Ишек чиркӗвӗ пирки «Арҫури» хайлав тӑрӑх та пиртен кашниех пӗлет. 1740-мӗш ҫулхи ҫав чиркӗве таврари ялсенчен кӑна мар, аякри ҫӗрсенчен те ҫынсем пухӑнаҫҫӗ. Анчах ҫак чиркӗве юсама тахҫанах тӗмсӗлекенсем пулсан та унта ниепле те ал ҫитеймен. Ҫапах та пӗчӗкӗн-пӗчӗкӗн юсама тӑрӑшнӑ-ха. Халӗ, ав, унӑн иккӗмӗш хутне хӑпартма тытӑннӑ.
Ҫӗнӗ чиркӳ унчченхинчен 6 хут пӗчӗкрех пулать-мӗн. Ҫӳллӗшӗ вара 26 метрпа танлашмалла. Чиркӗве хӑпартма ҫынсем укҫа пухаҫҫӗ. Асӑннӑ районти Лапсар ял тӑрӑхӗнче пурӑнакансем 35 пин тенкӗ пуҫтарнӑ, ҫӗньял-покровскисем — 17 пин. Район администрацийӗнче тата Пенси фончӗн районти пайӗнче ӗҫлекенсем те ыркӑмӑлланаҫҫӗ иккен. Предприяти-организацисем те укҫана ӑҫтана куҫармаллипе кӑсӑкланаҫҫӗ-мӗн. Укҫаллӑ пуянсене илсен Сергей Иванов усламҫӑ чиркӳ тума миллион тенкӗ уйӑрнӑ.
Паян Елчӗк районӗнче Наци ӗҫӗсен канашӗн тата Тӗн енӗпе ӗҫлекен канашӗн пӗрлехи ларӑвӗ иртнӗ. Унта тухса калаҫнӑ районти культурӑпа кану центрӗн методисчӗ София Тинякова каланӑ тӑрӑх культурӑпа кану учрежденийӗсен тӗрлӗ халӑх тата тӗн ҫыннисен хушшинчи туслӑха ҫирӗплетессишӗн ӗҫлесси, наци йӑли-йӗркине наци ӑнланӑвне ҫирӗплетесси тӗп тӗллев тесе палӑртнӑ. Ҫавна пурнӑҫа кӗртессишӗн районта тӗрлӗ мероприяти ирттереҫҫӗ, наци культурине упраса хӑварма тата аталантарма майсем туса панӑ-мӗн.
Тӗн ҫыннисем те унта хутшӑннӑ. Вӗсем те епле ӗҫсем пурнӑҫлани пирки каласа кӑтартнӑ. Чӑваш Республикин наци вулавӑшӗ, ав, Сергий Радонежский ҫуралнӑранпа 700 ҫул ҫитнӗ ятпа куҫса ҫӳрекен курав та хатӗрлесе илсе пынӑ.
Чӗмпӗр облаҫӗнчи Ҫӗнӗ Упи ялӗнче нумай пулмасть чӑвашсен авалхи йӑла уявне — Хӑят уявне — ирттернӗ. Кун пирки пире Чӗмпӗр тӑрӑхӗнчи Николай Кирюшинпа Тимӗр Лашман пӗлтерчӗҫ.
Хӑят йӑлина ҫӗнӗрен чӗртсе яма шухӑшланӑ ҫынсем Упи ял тарӑхӗн пуҫлӑхӗ Алексей Ярухин тата ҫав ялта ҫуралса паян Чӗмпӗр хулинче пурӑнакан хастар таврапӗлӳҫӗ Владимир Ярухин иккен. Кӑҫал вӗсем халӑха ҫак уява иккӗмӗш хут пухрӗҫ.
