Ҫурт-йӗр тӑвассипе пирӗн ҫӗршывра патшалӑхӑн ҫӗнӗ программи хута каять. Ӑна Раҫҫейӗн 45 регионӗнче пурнӑҫа кӗртмелле, ҫав йыша Чӑваш Ен те лекнӗ.
Чӑваш Енӗн Ҫурттӑвӑмминӗ хыпарланӑ тӑрӑх, программӑпа килӗшӳллӗн пирӗн республикӑра 2017 ҫулхи утӑ уйӑхӗн 1-мӗшӗ тӗлне 210 пин тӑваткал метр ҫурт-йӗр хӑпартмалла. Хатӗр хваттерӗн 1 тӑваткал метрӗн сутлӑх хакӗ 30 пин тенкӗрен иртмелле мар.
Ҫурт-йӗр тӑвакан организацисене конкурс урлӑ палӑртӗҫ. Йӳнӗ хакпа хваттер сутса ҫука юласран (пӳрт купалакансем юрлӑ ҫынсем иккенне ӗненесех килмест те...) патшалӑх вӗсене укҫа уйӑрса пулӑшӗ. Пӗр тӑваткал метр пуҫне — 4 пин тенкӗ. Вӑл тупрана ҫурт-йӗре хӑпартнин хӑй хаклӑхне чакарас тӗллевпе уйӑрасшӑн. Ара, ҫутӑ кӗртме тӑратӑн-и, газ-и е шыв пӑрӑхӗ илсе килмелле-и — нихӑш ӗҫӗ те пысӑк тӑкаксӑр мар.
Кунта чи илӗртекенни — сутлӑх хак. Эконом-класлӑ хваттерсене метр тӑваткал метршӑн 30 пин тенкӗрен ытларахпа сутмалла мар.
«Ачалӑхшӑн, ачалӑх ячӗпе» ыркӑмӑллӑх марафонне пӗтӗмлетсен ҫапла шухӑшласа май килет. Унӑн вӑхӑтӗнче кӑҫал 9,5 миллион тенкӗ укҫа пухӑннӑ. Тӗрӗссипе, пурте укҫан хывман-ха: урӑхла майпа пулӑшакан та (кам, калӑпӑр, хӳтлӗх кирлӗ ачасене канма кайма путевка уйӑрса) пулӑшнӑ. Ҫапах та маларах асӑннӑ 9,5 миллион тенкӗрен пысӑк пайне «кӗмӗлпе» уйӑрнӑ. Пӗлтӗр ыркӑмӑллӑх акцине хутшӑннисем 8,3 миллиона яхӑн тупра пухайнӑ.
Кӑҫал укҫа-тенке СМС-хыпар ярса та хывма туса панӑччӗ. Анчах техника сӑлтавне пула чӑрмавсем сиксе тухнӑ иккен. Ҫапла вара ҫӗнӗлӗхпе пин ҫын ытла усӑ курас тенӗ тӗк, пӗр 600-шӗ кӑна укҫа куҫарайнӑ. Кашни ҫынран капла майпа пӗр 50 тенке яхӑн куҫнине шута илсен тупри нумаях та мар тейӗн. «Мӗн чухлӗ пухӑнни мар, пулӑшас текенсем пурри аван», — тет ыркӑмӑллӑх фончӗн республикӑри уйрӑмӗн ертӳҫи Юрий Кислов. СМС-хыпар урлӑ кӑна мар, акцие хутшӑнакансен йышӗ те кӑҫал ӳснӗ иккен.
Марафона вара савӑнӑҫлӑ лару-тӑрура Кӳкеҫре хупнӑ. «Ҫулталӑк меценанчӗ» медальпе Республикӑри стоматологи поликлиникин тӗп тухтӑрне Вячеслав Бычкова чысланӑ. Унта тӑрӑшакансем 321,6 пин тенкӗ куҫарса панӑ.
Вырӑс православи чиркӗвӗн представителӗсем чӑваш митрополине ыркӑмӑллӑх автолбусӗ панӑ. Нушана лекнисем патне тухнӑ кунах ӑна Варнава митрополит ҫветтуй шывпа сапнӑ.
