Синоптиксем республикӑна кӗрхи ҫанталӑк ҫывхарнине пӗлтереҫҫӗ. Ыран ҫеҫ ашӑ пулӗ, термометр 19-24 градус кӑтартӗ.
Юнкун вара чӑн-чӑн кӗркунне пек пулӗ, ҫумӑр ҫӑвӗ, ҫил вӑйланӗ. Гидрометцентр пӗлтернӗ тӑрӑх, ҫитес вӑхӑтра республикӑра 14 градус ҫеҫ ашӑ тӑрӗ. Юнкунпа кӗҫнерникун ҫумӑр ҫукалӗ, эрнекун вара Шупашкарта пӗр тӑваткал метр ҫине 25 литр таран шыв ӳкме пултарӗ.
Эрнекун те ҫумӑр ӳкме чарӑнмӗ, 10-15 градус ӑшӑ пулӗ. Канмалли кунсенче те ҫакнашкал ҫанталӑк пулас хӑрушлӑх пур. Ҫитес эрне пуҫламӑшӗнче ҫеҫ ҫанталӑк лайӑхланма тытӑнӗ.
Раҫҫейӗн Ҫут ҫанталӑк ресурсӗсен тата экологи министерствинче ача-пӑча ӳкерчӗкӗсен «Разноцветные капли – 2020» (чӑв. Тӗрлӗ тӗслӗ тумламсем — 2020) пӗтӗм Раҫҫейри конкурсӗн ҫӗнтерӳҫисене чысланӑ. «Памятные места» (чӑв. Паллӑ вырӑнсем) номинацие Тӑван ҫӗршывӑн аслӑ вӑрҫинче ҫӗнтернӗренпе 75 ҫитнине халалланӑ. Унта пирӗн тӑрӑхри Арина Рузвина мала тухнӑ.
Конкурса Раҫҫейӗн 66 регионӗнчен 8 пин ытла ӗҫ тӑратнӑ. Унсӑр пуҫне Казахстанри, Беларуҫри, Украинӑри, Турцинчи, Китайри тата Италири ачасем хутшӑннӑ. 22 номинацире 66 ҫӗнтерӳҫӗне палӑртнӑ. Вӗсене дипломсемпе, асӑнмалӑх статуэткӑсемпе, парнелӗх сертификатсемпе тата эковолонтер пуххипе хавхалантарнӑ.
Канмалли кунсенче Чӑваш Енре ҫумӑр нумай ҫурӗ. Синоптиксем пӗлтернӗ тӑрӑх, республикӑна каллех шӑрӑх килет.
Ыран Шупашкарта – 21-23 градус, республикӑра 26 градус таран ӑшӗ пулӗ. Эрне варринче термометр 30 градус кӑтартӗ. Эрнекун аслатиллӗ ҫумӑр ҫӑвӗ. Канмалли кунсенче каллех кӑштах сивӗтӗ. Вырсарникун ҫумӑр ҫума пултарӗ.
Малтанлӑха пӗлтернӗ тӑрӑх, ҫитес эрне пуҫламӑшӗнче каллех ҫумӑр килӗ, 15-20 градус ҫеҫ ӑшӑ пулӗ. Кун хыҫҫӑн ҫанталӑк нумайлӑха мар ӑшӑтӗ.
Чӑваш Ен илемлӗ вырӑнсемпе пуян. Вӗсем хушшинче ятарласа хӳтӗлемелли ҫутҫанталӑк вырӑнӗсем те пур. Вӗсенчен пӗринче, «Присурский» заповедникра, хур-кӑвакал йышне шутланӑ.
Шывра ишекен кайӑк йышне заповедникра ҫулсерен палӑртаҫҫӗ. Ҫав ӗҫе кайӑксем йӑвана ларса чӗпӗ епле кӑларнине пӗлес тӗллевпе йӗркелеҫҫӗ. Чи малтанах кайӑк кӑвакал чӗпписене шута илеҫҫӗ.
