Чӑваш кӗнеке издательствинче нумаях пулмасть пӗрремӗш чӑваш халӑх поэчӗн Николай Шелепин (1881–1945) «Кушакпа Автан. Кот и Петух» юмахӗ пичетленнӗ. Ӑна «Нестареющая книга» (чӑв. Кивелмен кӗнеке) ярӑмпа кун ҫути кӑтартнӑ.Пьеса-юмаха 1926 ҫулта ҫырнӑ поэт. Халӗ ӑна чӑвашла та, вырӑсла та вулама пулать.
Николай Шелепи поэта иртнӗ ӗмӗрӗн 20-мӗш ҫулӗсен пуҫламӑшӗнчех литература ҫыннисем аван пӗлнӗ. Вӑл сатира сӑввисем, истори халапӗсем тӑрӑх поэмӑсем, ачасем валли хайлавсем ҫырнӑ.
Кӗнекене хитре ӳкерчӗксемпе илемлетнӗ.
Ҫӗнӗ кӗнеке редакторӗ – Ольга Федорова, художникӗ – Светлана Бритвина. Кӑларӑма хатӗрленӗ чухне 1957 ҫулта пичетленнӗ чӑвашла, 1960 ҫулта пичетленнӗ вырӑсла текстсене тӗпе хунӑ.
Чӑваш патшалӑх культурӑпа ӳнер институчӗ сӑвӑ-калав хитре вулакансене Ольга Ырсем ячӗллӗ илемлӗ сӑмах конкурсне хутшӑнма йыхравлать.
Ӑмартӑва вулав культурин чи лайӑх йӑли-йӗркине тата аталантарас тӗллевпе ирттереҫҫӗ. Конкурс ҫу уйӑхӗн 16-мӗшӗнче Чӑваш патшалӑх культурӑпа ӳнер институтӗнче иртнӗ. Ун пек конкурса учреждени XIV хут ирттерет.
Ольга Ырсем – Чӑваш Ен театр ӳнерне пуҫарса яраканӗсенчен пӗри, Чӑваш патшалӑх академи драма театрӗн артистки пулнӑ, РСФСР тава тивӗҫлӗ артистки.
Кӑҫалхи конкурса Тӑван ҫӗршывӑн аслӑ вӑрҫинче ҫӗнтернӗренпе 75 ҫул ҫитнине халалланӑ. Илемлӗ вулакансен ӑмӑртӑвне инҫет мел ҫыхӑнӑвӗпе ирттернӗ.
Конкурсра ача пахчисенче, шкулсенче, техникумсемпе колледжсенче, аслӑ шкулсенче вӗренекенсем хутшӑнма пултараҫҫӗ.
Конкурс номинацийӗсем: сӑвӑсем, проза хайлавӗсем, литературӑпа музыка композицийӗсем, театр миниатюри, спектакльти сыпӑк.
Чӑваш Республикин наци библиотеки Чӑваш автономи облаҫне йӗркеленӗренпе 100 ҫул ҫитнине халалласа «Литературӑллӑ Чӑваш Ен: ҫӗрҫуллӑхри чи килӗшнӗ кӗнеке» вулав референдумне ирттерет.
Унӑн тӗллевӗ наци литературин чи паха тӗслӗхӗсене палӑртса анлӑ сарасси, вулакансен, вулавӑшсен хастарлӑхне ӳстересси. Референдум тапхӑрӗнче вулакансем «Чӑваш литературин ылтӑн ҫӳпҫи: вуламалли 100 кӗнеке» сайтра кӑмӑла кайнӑ кӗнекешӗн/хайлавшӑн сасӑлама пултараҫҫӗ. «Чӑваш литературин ылтӑн ҫӳпҫи» электронлӑ коллекцине 100 чӑваш ҫыравҫин чи пӗлтерӗшлӗ хайлавӗсене вырнаҫтарнӑ, вӑл шутра Констнтин Ивановӑн, Ҫеҫпӗл Мишшин, Петӗр Хусанкайӑн, Ухсай Яккӑвӗн, Геннадий Айхин, Ҫемен Элкерӗн, Юрий Сементерӗн, Хӗветер Уярӑн, Раиса Сарпин, Юхма Мишшин, Ева Лисинан тата ытти паллӑ ҫыравҫӑсен кенекисем. Пухӑма 18 ӗмӗр варринчен пуҫласа 21 ӗмӗр таран тӗрлӗ жанрпа ҫырнӑ илемлӗ литература, популярлӑ ӑслӑлӑх литератури кӗнӗ.
«Ҫӗрҫуллӑхри чи килӗшнӗ кӗнеке» ята чи нумай сасӑ пухнӑ хайлав тивӗҫӗ.
Чӑваш Енре 2019 ҫулшӑн литературӑпа ӳнер премине тивӗҫ ҫынсемшӗн инҫет мелӗпе с
Сасӑлава «Халӑх тӗрӗслевӗ» порталта йӗркеленӗ. Унӑн каҫҫи ҫапларах: https://nk.cap.ru/poll/102.
