Олари ҫулҫӳрев унти илемлӗ вырӑнсемпе паллашнипе вӗҫленнӗ.
Сӑнсем (12)
Ӗнер, утӑ уйӑхӗн 10-мӗшӗнче, Чӑваш Енри ачасен пӗр ушкӑнӗ Мускава тухса кайнӑ. Йышра тӗрлӗ ӳсӗмрисем пур: 10 ҫултан пуҫласа 18 ҫулчченхисем таранах. Вӗсен шутӗнче Республикӑн культура училищинче, Федор Павлов ячӗллӗ музыка училищинче, Шупашкарти вӑтам шкулсенче вӗренекенсем пур иккен. Ушкӑна ҫӑмӑллӑхлӑ категорие кӗрекен ҫемьесенчи, олимпиадӑсен ҫӗнтерӳҫисемпе вӗренӳре пиллӗкпе ӗлкӗрсе пыракансем кӗни пирки пӗлтерет Чӑваш Енӗн Культура министерстви.
Ачасене «Пирӗн хыҫра — Мускав» турист маршручӗпе ҫула илсе тухнӑ иккен. Ку проекта хамӑр ҫӗршывра пурӑнакан халӑхсен культура эткерлӗхне ачасем хушшинче сарасси пирки Раҫҫей Президенчӗ хушнине пурнӑҫланӑ май пуҫарнӑ-мӗн. Ҫула тухнисене Мускавсӑр пуҫне Калуга тата Тула хулисене кӑтартӗҫ.
Ҫак кунсенче Чӑваш Ене автостоп мелӗпе ҫӳрекен сусӑр ҫитнӗ. Игорь Скикевич ятарласа экспедицие тухнӑ, вӑл хуласене ҫитсе Тӑван ҫӗршывӑн Аслӑ вӑрҫинче пуҫ хунӑ паттӑрсен умӗнче пуҫ таять.
Сусӑр Шупашкара утӑ уйӑхӗн 7-мӗшӗнче килнӗ. 50 ҫулти арҫын Чулхуларан ҫитнӗ. Ӑна кунта чылаййӑн кӗтсе илнӗ. Аса илтерер: Игорь Скикевич йывӑр чирленӗ, унӑн ҫурӑм шӑмми арканма тытӑннӑ. Комӑра выртнӑ вӑл. Тухтӑрсем каланӑ тӑрӑх, вӑл вилме е ӗмӗрӗпех вырӑн ҫинче выртма пултарнӑ. Анчах арҫын нумай тӑрӑшнӑ, кӳме ҫине ларма пултарнӑ.
Авточаруҫӑ ҫу уйӑхӗн 21-мӗшӗнче Крымран ҫула тухнӑ. Вӑл хуларан хулана тӗрлӗ транспорта ларса ҫӳрет. Вӑл ырӑ кӑмӑллӑ ҫынсем патӗнче ҫӗр каҫать.
Игорь Скикевич ҫемье пирки ӗмӗтленет. Унччен вӑл авланнӑ, анчах арӑмӗнчен уйрӑлнӑ. Ҫулҫӳрев хыҫҫӑн вӑл Лариса Гузеевӑн «Давай поженимся!» кӑларӑмне лекме ӗмӗтленет.
Юлашкинчен Игорь Скикевич Сахалина ҫитесшӗн. Чӑваш Енрен вӑл Хусана ҫул тытнӑ. Унтан Самарӑна кайӗ.
Ӗнер, ҫӗртме уйӑхӗн 17-мӗшӗнче, Шупашкарти Ҫӗнтерӳ паркӗнчен ретро-урапасем ҫула тухнӑ. Ӑҫта? Севастополе ҫити. Ӑна «ГАЗ 21-Ретро» автоклуб хастарӗсем йӗркеленӗ.