Заповедникӑн Улатӑрти вӑрманӗсенче кӑвакал чӗпӗ кӑлармалли вырӑн йышлах мар. Ҫавна май кӑвакалсем заповедникӑн Сӑр тӑрӑхӗнчи кӳллисене кӑмӑллаҫҫӗ. Кайӑк кӑвакалӑн хӑш-пӗр ӑрачӗ пусма кашни ҫулах лармасть. Хур-кӑвакал кӑҫал чӗпӗ кӑлараслӑхӗн кӑтартӑвне «Присурский» заповедник орнитолгӗсем вӑтам тесе пӗтӗмлетнӗ.
Европӑри вӑрмансем сахалланса юлнишӗн чи малтанах этем яваплӑ. Кивӗ тӗнчере ҫын ури пырса пусман вӑрман тупма май ҫук ӗнтӗ, анчах хальхи вӑхӑтра кунта аркатаканӑн утти ҫеҫ мар.
Вӑрманти ҫутҫанталӑкӑн упранса юлнӑ лаптӑкӗсене час-часах уйрӑм майпа хӳтлӗхре усраҫҫӗ, ҫыннисем те унта ытларах ырӑ шухӑшпа килеҫҫӗ.
Хӑй тӗллӗн ӳссе ларнӑ вӑрман лаптӑкӗ Европӑра пурӗ 27 ҫеҫ шутланать, анчах та юлашки ҫулсенче ырӑ туртӑмсене те асӑрхама пулать, сӑмахран, тискер чӗрчунсем таврӑнаҫҫӗ, вӑрман лаптӑкӗсем те ӳсеҫҫӗ.
Европӑра халӗ чи пысӑк «вӑрман утравӗсем» Раҫҫейре, Финляндире, Швецире, Норвегире тата Румынире сыхланса юлнӑ.
Ормьернкампен — Норвегири чи пӗчӗк наци паркӗ, вӑл Ослоран 200 ҫухрӑм ҫурҫӗрелле Гёусдал коммунӑра, Оппланн хвӳлкӗре (Норвегири администрациллӗ пайланӑвӗн ячӗ; облаҫпе тан) вырнаҫнӑ. Парк лаптӑкне чӑрӑш вӑрмансем йышӑнаҫҫӗ, кӳлӗсемпе шурлӑхсем пур.
Кунта Норвегире урӑх ниҫта та тӗл пулман ӳсентӑрансене курма пулать, ҫакӑнпа вӑл ыттисенчен уйрӑлса тӑрать те.
Финляндишӗн вӑрмансем питӗ пӗлтерӗшлӗ шутланаҫҫӗ.
«ОРТ» телеканал Патӑрьелте пулса репортаж хатӗрленӗ.
Патӑрьелте икӗ гектара яхӑн ҫӗре таса мар шывсем вараланӑ. Шурлӑх шӑрши кӗнине вырӑнтисем йӑлари хытӑ каяш шывӗ юхса тӑнипе ӑнлантараҫҫӗ. Канализаци шывӗ тасатмалли сооруженирен юхать иккен. Таса мар шыв ҫутҫанталӑка вараланин сӑлтавне ОТР корреспонденчӗ Марина Рябцева шыранӑ.
Патӑрьелти Дина Ванина каланӑ тӑрӑх, унӑн килӗнчи ҫӑлкуҫри шыв каллех вараланнӑ. Вӑл шӑварма ҫеҫ юрӑхлӑ. Еҫмелли шыва лавккара туянма тивет. Ялта централизациленӗ шыв пӑрӑхӗ ҫукран ҫынсем ҫӑлтан шыв ӑсса пурӑнаҫҫӗ.
Тасатмалли сооружени йӗркеллӗ ӗҫлеменни пирки вырӑнтисем администрацие те, Роспотребнадзорпа прокуратурӑна та ҫырнӑ. Сӑмаха ӗнентерме сӑн ӳкерчӗксемпе видеосем янӑ. Анчах тӳре-шара укҫа ҫук тесе калать-мӗн.
Утӑ уйӑхӗ вӗҫленсе пырать. Ҫурла уйӑхӗ мӗнпе савӑнтарӗ пире? Синоптиксем ҫанталӑк прогнозне хатӗрленӗ.
Илем хыҫҫӑн ҫанталӑк кӑшт сивӗтет теҫҫӗ. Анчах кӑҫал ҫуллапа сывпуллашма ан васкӑр. Ҫурлан пӗрремӗш ҫурри шӑрӑх, хӗвеллӗ ҫанталӑкпа савӑнтарӗ. Сывлӑш температури 30 градус таран ҫитӗ.