Чӑваш митрополин официаллӑ сайтӗнче пӗлтернӗ тӑрӑх, Шупашкарти темиҫе храм ҫумӗнче чиркӗве ҫӳрекенсем килсӗр-ҫуртсӑр тӑрса юлнисене вӗри апатпа тивӗҫтереҫҫӗ. Ҫапла — ҫулталӑк ҫурӑ.
Нумаях пулмасть, ӗнер, волонтерсем «Шупашкар» пасарӗпе 2-мӗш мунча хушшинче вырнаҫнӑ лапама тухнӑ. Унта кашни ытларикун тата шӑматкун 100 яхӑн ҫын пухӑнать-мӗн. Пурте — нушана лекнисем, килсӗр-ҫуртсӑррисем. Кашниех апатланас умӗн кӗлӗ вулать.
Апат ҫитернисӗр пуҫне ятарлӑ автобусра медицина пулӑшӑвӗ те параҫҫӗ. Православи тухтӑрӗсем ҫакнашкал пациентсене эрнере пӗр хутран кая мар пахма тӗллевленнӗ. Вӗсем, кӑмӑл пур тӑк, эмелсемпе, укҫан пулӑшма ыйтаҫҫӗ.
Чӑваш Енри нумай ӗҫ тӑвакан центр автоматизациленӗ ҫӗнӗ йышши тытӑм ҫине куҫнӑ. Информаци тытӑмне иртнӗ ҫул вӗҫӗнче юсаса ҫӗнетнӗ. Кӑҫал ӑна тест мелӗпе тӗрӗсленӗ те тытӑм аван ӗҫленине палӑртнӑ. Хальхи вӑхӑта илсен нумай ӗҫ тӑвакан центра автоматизациленӗ тытӑм ҫине йӑлтах куҫарса пӗтернӗ.
Тытӑм ҫынсем патшалӑх тата муниципалитет пулӑшӑвӗ илме тӑратакан хутсене шута илекенскер иккен. Программа республикӑри мӗнпур центра пӗрлештерет. Унӑн лайӑх тепӗр енӗ шутӗнче ведомствӑсем хушшинчи электронлӑ хут ҫаврӑнӑшне йӗркеленине палӑртаҫҫӗ. Ансатрах каласан, нумай ӗҫ кӳрекен центр ӗҫченӗсем кирлӗ информацие федерацин ӗҫ тӑвакан органӗсене тӳрремӗнех ыйтса яма пултараҫҫӗ.
Чӑваш Енӗн Ял хуҫалӑх министерствинче кӑҫал хӑш фермерсене пулӑшассине палӑртнӑ. Конкурса пӗтӗмпе 32 заявка панӑ. Ҫӗнтерӳҫӗсен хушшине, сӑмахран, Тӑвай районӗнчи Сергей Илларионов лекнӗ. Вӑл халӗ те выльӑх-чӗрлӗх сахал мар усрать иккен. Ӳлӗмрен вара сӗт тирпейлекен цех туса лартасшӑн. Илларионов пек телейлисем республикӑра — пиллӗкӗн.
Ҫемье выльӑх-чӗрлӗх фермисене аталанма пулӑшакан программа виҫҫӗмӗш ҫул ӗҫлет. Пӗлтӗрпе виҫӗмҫул патшалӑх Чӑваш Енри вунӑ фермера пулӑшнӑ. Кӑҫал вӗсем валли федераци хыснинчен 16,5 миллион тенкӗ уйӑрасшӑн, республикӑран — 11,9 миллион. Ҫак «кӗмӗл» кашни фермера вӑтамран 5 миллион тенкӗ тавӑрса памалла мар укҫа лекессине пӗлтерет.
Чӑваш Енри ветерансем валли Ҫӗнтерӳ кунӗ ячӗпе уяв апат-ҫимӗҫӗ хатӗрленӗ. Вӗсене кашни ветеран килне вырӑнти социаллӑ хӳтӗлев органӗ урлӑ ҫитерӗҫ.
Республикӑра ветерансене профилактика, сиплев, реабилитаци тӗлӗшӗпе пулӑшу параҫҫӗ. Ҫулсерен поликлиникӑра тата килте ветерансене тӗплӗн тӗрӗслеҫҫӗ. Вӑрҫӑ инваличӗсем, ветерансем, тӑлӑх арӑмсем мӗнле условисенче пурӑннине тӗрӗслеҫҫӗ. Уйрӑмах пӗччен пурӑнакан ветерансене пысӑк тимлӗх уйӑраҫҫӗ.
