Чӑваш Енӗн Наци вулавӑшӗнче «Музыка композицийӗн ӳнерӗнчи чӑваш халӑх юрри» ятпа ҫавра сӗтел иртӗ. Вӑл ыран, ака уйӑхӗн 11-мӗшӗнче, 15 сехетре пуҫланӗ.
Ҫавра сӗтеле пуҫтарӑннисем Л.И. Бушуеван «Чувашская народная песня в творчестве композиторов: композиторский фольклоризм, фольклорные «волны», жанр обработки» монографине сӳтсе явӗҫ. Кӗнеке 2021 ҫулта кун ҫути курнӑ.
Асӑннӑ ӗҫе, сӑмах май каласан, Чӑваш Республикин литературӑпа ӳнер енӗпе пашалӑх премине илме тӑратнӑ.
Ҫавра сӗтелте искусствоведени кандидачӗ Антонина Мордвинова тата ыттисе мтухса калаҫӗҫ.
Пуш уйӑхӗн 21-мӗшӗнче И.Н. Ульянов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх университечӗн вулавӑшӗнче аслӑ шкул преподавателӗн тата ҫыравҫӑн Елена Нарпин «Телей патне пин ҫухрӑм» кӗнекин хӑтлавӗ иртнӗ.
Вӑл кӗнеке пӗлтӗр кун ҫути курнӑ. Ӑна аслӑ ӳсӗмри ачасем валли ҫырнӑ.
Хӑтлавра Николай Осипов литература тӗпчевҫи, Марина Карягина сӑвӑҫ тата тележурналист; Ольга Туркай ҫыравҫӑ, журналист; Римма Прокопьева ҫыравҫӑ тата «Халӑх шкулӗ» журнал редакторӗ, Ольга Австрийская Чӑваш кӗнеке издательствин редакторӗ, Лариса Петрова «Хыпар» хаҫат журналисчӗ тата аслӑ шкута ӗҫлекенсем тухса калаҫнӑ.
Паян, нарӑс уйӑхӗн 8-мӗшӗнче, Чӑваш Енӗн наци вулавӑшӗнче «Хальхи чӑваш лирики» лекци иртӗ. Лекторӗ – Ольга Скворцова, филологи наукисен кандидачӗ, И.Я. Яковлев ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх педагогика университечӗн доценчӗ.
Ольга Владимировна хальхи вӑхӑтри паллӑ чӑваш поэчӗсен пултарулӑхӗпе, вӗсем чӑваш литературине епле тӳпе хывнипе паллаштарӗ, XXI ӗмӗрте чӑваш лирики епле аталаннине, унӑн хӑйнеевӗрлӗхне тишкерӗ.
Мероприяти вулавӑшӑн конференц-залӗнче 14:00 сехетре пуҫланӗ. Кӑмӑл пуррисене унта пурне те кӗртӗҫ.
Галина Евтушенко кинорежиссёр, продюсер тата сценарист, Раҫҫей Федерацийӗн культура тава тивӗҫлӗ ӗҫченӗ, искусствоведени кандидачӗ хӑйӗн «ЛИТЕРАТУРА И КИНО» автор программине Марина Карягина чӑваш поэтне хӑнана чӗннӗ.
Унта пултаруллӑ ӑста палиндромсен «Урӑх ӑру. Другое поколение. A Different Generation» кӗнекипе паллаштарӗ.
Пултарулӑх каҫне ҫавӑн пекех Александр Куприн режиссёр хутшӑнӗ. Вӑл чӑваш поэчӗ ҫинчен хатӗрленӗ 44-минутлӑ «Амфистроф. Встречное течение» документлӑ фильм кӑтартӗ. Асӑннӑ ӗҫе РФ Культура министерствин саккасӗпе ӳкернӗ.
Пултарулӑх каҫӗ Мускаври Кино ҫуртӗнче кӑрлач уйӑхӗн 31-мӗшӗнче 19 сехетре пуҫланӗ.
