Пушӑн 4-мӗшӗнче ЧР экономика министрӗ Владимир Аврелькин федераци тата вырӑнти суту-илӳ сечӗсен, ҫӑкӑр пӗҫерекен организацисен ертӳҫисемпе тӗл пулнӑ. Унта мӗн пирки калаҫнине ӑнкарма йывӑр мар ӗнтӗ. Юлашки вӑхӑтра апат-ҫимӗҫ хакӗ пӑшӑрхантарать вӗт халӑха.
Тӗлпулура шухӑшсемпе ылмашӑннӑ, калаҫнӑ. Нарӑс уйӑхӗнче апат-ҫимӗҫ хакӗ кӑшт та пулин чакма тытӑннӑ пулин те хӑшӗ-пӗри ӳссех пырать-ха. Суту-илӳ сечӗсен ертӳҫисем ҫакна тавар туса кӑларакансем хака хӑпартнипе ҫыхӑнтараҫҫӗ-мӗн.
Тӗлпулура суту-илӳ сечӗсене пахча ҫимӗҫе вырӑнти ҫынсенчен, организацисенчен туянма сӗннӗ. Вӗсене кун тӗлӗшпе ӗҫлеме хатӗр организацисен ячӗ-шывӗпе те паллаштарнӑ.
Министр тӗлпулура ҫӑкӑр хакӗ пирки те сӑмах хускатнӑ. Ҫӑнӑхпа тивӗҫтерекенсене, ҫӑкӑр пӗҫерекен организацисене, лавккасене ҫӑкӑр хакне «шӑнтма» ыйтнӑ.
Михаил Игнатьев, Чӑваш ен Элтеперӗ, ӗнер Ҫӗрпӳре пулнӑ. Вӑл район 2014 ҫулхи ӗҫ кӑтартӑвӗсене пӗтӗмлетнӗ тата 2015 ҫула палӑртнӑ плана тишкернӗ мероприятие хутшӑннӑ. Унпа пӗрле района строительство министрӗ Олег Марков, финанс министрӗ Светлана Енилина, ял хуҫалӑх министрӗн ҫумӗ Ирина Кошкина килнӗ, тухса калаҫнӑ.
Республика пуҫлӑхӗ вӑрҫӑ ветеранӗсене, район ӗҫченӗсене, вӗренӳре палӑрнӑ ачасене чысланӑ.
Пӗтӗм тӗнчери хӗрарӑсен кунӗ ҫывхарнӑ май хулара, республикӑри районсенче тӗрлӗ мероприятисем ирттерме пуҫлаҫҫӗ.
Арҫынсемпе каччӑсене Чӑваш наци музейӗ хӑйне евӗр тӗлпулу йӗркелеме сӗнет. Ӑҫта? Паллах, музейра.
Чӑваш наци музейӗ Пӗтӗм тӗнчери хӗрарӑмсен кунӗ ячӗпе акци ирттерет. Вӑл «Савнине музее илсе кай!» ятлӑ.
Арҫынсен ҫак меллӗ самантпа усӑ курса ҫуркуннехи акцие хутшӑнмаллах ӗнтӗ. Пуш уйӑхӗн 7–9-мӗшӗсенче, уяв кунӗсенче, Чӑваш наци музейне савнине ҫавӑтса килнӗ арҫын е каччӑ пӗр билет ҫеҫ туянать. Пӗр сӑмахпа, пӗр билетпа иккӗн музей кӗрсе курӗҫ.
Палӑртмалла: Чӑваш наци музейӗ «Савнине музее илсе кай!» акцие пӗр ҫул ҫеҫ ирттермен.
Тутарстанри журналист Светлана Садыкова пӗлтернӗ тӑрӑх, нарӑсӑн 18-мӗшӗнче чӑвашсемшӗн Хусанти Халӑхсен туслӑхӗн ҫуртӗнче кӑмӑллӑ тӗлпулу иртнӗ.
Хусанти П.Хусанкай ячӗллӗ Чӑваш наци культура центрӗн хастарӗсем Турци хӑнисене ӑшшӑн кӗтсе илнӗ. Турккӑсем икӗ халӑх хушшинчи туслӑх ҫирӗпленсе пынине палӑртнӑ. Вӗсем чӑваш чӗлхине хӑйсем патӗнче тишкернине, вӗреннине каласа кӑтартнӑ. Тӗлпулури калаҫу та чӑвашлах иртнӗ.
Филологи ӑслӑлӑхӗсен докторӗ Бюлент Байрам каланӑ тӑрӑх, тӗрӗк чӗлхине лайӑх пӗлекен чӑвашла та ҫӑмӑллӑнах вӗренет. Вӑл чӑвашла пупленине пӗрремӗш хут Хусанта илтнӗ. Унтанпа вӑл чӑваш чӗлхипе тӗплӗнрех паллашасшӑн пулнӑ. Вӗсем хӑйсем патӗнче чӑвашла-турккӑлла словарь те кӑларнӑ.
