Раҫҫейре 200 тата 2000 тенкӗлӗх укҫа кӑларма тытӑнасшӑн. Ку ӗҫе ҫитес ҫул пурнӑҫа кӗртме палӑртнӑ. Кун пирки журналистсене Тӗп банкӑн пуҫлӑхӗ Эльвира Набиуллина пӗлтернӗ.

Хальлӗхе кунашкал укҫасем мӗнле пуласси паллӑ мар. Ӑна халӑх шухӑшне шута илсе хатӗрлӗҫ. Ҫапах ун ҫине Раҫҫейри регионсен символӗсене кӑтартӗҫ. Ку — йӑла ӗнтӗ.

Халӑх шухӑшне палӑртас ӗҫе темиҫе уйӑхран пуҫласшӑн. Кунашкал купюрӑсем ҫынсене тавар туяннӑ чухне ҫӑмӑллӑх парӗ. Ытларахӑшӗ 100, 500, 1000 тата 5000 тенкӗллӗххисемпе усӑ курать-ҫке-ха.

Шупашкарта ҫӗнӗ автобуссен хӑтлавӗ иртнӗ. Вӗсем газомоторлӑ топливӑпа ӗҫлеҫҫӗ.

Хӑтлав Чӑваш патшалӑх оперӑпа балет театрӗ умӗнче пулнӑ. ЧР транспорт министрӗ Владимир Доброхотов палӑртнӑ тӑрӑх, республика ҫутҫанталӑк газӗпе ӗҫлекен техникӑна туянас енӗпе федераци программине хастар хутшӑнать. Ку – автотранспорта аталантармалли лайӑх мел.

Кӑҫал кунашкал автобуссене туянмашкӑн республика хыснинчен 21 миллион ытла тенкӗ уйӑрма палӑртнӑ.

Ку транспорт укҫа-тенке перекетлеме май парать. Ҫулталӑкне кашни автобус 500 пин тенкӗ сахалрах тӑкаклать.

Сӑмах май, программа пурнӑҫланма тытӑннӑранпа 41 автобус туяннӑ. 2013 ҫулта – 18, 2014-2015 ҫулта – 23 автобус илнӗ. Кунашкал автобуссем пассажирсене илсе ҫӳреҫҫӗ ӗнтӗ.

Чӑваш Енре спорта аталантарассишӗн нумай тӑрӑшаҫҫӗ. Тӗрлӗ мероприяти йӗркелеҫҫӗ, спорт комплексӗсем ҫӗклеҫҫӗ, спортзалсене ҫӗнетеҫҫӗ…

Федераци хыснинчен Чӑваш Ен валли 17,942 миллион тенкӗ уйӑрса панӑ. Ӑна «Раҫҫей Федерацийӗнче 2016-2020 ҫулсенче вӑй-хал культурине тата спорта аталантарасси» тӗллевлӗ программӑпа килӗшӳллӗн уйӑрнӑ.

Федераци хыснинчен килнӗ укҫа-тенкӗпе спорт хатӗр-хӗтӗрӗ туянӗҫ, вӗсем ачасемпе ҫамрӑксен спорт шкулӗсемпе училищӗсем валли пулӗ.

Раҫҫейре ку тӗллевпе хыснаран пӗтӗмпе 505 миллион тенкӗ уйӑрнӑ. Ӑна 36 регион хушшинче пайлӗҫ

Чӑваш Енре деклараци кампанийӗ малалла пырать. Ӑна тишкерсен ҫакӑ паллӑ: республикӑра укҫа-тенкӗ енчен катӑк пурӑнман ҫын самай.

Налук служби пӗлтернӗ тӑрӑх, Чӑваш Енри 15 ҫын декларацире 10-100 миллион тенкӗ ӗҫлесе илнине палӑртнӑ. 987 ҫыннӑн вара тупӑшӗ 1-10 миллион тенкӗпе танлашнӑ.

Кӑрлач-нарӑс уйӑхӗсенче 109 пин деклараци тӑратнӑ. Кампани ҫу уйӑхӗн 4-мӗшӗнче вӗҫленӗ. Ака уйӑхӗн 15 тата 16-мӗшӗсенче налук службин инспекцийӗсенче уҫӑ алӑксен кунӗ иртӗ. Ку ҫынсене канӑҫсӑрлантаракан ыйтусене уҫӑмлатма май парӗ.

