И.Я. Яковлев ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх педагогика университетӗнче вӗренекенсенчен пӗри чӑваш шкулӗсенче китай чӗлхи вӗрентес сӗнӳпе Чӑваш Ен Элтеперӗ патне ҫитнӗ. Студенткӑн республика ертӳҫи патне йышӑнӑва кайма тивмен: аслӑ шкулта ӗнер Михаил Игнатьев хӑй пулнӑ.
Ют ҫӗршыв чӗлхисен факультетӗнче ӑс пухакан хӗрсенчен пӗри Китай тӗпчевҫине Никита Бичурина хаклать иккен. Ҫавна май вӑл Китая кайса килнӗ, чӑваш шкулӗсенче китай чӗлхине вӗрентме тытӑнмалла мар-ши тесе каланӑ. «Сирӗн Китая тухса тарас килмест-и?» – сисчӗвленнӗн ыйтнӑ унран Михаил Васильевич. Пике ниҫта каймассине ҫирӗплетнӗ хыҫҫӑн пирӗн регион ертӳҫи чӑн сектор аталанӑвӗпе Китая ҫитекен ҫуккине пӗлтернӗ. Мӗншӗнне те ӑнлантарнӑ вӑл: халӑхӗ нумай, кӑткӑ пекех ӗҫлет. Алӑ усса ларсан чӗрӗ юлаймӗҫ.
Андрей Иванов журналист хӑйӗн статйинче ҫырнӑ тӑрӑх, Михаил Игнатьев Китай ҫыннисемпе ӗҫлеме йывӑррине те пытарман. «На разговоры они да-да-да, но как говорят в народе, восток дело тонкое. Я прошу: поучаствуйте в следующий раз и затащите сюда хоть одного китайца», – тесе сӗннӗ Элтепер.
Шупашкар хула администрацийӗнче ҫамрӑк архитекторсемпе тӗл пулнӑ. Пултаруллӑ та хӑйне евӗр шухӑшлакансемпе хула администрацийӗн пуҫлӑхӗн архитектура тат градостроительство енӗпе ӗҫлекен ҫумӗ Анатолий Павлов тата хулан тӗп архитекторӗ Вениамин Мамуткин, Шупашкарӑн хисеплӗ ҫынни Евгений Тертышный, культура управленийӗн пуҫлӑхӗ Людмила Маркова, Шупашкарти Депутатсен пухӑвӗн депутачӗ Олег Кортунов, Ҫамрӑксен правительствин пайташӗсем курнӑҫнӑ.
Тин кӑна ӗҫе пуҫлакан архитекторсем — Владимир Басов, Антон Балахнин, Надежда Шмелева тата ыттисем — хӑйсен креативлӑ сӗнӗвӗсемпе паллаштарнӑ. Хулари тӳре-шара шухӑшланӑ тӑрӑх, ҫамрӑксен хӑш-пӗр сӗнӗвне пурнӑҫа кӗртме йывӑр мар, Шупашкара илемлетнӗ чух усӑ курма пулать.
Раштавӑн 19-мӗшӗнче пирӗн республикӑра Раҫҫей фестивалӗн Сочири центрӗн пуҫлӑхӗ Ханс Йоахим Фрей режиссер тата Германири «MosFirst» компани учредителӗ Борис Таваколли пулнине эпир пӗлтернӗччӗ. Вӗсемпе ӗнер Михаил Игнатьев Элтепер те тӗл пулнӑ. ЧР влаҫ органӗсен официаллӑ порталӗнчи сӑнӳкерчӗксем тӑрӑх хакласан, курнӑҫӑва ҫавӑн пекех ЧР Правительствин ертӳҫин икӗ ҫумӗ: экономика аталанӑвӗн, промышленноҫӑн тата суту-илӳ министрӗ Владимир Аврелькин тата финанс министрӗ Светлана Енилина, «Тус» строительство фирмин директорӗ Николай Угаслов тата РФ Федераци Пухӑвӗнчи республикӑн сенаторӗ Вадим Николаев хутшӑннӑ.