Турккӑсем Геннадий Айхин ниҫта та пичетленмен сӑввисемпе кӗнеке кӑларасшӑн. Айхи чӑвашла тата вырӑсла сӑввисене Турцире хӑварнӑ. Кӗнекене Тутарстана та, Шупашкара та ярса парасшӑн.
Тутарстанри ЧНК ҫумӗнчи Чӑваш ҫыравҫисен союзӗн председателӗ Николай Сорокин турккӑсем чӑвашла лайӑх калаҫнинчен тӗлӗннӗ. Ара, кунта пурӑнакан чӑвашсем те чӗлхене манса пыраҫҫӗ вӗт.
ЧР влаҫ органӗсен порталӗ пӗлтернӗ тӑрӑх, паян, нарӑсӑн 17-мӗшӗнче, республикӑна Дмитрий Медведев премьер-министр килмелле. Вӑл Ҫӗнӗ Шупашкарта РФ Президенчӗ ҫумӗнчи президиум канашӗн ларӑвне ирттерӗ, экономикӑна тата Раҫҫейри инноваци аталанӑвне ҫӗнетес ыйтусем тавра калаҫӗҫ.
Ҫавӑн пекех патшалӑх политики ыйтӑвӗсем пирки те калаҫӗҫ. Ларӑва Правительство председателӗн ҫумӗ Аркадий Дворкович, РФ Президенчӗн пулӑшуҫи Андрей Белоусов, РФ вӗренӳ министрӗ Дмитрий Ливанов, Михаил Абызов министр, ЧР Элтеперӗ Михаил Игнатьев, ӗҫ тӑвакан органсен элчисем хутшӑнӗҫ.
Дмитрий Медведев «Хӗвел» савутра та пулӗ. ЧР влаҫ органӗсен порталӗ пӗлтернӗ тӑрӑх, халӗ унта сӑнавпа техника продукцин партине кӑлараҫҫӗ. Производствӑра Oerlikon Solar Швейцари компанийӗн технологийӗпе усӑ кураҫҫӗ. Унта 300 ҫын вӑй хурать.
Вӑхӑт кунсерен малалла шӑвать. Совет халӑхӗ Аслӑ Отечествӑлла вӑрҫӑра Ҫӗнтерӳ тунӑранпа 70 ҫул ҫывхарать. Юнлӑ вӑрҫӑ ҫулӗсем кашни совет ҫыннин пурнӑҫӗнче тарӑн йӗр хӑварнӑ, кашни килтен тенӗ пекех арҫынсем фашистсене хирӗҫ ҫапӑҫма тухса кайнӑ. Етӗрне районӗнчи Пӗрҫырлан ял тӑрӑхӗнчен те 1941–1945 ҫулсенче 864 ҫын фронта тухса кайнӑ, вӗсенчен 476 ҫын тӑван килне таврӑнайман. Ҫавсене чысласа Пӗрҫырланта палӑк вырнаҫтарнӑ, унта вӑрҫӑра пуҫне хунӑ кашни салтак ятне ҫырса хунӑ. Ҫулсем иртнӗҫемӗн ҫӗнтерӳпе таврӑннисем те пурнӑҫран уйрӑлсах пычӗҫ, халӗ Пӗрҫырлан ял тӑрӑхӗнче пурӗ те 6 вӑрҫӑ ветеранӗ кӑна Ҫӗнтерӳ кунне кӗтсе илме хатӗрленет.
Ҫӗнтерӗве ҫывхартма арҫынсем кӑна мар, хӗрсемпе хӗрарӑмсем те пулӑшнӑ. Вӗсенчен пӗри Чурпай ялӗнче 1923-мӗш ҫулта йышлӑ ҫемьере кун ҫути курнӑ, кӑҫал 92 ҫул тултаракан Казанбаева Вера Даниловна. Унӑн ашшӗ вӑрманҫӑ пулса ӗҫленӗ, амӑшӗ колхозра тӑрӑшнӑ. Пилӗк пӗртӑван ялти мӗнпур тантӑшӗсем пекех мӗн ачаран аслисемпе танах пур ӗҫе те пурнӑҫласа ӳснӗ: пӳрт-ҫурт тирпейленӗ, пахчара ӗҫленӗ, выльӑх-чӗрлӗх пӑхнӑ, аслисене утӑ-улӑм хатӗрлеме пулӑшнӑ, тыр-пул пухнӑ, аслисене кантӑр акса, ӑна пухса кӗртсе тӗртнӗ, арланӑ, кӗпе-йӗм тунӑ ҫӗрте пулӑшнӑ,ҫӑм арланӑ, тӗрӗ тӗрленӗ.
