Мӑн Шетмӗ тӑрӑхӗнчен паллӑ ҫынсем сахал мар тухнӑ. Ҫав йышра литературӑпа ӳнерте палӑрнисем те. Вӗсен шутне Четрикре ҫуралса ӳснӗ Николай Петрович Петрова кӗртетпӗр. Вӑл учитель пулнӑ — шкулсенче ачасене вӗрентнӗ, директорта ӗҫленӗ. Ҫав хушӑрах поэзи пахчинче ырми-канми вӑй хунӑ. Ӑна эпир чӑннипех те поэт-публицист е гражданла лирика сӑвӑҫи тетпӗр.
Мӑн Шетмӗри вӑтам шкулта Николай Петрова асӑнса литература каҫӗ иртрӗ. Ку икӗ пулӑмпа сӑлтавланнӑ: ҫӑвӑн 19-мӗшӗнче учитель-сӑвӑҫ ҫуралнӑранпа 60 ҫул тултарчӗ тата ҫӗртмен 23-мӗшӗнче вӑл пирӗнтен уйрӑлса кайнӑранпа виҫӗ ҫул ҫитет. Питӗ шел, мал ӗмӗтлӗ ҫынӑн кун-ҫулӗ кӗске килчӗ, хӑйӗн сумлӑ юбилейне паллӑ тӑваймарӗ.
Тӗлпулӑва шкул директорӗпе А.И. Васильевпа С.М. Назарова вӗрентекен ертсе пычӗҫ, унта шкулти 5, 7, 8-мӗш классенче вӗренекенсем пухӑнчӗҫ. Районти Н. Янкас ячӗллӗ литературӑпа ӳнер тата культура пӗрлӗхӗн правлени пайташӗсем пиллӗкӗн килнӗ. Красноармейскинчи вӑтам шкулти чӑваш чӗлхипе литературине вӗрентекен В.
Красноармейскинче Бавари Ҫӗрӗн Лапперсдорф общинин (районӗн) делегацийӗ пулса курчӗ.
Ун йышӗнче — 19-ӑн, ҫав шутра Эрих Доллингер бургомистр мӑшӑрӗпе — Йоханнапа тата Ханс Тодт альтбургомистр мӑшӑрӗпе — Каролинӑпа, ыттисем — община парламенчӗн депутачӗсем, хуҫалӑхсен, вӗрентӳ, культура, коммуналлӑ организацисен ертӳҫисем. Ҫулҫӳреве икӗ ен туслӑх кӗперне хывнӑранпа 20 ҫул ҫитнине халалланӑ.
Делегацине Трак вӑтам шкул вӗренекенӗсемпе вӗрентекенӗсем ҫӑкӑр-тӑварпа, чӑваш сӑрипе тата юрӑпа тарават кӗтсе илчӗҫ.
Шкул директорӗ, ЧР тава тивӗҫлӗ вӗрентекенӗ Г. Юлмасова вӗрентӳ учрежденийӗн ӗҫӗ-хӗлӗпе паллаштарчӗ. «Эпир чылай проекта пурнӑҫа кӗртессипе ӗҫлетпӗр, ҫав шутра нимӗҫ чӗлхине республикӑра анлӑрах сарас енӗпе те. Ку чӗлхене ачасем юратса вӗренеҫҫӗ, ҫӑмӑллӑнах калаҫма хӑнӑхаҫҫӗ. Пирӗн шкулта пӗлӳ илнӗ вунна яхӑн ҫамрӑк хӑйӗн пурнӑҫне Германипе ҫыхӑнтарнӑ. Ачасен пӗр ушкӑнӗ кӗҫех Англире ҫулҫӳревре пулса курать», — пӗлтерчӗ Галина Илларионовна.
Чӑваш апатне — хуран куклине — тутанса пӑхнӑ хыҫҫӑн инҫетри ҫывӑх туссем шкулпа паллашрӗҫ: пуҫламӑш классен пӳлӗмӗсене, этнопедагогика музейне кӗрсе курчӗҫ, «Ачасен Арбачӗн» ӗҫне хутшӑнчӗҫ, ачасене сувенирсем пачӗҫ.