Унта Мускавра пурӑнакан чӑвашсем те ҫитсе курма пултараҫҫӗ. Ҫавӑнта кайсан паллӑ чӑваш поэчӗн виҫӗ чӗлхепе пичетленсе тухнӑ кӗнекине те туянма май килӗ.
Чӑваш кӗнеке издательствинче иртнӗ эрне вӗҫӗнче Василий Петровӑн «Ват хӗр ҫырӑвӗ» кӗнеки пичетленсе тухнӑ.
«Авторӑн чӗлхи илемлӗ, пуян. Паянхи писательсен те унран вӗренмелли пайтах. Сюжет тӗлӗшӗнчен темӗн анратмаллиех пулса иртмест пуль, анчах писателӗн ҫыпӑҫуллӑ чӗлхи чуна савӑнтарать, шухӑша путарать, вулакана хӑй тыткӑнне илет», — хыпарланӑ издательствӑн редакторӗ Ольга Иванова тӗнче тетелӗнчи хӑйӗн страницинче.
Паллӑ чӑваш прозаикӗн кӑларӑмне икӗ калавпа пӗр повесть кӗнӗ.
Чӑваш кӗнеке издательствинче Улькка Эльменӗн «Пурнӑҫ сулӑнка лексен…» кӗнеки 1000 экземпляр тиражпа кун ҫути курнӑ. Ку хыпара издательство ӗнер пӗлтернӗ.
Улькка Эльмен 1961 ҫулхи ҫурла уйӑхӗн 31-мӗшӗнче Вӑрнар районӗнчи Авшак Эльмен ялӗнче ҫуралнӑ. И.Н. Ульянов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх университечӗн историпе филологи факультечӗн чӑваш чӗлхипе литератури уйрӑмӗнчен вӗренсе тухнӑ. Нурӑсри тата Санарпуҫӗнчи вӑтам шкулсенче, районти «Ҫӗнтерӳ ҫулӗ» хаҫатра, «Капкӑн» журналта, акционерсен «Вурнарыдорстрой» уҫӑ пӗрлешӗвӗнче вӑй хунӑ. Хальхи вӑхӑтра – «Чӑваш Республикинчи профессионал писательсен союзӗ» общество организацийӗн председателӗ.
«Тилли кӑна, Тилли кӑна тееҫҫӗ» - ҫапла ят панӑ Чӑваш халӑх поэчӗн Петӗр Хусанкайӑн иртнӗ ҫул вӗҫӗнче Шупашкарта кун ҫути курнӑ, Чӑваш халӑх поэчӗ Валери Туркай пухса хатӗрленӗ ҫӗнӗ кӗнекине.
Кӗнеке виҫӗ пайран тӑрать. Унӑн пӗрремӗш пайӗ «Тутарстанри Элкел районӗнчи Сиктерме ялӗн ҫыннисем ҫак ялта ҫуралса ӳснӗ Петӗр Хусанкая аса илнисем» ятлӑ. Ку пая чӑваш халӑхӗн пулас аслӑ поэчӗпе пӗр ялта выляса-кулса ӳснӗ Гликерия Белова, Анастасия Казанкова, Михаил Медиков тата Наталия Ирсукова асаилӗвӗсем кӗнӗ.
Кӗнекен иккӗмӗш пайӗнче – Сиктӗрмере иртнӗ ӗмӗр пуҫламӑшӗнче тата кӑшт маларах ҫырса илнӗ чӑваш халӑх юррисем.
Виҫҫӗмӗш пай вара пӗтӗмпех Петӗр Хусанкайӑн пӗтӗм чӑваш тӗнчи пӗлекен «Тилли юррисем» ятлӑ 55 сӑвӑран тӑрать. Вӗсене сӑвӑҫ 1933-1940 ҫулсенче ҫырнӑ.
Петӗр Хусанкайӑн «Тилли кӑна, Тилли тееҫҫӗ» кӗнекине халӑх патне ҫитерме Республикӑри Ҫеҫпӗл Мишши фондне укҫа-тенкӗпе Звениговори аш-какай комбиначӗн ертӳҫи, Халӑхсем хушшинчи Ҫеҫпӗл Мишши ячӗллӗ преми лауреачӗ, Петӗр Хусанкайпа пӗр ялта ҫуралса ӳснӗ Иван Казанков пулӑшнӑ.