Ханс Йоахим Фрай Шупашкарта пысӑк культура мероприятийӗ ирттерме сӗннӗ. Ку вӑл, ун шучӗпе, Европа ҫыннисене пирӗн тӑрӑх пирки лайӑхрах пӗлме май парӗ. Унсӑр пуҫне пирӗн делегацие республикӑн инвестици вӑй-хӑвачӗпе паллаштарма Германие чӗннӗ. Михаил Игнатьев Элтепер хӑнасене, культура пайташӗсене тата усламҫӑсене ҫитес ҫулхи Республика кунне чӗннӗ.
Паян Каҫал ҫӗрӗ ҫинче ентешлӗх кунӗ иртнӗ. Комсомольскисем уява ҫӗршыври Кино ҫулталӑкне тата Чӑваш Енри Ӗҫ ҫыннин ҫулталӑкне хупнине халалласа ирттернӗ. Мероприяти районти Тӗп клуб тытӑмӗн концерт залӗнче иртнӗ.
Каҫал тӑрӑхӗнчисем тата хаклӑ хӑнасем Комсомольскине ирхи тӑхӑр сехете пырса ҫитнӗ. 9 сехет те 30 минутра вӗсем шкул ачисемпе тӗл пулнӑ. 11 сехетре Мухтав монуменчӗ патне чечек кӑшӑлӗ хунӑ.
Спортпа туслисене каҫалсем 11 сехет те 30 минутра вӑрман хӗрринчи йӗлтӗр йӗрӗ ҫине йыхравланӑ. Футбол кӑмӑллакансем те хӑйсем валли чун канӑҫӗ тупнӑ. Вӗсене «Кӗтне» физкультурӑпа сывлӑх комплексӗнчи футзала 12 сехет те 15 минутра пуҫтарнӑ. «Кӗтнери» тепӗр залта волейбол та вылянӑ.
Мероприятин савӑнӑҫлӑ уявне Тӗп клуб тытӑмӗн залӗнче ирттернӗ.
Яппонири теплицӑсене пирӗн тӑрӑхра кӑларма пуҫлас шанчӑк пур. Паян Чӑваш Республикин Элтеперӗ Михаил Игнатьев Японире пулнӑ май унти JFE Engineering Corporation компани пайташӗсемпе ӗҫлӗ тӗлпулу ирттернӗ. Унта ҫак теплицӑсене кӑларас ыйтӑва хускатнӑ.
ЧР влаҫ органӗсен официаллӑ порталӗнче пӗлтернӗ тӑрӑх, «Атӑлҫи федераци округне кӗрекен регионсенче халӑх пахча-ҫимӗҫе ытларах кӑмӑл туса ыйтнине кура ертӳҫӗсем Чӑваш Енре теплица комплексӗсене хута ярас ыйтӑва ҫӗкленӗ, строительство ӗҫӗ пирки сӳтсе явнӑ».
JFE Engineering Corporation яппунсен ушкӑнӗ пирки каласан, вӑл предприятисем валли проектсем хатӗрленине, энерготехнологи енӗпе ҫине тӑнине палӑртмалла. 2013 ҫулта компани агробизнес аталантарма йышӑннӑ хыҫҫӑн ку енӗпе те тӑрӑшать-мӗн.
Раштавӑн 7-мӗшӗнче Чӑваш Ен Элтеперӗ Михаил Игнатьев патне 7-мӗш класра вӗренекен Глеб Статкевич йышӑнӑва кайнӑччӗ. Шупашкарти 5-мӗш гимназире (ку вӗренӳ учрежденине чӑваш парламенчӗн депутачӗ Инна Исаева ертсе пырать) ӑс пухаканскер Чӑваш Енре кӗҫех уҫӑлакан ача-пӑча технопаркӗпе кӑсӑкланнӑ май Михаил Игнатьевпа тӗл пулма ӗмӗтленнӗ-мӗн. Республика ертӳҫи шкул ачине инновацилле вӗренӳ лапамӗ кӑҫалах хута каяссине, вӑл Шупашкарти ача-пӑча тата ҫамрӑксен керменӗ ҫумӗнче уҫӑлассине, унта 5-11-мӗш классене ҫӳрекенсем вӗренессине пӗлтернӗ.