Шкулсемпе техникумсенчен вӗренсе пӗтерекенсем паянхи куна пӗр пӗрлехи патшалӑх экзаменне — вырӑс чӗлхипе — тытнӑ ҫеҫ пулин те калаҫӑвӗ вара ун тавра Раҫҫей шайӗпех сарӑлнӑ. Пӗр регионта экзамен ӗҫӗсене Тӗнче тетелне кӑларса хунӑ, тепӗр вырӑнта карас телефонӗпе усӑ курнӑ. Ҫак ӗҫ-пуҫсене пула Раҫҫей вӗренӳ министерстви экзамен материалӗсем Тӗнче тетелӗ тӑрӑх ан сарӑлтӑр тесе ҫӗнӗ меслет шутласа кӑларнӑ.
Раҫҫей вӗренӳ министрӗ Дмитрий Ливанов палӑртнӑ тӑрӑх ҫӗртмен 3-мӗшӗнче математикӑпа иртекен ППЭ условисене самай ҫирӗплетме палӑртнӑ. Мӗнле майпа ҫирӗплетессине министр каласа пама васкамасть-ха, мӗншӗн тесен ултавҫӑсем те ҫӗнӗ улшӑнусене кура ҫӗнӗ меслетсем шутласа кӑларма пултарӗҫ.
Вӗренӳ министерстви хальхинче тата мӗн шутласа кӑларӗ-ши? Ку ыйту чӑнахах та кӑсӑклӑ. Хуравне вара ҫитес патшалӑх экзаменӗ иртнӗ хыҫҫӑн ҫеҫ пӗлме пултарӑпӑр.
Сыхлав органӗн пресс-службинче пӗлтернӗ тӑрӑх Чӑваш Енӗн прокуратори ӗҫ йӗркине епле пурнӑҫланине тӗрӗсленӗ та саккуна пӑсакан пулӑмсем асӑрханӑ. Шкул ертӳҫисем — тӗрӗслевҫӗсене вӗсен ӗҫӗ кӑсӑклантарнӑ — ачасене ӗҫ кӗнекине тӗрӗс мар панӑ иккен. Унсӑр пуҫне иккен ӗҫе илнӗ чухне те килӗшӳсенче йӑнӑш сахал мар тунӑ.
— Вунсакӑр ҫула ҫитмен ачасене мединцина тӗрӗслевӗ витӗр тухмасӑрах ӗҫе пуҫӑнма ирӗк панӑ. Ку вара саккун йӗркине пӑсать, — пӗлтереҫҫӗ Чӑваш Ен прокураторин пресс-службинче.
Асӑннӑ йӗркене пӑсни Етернӗ районӗнчи тӑваттӑ шкулта палӑрнӑ. Прокуратура ӗҫченӗсем йӑнӑшнӑ ертӳҫӗсене администрацилле явап тытарни ҫинчен пӗлтереҫҫӗ.
Ҫу уйӑхӗн 23-мӗшӗнче Шупашкар мэринче хула пурнӑҫӗн кӑткӑс ыйтӑвӗсене татса панӑ. Ытларах ӗнтӗ ҫӗнӗ вӗренӳ ҫулӗ тӗлнелле шкул ҫурт-йӗрне йӗркене кӗртесси, юсав ӗҫӗсем ҫинчен сӑмах пынӑ.
Хула пуҫлӑхӗ Леонид Черкесов палӑртнӑ тӑрӑх кӑҫалхи юсав ӗҫне яваплӑха туякансене шанса парсан лайӑх пулӗччӗ. Пӗлтерхи пек шар курасси те пулмӗ.
Хула алминистрацийӗн пуҫлӑхӗ Алексей Ладыков хӑйӗн калаҫӑвӗнче ҫуллахи кану кунӗсенче спортпа кӑсӑклаканакан ачасен йышӗ самай чакни ҫинчен те сӑмах хушрӗ. Ладыков шухӑшӗпе ачасене спортпа ытларах интереслентерес тесен — ҫав шутра вӗренӳ вӑхӑтӗнче кӑна та мар — ҫӗнӗ майсем шутласа кӑлармалла.