Кӑҫал пирӗн республикӑра 100 пине яхӑн ача уйлӑхра канӗ.

Шупашкар районӗнчи халӑхӑн социаллӑ ыйтӑвӗсене тивӗҫтерекен центрӗнче ачасене ҫулла канма яма путевкӑсем валли заявленисем йышӑнма тытӑннӑ.

Путевкӑн хакне тӗрлӗрен тӳлемелле. Камӑн мӗн чухлӗ кӑларса хурасси ҫемьери тупӑшран килет. Асӑннӑ центр урлӑ илекенсемшӗн вӑл йӳнӗ ларӗ: вӗсен хакӑн 5 процентне кӑна саплаштармалла. Кун пек путевка пирки ӗмӗтленекенсен социаллӑ хӳтлӗх пайӗнчен сахал тупӑшлине ӗнентерекен справка илсе пымалла.

Пилӗк е ытларах ачаллӑ ҫемьерисене, сусӑрсене, тӑлӑхсене пачах та тӳлеттермеҫҫӗ.

Пуш уйӑхӗн 26-мӗшӗнче, аса илтеретпӗр, ачасен ҫуллахи канӑвне пырса тивекен ыйтӑва ЧР Правительствинче сӳтсе явнӑччӗ.

Ҫӗрпӳ район прокуратури район администрацийӗ хыснапа мӗнле усӑ курнине тӗрӗсленӗ. Тӗрӗслев хыҫҫӑн пуҫиле ӗҫ пуҫарнӑ.

Ҫӗрпӳре стадион хута кайнӑ чухне 1 миллион тенкӗ ҫухални тӑрӑ шыв ҫине тухнӑ. Ӑна тумашкӑн район администрацийӗ тата «Глобус» строительство компанийӗ контракт алӑ пуснӑ. Ӑна хута ямашкӑн 41 миллион тенкӗ ытла уйӑрнӑ.

Проектпа смета документацийӗнче палӑртнӑ тӑрӑх, трибунӑсене 3 миллион ытла тенкӗлӗх тунӑ. Анчах прокуратура ӑна йӳнӗрех хакпа пурнӑҫланине палӑртнӑ. Ҫапла муниципалитет хыснине 1 миллион тенкӗ тӑкак кӑтартнӑ.

Район прокурорӗ материалсене следстви органӗсене тӗрӗслемешкӗн ярса панӑ.

Ҫӗршывра кризис хуҫаланать те пур ҫӗрте те «экономи» пырать. Мускава шапаша ҫӳрекенсенчен чылайӑшӗ каялла пушӑ кӗсьепе таврӑнма тытӑнчӗҫ. Бюджетниксен шалӑвне те «касни» пирки час-часах илтме тӳр килет.

Хайхи кризис ял ҫыннине те пырса тиврӗ. Тен, сӗт хакӗ йӳнелни те ҫакӑнпах ҫыхӑннӑ? Анчах сӑмахӑм кун пирки мар-ха. Пур ялта та тенӗ пекех юпасем ҫинче ҫутӑ пур. Пирӗн кӳршӗ ялах илер. Пысӑках мар, пӗр урам ҫеҫ. Анчах чылай юпа ҫинче ҫутӑ пур. 5-е те ҫитнӗ пуль. Ку пӗчӗк ялшӑн нумай. Пирӗн ялта — 130 кил. Каҫсерен хӑш-пӗр урамра — тӗп-тӗттӗм, куҫа йӗппе чиксен те нимӗн те курӑнмасть. Урамсене ҫутӑпа тивӗҫтересси камӑн яваплӑхӗ? Эпӗ пӗлнӗ тӑрӑх, (тен, йӑнӑшатӑп та) ҫакна муниципалитетӑн пурнӑҫламалла. Анчах ку енӗпе ӗҫленине хальлӗхе курман. Лампочкӑсем ҫунса каяҫҫӗ — никам та улӑштармасть.

Хӑлхана ҫакнашкал хыпар кӗчӗ. Кӑҫал ял тӑрӑхӗн администрацийӗ урамсене ҫутӑпа тивӗҫтермешкӗн пӗлтӗрхи пек 150 пин тенкӗ мар, 100 пин тенкӗ уйӑрнӑ. Ҫавна май перекетлеме тивӗ. Ҫу уйӑхӗнчен пуҫласа юпа ҫинчи ҫутта 23 сехетчен ҫеҫ ӗҫлеттерӗҫ, кайран сӳнтерӗҫ.