Кун хыҫҫӑн ҫумӑр килӗ, 20 градус ҫеҫ ӑшӑ тӑрӗ. Уйӑх вӗҫӗнче вара 10-15 градус ҫеҫ пулӗ. Юлашки декада ҫумӑрлӑ килӗ. Малтан шӑрӑх тӑрсан та ҫурла уйӑхӗ нормӑран кӑшт сивӗрех пулӗ.
Етӗрне районӗнче пурӑнакан пӗр арҫын хурамапа ҫӑка каснӑ. Йывӑҫ каснине лесник асӑрханӑ. Вӑрах тӑхтамасӑр вӑл вырӑнти йӗрке хуралҫисене евитленӗ. Лесник ӗнентернӗ тӑрӑх, йывӑҫсене касма никама та никам та ирӗк паман.
Пакунлисем вырӑна ҫитсе пӑхнӑ. Чӑн та, каснӑ. Пурӗ 11 йывӑҫ туни тӑрса юлнӑ. Оперативлӑ тӗпчев ӗҫченӗсем машина ҫулӗпе кайса утара ҫитсе тухнӑ. Унӑн хуҫи 57 ҫулти арҫын иккен. Йывӑҫсене вӑл кил тӗрӗшре кирлӗ тесе каснине йышӑннӑ. Вӑрман хуҫалӑхне вӑл 20 пин ытла тенкӗлӗх шар кӑтартнӑ.
Халӗ утарҫӑ тӗлӗшпе РФ Пуҫиле кодексӗн 260-мӗш статйин 1-мӗш пайӗпе пуҫиле ӗҫ пуҫарнӑ. Вӑл статьяпа килӗшӳллн ҫынна 2 ҫул таран ирӗкрен хӑтарма юрать е — 100 пинрен пуҫласа 500 пин тенкӗ таран штрафлама.
Ку эрнере пирӗн пата шӑрӑх ҫанталӑк таврӑнӗ. Кун пирки «Чӑваш Енри ҫанталӑк» проект синоптикӗсем пӗлтереҫҫӗ.
Анчах шӑрӑх кунсем нумайлӑха тытӑнса тӑмӗҫ. Ҫанталӑк ӑшӑ тӑрӗ-ха, анчах ҫумӑрсем ҫукалӗҫ. Вӑл ӑҫта тата хӑҫан ҫӑвассине пӗлсе пӗтерме ҫук. Ҫавӑнпа синоптиксем сунчӑк йӑтса ҫӳреме сӗнеҫҫӗ.
Ытларикун Шупашкарта пӗр тӑваткал метр ҫине 15 литр шыв ӳкме пултарать. Эрне варринче термометр 25-30 градус кӑтартӗ. Пӑчӑ пулӗ, ҫумӑр ҫӑвӗ. Канмалли кунсем тӗлне ҫанталӑк каллех уҫӑлтарӗ.
Ан кулянӑр: шӑрӑх та пирӗнтен нумайлӑха каймасть, ҫитес эрнерех таврӑнӗ.
Шупашкарта кашни кун тенӗ пекех ҫумӑр ҫӑвать. Метеостанци пӗлтернӗ тӑрӑх, пӗр тӑваткал метр ҫине 20 литр шыв ӳкнӗ.
Утӑ уйӑхӗнче Канаш тӑрӑхӗнче 10 миллилитр ҫеҫ нӳрӗк ӳкнӗ. Патӑрьел районӗнче тата сахалрах - 4 миллилитр. Ку тӑрӑхсенче ҫӗр типсе кайнӑ. Шӑмӑршӑ, Комсомольски, Йӗреҫ, Канаш районӗсенче пушар хӑрушсӑрлӑхӗн 4-мӗш класӗ сыхланса юлнӑ-ха.
Ыран аслатиллӗ ҫумӑр ҫума пултарӗ, ҫавӑнпа асӑрхануллӑ пулма ыйтаҫҫӗ. Пӑр ҫума, ҫил ҫеккунтра 18 метр хӑвартлӑхпа вӗрме пултарӗ.
+0.3 °C