Ҫу уйӑхӗн 25-мӗшӗнче республикӑра 7,5 пин ҫамрӑк хӑйсен чи пысӑк, пӗр енчен хурлӑхлӑ, тепӗр енчен савӑк уявне — Юлашки шӑнкӑрав кунне паллӑ турӗҫ. Ҫак кун яланхи пекех вунпӗрмӗш класс ачисене саламлама республика правительство пайташӗсем, депутатсем, хула, район администраци пуҫлӑхӗсем, ашшӗ-амӑшӗ, ҫывӑх юлташсемпе тӑвансем килсе ҫитнӗ. Уява пӗтӗмӗшле республикӑра шкул ачисем лайӑхах ирттерсе янӑ. Вӗренсе тухакансем валли хӑйсен пурнӑҫӗнчи юлашки шкул шӑнкӑрав ырӑ асаилӳсемпе ӗмӗрлӗхех асра юлӗ.
Юлашки шӑнкӑрав уявне палӑртнӑ хыҫҫӑн вунпӗрмӗш класс ачисем шкул пӗтернине пӗтӗмлетекен пӗрлӗхлӗ патшалӑх экзаменне тытма хатӗрленеҫҫӗ. Ҫитес тунтикун, ҫу уйӑхӗн 27-мӗшӗнче, шкул пӗтерекенсем вырӑс чӗлхипе экзамен тытӗҫ.
Ҫу уйӑхӗн 25-мӗшӗнче Раҫҫейре шкул саккинчен тухса каякансем хӑйсен Юлашки шӑнӑрав кунне уявларӗҫ.
Кивӗ йӑла-йӗркепе хӗрсем шкул тум-тирне тӑхӑнчӗҫ, шурӑ бантсемпе ҫӳҫӗсене пуҫтарчӗҫ. Арҫын ачасем те уява костюм тӑхӑнса пычӗҫ.
Иртенпе Ҫӗнӗ Шупашкар шкулӗ умӗнче хӗрӳ тӑрмашу пычӗ. Шкул вӗренсе тухакансене саламлама ачасен ашшӗпе-амӑшӗсем, ҫывӑх тӑванӗсем, вӗрентекенсемпе шкул дирӗкторӗсем пуҫтарӑннӑ. Шкул сцени ҫинчен вӗрентекенсем шкул пӗтерекенсене ӑшӑ салам сӑмахӗсем каларӗҫ, ӑнӑҫу сунчӗҫ, ашшӗ-амӑшӗ те хӑйсен ҫитӗнсе ҫитнӗ ачисене уяв ячӗпе саламларӗҫ.
Шкул пӗтерекенсем те хӑйсен юррӑ-ташшипе уява илемлетрӗҫ, вӗсем те тӑван шкула, вӗрентекенсене тав сӑмахӗсем каларӗҫ. Йӑла-йӗрке тӑрӑх шкул вӗренсе тухакансем тӳпене тӗрле-тӗслӗ сывлӑш шарӗсем вӗҫтерчӗҫ.
Юлашки шӑнкӑрав уява ирттернӗ хыҫҫӑн малалла шкул пӗтерекенсем валли йывӑр тапхӑр ҫитет — пӗрлехи патшалӑх экзаменне тӗрӗс-тӗкел тытасси. Такӑр ҫул сире, шкултан вӗренсе тухакансем!
Патшалӑхӑн тӗрлӗ учрежденине, шкулсемпе вулавӑшсене, лавккасене т.ыт. коляскӑпа ҫӳрекен сусӑрсене ирӗклӗнех кӗрсе тухмалла тӑвасси пирки темиҫе ҫул ӗнтӗ калаҫаҫҫӗ. «Советсен ҫӗршывӗнче инвалидсем ҫук», — теме пӑхнӑ саманара тунӑ ҫуртсене пандуссемпе кӗме пӑхса хӑварман та паян ҫав кӑлтӑка пӗтерессипе ӗҫлеме тивет. Хальтерех хӑпартнисенче те сусӑрсем пирки манни тӗл пулкалать.