Уява пуҫлас умӗн Ҫӗнӗ Упи халӑхӗ ялти кивӗ шкул ҫурчӗпе сывпуллашнӑ — кӑҫал вӗренӳ ҫӗнӗрен хӑпартнине куҫмалла иккен. Вырӑнти тӳре-шара кивӗ ҫурта сӳтме тӗв тунӑ пулать, ҫавӑнпа та халӑх кивӗ шкулпа сывпуллашса юлашки экскурсире пулнӑ.
Унтан халӑх ял пуҫланса кайнӑ вырӑна — Ҫут вырӑнне — пухӑннӑ. Кунта ҫӗнуписем 5 метр ҫӳллӗш юпа лартнӑ. Кӗлӗ Владимир Ярухин вуланӑ. Вӑл яла пуҫласа яракансенчен хӳтлӗх ыйтнӑ — яла сыхлама, выльӑх-чӗрлӗхе, ҫурт-йӗре, хурӑнташ-ӑрусене.
Уй-хир пуҫне тухса Ҫерҫи чӳкне ирттернӗ. Кӑҫал ҫерҫи вырӑнне шурӑ кӑвакарчӑнпа усӑ курнӑ — ӑна тип ҫупа сӗрсе вӗҫтерсе янӑ. Вӗҫенкайӑк хӗвелтухӑҫнелле вӗҫсе кайнӑ тет.
Суд вӑл такана ҫинчи шыв пек тенӗ ваттисем. Теприсем чӑнлӑха шыраса ҫапах та таҫти суда та ҫитме хатӗр. Ҫапла тунӑ та Ҫӗнӗ Шупашкарти Пятидесятниксен Библи центрне пӗтернипе килӗшмен ваккатсем. Вӗсем Этем правине хӳтӗлес енӗпе ӗҫлекен Европа суднех ҫитнӗ. Страсбургри суд асӑннӑ Библи центрне пӗтерни этем правине пӑсни пулать тесе йышӑну кӑларнӑ.
Центра 2007 ҫулта Раҫҫейӗн Аслӑ сучӗн йышӑнӑвӗпе 2007 ҫулта хупса хунӑ иккен. Унччен ҫавӑн пек йышӑнӑва Чӑваш Республикин Верховнӑй сучӗ кӑларнӑ. Библи центрне хупас йышӑну патне пырса тухни ун ҫумӗнче йӗркеленнӗ Библи колледжӗ тата вырсарни шкулӗ вӗренӳ требованийӗсене тивӗҫтерменнипе ҫыхӑннӑ пулнӑ-мӗн.
Страсбургри суд вара Раҫҫей сучӗсем хӑйсен йышӑнӑвне кӑларнӑ чух Этем прави ҫинчен калакан Европа конвенцине пӑснӑ тесе палӑртнӑ.
Новосибирск хулинче иртнӗ эрнере Мэрилин Мэнсон концертне хирӗҫ митинг йӗркеленӗ. Ҫапла хирӗҫ тӑракансем Америкӑри рок-музыкант, художник, унччен музыка журналисчӗ пулнӑ ҫын ертсе пыракан «Marilyn Manson» рок-ушкӑн «ачасен ҫирӗпленсе ҫитмен чунӗсене сиен кӳрет» тесе шухӑшлаҫҫӗ иккен. Вӗсен шучӗпе асӑннӑ ушкӑн ҫынна ирӗксӗрлеме тата гомосексуализм енне астарать. Ҫакӑ вара Турра ӗненекенсен кӑмӑл-туйӑмне кӳрентерет.
Вырӑнти законодательсен пухӑвӗн ертӳҫи Мороз: «Ҫамрӑксен пуҫне аптӑратакансен концерчӗсене пирӗн патра кӑтартмалла мар. Пирӗн саккунпа право никӗсӗ ҫине таянса пурӑнмалла», — тенӗ.
Мэрилин Мэнсон концертне Новосибирскра ҫӗртмен 29-мӗшӗнче кӑтартма палӑртнӑ.