Ҫу уйӑхӗн 5-мӗшӗнче Чӑваш Енри районсемпе хуласенчи 101 ветерана сывлӑха ҫирӗплетмелли «Вега» центра (Шупашкар районӗнчи Вӑрманкас ялӗ) илсе кайӗҫ. Кӑҫал республика валли 100 миллион тенкӗ уйӑрнӑ, ҫак укҫапа 95 ветерана пурӑнмалли ҫурт-йӗрпе тивӗҫтерӗҫ. ЧР Сывлӑх министерстви пӗлтернӗ тӑрӑх, кун хыҫҫӑн черетре 145 ветеран юлӗ. Ҫак ыйтӑва Ҫӗнтерӳ пулнӑранпа 70 ҫул ҫитнӗ тӗле тӗппипех уҫӑмлатма палӑртнӑ.
Ҫу уйӑхӗн 9-мӗшӗнче Шупашкарти Хӗрлӗ тӳремри уява 500 ытла ветеран хутшӑнӗ. Кашнинпе ҫумӑн социаллӑ ӗҫчен пулӗ, васкавлӑ медпулӑшу машинисем тухӗҫ.
ЧР Сывлӑх министерстви пӗлтернӗ тӑрӑх, халӗ Чӑваш Енре вӑрҫӑ инвадличӗсем, ветерансем пӗтӗмпе 2 пин ытла ҫын юлнӑ.
Мӑнкун умӗн Чаваш Енре ыркӑмӑллӑх акцийӗ пуҫарнӑ. Ку сахал тупӑшлӑ ҫемьесене, сусӑрсене пырса тивет.
Шупашкарти Мускав район администрацийӗн официаллӑ сайтӗнче пӗлтернӗ тӑрӑх, Мӑнкун умӗн сахал тупӑшлӑ, нумай ачаллӑ ҫемьесем, сусӑрсем, Турӑ Амӑшӗн Хусан турӑшӗн Апашри храмӗн ятарлӑ интерначӗсен воспитанникӗсем валли тумтир пухма палӑртнӑ.
Акци вӑхӑтӗнче ачасен тата аслӑ ҫынсен тумтирӗсене, пушмакӗсене йышӑнӗҫ. Анчах вӗсем тӑхӑнма юрахлӑ пулччӑр. Ҫавӑн пекех спорт инвентарӗсене, пластмасса теттесене, ача-пӑча кӗнекисене илсе килме юрать. Ача кӳмисене, велосипедсене, сумкӑсене, шкула ҫӳремелли рюкзаксене тата ытти пулӑшӑва та йышанӗҫ.
Япаласене «Ровесник» культура ҫуртне ака уйӑхӗн 15-мӗшӗччен ирхи 8 сехетрен пуҫласа каҫхи 7 сехетчен килсе пама май пур. Анчах вырсарникунсерен йышӑнмӗҫ.
Ялта ӗҫ ҫукран ҫамрӑксем те тараҫҫӗ. Ҫапла каланине час-часах илтме тӳр килет. Тӗрӗссипе, ҫапла-ха: ӗҫ выранӗ сахалтарах. Анчах ял йӗри-тавра пушӑ уй саркаланать. Унта ҫум курӑк ашӑрать. Ялта пурӑнас кӑмӑл пуррине, тем тесен те, нимӗнле чару та ҫук: хӑвӑн вӑйна шанса ӗҫле ҫеҫ.
Ялта тӗпленнӗ ҫынсене патшалӑх та пулӑшма тӑрӑшать ав. Кунтисем хӑйсен пуҫарӑвӗшӗн грант илме пултараҫҫӗ. Унӑн проекчӗпе правительство ларӑвӗнче ЧР ял хуҫалӑх министрӗ Сергей Павлов паллаштарнӑ.
Грант пулӑшӑвне виҫӗ енпе парӗҫ: кану лапамӗ йӗркелесси, культура палӑкӗсене сыхласси, чӑваш халӑхӗн культурине йӗркелесси. Правилӑсемпе килӗшӳллӗн, унӑн 2 миллион тенкӗрен ытла, проектӑн пӗтӗмӗшле сумминчен 60 процентран ытла пулмалла мар. Кун пирки ЧР влаҫ органӗсен порталӗнче пӗлтернӗ.