Сусӑрсене ирӗклӗн кӗрсе тухмалла тӑвассишӗн прокурорсем таран хушша-хуппа кӗме тивни те вӑрттӑнлӑх мар. Ун пеккине вӗсем тем чухлӗ каласа кӑтартайӗҫ. Акӑ, тӗслӗхсенчен пӗри. Йӗпреҫри ача-пӑча ӳнер шкулне коляскӑпа кӗме хӑй вӑхӑтӗнче пӑхса хӑварман иккен. Ҫавна асӑрханӑ хыҫҫӑн вырӑнти прокуратура район суднех тавӑҫпа тухнӑ. «Епле апла?» — тӗлӗннӗ курӑнать тӳресем те. Ҫапла вара суд пандус тумалла, коляскӑпа хӑпарса аннӑ чух алӑпа тытӑнмалли ятарлӑ хатӗр пулмалла тесе йышӑннӑ.
Ку ӗҫ Улатӑрти шкулта пулса иртнӗ. 10-мӗш класра вӗренекен яш хӑйӗнчен икӗ ҫул кӗҫӗнрех арҫын ачаран пӗр пин тенкӗ шӑйӑрса пурӑннӑ. Ҫавӑн чухлӗ укҫа тыттарсан вӑл ӑна шкулта хӳтӗлесе тӑма пулнӑ. Кӗҫӗннин сехрине хӑпартас тесе асли ӑна шкул туалетне илсе кӗрсе пӗринче чышкӑ та тутантарнӑ. 8-мӗш класра вӗренекенскер хытах хӑранӑ. Аптӑранӑ енне килтен ылтӑн ҫӗрӗ илсе кайса хайхине тыттарнӑ.
Ӗҫ-пуҫ епле майпа ҫиеле тухни пирки калама йывӑр, тӗшмӗртесси кӑна юлать. Ҫӗрӗ тӑван мар ашшӗн пулни паллӑ. Ахӑртнех, лешӗ ылтӑн ҫухалнине сиснӗ хыҫҫӑн шӑв-шав ҫӗкленӗ-тӗр. Укҫа тапӑнакан яш пирки пуҫарнӑ пуҫиле ӗҫ халӗ суда ҫитнӗ. Ӑна хӑратса укҫа тапӑннишӗн явап тытарӗҫ.
Хӗрлӗ Чутай районӗнчи Штанашри шкултан кӑҫал ултӑ вӗренекен 9-мӗш класс пӗтерме хатӗрленет. Вӗсемшӗн паян юлашки шӑнкӑрав янӑрарӗ.
Ачасем уяв тӗлне 5-9 классенче вӗреннӗ вӑхӑтри фотосенчен питӗ пысӑк фото-хаҫат хатӗрленӗ. Уява Роксана Хромовӑпа Татьяна Ефремова ертсе пычӗҫ. Тӑххӑрмӗшсене саламлама ашшӗ-амӑшӗ, район представителӗ Светлана Князькова, ял администраци пуҫлӑхӗ Светлана Ефремова, вӗрентекенсем пухӑннӑ. Шкул директорӗ Вера Парикова тӑххӑрмӗшсене уяв ячӗпе саламланӑ май вӗсене экзамена кӗртнӗ приказпа паллаштарчӗ. Светлана Петровна районта, республикӑра иртнӗ олимпиадӑсенче, викторинӑсенче, спорт ӑмӑртӑвӗсенче ҫӗнтернӗ ачасене грамотӑсемпе дипломсем пачӗ. Класри кашни вӗренекенех, Ирина Сатлайкинӑн темиҫе те, грамота е диплом илме тивӗҫ пулчӗ. Светлана Григорьевна шкулти физкультура учительне администраци ӗҫне хастар хутшӑннӑшӑн парнепе тата Хисеп грамотипе чысларӗ.
Тӑххӑрмӗшсене пуҫламӑш класра вӗренекенсем сӑвӑ-юрӑпа саламларӗҫ. Ашшӗ-амӑшӗ ячӗпе Светлана Соловьева сӑмах каларӗ, экзаменсене ӑнӑҫлӑ тытма пиллерӗ.
+12.3 °C