Преми илме тӑратнӑ ӗҫсен шутӗнче — «Серебряная кладовая» проект (Чӑваш наци музейӗ, проект авторӗсем: И.П. Меньшикова, А.К. Алексеев, Н.И. Захарова-Кульева, В.Г. Шляхина, С.В. Недвигина); «Хирурги» хайлавсен ярӑмӗ (автор – А.Н. Волков); «Майра патша парни» истори романӗ (авторӗ – Н.И. Максимов); «Лица Чувашии» (чӑв. Чӑваш Ен сӑнӗсем) курав проекчӗ (автор – Н.В. Смирнова); «Пою тебе, мой край родной» (чӑв. Сан ятупа юрлатӑп, тӑван кӗтесӗм) проект ярӑмӗ (авторӗ – К.А. Долгашев).
Преми илме тӑратнӑ ӗҫсемшӗн хальлӗхе 71 ҫын сасӑланӑ.
Муркаш районӗнчи Мӑн Сӗнтӗрте пурӑнакан Юрий Туринке кӗҫнерникун, ака уйӑхӗн 2-мӗшӗнче, ваттисене асӑннӑ. Кун пирки вӑл Фейсбукра пӗлтернӗ.
«Ирӗклӗ Чӑвашсен Авалхи (Шумертан пуҫланнӑ) Чӑн Тӗн кунӗ пулнӑран, Нӗсӗлсен йӑла йӗркипе, Чӳк пӑтти пӗҫерсе, Ҫӳлти Аслӑ ТУРӐна Кӗлӗ тӑвӑп, Киремете парнесем парӑп, Ваттисене асӑнӑп. Йе, Пӗсмӗлле, Турӑ, Ҫырлах, Амин. /Ҫапла пултӑр/», — тесе ҫырнӑ Юрий Туринке.
«Туринке Керем умӗнчи, пурне те тасатакан, Этеме сыхлакан, усала та, чире те (короновирус) пӗтерекен - Ҫулӑмлӑ Кӑвайт...», — ҫырнӑ сӑнӳкерчӗксенчен пӗрне ӑнлантарса маттур чӑваш арӗ. Пӗчӗк видеосем те вырнаҫтарнӑ вӑл.
Юрий Туринке чӑвашсен чӑн тӗнне хӗсӗрлеҫҫӗ тесе шухӑшланине эпир унччен пӗлтернӗччӗ. Ҫӗрпӳре православи чиркӗвӗ ыйтнипе чӑваш юпине ишнине асӑннӑччӗ. Юрий Туринке чӑвашсен йӑли-йӗркине ирттермелли вырӑн тума Шупашкарта ҫӗр уйӑрма ыйтнӑччӗ.
Чылайӑшӗ ҫак кунсене килтен тухмасӑр ларса ирттерет. Ҫамрӑксем аптӑрамаҫҫӗ-ха: вӗсем онлайн-уроксенче вӗренеҫҫӗ, электрон кӗнекесем вулаҫҫӗ, паллӑ артистсен онлайн-концерчӗсене тата онлайн-спектакльсене пӑхса киленеҫҫӗ, тӗнче тетелӗнче ҫӗр чӑмӑрӗн тӗрлӗ кӗтесӗнче пурӑнакан ҫӗнӗ тантӑшӗсемпе паллашаҫҫӗ, вӗсемпе калаҫаҫҫӗ. Хулара пурӑнакан ватӑсене кансӗр — уҫӑлса ҫӳресе вӑхӑта ирттерме те май ҫук вӗсен.
Маларах онлайн-спектакль терӗмӗр те, Чӑваш Енре чӑвашла онлайн-спектакльсем кӑтартмаҫҫӗ. Вырӑс драма театрӗ онлайн-спектакль курма сӗнет-ха. Чӑваш патшалӑх академи драма театрӗ унччен ӳкернӗ спектакльсемпе фильмсене асӑннӑ учреждени сайтӗнчен уҫласа илме май пур Асӑннӑ учрежденин сайтӗнчи «Сидим дома» (чӑв. Килте ларатпӑр) ярӑмра «Кай, кай Ивана», «Праски кинеми мӑнукне авлантарать», «Ханума», «Юнлӑ туй», «Инҫет телей ҫути» спектакльсем пур.
Эстонире пурӑнакан йӑхташсем «Ӑраскал» кӑларӑм йӗркелесе пынине Чӑваш халӑх сайчӗ унччен пӗлтернӗччӗ-ха.
Вӑл передачӑна Ираида Захарова ертсе пырать. Унӑн черетлӗ каларӑмӗ ака уйӑхӗн 8-мӗшӗнче 19 сехет те 35 минутра эфира тухӗ.