Иртнӗ ӗмӗрти 60–70-мӗш ҫулсенчи «Волга» тата «Москвич» урапасем темиҫе ҫухрӑм парӑнтарӗҫ. «Шупашкар – Севастополь» ҫулҫӳреве тухас тесе «ГАЗ 21-Ретро» автоклуб хастарӗсем отпуск та илнӗ. Малтанлӑха палӑртнӑ тӑрӑх, вӗсем талӑкне 700–800 ҫухрӑм кайӗҫ.
Ҫулҫӳреве Ҫӗнтерӳ 70 тултарнине халаллӗҫ. Ун валли маларах, пӗлтӗрхи чӳк уйӑхӗнче, хатӗрленме тытӑннӑ. Хастарсем Крымри чӑваш диаспорипе ҫыхӑннӑ, маршрут хатӗрленӗ, ытти регионти ретро-урапа хуҫисене чӗннӗ. Ҫулҫӳреве Йошкар-Ола, Чулхула, Хусан ҫыннисем хутшӑнма кӑмӑл тунӑ.
Ретро-кортеж Шупашкартан ирхи 6 сехетре тухса кайнӑ. Ҫӗртме уйӑхӗн 22-мӗшӗнче вӗсем Севастопольте пуласшӑн.
Паян Чӑваш Ен пайташӗсен Калининград облаҫӗпе паллашаҫҫӗ. Ӗҫлӗ ҫулҫӳрев икӗ кунлӑха тӑсӑлӗ. Йыша Чӑваш Енӗн премьер-министрӗ Иван Моторин, экономика аталанӑвӗн министрӗ Владимир Аврелькин, ҫар ҫыннисем, общество организацийӗсен пайташӗсем, А.В. Кочетов ячӗллӗ кадет шкулӗнче вӗренекенсемпе педагогсем кӗнӗ.
Паян пирӗннисем Калининград облаҫӗн Правительство пуҫлӑхӗн ҫумӗпе Михаил Плюхинпа тӗл пулмалла. Енсем килӗштерсе ӗҫлес ыйтӑва сӳтсе явмалла. Икӗ субъектӑн регионсем хушшинчи тавар ҫаврӑнӑшне илсен, Калининград облаҫне 0,33 процент кӑна иккен. Пирӗн патран унта канихвет-печени, ҫипуҫ, ура тӑхӑнмалли, сӑрӑ тавраш, груз турттармалли вакун каять. Лерен кунта экскаватор, аш консерви, пулӑ килет. Ҫав вӑхӑтрах Калининград облаҫӗнче сӗтел-пукан, электротехника, йывӑҫ-чус тирпейлекен отрасльсем те аталаннӑ-мӗн.
Чӑваш Ен каччи Никита Васильев велосипедпа ҫулҫӳреве пӗлтӗрех тухнӑ. Ҫак тапхӑрта вӑл тӗнче курса ҫӳренӗ.
Ҫак кунсенче, ҫӗртме уйӑхӗн 5-мӗшӗнче, Никита Васильев Шупашкара таврӑннӑ. Ҫак кун кӑнтӑрла иртсен вӑл республика чиккине ҫитнӗ.
Никита ҫулҫӳревре 14 уйӑх пулнӑ. Ҫак тапхӑрта вӑл 12 пин ҫухрӑм парӑнтарнӑ. Вӑл Самар, Чӗмпӗр, Волгоград облаҫӗсенче, Раҫҫейӗн тӗрлӗ кӗтесӗнче пулса курнӑ.
Ҫавӑн пекен чӑваш каччи Грузие, Владикавказа ҫитнӗ. Хӑй каланӑ тӑрӑх, вӑл малтан палӑртнӑ тӗллевсене 200 процент пурнӑҫланӑ.
Никита Васильев чи юлашкинчен Тольяттире, Чӗмпӗрте пулнӑ. Тольяттире ӑна Татищев ячӗллӗ Тӗп вулавӑша «Шанчӑк» культурӑпа ҫутӗҫ обществи мероприятире тухса калаҫма чӗннӗ.
Никита Васильев Чӑваш Енри чӑваш ялӗсене те курса ҫӳреме палӑртать.
+8.3 °C