Ҫак проекта пурнӑҫламашкӑн муниципалитетсене республика хысни субсиди евӗр уйӑрса парӗ.
Халӗ льготӑпа усӑ куракан ҫынсем общество транспортӗнче вӑхӑтлӑх социаллӑ электрон билетпа усӑ кураҫҫӗ. Ҫӗртме уйӑхӗн 1-мӗшӗнчен вара улшӑну кӗртӗҫ: транспортпа ҫӳремелли билет ятлӑ пулӗ.
Ку йышӑну ЧР Министрсен Кабинечӗпе килӗшӳллӗн пулӗ. Халӗ льготӑпа усӑ куракансем транспортри билетшӑн вӑхӑтлӑх социаллӑ электрон билетпа тӳлеҫҫӗ тӗк ҫу уйӑхӗн 1-мӗшӗнчен вӗсене пӑрахӑҫлӗҫ. Ҫак картӑсем вырӑнне кашни ҫыннӑн ятлӑ билет пулӗ. Вӗсем ҫине хушамата, ята, ашшӗ ятне палӑртӗҫ, сӑнӳкерчӗк ҫыпӑҫтарӗҫ.
Ҫакнашкал билета электрон карттӑсем ҫине укҫа хумалли пунктсенче ылмаштарма пулать. Вӗсем ҫак адрессемпе вырнаҫнӑ: Вокзалҫум урамри 1-мӗш ҫурт (диспетчер павильонӗ), Ҫӗнӗ салари тата Хулаҫум автовокзалӗсенче, Эльмен урамӗнчи 1-мӗш ҫурт («Автозапчаҫсем» лавкка), Ҫӗнӗ Шупашкарти Семенов урамӗнчи 57-мӗш ҫурт. Льготапа усӑ куракансен ака-ҫу уйӑхӗсенче ҫак адрессемпе пырса сӑнӳкерчӗк, документсем, вӑхӑтлӑх социаллӑ электрон билета (пур пулсан) пырса памалла.
ЧР Транспорт министерствинче пӗлтернӗ тӑрӑх, мӗн пур карттӑна ҫӗртме уйӑхӗн 1-мӗшӗ тӗлне ятлӑ тума палӑртнӑ.
Пуш уйӑхӗн 15-мӗшӗнче ЧР Элтеперӗ Михаил Игнатьев район-хула ертӳҫисемпе чылай ыйтӑва сӳтсе явнӑ. Ҫав шутра — республикӑри социаллӑ ушкӑнри ҫынсене ҫурт-йӗрпе тивӗҫтерессине те.
Кӑҫалхи икӗ уйӑхра пурӑнмалли 24 пин тӑвакал метра хута янӑ. Ҫулталӑк вӗҫне ку кӑтарту 850 пине яхӑн тӑваткал метрпа танлашмалла. Кун пирки ЧР ҫурт тӑвӑм министерӗ Олег Марков пӗлтернӗ.
Социаллӑ ушкӑнри ҫынсене кӑҫал ҫурт-йӗрпе тивӗҫтерес тӗллевпе хыснасенчен укҫа уйӑрӗҫ. Акӑ ҫамрӑк ҫемьесене пулӑшу паракан федераци программипе килӗшӳллӗн 2014 ҫулта республика бюджетӗнчен 210 миллион тенкӗ уйӑрмалла. Вырӑнти хыснасем 63 миллион парӗҫ. Федераци хыснинчен 126 миллион тенкӗ ҫитмелле.
Кунсӑр пуҫне республика хыснине 95 ветерана пулӑшу памашкӑн 100 миллион тенкӗ ытла килӗ. Ветерансем, сусӑрсем, сусӑр ача ӳстерекен ҫемьесем валли 51 миллион тенкӗ уйӑрӗҫ. 85,8 миллион тенкӗ нумай ачаллӑ ҫемьесене уйӑрӗҫ. Кӑҫал 253 тӑлӑх ачана ҫурт-йӗрпе тивӗҫтерӗҫ. Кун валли 244 миллион тенкӗ тӑкаклӗҫ. Шупашкарта тӑлӑхсем валли 61 хваттер пулӗ.
+6.3 °C