Ираида Захарова Фейсбукри хӑйӗн страницинче пӗлтернӗ тӑрӑх, черетлӗ кӑларӑма чӑваш чӗлхине халаллӗҫ. Ӗмӗрсем иртнӗ май чӗлхемӗр аталанни, вӑл улшӑнса пыни пирки калаҫӗҫ. Тепӗр майлӑ каласан, вӑл передача ака уйӑхӗн 25-мӗшӗнче палӑртакан Чӑваш чӗлхи кунне халалланӑскер пулӗ. Эфирта Виталий Адюков юррисем янӑрӗҫ.
Чӑваш Республикин пуҫлӑх тивӗҫӗсене пурнӑҫласа тӑракан О.А. Николаева
Хисеплӗ Олег Алексеевич!
Виҫӗ уйӑх каярах эпир, Пушкӑрт енчи таврапӗлӳҫӗсем, чӑваш халӑхӗн чи паллӑ историкӗн, пӗрремӗш философӗн, этнографӗн, общество деятелӗн, писателӗн, педагогӗн Гурий Иванович Комиссаров-Вантерӑн (1883-1969) вилтӑприне Киров облаҫӗнчи Санчурск поселокӗнче шыраса тупрӑмӑр. Ку пархатарлӑ ӗҫре пире унӑн тӑванӗсем пулӑшрӗҫ.
Комиссаров-Вантера чысласа ӗмӗр мӑнаҫланмалӑх историллӗ ӗҫ туса ирттерес тӗлӗшпе эпир, Урал енчи чӑвашсем, сиртен, наци республикин пуҫлӑхӗнчен, пулӑшу ыйтма шутларӑмӑр.
Гурий Иванович Комиссаров-Вантер — чӑваш халӑх нацийӗн хастар патриочӗ, ӑслӑлӑх тӗслӗхӗ. Революциченех Гурий Иванович хӑйӗн пысӑк пӗлтерӗшлӗ «Чуваши Казанского Заволжья», «Смысл мировой истории», «Чувашский саламальник» тата ытти наука ӗҫӗсене ҫутта кӑларнӑ. 1918 ҫулта Ӗпхӳре паян та чуна пырса тивекен «Чӑваш халӑхӗ малалла кайӗ-ши, каймӗ-ши?» кӗнекине ҫырса кӑларнӑ. 1921 ҫулта Хусанта «Чӑваш халӑх историне» кӑларнӑ.
Онлайн сӑмах пуххиллӗ сайта тата тепӗр словарь хушӑнчӗ. Ку хутӗнче ҫӗнни шутне чӑвашла-эсперанто сӑмах пуххи кӗчӗ. Словаре Чӑваш Енри эсперанто юхӑмӗн активисчӗ Александр Блинов хатӗрленӗ.
Ҫак словарьте сӑмах йышӗ пысӑках мар пулин те — унта пурӗ те 500 кӑна, анчах та автор тӑтӑш усӑ куракан сӑмахсене суйласа илнӗ май унӑн усси пысӑк пулнине палӑртмалла. Унсӑр пуҫне, словарьте тӗслӗхсем нумай. Кашни словарь статйинче вӗсене вӑтамран пиллӗк таран илсе панӑ.
Аса илтеретпӗр, электронлӑ сӑмахсарсен сайтӗнче тӗрлӗ словарьсен электронлӑ версийӗсене тупма пулать. Словарӗсем кунта чӑвашла-вырӑсли те, вырӑсла-чӑвашли те, чӑвашла-тутарли те, чӑвашла-нимӗҫли те пур. Унсӑр пуҫне сайтра чӑваш ячӗсене словарьне тата этимологи словарӗсене тупма пулать. Кунтах Н.И. Ашмарин хатӗрленӗ сӑмах пуххин тулли варианчӗ те вырнаҫнӑ.
Красноярск тӑрӑхӗнчи чӑвашсен автономийӗн ертӳҫи Геннадий Храмов тата вырӑнти «Подснежник» (чӑвашла ку сӑмах «Ҫеҫпӗл» тесе куҫать) вырӑнти телеканал тӗпелӗнче пулнӑ. Ансамбле Татьяна Каримова ертсе пырать. Кун пирки автономи Фейсбукри хӑйӗн страницинче хыпарланӑ.
Аякри йӑхташӑмӑрсем «Прима СТС» телеканал тӗпелӗнче ӗнер, пуш уйӑхӗн 23-мӗшӗнче, пулнӑ.
«Прима» телеканал патшалӑхӑн мар. Вӑл 1991 ҫулхи уйӑхӗн 20-мӗшӗнченпе ӗҫлет. 1999 ҫултанпа «Прима» СТС телеканалӑн программисене самай ретрансляциленӗ. Кӑҫалхи кӑрлач уйӑхӗн 1-мӗшӗнчен вӑл хӑйӗн программисене йӗркелеме тытӑннӑ.
Красноярск тӑрӑхӗнчи чӑвашсен автономийӗн ертӳҫи Геннадий Храмов тата чӑваш ансамблӗ хӑйсен ӗҫӗ-хӗлӗпе паллаштарнӑ.
-1.7 °C