Ҫак тӗлпулӑва тӗрлӗрен йышӑнакан тупӑннӑ. Тӗслӗхрен, Александр Белов журналист хӑйӗн блогӗнче палӑртнӑ тӑрӑх, министрсене Игнатьев 30 ҫултисене лартать, хӑйӗн канашҫисене – 27-рисене, ӗҫлӗ тӗлпулусене ҫиччӗмӗш класс ачисемпе ирттерет. Ҫивӗч шӑллӑ журналист йӗкӗлтешнӗ тӑрӑх, Элтепер ача пахчине ҫӳрекенсемпе те курнӑҫма пуҫлӗ. Игнатьев ӑна инвестици илсе килессинчи пысӑк ӳсӗмсем ҫинчен каласа кӑтартӗ, ача пахчине ҫӳрекенни республика ертӳҫине шалти татса паман ыйтусем пирки пӑшӑрханса пӗлтерӗ: унӑн ушкӑнӗнчи Вася ют теттесене туртса илет, Маша йӗкӗлтесе ҫӳрет тата маннӑ пӑттине ҫиесшӗн мар.
Шупашкарти Мир проспектӗнче тӗлӗнсе каймалла «У Петровича» кафе пурӑнать. Ӑна йӗрке хуралҫисем те тарӑхаҫҫӗ, хула ҫыннисем те. Вӑл пур, пӗр уҫӑлнӑскер, ҫаплипех ӗҫлет.
Республикӑн шалти ӗҫсен министрӗ Сергей Неяскин Шупашкарти хӑш-пӗр кану учрежденийӗсем право йӗркине тата хӑрушсӑрлӑха пӑхӑнманнине Чӑваш Енӗн Элтеперӗ эрнесерен ирттерекен канашлура ҫӗртме уйӑхӗнчех палӑртнӑччӗ. Сӑмахне ҫирӗплетме пакунли тӗп хуламӑрти Мир проспектӗнче вырнаҫнӑ «У Петровича» кафене асӑннӑччӗ.
Хулара пурӑнакансемпе Шупашкарӑн сити-менеджерӗ Алексей Ладыков раштавӑн 8-мӗшӗнче тӗл пулсан та ҫынсем Петрович пирки аса илнӗ, кафене пула ӳсӗрсем ҫӳрени, шӑв-шав тӑнине пӗлтернӗ.
Тӗп хуламӑрӑн сити-менеджерӗ ку ыйтупа ӗҫлени пирки хуравланӑ. Хӑйӗн сӑмахӗнче вӑл раштав уйӑхӗн 1-мӗшӗнчен пуҫласа кунашкал кафесене ӗҫлемелли йӗркене ҫирӗплетни пирки каласа панӑ. Ҫӗнӗ саккунпа килӗшӳллӗн эрех ярса паракан хупахсенче пӗтӗмӗшле лаптӑкӗ 100 тӑваткал метртан сахалрах мар, лармалли сӗтелсен шучӗ саккӑртан кая мар пулмалла. Вӗсен 10-па 22 сехет хушшинче кӑна ӗҫлеме ирӗк пур.
Шупашкарта пурӑнакансем хӑйсем мӗн тери лайӑх пурӑннине, уйӑхсерен 28 пине яхӑн шалу илнине хула администрацийӗн пуҫлӑхӗпе тӗл пулсан пӗлнӗ. Ырӑ хыпаршӑн хавасланас вырӑнне ҫынсем кӑмӑлсӑрланнӑ, ыйту ҫине ыйту панӑ.
Халӑха тем те пӗр кӑсӑклантарнӑ: вӑтам ӗҫ укҫин виҫине илтни тӗлӗнтернипе пӗрлех вӗсем эрех ярса сутакансем пирки те тарӑхса калаҫнӑ, ҫурт-йӗр строительствипе ҫыхӑннӑ самантсене хускатнӑ, хулана хӑтлӑх кӗртесси пирки те чуна ыраттарнӑ. Шупашкарсем мӗншӗн пӑшӑрханни пирки REGNUM информаци агентстви хыпарлать.