Вырӑс православи чиркӗвӗн представителӗсем чӑваш митрополине ыркӑмӑллӑх автолбусӗ панӑ. Нушана лекнисем патне тухнӑ кунах ӑна Варнава митрополит ҫветтуй шывпа сапнӑ.
Чӑваш митрополин официаллӑ сайтӗнче пӗлтернӗ тӑрӑх, Шупашкарти темиҫе храм ҫумӗнче чиркӗве ҫӳрекенсем килсӗр-ҫуртсӑр тӑрса юлнисене вӗри апатпа тивӗҫтереҫҫӗ. Ҫапла — ҫулталӑк ҫурӑ.
Нумаях пулмасть, ӗнер, волонтерсем «Шупашкар» пасарӗпе 2-мӗш мунча хушшинче вырнаҫнӑ лапама тухнӑ. Унта кашни ытларикун тата шӑматкун 100 яхӑн ҫын пухӑнать-мӗн. Пурте — нушана лекнисем, килсӗр-ҫуртсӑррисем. Кашниех апатланас умӗн кӗлӗ вулать.
Апат ҫитернисӗр пуҫне ятарлӑ автобусра медицина пулӑшӑвӗ те параҫҫӗ. Православи тухтӑрӗсем ҫакнашкал пациентсене эрнере пӗр хутран кая мар пахма тӗллевленнӗ. Вӗсем, кӑмӑл пур тӑк, эмелсемпе, укҫан пулӑшма ыйтаҫҫӗ.
Пӑрачкав районӗнчи аграрисем республикӑра пуринчен малтан акана тухнӑ тесе пӗлтерет республикӑн Ял хуҫалӑх министерстви. Унти «Никулинский» ял хуҫалӑх кооперативӗн механизаторӗсем Дмитрий Волковпа Александр Быков урпа акма тытӑннӑ. Хальлӗхе вӗсем 45 гектар ҫинче акнӑ.
Кооператив пӗтӗмпе вара ҫуртрисене 490 гектар акасшӑн. Ӗҫе вӑхӑтра пурнӑҫлама майсем пур тесе ӗнентереҫҫӗ. Вӑрлӑх ака стандартне ларнӑ иккен. Ӑна ҫӗнетме элитӑллӑ вӑрлӑх 20 тонна туяннӑ. Ака техникине вӑхӑтра юсаса ҫитернӗ. Ҫунтармалли-сӗрмелли материал енчен те хӗсӗк мар.
Пӑрачкав районӗ кӑна мар, Вӑрнарти аш-какай комбиначӗ те (вӑл та акса-лартса тӑвать) акана тухнӑ. Ҫак ӗҫе вӑл ӗнер пуҫланӑ. Унта та урпа акаҫҫӗ. Вӑрнарсем вӑрлӑха, техникӑна тата хире ҫветить тусах, молебен вуласах тытӑннӑ.
Пӗрремӗш хут Чӑваш тӑрӑхне лексен Вырӑс православи чиркӗвӗн митрополичӗ Варнава кунта ҫӑпаталлӑ чӑвашсене тӗл пулнӑ иккен. Кун пирки вӑл тӗнче тетелӗнчи «Православие и мир» (чӑв. Православипе тӗнче) портала интервью панӑ чухне каланӑ.
Корреспондент чӑвашсем пирки ыйтсан Варнава ҫапларах хуравланӑ пулать: «Вӗсем ырӑ та ӗҫчен. Эп килнӗ чухне чылайӑшӗ ҫӑпатапа ҫӳретчӗҫ. Йывӑҫ кашӑкпа пӗр хуранран ҫиетчӗҫ. Халь вара таса, кашӑкӗсем те вилкисем те пур вырӑнта та пур». Малалла ҫапларах сӑмах хушнӑ: «Ун чухне... Пӗррехинче пӗр ялти чиркӗве ҫитрӗм, ун чухне ҫамрӑкччӗ-ха. Унта вара нихҫан ҫуман ҫивиттине куртӑм, ӑна (тахҫан) ҫӗҫӗпе кӑна хырнӑ пек туйӑнчӗ. Выртрӑм (вырӑн ҫине) та шутларӑм: ҫук, малашне хампа пӗрле тасине илсе ҫӳрӗп». Ку хӑш ялта тата миҫемӗш ҫулта пулса иртнине митрополит асӑнман.