Паян Чӑваш Ен Элтеперӗ Михаил Игнатьев хӑйӗн тӑван, Шупашкар, районӗнче пулнӑ. Чи малтанах вӑл районти тӗп пульницӑра ӗҫлекенсемпе тӗлпулнӑ. «Фармация» патшалӑхӑн хысна предприятийӗн пульницӑра вырнаҫнӑ аптека пункчӗн ӗҫӗпе те кӑсӑкланнӑ Элтепер. Фармацевтсем Михаил Игнатьева чи кирлӗ эмелсен списокне кӗрекен препаратсемпе паллаштаракан викторинӑна кӑтартнӑ. Элтепер хамӑр ҫӗршыври препаратсем пирки ҫынсене ытларах ӑнлантармалли пирки палӑртса хӑварнӑ. «Ҫынсене эмел хакӗ хӑпарнинчен сыхласси пирӗн тӗллев», — тенӗ Михаил Игнатьев.
Районти тухтӑрсем тата республикӑн сывлӑх сыхлав министрӗ Алла Самойлова Шупашкар районӗнче сывлӑх сыхлавне епле йӗркелени пирки каласа кӑтартнӑ.
Унтан Михаил Васильевич шурӑ халатлисемпе курнӑҫнӑ. Ҫынпа ӑшӑ кӑмӑллӑ пулмалли пирки те вӑл аса илтернӗ.
Нарӑсӑн 10-мӗшӗнче Шупашкара Венгрири ял хуҫалӑх министрӗ Шандор Фазекаш господин ӗҫпе килӗ. Вӑл кунта ҫыхӑнса ӗҫлессине сӳтсе явас тӗллевпе ҫитӗ.
Венгри министрне ял хуҫалӑх предприятийӗсен элчисем ертсе ҫӳрӗҫ. Бизнес тӗлпулусем йӗркелеме палӑртнӑ. Унта Чӑваш Енпе Венгри ял хуҫалӑх тӗлӗшпе ҫыхӑнса ӗҫлессине сӳтсе явӗҫ. Шандор Фазекаш ЧР Элтеперӗпе Михаил Игнатьевпа та тӗл пулӗ.
Венгри пирӗн республикӑпа тахҫанах килӗштерсе ӗҫлет. Юлашки вӑхӑтра — уйрӑмах. Пӗлтӗр кӑна Венгрипе суту-илӳ ҫаврӑнӑшӗ 40 процент ӳснӗ, ку 977,4 пин долларпа танлашнӑ.
Республика ертӳлӗхӗ ют ҫӗршывсемпе ҫухӑну йӗркелессине, аталантарассине экономика политикинче тӗп вырӑнсенчен пӗри пулнине палӑртать.
Нумаях пулмасть ҫӗршыв Президенчӗ Владимир Путин федерацин субъекчӗсен, регионсенчи саккун кӑларакан органсен ертӳҫисемпе, пысӑк хуласен мэрӗсемпе тӗлпулнӑ. Унта «Хальхи вӑхӑтри экономика тата политика кун йӗркине, регионсенчи лайӑх практикӑсене» пӑхса тухнӑ.
Чӑваш Енрен унта Михаил Игнатьев Элтепер, Патшалӑх Канашӑн ертӳҫи Юрий Попов, Шупашкар хула администрацийӗн пуҫлӑхӗ Алексей Ладыков хутшӑннӑ.
Раҫҫей Президенчӗ тӗп вырӑнта — ҫынсем тесе каланӑ. Влаҫ ҫыннисен шӑпах пирӑншӑн, ҫынсемшӑн, ӑҫлемелле. Вӑл халӑхпа час-час тӗлпулмаллине те асӑнса хаварнӑ. Унтан Путин йывӑрлӑха парӑнмасӑр пӗр шухӑшлӑн ӗҫлекенсене пулӑшас тӑллевлине палӑртнӑ.
Чӑваш Енӗн экономика аталанӑвӗн Владимир Аврелькин Мускавра Раҫҫейӗн экономика министрӗн ҫумӗпе Олег Фомичевпа тӗлпулнӑ. Унта патшалӑхӑн тата муниципалитетӑн пулӑшӑвне «пӗр чӳрече» меслетпе кӳрессине тата «Русский Ветер» (чӑв. Вырӑс ҫилӗ) тулли мар яваплӑ обществӑн инновацилле проектне аталантарассине сӳтсе явнӑ.
Юлашкинчен асӑнни пирки каласан, унӑн проекчӗ электроэнергетика тухӑҫлӑхне энерги ҫӗнелсе тӑнине пула ӳстерме май памалла-мӗн. Ҫил энергийӗн оборудованине кӑларакан предприяти республикӑра пур-мӗн-ха. Вӑл — мультимегаватт класлӑ оборудовани кӑлараканскер. «Русский Ветер» общество ҫил энергетика пасарне тӗрлӗ пулӑшу кӳрет-мӗн.
+0.3 °C