Малалла...

Чӑваш Ене 112-тытӑм валли федераци хыснинчен укҫа килмелле.

Регионсене "кӗмӗл" уйӑрас ыйтӑва иртнӗ уйӑх вӗҫӗнче РФ Правительство ларӑвӗнче ҫӗршывӑн Инкеклӗ ӗҫсен министерстви пуҫлӑхӗ Владимир Пучков асӑнса хӑварнӑ. Дмитрий Медведев премьер-министра вӑл васкавлӑ службӑсемпе 112 номерпе ҫыхӑнассине йӗркелеме 25 региона укҫа уйӑрма палӑртакан хушу проекчӗпе паллаштарнӑ. Ӗҫлӗ хутра Чӑваш Ен те пур. Пирӗн республикӑна 19,5 миллион тенкӗ ытларах уйӑрассине каланӑ. Тӑкаксен 5 процентне вырӑнти хыснасенчен уйӑрмалла. Пирӗн республикӑра ку суммӑна пӑхса хӑварнӑ-мӗн.

Оборудовани монтажне тата хута ярас ӗҫсене кӑҫалхи виҫҫӗмӗш кварталта пуҫламалла.

Хальхи вӑхӑта илсен 112-тытӑм ҫӗршыври 11 регионта пӗтӗмпех ӗҫлесе кайнӑ.

Автобуссен маршрутне чакармалла, анчах кризислӑ лару-тӑру пулмалла мар. Муниципалитетсене «Чӑвашавтотрансран» асӑрхаттару килнӗ.

Анчах ЧР Транспорт министерстви унчченхи маршрутсемпех илсе ҫӳрессине ҫирӗплетет. Ҫапах маршутсене оптимизацилессине те хирӗҫлемеҫҫӗ вӗсем. Нумаях пулмасть 220-мӗш федераци саккунӗ вӑя кӗнӗ. Унпа килӗшӳллӗн, транспортпа илсе ҫӳрессишӗн муниципалитет яваплӑ. Эппин, ҫитес вӑхӑтра хула тата район пуҫлӑхӗсем маршрут карттисене пӑхса тухӗҫ. Хӑшӗ-пӗрине пӗрлештерӗҫ, теприсене хупӗҫ.

ЧР Транспорт министерстви ҫӑмӑллӑхпа усӑ курмаллине пӗтересшӗн мар. Анчах субсидие маниципалитет хыснинчен парӗҫ. Ҫӗнӗ маршрутсем еплӗ ӗҫлӗ? Вӑхӑт кӑтартӗ.

Чӑваш Енӗн Правительствин пуш уйӑхӗн 28-мӗшӗнчи йышӑнӑвӗнче республикӑн Тӗплӗ юсав фондне уйӑрмалли укҫа виҫине йӑнӑш кӑтартни пирки патшалӑхӑн мар массӑллӑ информаци хатӗрӗсем хытах сӳтсе яврӗҫ.

ЧР Министрсен Кабинечӗн Председателӗ Иван Моторин алӑ пуснӑ йышӑнура 927 миллиард (тӗрӗссипе миллион пирки сӑмах пырать) тенкӗ тесе кӑтартнӑ. 25 регион бюджечӗпе танлашакан ҫак суммӑна ҫырса хунишӗн кам айӑпли, кам вара ӑна пӑхса ҫитерейменни пирки ку хыпара илтнисем хытах шавларӗҫ.

Паян ЧР Патшалӑх Канашӗн хысна енӗпе ӗҫлекен комитет ларӑвӗ иртнӗ. Унта йӑнӑш документ пирки те калаҫса илнӗ. Республикӑн финанс министрӗ Светлана Енилина официаллӑ документа вӗсен министерствине ҫитернӗ чух вӑл тӗрӗсех пулнине пӗлтернӗ. Правительство йышӑнӑвне йӑнӑш цифрӑпа кӑларса яракансене явап тыттарассипе тыттармассине пӗлменниине ӗнентернӗ, мӗншӗн тесен ҫав цифрӑшӑн яваплисене ӗҫе илекенӗ эп мар тесе ӑнлантарнӑ.