Ҫӗнӗ кӗнекен тиражӗ – 1000 экземпляр.
Чӑваш Енри Профессионал ҫыравҫӑсен союзӗн пайташӗсем литература ёлкине пуҫтарӑнӗҫ. Ҫак йӗркесен авторӗ астунӑ тӑрӑх, ун пеккине ҫыравҫӑсем ытти ҫул та йӗркеленӗччӗ.
Чӑваш Енӗн наци вулавӑшӗнче иртекен культура мероприятине пухӑнса поэтсем иртнӗ ҫула пӗтӗмлетӗҫ, хӑйсен сӑввисене вулӗҫ. Чи лайӑх калем ӑстине куракансем палӑртӗҫ.
Литература ёлки кӑрлач уйӑхӗн 13-мӗшӗнче 16 сехетре пуҫланӗ.
(«Хӗрлӗ кӗпеллӗ телей» драмӑна вуласан - «Тӑван Атӑл», 2022, 12)
Икӗ пайлӑ, вунӑ курӑнуллӑ драмӑри ӗҫсем пӗтсе ларнӑ ялта 1994 ҫул хыҫҫӑн пулса иртеҫҫӗ. Ҫухалса пыракан ялсен шӑпи Арсений Тарасов прозинче («Сутнӑ пӳртри юлашки каҫ» калавра, сӑмахран) тахҫанах палӑрнӑчччӗ. Каллех ҫав тема, ҫав ырату.
«Ялӗнче пӗр чӗрӗ чун юлман. Эпӗ те Ульха пур. Тата кам? Ӳсӗр Палля ӗнтӗ. Тата манӑн икӗ сурӑх»,-тет ватӑлса ҫитнӗ Ҫарахви карчӑк. Унӑн юратнӑ упӑшки Элекҫей вӑрҫӑра нимӗҫ тыткӑнне лекнӗ, хӑтӑлса тухсан каллех тӑшманпа ҫапӑҫнӑ. Пурнӑҫ ӗмӗр тӑршшӗпех пусса тӑнӑ ӑна. Колхоз председателӗ, саккунлӑ вӑрӑ, партийцӑ Палля «ҫӑварлӑхланман» Элекҫее, ҫӑхав ҫырса, тепӗр хут тӗрмене тыттарса ярать.
Саманан йӗксӗк йытти Палля. Ӑна ашшӗ пӑхман. Ҫарахви амӑшне качча илейменнишӗн арӑмӗпе ачи айӑплӑ, имӗш. Ашшӗне кулак тесе Ҫӗпӗре ӑсатнӑ чухне Палля интернатра пурӑннӑ. Вӗсен кил-ҫуртне колхоза панӑ. Кайран ҫав пӳртре Ҫӑрахвисен ҫемйи пурӑнмалла пулса тухнӑ. Хӑй колхоз председателӗ чухне Элекҫейпе Ҫарахвие урӑх яла кӑларса яма хӑтланнӑ.
Чӑваш кӗнеке издательствинче кӗҫӗн классенче вӗренекенсем валли «Литература вулавӗ» кӗнеке кун ҫути кӑтартнӑ.
Республикӑн Вӗренӳ тата ҫамрӑксен политикин министерстви пӗлтернӗ тӑрӑх,
4-мӗш класс валли кӑларнӑ вӗренӳ кӗнекине В.И. Игнатьева, Н.Н. Чернова тата Л.В. Николаева авторсем хатӗрленӗ.
Кӗнекене пултарулӑх ӗҫӗсем, илӗртӳллӗ тӗрлӗ хӑнӑхтару кӗртнӗ.
Маларах асӑннӑ министерствӑра пӗлтернӗ тӑрӑх, «литература вулавне пӗтӗмӗшле пӗлӳ паракан вӗренӳ организацийӗсене усӑ курма ҫӗнӗ вӗренӳ стандарчӗпе килӗшӳллӗн хатӗрленӗ».
+0.3 °C