Хулара пурӑнакансемпе Алексей Ладыков сити-менеджер раштавӑн 8-мӗшӗнче Агрегат савучӗн Культура ҫуртӗнче курнӑҫнӑ. «Открытый город» (чӑв. Уҫӑ хула) проекта пурнӑҫа кӗртнӗ майӑн йӗркелекен тӗлпулӑва халӑх лӑк тулли пуҫтарӑннӑ, балкон ҫинче те пушӑ вырӑн пулман. Холлта полици хурал тӑнӑ.
Сити-менеджер Шупашкарти вӑтам шалу 27,5 пин тенкӗпе танлашать тесен халӑх шавласа кайнине кура доклада самантлӑха чарма тивнӗ. Хысна тытӑмӗнчисен шалӑвӗ пирки сӑмах пуҫарсан та халӑх кӗр! кӗрлесе кайнӑ. Алексей Ладыков пур ыйтӑва та тивӗҫлипе хуравлама тӑрӑшнӑ май хӑй кӑна яваплӑ мар ыйтусене те урӑххисем ҫине сирмен.
Раштавӑн 9–10-мӗшӗсенче Шупашкарта Чӑваш Ен Элтеперӗн Михаил Игнатьевӑн парнисене ҫӗнсе илессишӗн хӗрарӑмсем ирӗклӗ майпа кӗрешрӗҫ. Ӑмӑртӑвӑн юлашки кунӗнче Раҫҫейӗн спорт кӗрешӗвӗн федерацийӗн вице-президенчӗ Омар Муртузалиев пирӗн республика Элтеперӗпе Михаил Игнатьевпа тӗл пулнӑ. Вӑл та Шупашкара Ирӗклӗ майпа кӗрешекен хӗрарӑмсен Раҫҫейри уҫӑ кубокне килнӗ.
Элтеперпе спорт кӗрешӗвӗ федерацийӗн вице-президенчӗ пирӗн тӑрӑхра хӗрарӑмсен ирӗклӗ майпа кӗрешессине малалла аталантарасси пирки калаҫнӑ. Михаил Игнатьев Омар Муртузалиева Чӑваш Ене тимлӗх уйӑрнӑшӑн тав тунӑ. Элтепер палӑртнӑ тӑрӑх, ҫавӑн пек ҫӳллӗ шайри ӑмӑртусем ирттерни регионӑн ӗҫлӗ климатне те, кунта пурӑнакансен социаллӑ кӑмӑл-туйӑмне те витӗм кӳрет. Омар Муртузалиев вара регион ертӳҫи ҫамрӑк, спортпа туслӑ, яштака пулни республикӑна спорт енчен аталантарма никӗc хывать тесе шухӑшлать иккен. Унтан вӑл пирӗн тӑрӑхра хӗрарӑмсем ирӗклӗ майпа кӗрешессине ытларах аталантарас шухӑшлине палӑртса хӑварнӑ.
Дарья Алексеева хӑйӗн кумирӗпе тӗл пулма ӗмӗтленнӗ. Вӑл «Ку тӗлӗнтермӗш» ыркӑмӑллӑх фончӗ тата «Про Город» хаҫат йӗркеленӗ проекта ҫыру ҫырнӑ. Кун пирки унӑн кумирӗ Сосо Павлиашвили пӗлнӗ.
Паллӑ юрӑҫ Дашӑпа Шупашкарти Пӑр керменӗнче тӗл пулнӑ. Аса илтерер: Сосо Павлиашвили Шупашкара хӗрарӑмсен хушшинче иртекен Раҫҫей Кубокне килнӗ. Кун пирки сайтра пӗлтернӗччӗ.
Даша Алексеева ытти ачаран уйрӑлса тӑрать. Вӑл 9 ҫулта. Дашӑн — ДЦП. Ҫапах вӑл шкула ҫӳрет, хорта юрлать, дартсла тата боччӑлла выляма юратать. Даша химипе биологи предмечӗсене килӗштерет, микросоппа пӑхма кӑмӑллать.
Хӗрача юратнӑ юрӑҫӗпе тӗл пулнӑшӑн питӗ савӑннӑ. Ку уншӑн Ҫӗнӗ ҫулти чӑн-чӑн парне пулнӑ.
+0.3 °C