Варнава митрополит Кисан облаҫӗнчен пирӗн пата 1976 ҫулта килнӗ, ун чухне вӑл 45 ҫулта пулнӑ. Сакӑр ҫул вӑл епископ пулса ӗҫленӗ, 1984 ҫулта архиепископ таран хӑпарнӑ. 2001 ҫулта вӑл Шупашкар тата Чӑваш миторполичӗн вырӑнне йышӑннӑ.
Ака уйӑхӗн 8-мӗшӗнче 15:00 сехетре Чӑваш наци музейӗнче Сергий Радонежские халалланӑ «Чӗррисене чӗнетӗп» курав уҫӑлӗ. Ку — музейпе Шупашкар епархийӗн пӗрлехи ӗҫӗ.
Экспозицие Сергий Радонежский ҫуралнӑранпа 700 ҫул ҫитнине халалланӑ. Курав килекенсене Сергийӑн иконографийӗпе паллаштарӗ. Авалхи вырӑс культурипе ӳнерӗн Андрей Рублев ячӗллӗ музейри тата Сергиев-Посадри заповедник музейӗнчи турӑшсен копийӗсем пулӗҫ.
Курав 1380 ҫулхи Куликово уйӗнчи ҫапӑҫура Сергий Радонежский мӗнле пӗлтерӗш йышӑннине каласа кӑтартӗ.
Экспозицие манах пӳлӗмӗ евӗр йӗркелӗҫ, ҫавнӑнпа куракансен ҫав вӑхӑта куҫ умне кӑларма, манах пурнӑҫӗпе паллашма май пулӗ. Кунтах Сергий Радонежскин вӗренекенӗсемпе паллаштарӗҫ.
Проектпа килӗшӳллӗн вырсарни шкулӗсенче ача-пӑча ӗҫӗсен куравӗ йӗркеленӗ.
Республикӑра унта та кунта пушар алхасни пирки илтсен сехре хӑпать. Нарӑс уйӑхӗнче икӗ тӗслӗхре ачасем ҫунсе вилчӗҫ. Хӑрушӑ! Ҫулӑм — вӑйӑ мар ҫав. «Хӗрлӗ автан» пӗр ташлама тытӑнсан…
Хальхинче пушар Канаш хулинчи пасарта пулнӑ. Телее, ку тӗслӗхре ҫын хӗн курман. Пӑтӑрмах нарӑсӑн 27-мӗшӗнче 18:30 сехетре пулнӑ. Ҫулӑм тимӗртен тунӑ суту-илӳ киоскӗнче алхасма пуҫланӑ. Унта кӗпе-йӗм сутӑннӑ. Пушар тухнӑ чухне хуҫи вырӑнта пулман. Пасар та хупӑннӑ ӗнтӗ. Телее, кӳршӗ киоскри сутуҫӑ ӗҫӗнчен киле часах кайман. Тӗтӗм йӑсӑрланнине курсан пушарнӑйсене чӗннӗ.
Канашри пушар чаҫӗн ӗҫченӗсем вырӑна ҫитсен ҫулӑма икӗ минутранах сӳнтернӗ, пушара юнашарти киосксене куҫма май паман. Ҫулӑм мӗн сӑлтавпа тухнине те ҫийӗнчех тупса палӑртнӑ. Киоскра тӗн йӑли-йӗркине ирттернӗ хыҫҫӑн ҫуртана сӳнтермесӗр хӑварнӑ-мӗн.
-0.7 °C